ٹی بی پی کارست: مائیکل کولنز
نبشتہ کار: حکیم بلوچ
دی بلوچستان پوسٹ
16 اکتوبر 1890 ءَ کورک کاونٹی ءِ ووڈفیلڈ ھنکین ءَ مائیکل جون کولنز ءُ میریائین کولنز ءِ لوگ ءَ ودی بیتگیں مائیکل جیمز کولنز وتی مات ءُ پِت ءِ ھشت چکانی تہ ءَ درستاں کستریں زھگ بیتگ۔ مائیکل کولنز ءَ لیزاوائرڈ نیشنل اسکول ءُ کلوناکلٹی نیشنل اسکولاں ونتگ ءُ 15 سالے اُمبر ءَ اسکول یل داتگ ءُ فروری 1906 ءَ برٹش سیول سروس ءِ چکاس کورک کاونٹی ءَ داتگ اَنت، ءُ پد ءَ لندن ءَ وتی گوھار ءِ لوگ ءَ شُتگ ءُ ھمود ءَ پوسٹ آفس سیونگ بینک بلائتھ ھاوس ءَ بوائے کلرکے ءِ رد ءَ کار کُتگ ئے۔
لندن ءَ زند گوازینگ ءِ وھد ءَ مائیکل کولنز کنگز کالج لندن ءَ قانود وانگ بندات کنت، بلے وتی وانگ ءَ سرجم نہ کنت ءُ لندن جی اے اے (گئیلک ایتھلیٹک ایسوسی ایشن) ءِ باسک جوڑ بیت، ءُ چہ ھمد ءَ نوزدہ سالی ایں مائیکل آئی آر بی (آئرئش ریپبلکن برادرھوڈ) ءِ بھر جوڑ بیت اِنت۔ مائیکل جیمز کولنز 1915 ءَ نیویارک امریکہ ءَ رؤت پہ روزگار ءِ ھاتر ءَ بلے 1916 ءَ آ پدءَ آئرلینڈ ءَ واتر بیت۔ 1916 ءَ آئرلینڈ ءِ راجدپتری گھگیری ایسٹر رائزنگ بندات بیت۔
ایسٹر رائزنگ اپریل 1916 ءِ آئرش راجدوستیں سلاہ بندیں گلانی گھگیری اَت کہ اِشی ءِ تہ ءَ جتاجتائیں آئرش راجدوستیں گلاں برتانیہ ءِ ھاکمی ءِ بگیری ءُ آئرلینڈ ءِ آجوئی ءِ ھاتر ءَ سلاہ بندیں جھد کُتگ اَت۔ ایسٹر رائزنگ ءِ آسر ءَ برتانیہ ءِ شاھی پوج ءُ پولیس ءَ مزنیں کساسے ءَ آئرش راجدوستیں باسک ءُ رھشون دزگیر کُتگ اِت اَنت۔
اے دزگیریں مردمانی تہ ءَ شانزدہ آئرش رھشون ھم دزگیر کنگ بیتگ اِت اَنت کہ اشاں پد ءَ برتانیہ ءِ شاھی پولیس ءِ فائرنگ سکواڈ تیرگواری ءِ تہ ءَ بیران کن اَنت۔
ایسٹر رائزنگ پہ مائیکل کولنز ءَ راجی گھگیری ءِ تہءَ بھر زیرگ ءِ اولی بھر بیت اِنت، کہ مائیکل کولنز ھم گھگیری ءِ وھد ءَ گھگیری ءِ بنجاہ جنرل پوسٹ آفس ڈبلن ءَ دگہ رھشوناں گوں ھوار بیت ءُ جنگ ءَ بھر زیریت۔ شش روچی گھگیری ءَ پد وھدے کہ آئرش رھشون توپک ءَ ایر کن اَنت گُڑا مائیکل کولنز ھم دگہ جھدکارانی پجیگ ءَ دزگی کنگ بیت ءُ مائیکل ڈبلن ءِ ریچرڈ بیرکساں برگ بیت اِنت۔ مائیکل کولنز ءِ درگت ءَ زندان ءَ گُشگ بیت اِنت کہ اے مردم جُست پرس ءُ ترندیں روش ءُ کُشگ ءِ لڑ ءِ تہءَ ھوار کنگ بہ بیت مائیکل کولنز ھمے مردمے چارگ ءَ روگ ءَ بیت ءُ زندان ءِ دومی نیمگ ءَ سر بیت کہ اود ءَ چہ مائیکل کولنز ھما ٹولی ءَ ھوار کنگ بیت کہ آیاں فرونگوچ انٹرنمینٹ کیمپ ویلز ءَ دیم دیگ بیت اِنت ءُ آ چہ تیرگواری ءُ ترندیں لٹ شاپی ءُ جُست ءُ پرساں رکیت اِنت۔
