سیاسی رویہ
نبشتہ کار: اس بلوچ
دی بلوچستان پوسٹ
ھر بنی آدم ءِ پگر ءُ لیکہ ءِ سرچمّگ چہ آئی ءِ تب ءُ مَیل ءَ درا بیت۔ اگاں کسّے یک کارے زاھری ءَ کنگ ءَ اِنت اگاں کسّے نبشتہ کنگ ءَ اِنت یا اگاں کَسے گپ ءُ تران کنگ ءَ اِنت گڑا آ زانگ بیت کہ آ کجام کِرد ءِ واھُند اِنت۔ چاگرد ءِ تہ ءَ جتا جتائیں مردماں گوں جتائیں وڑ ءُ ڈولاں چیز دربُرتگ اَنت ءُ پد ءَ آیانی تب ءُ مَیل بازیں چاگردی تبکّاھاں ءُ بازیں چاگردی وشّی ءُ جاوراں گْوز اَنت ءُ جوڑ بنت۔
چمیشکا آیانی تب جتا اَنت ءُ آیانی تَوش ءُ مَیل ھم جتا بنت۔ کسّے زھر گپت، کسّے لَھم لَھم ءَ گپ کنت ءُ کسّے گوں بچکندگی ءَ ھبر ءُ تران کنت۔ اد ءَ گْوشگ ءِ مول ءُ مُراد ایش اِنت کہ ھر تب ءُ تَوش ءِ مردم ماں مئے چاگرد ءَ گِندگ ءَ کیت۔
چوناھا دو پَیمیں انسان ماں مئے چاگرد ءَ گِندگ ءَ کیت یکے سیاسی لیکہ ئیگ اَنت ءُ دومی سیاسی نہ اَنت۔ سیاسی لیکہ ءِ منّوگر چہ گیر سیاسی مردماں باز گِستا اَنت ءُ تو اے پیم گْوشت کن ئے کہ آیانی میان ءَ زمین ءُ آزمان ءِ پرک ءُ درک ھست۔ سیاسی لیکہ ءِ منّوگر چمیشکا جتا اَنت کہ آیانی کر ءَ یک ھاسیں مکسدے ھست آ یک لیکھے ءِ ھُدابُند اَنت ءُ آیانی سیاسی سِنچ ءُ سسّا آیانی سیاسی لیکھاں گوں بندوک اَنت۔
چمیشکا لس مھلوک چہ آیاں باز اُمیت دار اَنت کہ آیانی سیاسی تب گوں لس مھلوک ءَ شر بہ بنت۔ بلے گیر سیاسی مردم لس مھلوک اَنت ءُ لس مھلوک چہ آیاں ءُ آیانی سیاسی لیکھاں ھچ اُمیت نہ دار اَنت چیا کہ ایشی ءِ مستریں سوب ایش اِنت کہ آ چوشیں، ھاسیں مول ءُ مرادے ءِ ھُدابُند نہ اَنت۔
سیاسی رویہ ءِ مستریں لوٹ آئی ءِ لیکہ اِنت۔ جتائیں لیکہ ءِ جتائیں سیاسی تب ءُ مَیل اَنت۔ اگاں کسّے گوں سوشلزم ءَ بندوک اِنت گڑا آئی ءِ سیاسی تب ءُ رویہ گوں سوشلزم ءَ نزّیکی کنت۔ اگاں کسّے گوں مارکِسزم ءَ بندوک اِنت، گڑا آئی ءِ سیاسی لیکہ گوں مارکِزم ءَ بندوک اِنت، ءُ اگاں کسّے گوں نیشنلیزم ءَ بندوک اِنت گڑا آئی ءِ سیاسی لیکہ گوں نیشنلزم ءَ سیادی کنت۔
گْوشگ ءِ مول ءُ مراد ایش اِنت کہ اگاں کسّے سیاست کنگ ءَ اِنت گڑا الم آ یک سیاسی لیکھے ءَ گوں بندوک اِنت۔
سیاسی رویہ باید اِنت آشوبی رویہ ءِ تہ ءَ بدل بہ بیت۔ چو وَ بازیں نام نیادیں سیاسی گل ھست اَنت انچش کہ نیشنل پارٹی، بی ایس او پجّار، بی این پی ءُ آ دگہ لھتیں گل ھست اَنت آ ھم مُدام ھمے دْرّاھین اَنت کہ آیانی تہ ءَ سیاسی رویہ ھست اِنت۔ من گْوش آں ھر راستیں سیاسی باسکے ءِ تہ ءَ آشوبی رویہ بہ بیت گڑا راجی جُنز دیم ءَ جُنزان کنت۔ آشوبی رویہ آشوبی اَمَل ءِ تہ ءَ گِندگ بہ بیت۔
