سی پیک: پہ بلوچستان ءَ دیمروھی ءِ مستاگ یا بربادی ءِ مانزمان؟
نبشتہ کار: زرپھاز بلوچ
اولی بھر
دی بلوچستان پوسٹ
سی پیک (چائنا پاکستان اکنامک کوریڈار) چائنا ءِ مستریں دمگ گیر پروجیکٹ بزانکہ یک دمگ ءُ یک دگ پروجیکٹے (One Belt and one Road) ءِ مستریں چیردستی پروجیکٹے زانگ بیت۔ اے پروچیکٹ (One Belt and one Road) ءِ نام رندتر ءَ بدل کنَگ بوت ءُ دمگ ءُ شھدگانی بنگیج پروجیکٹ بزانکہ (BRI) ایر کنَگ بوت۔ BRI پروجیکٹ ءِ بندات 2013 ءَ بوت۔ اے پروجیکٹ 160 بلین ڈالر ءِ پروجیکٹے۔ چائنا ءِ گؤشگ انت کہ 2049 ءَ اے پروجیکٹ سرجم کنگ بیت ایں۔ اے شاھیگانیں پروجیکٹ ءِ تھ ئِے چیردستی پروجیکٹانی مؤل ءُ مراد یک براعظمے ءَ را گوں دومی براعظم ءَ شاھدگانی کمک ءَ بندوک کنگ ءُ یک ھندے ءِ زر ءَ گوں دومی ھند ءِ زر ءَ پہ بیوپاری ءَ یکجاھ کنگ ھوار اَنت۔ چائنا ءِ گؤشگ انت چریشی ءَ گلوبلائزیشن رُدوم بُزور ایت۔ مردمانی یکے دومی ءَ گوں نزیکی بہ بیت ایں۔ روزگار ءِ وسیلگ پیداک بہ بیت ایں۔ اے درگت ءَ پورٹ، شاھدگ، ریل دگ، بجلی گس، میان اُستمانی بالی پٹ جوڑ کنگ ءَ ابید دگہ بازیں اَنچیں چیزے ھوار اَنت۔ چائنا ءِ BRI پروجیکٹ چائنا ءَ را زمینی ءُ زری ھساب ءَ گوں دگنیا ءَ ھمگرنچ کنوکیں دگنیا ءِ مستریں بیوپاری پروجیکٹ زانگ بیت ایں۔ BRI پروجیکٹ، گوریچانی چائنا ءَ را زمینی ھساب ءَ گوں بُنجلی ایشیاء (Central Asia) ءَ بندوک کنت ءُ داں عربستان (Middle East)، یورپ، روس ءُ داں روایرنندی یورپ (Eastern Europe) ءَ رؤت ءُ وتی سر ءَ سک کنت۔ دومی نیمگ ءَ اے پروجیکٹ چائنا ءَ را چہ زری ھساب ءَ چین ءِ زرباری زر(South China Sea) ءَ بندات بیت ایں۔ پد ءَ ملاکا، ملائیشیا، سری لنکا ءَ چہ ھندستانی زر(Indian Sea) ءُ پد ءَ ھرماس ءِ کسان زر (Bay of Hurmas) ءَ چہ میڈیٹیرین زر(Mediterranean Sea) ءَ چہ افریکہ ءَ وتی سر ءَ سک دیان ءَ داں یورپ ءَ رؤت ءُ آسر بیت۔ وشتریں گپ ایش انت کہ چائنا ھما ملکاں کہ اے شھدگ ءَ اڑ کنگ ءَ اِنت۔ ھما ملکانی تہ ءَ پہ وتا نیول بیس اڑ کنان ءُ دیما جنزان اِنت۔ چو پرچا بِزاں؟ پمشکا وتا بلوچ راجدوستیں سیاسی گل گؤشوک اے درگت ءَ شش ءُ پنچ ءِ تہ ءَ اَنت کہ آؤکیں روچاں چو نہ انت چائنا گوادر پورٹ ءَ نیول بیسے جوڑ بہ کنت ایں۔ چائنا چہ (BRI) پروجیکٹ ءِ نام ءَ وتا گوں دگنیا ءِ دومی براعظماں بیوپاری ءِ نام ءَ جوڑینگ لوٹ ایت۔ ایشانی تہ ءَ ھاسکر سرجمیں ایشیاء، افریکہ ءُ یورپ ھوار اَنت۔ اَنچو گؤش انت کہ چائنا نوکیں امپیریلزم ءِ لیکہ ءِ رِدا، روزگار ءِ نام ءَ کسان کسانیں ملکاں وتی وامدار کنگ لوٹ ایت۔ پد ءَ ایشاناں وتی Yes man جوڑ کنَگ لوٹ ایت۔ ایشانی سر ءَ وت واجھی کنگ ءَ پہ انچوکیں مزنیں گامگیجے چست کرتگ اَنت۔ اے درگت ءَ چائنا مزنیں کچے ءَ سوبمند ھم بوتگ۔ پرچا کہ داں انوں ھپتاد ملکانی تہ ءَ اے پروجیکٹ ءِ چست ءُ ایر برجاہ اَنت۔ ءُ یک سد ءُ سی ءُ ھشت ملکاں یاداشتانی (MOU) سر ءَ دز رند کرتگ اَنت۔
اَنچوش کہ برز ءَ گؤشگ بوت۔ سی۔پیک ھمئے BRI ءِ چیردستی یک پروجیکٹے۔ سی۔پیک ءِ بابت ءَ اولی رند ءَ 1990ءِ دَھک ءَ جیڑگ بوت۔ رندترا بزانکہ 1999ءَ چین ءِ گوں پاکستان ءَ اے گپ ءِ سر ءَ تپاکی بوت کہ چین ءِ شھر کاشگر ءَ گوں عرب زر(Arabian Sea) ءَ جوڑینگ بیت چہ گوادر پورٹ ءِ کُمک ءَ۔ ھمئے وڑ ءَ گوادر پورٹ سال 2000 ءَ جوڑ کنگ بوت۔ اے درگت ءَ سال 2010 ءَ بازیں پاداشتانی (MOU) سر ءَ دوھیں ملکاں دسھت کرت اَنت۔ ءُ پدا 20 اپریل 2015 ءَ چین ءِ پاگواجہ شی جنپنگ پاکستان ءَ اتک ءُ 46 بلین ڈالر ءِ شوربندی ءَ گوں سی۔پیک ءِ کارانی دیم ءَ برگ ءِ کول کرت ءُ بازیں زرے ھمئے کارانی سر ءَ جنَگ بوت اَنت۔ھمئے کسان کسانیں پروجیکٹانی سرے کار داں مرچیگ ءَ بلوچستان ءَ ھوار پاکستان ءِ دومی دمگاں بوھگ ءَ انت۔ سی۔پیک ءِ تہ ءَ سدانی کچا کسان کسانیں پروجیکٹ چوشکہ دمگی ھال ءُ اھوال، ٹرانسپورٹ ءِ جوڑشت، توانائی ءِ بُنجل، کسان کسانیں بیوپاری ھند جوڑی، بیوپار ءِ جند، دمگ ءِ ایمنی ءُ دیمروئی، ربیدگی سنچ، دمگی نپ ءُ سیت، صنعتی کمک، مالی کمک، زرئی کمک، سیل ءُ سواد، وانگی نزیکی، بنیآدمی وسیلگ ءِ دیمروئی، جانجوڑی چار ءُ گزر، مردمانی یکے دومی ءَ گوں نزیکی، مالی سیت ءُ نپ ءِ گیشی ءُ دگہ بازیں اِنچیں ھوار اَنت۔ ایشی ءَ ابید، سی۔پیک ءِ تہ ءَ شاھدگانی اڑ کنَگ، ریل دگانی اڑ کنَگ ءُ گیس پائپ لائنانی اڑ دیگ ھوار اَنت۔ گپ اگاں سی۔پیک ءِ بہ بیت۔ گڑا داں انوں گوادر پورٹ ءَ بگر داں گوریچانی چین ءِ شھر کاشکر ءَ مزن شاھدگے جوڑ کنَگ بوتگ۔ چائنا ءِ گؤشگ اِنت کہ دیمترا ریل دگ ءُ گیس پائپ لائن ھم اڑ کنَگ بیت ایں۔ اے شاھدگ ءِ دَراجی کم،گیش 3،218 کلومیٹر اِنت۔ سی۔پیک ءِ سرجمی ھسابءَ مالیت پنجاھ بلین ڈالر اِنت۔ بَندوکی ردا، اے پروجیکٹ دو بھر(پیز) ءِ تہءَ اِنت۔ ایشی اولی بھرے (پیز) تہ ءَ اِنرجی پروجیکٹ ھوار اَنت ۔ داں انوں سرجمیں پاکستان ءِ تہءَ 90 انرجی پروجیکٹ سرجم کنگ بوتگ اَنت۔ (دلگوش! اشانی تہ ءَ یکے ھم بلوچستان ءَ نہ انت)۔ دومی بھرے (پیز) تہ ءَ بازیں ھاسیں مالی پروجیکٹ ھوار اَنت۔ چائنا ءُ پاکستان ءِ گؤشگ ءِ رد ءَ، سی۔پیک پروجیکٹ ءِ مؤل ءُ مراد، دمگانی تہ ءَ مھلوکانی مالی جاورانی گھتری، دمگانی اگریکلچر پڑ ءَ را دیمروھی دیگ، انڈسٹری ءُ ٹیکنالوجی ءِ پڑ ءَ کار کنَگ ءُ دومی ھوار اَنت۔ سی۔پیک چائنا ءِ BRI پروجیکٹ ءِ ھاسیں پروجیکٹے پمشکا زانگ بیت۔ اے چائنا ءَ را چہ بلوچستان ءِ زرءَ عرب زرءَ دَز رسی دنت ایں۔ چائناءِ بُنکی لوٹانی تہ ءَ اے شمار اِنت کہ چائنا گوادر پورٹ ءَ چہ عرب دگنیا ءَ گوں بندوک بہ بیت ایں۔ چداں پہ وتی انڈسٹریزاں تیل بَرامد بہ کنت ایں۔ ءُ چداں وتی جوڑ کرتگیں بے کاریں ساز ءُ ساماناں دگنیا ءِ کُنڈ کُنڈ ءَ سر بہ کنت ایں۔ چائنا عرب دگنیا ءِ مارکیٹانی سر ءَ وتی بیوپاری پنجگاں بہ جمین ایت ایں۔ چائنا ءِ شھر کاشگر چہ گوادر پورٹ ءَ 5000 ھزار کلومیڑ دُور انت۔ بلئے دومی نیمگ ءَ اگاں چائنا چہ وتی زر ءَ یورپ ءُ عربستان ءَ رؤگ بلوٹ ایت۔ گڑا اے راہ 16000 ھزار کلو میٹر دُور اِنت۔ دوری ءَ ابید، زری راہ پہ چائناءَ اَنچیں راھے کہ جنگ زدگ اِنت۔ پرچا کہ پیسیفک مزن زر(Pacific Ocean) ءَ انڈیا، امریکہ، جاپان ءُ آسٹریلیا ءِ یک الائینسے ھست کہ کُؤرڈ الائینس ءِ نام ءَ زانگ بیت ایں۔ اے الائینس ھچ وڑا اے گپ ءِ منگ ءَ تیار نہ بیت ایں کہ چائنا وتی پنجگاں اے زر ءَ ھم بہ جنت ایں۔ اِشی ءَ ابید، اے راہ ءَ چائناءَ را ھندوسانی مزن زر(Indian Ocean) ھم پار کنَگ کپ ایت۔ انڈیا ھچ وڑا جاڑی نہ بیت کہ چائنا ادا بئیت ءُ نیول بیس اڑ بہ کنت ایں۔ دمگ ءَ سرجم ءَ وتی انگیر ءَ بہ کنت ایں۔ ایشیءَ چوں بلوچءِ لاوارسیں زرءَ وتیگ بہ کنت ایں۔ پمشکہ چائنا اے جیڈگءَ انت کہ من عربستان ءُ یورپ ءَ چہ بلوچ سرزمین ءَ لَگت دیانءَ گوں آسانیءَ رست کن آں۔ وتی مکسد ءَ سوبمند بوت کن آں۔
زانگ بہ بیت کہ اے 50 بلین ڈالر ءِ پروجیکٹ سی۔پیک بلوچ ءِ سرزمین ءُ ایشی زر ءَ وَ کار بندگ ءَ انت۔ بلئے بلوچستان ءَ را داں روچ ء مرچیگ ءَ رس اتگ چے یا رَس ایت ایں چے؟ گڑا اے درگت ءَ بیا کسانیں چمشانکے دے ایں۔ سی۔پیک ءِ بندات چہ گوادر پورٹ ءِ جوڑ کنَگءَ بوت۔ ءُ گوادر پورٹ ھما جاھ ءَ جوڑ کنَگ بوت کہ اودا گوادر زرءِ ماھیگءَ ھیک داتگ ءُ ردوم زرتگ۔ گوادر پورٹءِ اڑ بوھگءِ سببءَ بازیں ماھیگے ئے نسل گار بوت اَنت۔ بلوچ دریاوردانی دست سرا بوت اَنت۔ گپ اگاں بلوچستان یا گوادرءِ دیمروھیءِ بہ بیت۔ گڑا دیمروھی اِش انت کہ گوادرءِ گیشتریں مردماں دنیگہ گوادر پورٹءِ تھہ نہ دیستگ۔ گوادرءَ میان اُستمانی بالی پٹ وَ جوڑ بوت کنت کہ دَری مردم اَرزانی ءَ گوادرءَ اتک ءُ شت بہ کنت ایں۔ بلئے گوادرءَ یک کَسانُکیں نادرھجائے جوڑ بوت نہ کنت کہ یک نادراھے وتی الاج ءَ کُت بہ کنت ایں۔ اَنچو گؤشگ بوھگ ءَ انت کہ گریبیءِ ھلاس کنگءَ سی۔پیکءَ داں انوں 200000 روزگار مھلوکاناں داتگ اَنت۔ بلئے گوادر پورٹءَ وھدے زِری گرابے گندیم یا کھاد کار ایت۔ گڑا اشانی ھمال ھم چینی کیدی بنت ایں۔ گوادر ءُ بلوچستانءِ ایم۔اے کُرتگیں ورناءَ را کُنٹانی ھورءَ ڈیزل ءِ سُل بڑءَ انت۔ (دلگوش!کُنٹانی ھور ھم سالءِ تہءَ شش ماہ بند کنگ بیت ایں) یا اے ورناھاں وتی زمباد گاڑی گون اَنت بَرے اے سیمسر ءُ برے آ سیمسرے بندش ءِ سوب ءَ گژنگ ءَ ترگءَ اَنت۔
روان اِنت-
دی بلوچستان پوسٹ: اے نبشتانک ءِ تہ ءَ درشان کُتگیں ھیال ءُ لیکہ نبشتہ کار ءِ جِندئیگ اَنت، الّم نہ اِنت کہ دی بلوچستان پوسٹ رسانک نیٹورک ایشانی منّوک بہ بیت یا اگاں اے گل ءِ پالیسیانی درشانی اِنت۔