چہ ایسٹر رائزنگ ءِ آسر ءَ رھشونانی نمیران بئیگ ءِ سوب ءَ مائیکل کولنز یک مزنیں کارست یے رد ءَ دیما اتکگ ءُ آئی ءَ آیوکیں وھد ءِ گھگیریانی درگت ءَ شور بندی آئی ڈبلن جیل ءَ چہ مٹ کنگ ءَ پیسر بندات کُتگ اِت اَنت۔ فرونگوچ ءَ آ زھرشانی ءُ سرکار ءَ گوں کمک نہ کنوکیں درانگازیانی سروکی کنوکاں چہ یکے بیتگ۔ کیمپ پہ درستیں ریبپلکنزاں گوں اھوال کنگ ءُ پد ءَ وت ءَ مھکم کنگ ءِ ھاتر ءَ یک جوانیں موہ ءِ زانگ بیت کہ اِشی ءِ مستری کنوک مائیکل کولنز بیت اِنت۔
وھدیکہ بازیں آشوبی جھدکار اے گپ ءَ پھر کنگ ءَ بیتگ اَنت کہ ایسٹر رائزنگ یک مزنیں گھگیری ءِ بیتگ ءُ اِشی ءِ آسر ءَ بازیں مردم دیم ءَ کائینت ءُ جھد ءَ ھوار بنت۔ مائیکل کولنز ءَ ایسٹر رائزنگ ءِ تہ ءَ آئرش راجدوستیں رھشونانی سیاسی ءُ پوجی ردی ایراد گپتگ اَنت چُش کہ وت ءَ انچیں جاھاں مچ کنگ کہ چہ اود ءَ سلامت درکپگ ءُ ارزانی آسریاتی گرگ ھچبر ممکن نہ بیتگ۔ لس مھلوکانی زھرشانی ءُ ککارانی سوب ءَ برتانیہ ءِ سرکار لاچار کُتگ اَت کہ انٹرنمینٹ کیمپاں بند بہ کنت، ءُ دسمبر 1916 ءَ فرونگوچ ءِ درستیں بندیگ آجو کنگ بیت اَنت۔
مائیکل کولنز ءِ زنداناں چہ آجوئی ءَ پد آ زیت آئرش آجوئی ءِ جھد ءِ تہءَ یک مزنیں کارست یے رد ءَ زانگ بیت اِنت۔ ٹام کلارک کہ ایسٹر رائزنگ ءِ کہ یکیں چہ کارمستراں زانگ بیت آئی لوگ بانک کیتھلین کلارک ءُ رائزنگ ءِ کارانی بُنکی چاروک مائیکل کولنز ءَ نیشنل ایڈ ءُ وولنٹیرز ڈپینڈنٹس فنڈانی کارگشاد جوڑ کنت ءُ آ مائیکل ءَ گل ءِ چیریں اھولاں دنت کہ اشانی تہءَ ھما باوری مردمانی نام ھم ھوار بنت کہ آئی ءِ رد ءَ اے پہ آجوئی ءِ جھد ءَ کارآمدیں مردم بنت۔
مائیکل کولنز رائزنگ ءَ پد بندات بیتگیں آشوب ءِ تہءَ یک مزنیں کارست یے رد ءَ زانگ بیت کہ اے آشوب ءِ سروکی ءَ آرتھر گریفیتھ کنگ ءَ بیت اِنت، گریفیتھ اولی راجدوستیں روتاک، دی یونائٹیڈ آئرش مین ءِ شونکار بیت کہ مائیکل کولنز ءَ اے روتاک کسانی ءَ گوں جزبگ ءَ ونتگ بیت۔