اگاں ما بہ گْوش ایں کہ ما بلوچ یکجھتی کمیٹی ءِ باسک ایں ءُ مارا اے زانگ ھم لوٹ ایت کہ بی وائی سی ءَ مارا یک پجّارے داتگ۔ ھمے چیز مارا مُدام آگاھی دنت کہ چاگرد ءِ چم مئے ھر اَمَل ءُ کردار ءِ سر ءَ سکّ اَنت چمیشکا مارا اے چیز شرّی ءِ سر ءَ پوہ بوگ لوٹ اِیت کہ مئے رَدیں سیاسی ءُ آشوبی اَمل گل ءِ سر ءَ ھرابیں سان دور دات کُت کنت ءُ پد ءَ گل ءِ رھبند ءُ ڈسپلن ءَ تاوانبار ھم کُت کنت۔
مستریں تاوان ایش بیت کہ شوکیں مردم چہ ما دور بوگ ءِ جُھد ءَ کن اَنت انچُش کہ گل ءِ بُنکی مکسد لس مھلوک ءِ مُچّی اِنت۔ ھُدا مہ کنت اگاں مئے سیاسی کرد شر مہ بنت گڑا مئے چاگرد ناں تھنا مارا بد گْوش ایت بلکیں بی وائی سی ءَ را ھم ھرابیں رنگے ءَ چار ایت۔
سیاسی تب بزاں شریں سیاسی تب ءُ تَوش ءِ یک مزنیں درورے شھید واجہ ڈاکٹر منّان اِنت۔ اگاں ھر سیاسی باسک لوٹ ایت کہ آ وتی سیاسی تَب ءَ گھتر بہ کنت گڑا آئی ءَ را لازم اِنت کہ آ شھید ڈاکٹر منّان ءِ سیاسی کرِد ءِ سر ءَ بہ وان ایت ءُ اَمل بہ کنت۔
ڈاکٹر وت ءَ یک رھشونے ءَ گیشتر یک مُھروانیں سنگتے سرپد بوتگ ءُ واجہ ءِ سیاسی رویہ ءِ تہ ءَ دیم گْوشی بوتگ۔ وھدے کہ آئی ءَ دیستگ ردیں ءُ تاوانباریں کار گل ءِ تہ ءَ بوگ ءَ اِنت گڑا گلی دیوان ءِ تہ ءَ دْراھینانی دیم ءَ کارانی سر ءَ نگد ئِے کُتگ۔ ڈاکٹر انسانی ڈاکٹرے ءَ چہ ابید یک چاگردی ڈاکٹرے بوتگ آئی ءَ دمک پہ دمک، میتگ پہ میتگ، ءُ کوہ پہ کوہ پند جتگ ءُ لس بلوچ ءِ سیاسی ءُ چاگردی جاور سرپد بوگ لوٹ اِتگ۔ بلوچستان ءِ تہ ءَ چوشیں جاہ نہ بوتگ کہ واجہ ءَ نہ دیستگ۔ واجہ ءَ لس بلوچ موبلائیز کُتگ اَنت چمیشکا چیرمین ھلیل بلوچ گوش ایت کہ ڈاکٹر منّان موبلائیزیشن ءُ انوگیں راج دوستی ءِ یک چیدگے۔ پہ بلوچ ءِ موبلائیزیشن ءَ واجہ ءِ مستریں مول آئی ءِ نزّیکی گوں لس بلوچ ءَ بوتگ ءُ آئی ءَ ھمے پیم ھم کُتگ۔ واجہ ءَ گل ءِ دْراھیں ڈبّہ ءُ زمہ واری جوانیں رنگے ءَ پیلو کُتگ اَنت ءُ واجہ ءِ سیاسی کمینٹمنٹ ءُ دوراندیشی انوگیں دور ءِ سیاسی باسکانی واست ءَ درور اَنت۔ واجہ گوں ھر کس ءَ گوں جوانی ءَ ھمگرنچ بوتگ۔ آئی ءِ واست ءَ گلی سوڑگ ءِ زورگ یک مزنیں کارے نہ بوتگ بزاں واجہ ءِ تہ ءَ وت بیسھی(Confidence) سک باز بوتگ۔ ڈاکٹر لس مھلوک ءِ تاگت ءَ شرّی ءِ سر ءَ سرپد بیت پمیشکا مھلوک ءِ موبلائیزیشن کنگ ءَ بندات کنت۔ واجہ موبلائیزیشن ءَ وتی پرز(Duty) سرپد بیت۔ واجہ ءِ بنداتی سیاسی سپر ءَ بگر تاں واجہ ءِ گڈی زند ءَ آئی ءَ لس بلوچ ءِ موبلائیزیشن ءِ سر ءَ کار کتگ۔
آ کجام سیاسی ءُ آشوبی رویہ اَنت کہ آشوبی اَمَل ءِ تہ ءَ گِندگ بنت؟
