نبشتانک: دُژمن ءِ مستریں سِلاہ
نبشتہ کار: رابیا بلوچ
دی بلوچستان پوسٹ
یک انگریزی بتلے گْوش ایت کہ اگاں تو یک راجے ھلاس کنگ لوٹ ئے گُڑا چہ دْرستاں پیش آئی ءِ زُبان ءَ ھلاس بہ کن گُڑا آ راج وت کم کم ءَ ھلاس بیت دومی انگریزانی یک بدیں پارمولایے کہ “ڈیوائیڈ اینڈ روُل” ءِ نام ءَ بے کساس نامدار اِنت کہ چریشی ءَ زورگِراں دُنیا ءِ بازیں راج بھر ءُ بانگ کنان ءَ نزور ترینت ءُ وتی مجگی گلام کُتگ اَنت۔ بِہ گِند ئے گوں بلوچ راج ءَ ھم ھمے وڑ بوتگ ءُ انگت یکشل ءَ بوگ ءَ انت توری روایرشُتی بلوچستان بہ بیت یا توری رودرآتکی بلوچستان بہ بیت زورگریں دژمن پہ بلوچ راج ءِ دود، ربیدگ ءُ زُبان ءِ ھلاسی ءَ ھر وڑیں پندل ساز ایت بِہ گِند ئے زروگِریں دژمناں ناں کہ تھنا مئے سرٖڈگار ھوار مارا بزاں بلوچ راج ھم بھر ءُ بانگ کُتگ بلکیں راج ءِ تہ ءَ مُدام وڑ وڑیں بکڑ(کنفیوژن) ھم ودی کُتگ اَنت ءُ انگت وڑ وڑیں بکڑ ودی کنان اِنت لھتیں بکڑانی درور ایش انت وھدے کہ 1958-59 ءَ دژمن گوں بابو نوروز ءَ جنگ ءَ اَت گُڑا کِر ءُ کش ءِ جمالی، مگسی، مینگل، رِند، مری، ریئسانی، بُگٹی، بُلیدی، بُزدار، لیگاری مکران ءُ رکشان دْراہ بلوچ گوں پاکستان ءِ رَدیں مھر ءِ ملار اِت انت کہ پوج گوں زھری ٹک ءَ جنگ ءَ انت اِے وڑیں ھیال کس ءَ نہ کُتگ کہ زھری ناں بلکیں گوں بلوچ راج ءَ جنگ اِنت۔ ھمے داب ءَ روایرشُتی بلوچستان لس مھلوک ھم گوں وتی اِمرُوز ءِ کاراں ملار اِت انت ھمے داب ءَ 1973-78 ءِ زمانگ ءَ وھدیکہ پاکستان گوں ھندوستان ءُ بنگلہ دیش ءِ 1971 ءِ جنگ پْروشت ءُ پْروش ءِ آماچ اَت ءُ گوں نزوریں دژمن ءَ واجہ سردار اتا اُلہ مینگل، راجی نمیران نواب ھیربکش مری ءُ واجہ گوسبکش نزنجو پہ راجی آجوئی ءَ جنگ کن اَنت گُڑا پد ءَ ھم ھمے ٹکری کاسگ چٹّیں میر ءُ نواب راج ءَ بھر ءُ بانگ کنان ءَ گْوش اَنت کہ پاکستان ءِ پوج گوں مری ءُ مینگل ءَ جنگ ءَ انت مارا گوں ایشانی جنگ ءَ چے کار اِنت۔ البت گیشتر ھمے ٹکری سروک پنجابی دلار بھٹو ءَ رد داتگ انت بزاں ھما وھد ءَ ھم راج بکڑ ءِ آماچ اَت ءُ بژن اِنت کہ ھمے بکڑ ءُ بھر ءُ بانگ داں روچ مرچیگ ءَ ھست ءُ مرچاں ھم بلوچ راج ءِ بازیں ٹکرے ماں اِے ھستیں وھد ءِ جنگ ءَ ھوار نہ انت چی ءَ کہ ھمے ٹکرانی میر ءُ نواب دژمن ءِ کاسگ چٹّ اَنت بلکیں دژمن آیاں زری لب ءُ لالچ ءِ کُمک کنت کہ وتی ٹکر ءِ بلوچاں زیردست بہ کن اِت کہ بلوچ راج دژمن ءِ کاسگ چٹّیں میر ءُ سردارانی چنگُل ءِ تہ ءَ بہ بنت۔ اِے گپ ءَ ھر کس سرپد انت کہ بلوچ راج ءِ دمگی میر ءُ نواب دْراہ پاکستان ءِ دلار ءُ کاسگ چٹّ بیتگ انت ءُ انگت ءَ سرجمی ءَ ھست اَنت وھدے کہ لھتیناں دلاری یلہ دات ءُ پہ بلوچی راجی آجوئی ءِ جنگ ءَ ھوار بیتگ اَنت گُڑا دژمن ءَ ھمے پوتاری کُتگ کہ بلوچ راج ءِ دژمن وت سردار ءُ نواب اَنت کہ دیمروئی نیل اَنت بہ گِند ئے مرچاں بلوچستان ءِ سرجمیں دمگی کاسگ چٹّیں میر ءُ نواباں بلوچ راج ءِ راجی آجوئی ءِ لوٹوکیں سِلاھبندیں گلانی ھلاپ ءَ دژمن ءِ سِلاہ دست ءَ انت کہ سرپدیں بلوچ راج اِے وڑیں دمگی میر ءُ سرداراں راجدْروہ لیک ایت۔ ھمے وتگڑیں میر ءُ نواباں مُدام بلوچ راج ءَ بھر ءُ بانگ داشتگ کہ راج یکجاہ مہ بیت بلکیں راج ءِ تہ ءَ کسے وت ءَ سنجرانی، جتک، شاھوانی، مگسی ءُ جمالی لیک ایت ءُ کسے وت ءَ مری، لیگاری، جھکرانی، رِند ءُ لاشار گُڑا کسے وت ءَ ریئیسانی، ڈومکی بُزدار ءُ کھتران بہ گْوش ایت ءُ راج دْراہ پاکستان دپچٹ بہ بیت بُندر ءَ ھمے میر ءُ نواب وت دژمن ءِ کاسگ چٹّیں مردم ءُ پوج ءِ ٹوھیں آسراتی اَنت کہ ھمیں وڑیں بے مُرادانی آسر ءَ بلوچ راج پنجابی ءِ گلام انت چمیشکا دژمن ھم ھجبر نہ لوٹ ایت کہ بلوچ راج ءِ دمگی میر ءُ نواب ڈالچار کنگ بہ بنت چی ءَ کہ ما گِندگ ءَ ایں کہ مرچاں بلوچ راجی آجوئی ءِ سِلاھبندیں جُنز ءَ لس بلوچ مھلوک ءُ وانِندگیں بلوچ گوں سوبمندی ءَ دیم بران اَنت۔
ھمے داب ءَ دژمن ءِ تی مستریں سِلاہ چہ راج ءَ آئی ءِ راجی زُبان پُلگی اِنت پمیشکا راج چہ دھکاں وتی جِند ءِ راجی زُبانانی وانگ ءُ نبشتہ زبھر اِنت مئے جِند ءِ راجی زُبان مارا ماں وانگجاھاں وانینگ بنت ءُ ما بے وسی ءَ یکشل ءَ پارسی، ھِندی، سندھی ءُ سرائیکی وڑیں زُورگر ءِ زُباناں وانان ایں چمیشکا مئے راجی زُبان ھم پُشت ءَ کپان اِنت۔ مئے راجی زُبان ءِ کْوھن ءُ زگریں گال یکشل ءَ گار ءُ بیگواہ بُوان اَنت۔ مستریں بژنی ایش انت کہ ما وتی راجی زُبان ءِ زگریں گالاں بے کساس ڈالچار کنان ءَ ھندی ءُ پارسی ءِ گالاں جاہ دیان ایں انچوشکہ مرچاں ھندی ءِ سان کپتگیں وانِندگ گْوش اَنت “تئی گپ منی سمجھا نیاگ انت” ءُ “اے ٹیم ءَ من مصروف آں” بزاں اِے وڑ نہ گْوش اَنت کہ “تئی گپ منی اگل ءَ نئیت، من تئی گپ ءَ پوہ نہ بیگ ءَ آں یا من سرپد نہ بوگ ءَ آں” بزاں وتی جِند ءِ سے ءُ چاریں گالاں ڈالچار کن اَنت ءُ بزگیں ھِندی ءِ یکیں گال ءَ دُز اَنت۔ ھمے وڑ ءَ “من اے وھد ءَ دزگٹّ آں، یا دستبند آں” نہ گْوش اَنت۔ اگاں کسے راج ءَ سرپدی دیگ ءِ جُھد بہ کنت گُڑا کاسگ چٹّیں میر ءُ نوابانی داب ءَ اِے پِڑّ ءَ ھم راج ءِ تہ ءَ بکڑ ودی کنوک ھست انت گْوش اَنت “ھچ زُبان زگر نہ اِنت زُبانانی تہ ءَ دری زُبانی گال وَ ھوار بنت” گُڑا اِے درگت ءَ ما گْوش ایں ھو ھما زُبان کہ وتواجھیں راجانی سرکاری زُبان اَنت چریشی ءَ ھمے وڑیں زُبان ماں وانگجاہ، دربرجاہ ءُ زانشجاھاں وانینگ بوگ ءَ انت ءُ پہ ھمے زُبانانی دیمروئی ءَ روتاک، ماھتاک ءُ گِندگُشی چینل آنی وڑ دگہ ھزاریں آسراتی ھست گُڑا چوشیں زُبانانی تہ ءَ انگریزی ءِ وڑیں میان اُستمانی زُبانے ءِ گالے ھوار بہ بیت ھچ جیڑھے نہ انت بلے تئی راجی زُبان تئی راج ءِ وڑ ءَ گُلام ءُ بیگواھی ءِ پندلانی دیمپان انت زاناں تئی کِر ءُ کش ءِ راج تئی زُبان ءُ تئی زُبان ءِ گالاں زُورگ ءَ اَنت کہ تو راج ءَ گیشتر رَد دیگ ءَ ئے اِے درگت ءَ راجی زُبان ءِ نمیرانیں جُھدکار ءُ زُبانزانت واجہ سید ھاشمی ماں وتی بلوچی سْیاھگ ءِ راست نبیسّگ ءِ در لمبر چار ءَ گیشتر سرپدی دیان ءَ گْوش ایت “من گوں زُبان زانتاں پد ءَ دست بندی کناں کہ چَہ بلوچی ءَ درآمدیں گالانی کشّگ ءَ ھر رنگیں جُھد ءُ کوشست بکن اَنت گوں رو درآتکی بلوچستان ءِ ندکاراں دسبندی ایش اِنت کہ چَہ بلوچی ءَ ”پڑھگ، لکّھگ، ساگی، ڈیوا، گھوڈو، بھاگیا، کھڑوبیگ، چڑوئیا، ڈُکھ، پھیرگ، بولی، پار، ویڑا، سوگو، پُھکّگ،“ ءِ رنگیں سندی، جاٹکی یا سرائکی گالانی در کنگ ءِ جُھد ءَ بکن اَنت ءُ انگت دگہ مستریں کارے ایش بکن اَنت کہ ” سند، ملتان ءُ ڈیرہ جات“ ھما بلوچاں کہ آیانی زُبان چَہ آیانی دستاں شُتگ پد ءَ پہ بلوچی زُبان ءِ وانگ ءُ دربرگ ءَ سکین ءُ کُمک بدے اَنت اے گُڈّی گپّ من پہ وشگپّی نہ جتگ ھمے رنگیں کارے مرچی اسرائیل ءِ سرکار ءَ دست جَتَگ کہ پہ جْوانی سرجم بوگ ءَ اِنت ءُ اپریکا ءِ نوک آزات بوتگیں راج ھم ھمائی ءِ رھبنداں گِرگ ءِ جُھد ءَ اَنت”-
باید اِنت راج وتی راج ءُ ڈیھ ءِ بدواھاں سرپد بہ بیت ءُ ما دْراہ گوں پھر ءُ ناز ءَ راجی ھزمتکارے جوڑ بہ بہ ایں بزاں کسے گوں راجی آجوئی ءِ جُنز ءُ کسے گوں راجی زُبان ءِ دیمروئی ءَ جُنزان بہ بیت چی ءَ کہ راجی زُبانانی وانگ ءَ ما زُبان دوست بہ ایں ءُ چہ زُبان دوستی ءَ ما راجدوست جوڑ بہ ایں۔ وھدے کہ ما راجدوست بیتگ ایں گُڑا ما وتی راج ءُ سرڈگار ءِ گلامی نہ منّ ایں بلوچ راج ءِ دُژمن ءُ راجدْروھاں شالا پْروش ورات اَنت، بلوچستان شالا آجو بات ءُ راجی زُبان شالا دیمروئی بہ کنات۔
دی بلوچستان پوسٹ: اے نبشتانک ءِ تہ ءَ درشان کُتگیں ھیال ءُ لیکہ نبشتہ کارے جِندئیگ اَنت، الّم نہ اِنت کہ دی بلوچستان پوسٹ رسانک نیٹورک ایشانی منّوک بہ بیت یا اگاں اے گل ءِ پالیسیانی درشانی اِنت۔