آرتھر گریفیتھ ءِ گل شین فین 1905 ءَ یک ھواریں گل ءِ رد ءَ اڈ داتگ کہ درستیں راجدوستیں جُنز ءِ بھراں ھوار بہ کنت۔ اکتوبر 1917 ءَ داں مائیکل کولنز شین فین ءِ ایکزیکیوٹیو ءِ باسک جوڑ بیت ءُ آئرش والنٹیرزانی گل ءِ ڈائرکٹر جوڑ بیت۔
شین فین 1918 ءِ گچین کاریانی تہ ءَ سرجمیں آئرلینڈ ءِ گیشتریں سیٹ آں وتی نام ءَ کنت ءُ مائیکل کولنز ھم چہ کورک ساؤتھ ایم پی ءِ سیٹ باج بر بیت ءُ برتانیہ ءِ قانود ءِ رد ءَ ویسٹمنسٹر لندن ءِ پارلیمنٹ ءِ باسک جوڑ بیت بلے شین فین لندن ءَ روگ ءَ ابید ڈبلن ءَ آئرش پارلیمنٹ اڈ کنگ ءِ جار جن اَنت۔ نوک گچین کاریاں سوبین بیتگینانی دیوان ءَ پیسر مائیکل کولنز ءَ آئی مخبر اھوال دئینت کہ دیوان ءَ پیسر درستیں اگدہ دارانی لوگانی سر ءَ بیڑ برگ بیت اِنت ءُ آ دزگیر کنگ بنت۔ مائیکل کولنز ءِ گپ ءَ ڈی ولیرہ ءُ دگہ نہ زیر اَنت ءُ گُش اَنت کہ اگاں آ دزگیر کنگ بہ بنت گُڑا آ اِشی ءَ پہ وتی مُز ءَ کارمرد کُت اَنت کہ آیانی گچین کاری ءِ بگیر ءَ زورانسری بیتگ۔
مائیکل کولنز ءِ گپ راست بیت ءُ ڈی ولیرہ ءَ ھوار ھما درستیں ایم پیز دزگیر بنت کہ آ مائیکل ءِ گپ ءَ رد کن اَنت۔ مائیکل وت گوں وتی ھم پگراں چیر بیت۔ آئرلینڈ ءِ اولی اسمبلی ءِ دیوان ڈی ولیرہ ءِ گیر موجودگی ءَ مینشن ھاوس ڈبلن ءَ برجاہ دارگ بیت۔ اے دیوان ءَ کیتھل برگا مزن وزیر نامینگ بیت، وھدیکہ ھمے سال ءَ اپریل ءَ مائیکل کولنز ڈی ولیرہ ءَ چہ زندان ءَ تاچینیت ءُ ڈی ولیرہ پدءَ مزن وزیر جوڑ بیت۔ دومی نیمگ ءَ آئرش ڈیھہ ءَ کجام نہ من اِیت، ابید اِشی ءَ کہ امریکہ ءَ آئرش امریکن لابنگ کن اَنت۔
مائیکل کولنز ءَ ڈی ولیرہ آئرش اسمبلی ءَ وتی فناسن منسٹر نامینیت اے وھد ءَ گیشتریں وزیر ءُ وزارت پہ نام بنت ءُ آیانی کار تھنا یک کسانیں کوٹیانی تہ ءَ بند بیت بلے مائیکل کولنز یک نیشنل لون ءِ کٹگ ءَ سوبین بیت کہ اِشی سوب ءَ آ کساس چار لکھ پاونڈ یک جاہ کنگ ءَ سوبمند بیت کہ اشانی بیست پنچ ھزار پاونڈ سُھرانی دروشم ءَ بنت۔