1۔ ترز ءِ بیان کنگ لھم لھم ءَ بہ بیت : ما باید اِنت اے چیز ءَ پوہ بہ بئیں کہ یک سیاسی باسکے یک سیاسی گلے ءِ واست ءَ دل اِنت۔ گل ءُ گل ءِ سیاسی اَمل ءِ دیم ءَ برگ ءِ مستریں دست سیاسی باسکانی سیاسی رویہ اِنت۔ اگاں مئے سیاسی رویہ گوں لس بلوچ ءَ شر مہ بیت گڑا ما گل ءِ سیاسی لوٹاں پیلو کُت نہ کن ایں۔ سیاسی باسک ءِ گپّانی تہ ءَ لھمّی بہ بیت ءُ آ وتی تْرندیں تب ءُ رویہ ءَ وت باید اِنت وت نگدی بہ کنت۔ بی وائی سی ءِ بُنکی مکسد لس مھلوک گوں آیاں مُچّانکی کنگی اِنت ءُ مردم ھما وھد ءَ یک سیاسی گلے ءَ آوار بنت وھدے کہ آوانی سیاسی رویہ شر بہ بنت۔
2۔ سیاسی رویہ ءِ تہ ءَ آجزی گِندگ بہ بیت : سیاسی رویہ ءِ تہ ءَ آجزی پیداک بہ کن ات۔ آجزی چی یے؟ ایشی ءِ بزانت ایش اِنت کہ سیاسی ءُ آشوبی رویہ ءِ تہ ءَ گُرور، رھشونی ءِ شوک، ءُ نرگسیت ءِ نادْراھی مہ بیت۔ آئی ءِ رویہ ءِ تہ ءَ سرجمی ءَ آجزی بہ بیت۔ باسکانی تہ ءَ دروگ بندی، پراڈی، ءُ وت توسیپی ءِ نادْراھی مہ بنت۔ مردمانی دیم ءَ وت ءَ شر ءُ پلگار لیکگ ءُ پُشتہ دگہ گردے ءِ ھُدابُند بوگ ءَ آجزی نہ گوش اَنت۔ آجزیں جُھدکار مُدام دْراھیں زمہ واریاں زور اَنت دیم ءَ پیلو اش کن اَنت۔ آ یک اُپّے ھم نہ کن اَنت کہ من اے کار کُتگ ءُ من آ کار کُتگ۔ وت ءَ شر لیکگ ءُ دومی ئیگ ءِ ایر جنگ ءِ نادْراھی آئی ءِ تہ ءَ مہ بیت۔ بلوچ اِنچو ھم نادان نہ اِنت کہ دمان ءَ رد بہ کپ ایت۔ ایشی ءِ جُست ءَ ما مُلّا ھدایت الرھمان ءَ بہ کن ایں کہ آ چتور لس بلوچ ءَ یلہ کُت۔ لس مھلوک تئی رویہ ءَ چار ایت ءُ گوں تو آوار بیت۔ اگاں ما لوٹ ایں کہ ما لس بلوچ ءَ یکمُشت بہ کن ایں گڑا مئے ءُ گل ءِ سیاسی رویہ ءِ تہ ءَ آجزی بہ بیت-
3۔ بے سریں گپ ءُ سرھالانی سر ءَ باوست مہ کنت باید اِنت ھر سیاسی باسکے کہ گوں یک سیاسی گلے ءَ بندوک اِنت ھماھی ءِ لیکہ ءِ درگت ءَ جُھد کنگ ءِ کوشست ءَ بہ کنت ءُ ھمے لیکہ ءِ داب ءَ وتی سیاسی رویہ ءَ بہ کنت۔
انچش کہ ما ءُ شما دْراہ زان ایں کہ بلوچ یکجھتی کمینٹی ءِ لیکہ چے اِنت؟۔ بی وائی سی ءِ لیکہ بلوچ چُکچینی، کُشگ ءُ دور دیگ ءِ شوربندی، پیک انکاھونٹر، لس بلوچ ءِ ھَک، روزگار، ءُ آ دگہ چیزانی سر ءَ اِنت۔ نو مئے سیاسی رویہ ءِ تہ ءَ مئے لیکہ بہ بیت ءُ مارا نندانکانی، زھرشانیانی، شُدارتالانی، ءُ رسانکدر ءِ تہ ءَ ھمے سیاسی جاورانی بابت ءَ باوست ءُ گپ کنگی اِنت۔ لس مھلوک ءَ را گلامی ءِ مارشت دیگی اِنت۔ آیاں وتی زمین ءِ بابت ءَ سرپدی دیگی اِنت۔ چہ بے سریں گپّاں لس بلوچ چہ ما دلپروش بیت گھتر ھمیش اِنت کہ مارا ھمے جیڑھانی سر ءَ پگر کنگی اِنت۔
4۔ گوشدارگ ءِ ھُنر بہ بیت : یک کتابے ھست اِنت کہ آئی ءِ نام ”Seven habits of highly effective people” ھپتیں آدتانی تہ ءَ یک آدتے نبشتہ کار واجہ اسٹیپن آر کوئے چو اے وڑ ءَ گْوش اِیت ۔ ” پیسر ءَ گْوش بہ دار رند ءَ پوہ بوگ ءُ بئے۔” سیاسی باسکاں لس مھلوکانی سیاسی، چاگردی ءُ مالی جاور گوشدارگ لوٹ اَنت۔ یک برے ما آیاناں پوہ بہ بئیں گڑا رند ءَ آیانی جاوراں ما سرپد بئیں۔ وھدے کہ لس مردم گوں ما آوار بوت گڑا گلی لیکہ ءِ ھساب ءَ موبلائیز اش کن ایں۔
5۔ چہ ردیں نگد ءَ وت ءَ دور بہ دار ات : تنکید برائے تنکید م ءِ بزانت ایش اِنت کہ وتی ردیانی چیر دیگ ءُ وتی ردیاں دومی ئیگ ءِ سر ءَ لڑگ اِنت۔ چوناھا نگد لس مھلوک ءِ دیم ءَ کنگ نہ بیت اگاں یکے بہ کنت گڑا آئی ءِ نگد گوش دارگ نہ بیت نندانکانی تہ ءَ ءُ ریلیانی تہ ءَ کارانی سر ءَ نگد کنگ گنوکی ءِ برابر اِنت پرچا کہ اود ءَ تئی نگد ڈالچار کنگ بنت۔ چوناھا تنکید برائے تنکید یک مجگی نادْراھی یے ءُ اے پیمیں باسکانی ردیں نگدانی سر ءَ دیم گوشی بہ بیت تاکہ گل تاوانبار مہ بیت۔
6۔ ھر جاور ءِ مکابلہ ءِ ھُنر بہ بیت یک سیاسی مردمے ءِ مجگ ءَ مُدام ھمے بہ بیت کہ تْرسگی نہ اِنت پرچا کہ آشوبی رویہ ءِ تہ ءَ اے یک مزنیں نادْراھی یے۔ راستیں جُھدکار وتی زند ءِ دْراھیں چیزاں کُربان کنگ ءَ مدام ساڑی اَنت ءُ وتی سیاسی کار ءُ زمہ واریاں شریں دْروشمے ءَ پیلو اش کن اَنت۔ چاگرد ءِ تہ ءَ ھر سیاسی چیست ءُ ایرے بوگ ءَ اِنت اود ءَ سیاسی باسک ءَ را وت ءَ سر کنگی اِنت ءُ یاکہ آوانی بابت ءَ پَٹ ءُ لوٹ کنگی اِنت ءُ سرپدی گرگی اِنت۔ اے چیزانی ھاتر ءَ بوت کنت کہ جاور گیگ مہ بنت بلے ترا یک کدمے ءَ ھم پُشتہ کِنزَگی نہ اِنت۔
آسر سیاسی رویہ چوناھا باز اَنت بلے آیانی تہ ءَ لھتیں اے نبشتانک ءِ تہ ءَ داتگ اَنت داں کہ آیوکیں ءُ ھستیں سیاسی مردم چہ اے نبشتگ ءَ سَبک بہ زور اَنت۔ یک گپّے یات بہ دار اِت اگاں باسک ءِ تہ ءَ سیاسی رویہ مہ بیت گڑا آ ناں تھنا یک سیاسی مردمے بوت کنت بلکیں لس مھلوک چہ آئی ءَ سانمند بوت نہ کنت۔ مارا چہ یک رھشونے ءَ گیشتر یک مھروانیں سنگتے بوگی اِنت۔ پہ سیاسی مکسداں مارا گیشتر چاگردی بوگی اِنت، انچوش کہ: واجہ شھید ڈاکٹر منّان بوتگ، واجہ ءِ سیاسی زندگی مئے واست ءَ یک مزنیں سبکے بوت کنت۔
دی بلوچستان پوسٹ: اے نبشتانک ءِ تہ ءَ درشان کُتگیں ھیال ءُ لیکہ نبشتہ کار ءِ جِندئیگ اَنت، الّم نہ اِنت کہ دی بلوچستان پوسٹ رسانک نیٹورک ایشانی منّوک بہ بیت یا اگاں اے گل ءِ پالیسانی درشانی انت-