بیست یک جنوری 1919 ءَ آئرلینڈ یک آجوئی جنگ ءِ جار ءَ جنت کہ ھمے روچ ءَ آئی آر اے ءِ تھرڈ ٹپریری برگیڈ ءِ چار گھگیر برتانیہ ءِ شاھی پولیس ءِ دو کارندھاں تیرگواری ءَ کش اَنت ءُ چہ ھمدءَ آئرلینڈ ءِ آجوئی ءِ جنگ یک برے پد ءَ بندات بیت، اے رند ءَ جنگ مائیکل کولنز ءِ رد ءُ بندانی سرءَ چیر جنگی دروشم ءَ بیت، مائیکل کولنز کہ بیگ فیلا ءِ نام ءَ ھم زانگ بیت آ 1919 ءَ آئی آر بی (آئرئش ریپبلکن برادرھوڈ) ءِ مھتر نامینگ بیت ءُ پد ءَ آ آئرش ریپبلکن آرمی ءِ ڈائرکٹر انٹیلجنس جوڑ کنگ بیت۔ مائیکل کولنز ءِ چیردستی ءَ آئی آر اے نہ تھنا برتانیہ ءِ پوج ءُ پولیس ءَ نشانگ کنت بلکیں آئرش چاریگ ءُ راجدروھاں ھم نشانگ کن اَنت کہ آ برتانیہ سرکار ءِ ھاتر ءَ چاریگری کنگ ءَ بنت۔ 1920 بیت ءَ برتانیہ ءِ سرکار مائیکل کولنز ءِ درگت ءَ اھوال دیوکیں مردم ءَ ھما وھدے دہ ھزار پاونڈ 10,000£ داد دیگ ءِ جار جن اَنت بلے برتانیہ ءِ سرکار بِگ فیلا دزگیر کنگ ءَ بے سوب بیت ءُ دومی نیمگ ءَ مائیکل کولنز ءِ سروکی ءَ آئی آر اے سرجمیں آئرلینڈ ءَ برتانیہ ءِ لشکریانی سرءَ چیرجنگی رپکاں کار مرز کنان ءَ اُرشاں برجاہ دار اَنت۔ 1921 ءَ آئرلینڈ ءَ ھستیں برتانیہ ءِ لشکرانی کماندار جرنل مکرینڈی وتی سرکار ءَ گُشیت کہ آئرلینڈ ءَ برجاھیں جاورانی دارگ ءِ ھاتر ءَ مارا مارشل لاہ جنگ لوٹیت۔ بلے برتانیہ دری کارانی وزیر اے گپ ءَ رد کنت پرچہ کہ پہ آیاں امریکہ ءَ نشتگیں آئرشانی لیکہ باز معنا داریت۔ مائیکل کولنز ءِ سروکی ءَ برجاھیں آجوئی ءِ جھد ءِ سوب ءَ ءُ میان اُستمانی لیکہ برتانیہ ءَ لاچار کنت کہ آ گوں آئرش آجوئی لوٹوکاں گپ بہ کنت۔ جولائی 1921 ءَ آئرش ریپبلکن آرمی ءُ برتانیہ ءِ سرکار ءِ نیام ءَ مسام بندات بنت۔ ڈی ولیرہ کہ آ وھدءَ آئرلینڈ ءِ پارلیمنٹ ءِ سروک بیت مائیکل کولنز ءَ گُشیت کہ تئو منی جاہ ءَ پہ مسامانی درگت ءَ گپ کنگ ءَ برو، مائیکل اے گپ ءَ رد کنان ءَ گُشیت من جنگولی آں، سیاست دان ءِ نہ آں، منی پجار ءَ داں انگت برتانیہ ءِ سرکار شری سرءَ نہ زانت اگں من رواں من پدر بنت ءُ منی چیر جنگی کارست پدر بیت۔ بلے مائیکل پد ءَ ھم آئی واھشتانی ھلاپ ءَ دیم دیگ بیت اِنت۔
مائیکل کولنز گوں وتی ھمراھاں دیم پہ لندن ءَ رؤنت ءُ 11 اکتوبر 1921 ءَ لندن نائٹس برج ءَ وتی بنجاہ ٹھین اَنت۔ مائیکل کولنز ءَ پجیگ ءَ دگہ آئرش رھشونانی تہ ءَ آرتھر گریفیتھ، روبرٹ بارٹن، ایمن ڈُگن ءُ ایرسکین چیلڈرز ھوار بنت، وھدیکہ برتانیہ ءِ نیمگ ءَ برتانیہ مزن وزیر لوائڈ جورج، ھما وھدے کالونیل سیکریٹری ونسٹن چرچل ءُ ایف ای سمیتھ ھوار بنت۔ کساس دو ماھاں جنزوکیں گپ ءُ اھوالاں پد شش دسمبر ءَ اینگلو آئرش ٹریٹی ءِ نام ءَ مسام منگ بیت۔ اے منگ نامہ ءِ آئرلینڈ ءَ ڈومینین حیثیت رسیت، کہ اِشی آسر ءَ آئرش فری اسٹیٹ ءِ دروشم برتاینہ کومن ویلتھ ءَ گوں چوں کینیڈا ءِ دروشم ءَ بنت۔
مائیکل کولنز ءِ رد ءَ آئی گور ءَ مسام ءِ منگ ءَ ابید دگہ راہ ھمے بیتگ کہ برتانیہ ءِ نیمگ ءَ آیوکیں جنگ ءِ تُرس بیتگ ءُ آئی رد ءَ آئرش راج ءَ چُشیں مزنیں جنگ یے تاوان چِست کُت نہ کُتگ اِت اَنت۔ مائیکل کولنز ءِ رد ءَ من اے مسام اے ھاتر ءَ دزنشان نہ جتگ کہ منی گورءَ دگہ راہ نہ بیتگ بلے من پمیشکہ دزنشان جتگ کہ من نہ لوٹیتگ وتی راج ءَ انچیں جنگ یے تہءَ دور بہ دیاں کہ آ وت پہ ھمے جنگ ءَ ساڑی مہ بنت۔ کولنز ءَ مسام ءَ دزنشان جنگ ءِ وھد ءَ اے تُرس ءِ ھم درشان کُتگ اَت کہ اے مسام ءِ دزنشان ءَ گوں من وت کوش نامگ ءَ دزنشان جنگ ءَ اَنت۔
ایمن ڈی ولیرہ آئرش پارلیمان ءِ سروک ءَ مسام ھمے گپ ءَ گوں رد کُتگ کہ اِشی دزنشان کنگ ءَ پیسر سرجمیں کابینہ ءِ رزا گون نہ بیتگ۔ چریشی ءَ پد ٹریٹی (مسام) ءِ جیڑہ ءِ سرءَ سرجمیں آئرش راجدوست، آئرش پارلیمنٹ، شین فین، ءُ آئی آر بی ءُ آئی آر اے دو جتا جتائیں بھراں بیت کہ اِشانی تہ ءَ یک بھرے ٹریٹی ءِ منوگر ءُ دومی بگیری کنوک بنت۔
آئرلینڈ ءِ آجوئی ءِ ھاتر ءَ جنگ کنوکیں مائیکل کولنز (بِگ فیلا) کہ یک وھدے آئی آر اے ءِ سرکماش بیتگ، 22 اگست 1922 ءَ آئی بُنکی دمگ کورک ءَ ٹریٹی ءِ بگیری کنوکیں گھگیر مائیکل کولنز ءُ آئی ھمراھانی سرءَ اُرش کن اَنت، مائیکل کولنز گھگیرانی دیما اوشتیت ءُ آیانی دیمپانی ءَ کنگ ءَ بیت، ھمے دمان ءَ یک چیریں ٹِک تیرے مائیکل ءَ نشانگ کنت ءُ آ تیر ورگ ءِ سوب ءَ مرگ آماچ بیت۔
انچش گُش اَنت مائیکل کولنز ءِ میت ءَ کساس پنچ لکھ مردم اتکگ ءُ آئی ءَ ستاشانی پیش کُتگ اِش، مائیکل کولنز داں روچ مروچی یکے چہ ھما ناماں زانگ بیت کہ آیاں وتی زند، وتی وشی، وتی باندات ءُ دانکہ وتی ساہ پہ وتی راج ءَ ندر کُتگ۔ راجدپتر زانتانی رد ءَ اے مائیکل کولنز ءِ ھما پیسلہ ءِ سوب اِنت کہ مروچی ریپبلکن آف آئرلینڈ یک آجوئیں مُلک اِنت۔
دلگوش: ٹی بی پی کارستانی درگت ءَ سرپدی ءُ اھوال چہ انٹرنیٹ ءُ دگہ جاھاں زیرگ بیتگ اَنت ءُ اِشانی تہ ءَ ردی اگاں گیشی ءُ کمی الم بیت کن اَنت-