من ءُ گوادر ءِ سپر
نبشتہ کار: زلورت بلوچ
دی بلوچستان پوسٹ
منی ھنکین منی سیمک ءِ جیگ ءِ مھرم ، انچوش اِش کتگ کہ گوادر ءِ لبز بلوچی ءِ دو لبزاں چے جوڑ بوتگ، گوات ءُ در (گوات ءِ در) در متلب دروازگ۔ گوادر ءِ گوات ھم تئی گوم ءَ گپ جنت۔ وھدے کہ تئو گوادر ءَ پُترے انچوش سما بیت کہ گوادر ءِ گوات بی ترا گوشگ لوٹیت وش آتکے۔ آ وتی پُسگان پجا کار اِیت۔ من وتی ابا چے گوادر ءِ بابت ءَ جست گپت گڑاں ابا ءَ گشت کہ گوادر ءَ ھمک مردم گنجیں گوادر ءِ نام چے توار پرجنت۔ گوادر ءِ آیگ ءَ رند من پامت کہ گوادر وتی تہ ءَ وت یکجتائیں دگنیایے۔ گوادر ءِ تیاب ءِ زیبائی ترا ھمے مارشت ءَ باور کنائین اِیت کہ تو دگنیا ءِ وشبھتیں مردمانی لڑ ءِ تہ ءَ ھوار ئے کہ تو اے گلزمین ءَ ودی بوتگ ئے۔ وھدے کہ زِر ءِ چولانی آپ کہ تئی پادانی دیم ءَ کَیت ءُ کپ اِیت، وتی مھر وپا ءِ کسھاں کار اِیت، ھمل ءِ کسھاں کار اِیت، ماھل ءِ یاتاں گیج اِیت ءُ ترا ھمے گوشگ لوٹ اِیت کہ اے نیلیں زر ءِ وارس تو ئے۔
من کہ وھدے تلار ءِ کوہ ءِ دامن ءَ چے گوستاں گڑا من ءَ گمان بوت کہ بلوچ انگت ھم اے کوھانی تہ ءَ چنکس پھاز انت، اے کوہ بلوچ واست ءَ بان ھم ھست انت ءُ قلعہ ھم۔ سیاجی ءَ ڈاکٹر ءِ اولی کیمپ بوتگ، ءُ مروچی ھم مدتے ءِ گوزگ ءَ رند دژمن ھمے نام ءَ چے انگت ترس ءِآماچ انت۔ ھمے سوب انت کہ مروچی ھم پاکستان ءِ وڑیں دژمن ءِ سرجمیں زور جنگ ءَ پد، ھرچ طریقہ کارمرز کنگ ءَ چے ابید کامیات نہ بوتگ۔
بلوچستان وتی زمینی ارزشت ءِ سوب ءَ ما گشت کنیں کہ بازیں دری تاکتانی چمانی چیر ءَ بوتگ ءُ است انت پرتگیز،منگول،عرب ،پارس ءُ انگریز درستاں بلوچستان ءِ سر ءَ اُرش کتگ۔ بلے بلوچاں مدام دری یلگار آنی دیم ءَ گھگیری کتگ، بلوچ ءَ درآمد آنی دیم ءَ سر جھل نہ کتگ۔ وتی گلزمین ءِ پھازگ واست ءَ ساہ ءِ داتگ ءُ گلزمین رکینتگ۔
گلزمین ماتیں ءُ بلوچ گش انت کہ منی ءُ منی شَکمی مات ءِ سیادی بوت کنت، 20 یا 30 سال بیت کنت ،بلئے منی ءُ گلزمین ءِ سیادی چنت کرنانی انت۔ اے ھزاراں سالانی سیادی ءَ من ءَ جاہ داتگ، ازت منی ننگ ءُ منا وجود ءِ داتگ۔ راجے ءَ را زمین ھست انت گڑا آ راج ھست انت۔ اگاں زمین نہ بیت گڑاں آ راج ءِ وجود ھلاس بیت۔ مئے دیما اسرائیل ءُ فلسطین یک زندگیں درور ئے کہ ھما وھد ءَ کہ اسرائیل سرجمیں دگنیا ءَ اپیل کنگ ءَ یات بلے آیانی گوما زمین نیست ات۔ زمین ءِ نہ بوگ ءِ سوب ءَ کس ءَ ایشانی توار اش نہ کت۔ بلے انوں کہ آیانی کر ءَ زمین ھست گڑاں آ سرجمیں دگنیا ءَ وتی دستانی سر ءَ ناچ دی اَنت۔ بزانت ایش انت کہ تو دگنیا ءَ ھر چیزے بہ ئے۔ بلے اگاں تئی کر ءَ زمین نیست، گڑاں تئی کر ءَ ھچ نیست۔ھمے چیزاں چارے گڑاں مئے وشبھتی انت کہ بلوچ ءَ کدی بی وتی زمین ءِ سر ءَ کمپرومائز نہ کتگ۔ اگاں بلوچ ءَ گھگیری مہ کتیں گڑا اے زمین وا بوتگ اَت بلے مروچی بلوچ نہ بوتگ ات۔
گش انت کہ ورلڈ وار 2 ءَ چہ پد دگنیا ءِ تہ ءَ کالونی ھلاس بوت انت ءُ نوں دگنیا پُر ایمن انت۔ یونائیٹڈ نیشن ،ایم ایف ،ورلڈ ٹریڈ یونین ءِ وڑیں بازیں ادارہ جوڑ بیت انت کہ دگنیا ءِ نزوریں راجانی کمک ءَ کن انت، ایشی مالی مدت ءُ ایشانی سر ءَ زلم ءُ زوراکی ءِ گر ءُ دار کنگ بیت۔ بلے اگاں ما نوکیں سپر پاؤراں گندیں گڑا چو نہ ایں اے سرجمیں گپ دروگ انت۔ انوں ایردستی ءِ دروشم بدل بوتگ انت بلکیں مرچی دگنیا دیگے راجاں ءَ گیشتر ھرابیں دروشم ءَ ایردست کتگ ئے۔
انڈسٹریلائزیشن ءِ آیگ ءِ ھمراھی ءَ دگنیا ءِ زوراکیں راجاں وتی منڈیانی گیش کنگ ءِ ھاتر ءَ، نزوریں راجاں وتی ایردست کناں، چوشکہ مروچی چائنا ءِ وڑیں تاکت ءَ ھم امریکہ ءِ وڑیں تاکتانی راہ گپتگ وتی مارکیٹانی باز کنگ لوٹ انت۔ انچو کہ ما زانیں مروچیں دگنیا ءِ تاکتوریں استان وتی اکنامی ءِ زورتر بوئگے سوب ءَ چے زانگ بنت ءُ ھمک استان ھمے جھد ءَ انت کہ وتی مارکیٹان بو ودین اِیت (expand)۔ وتی اکنامی ءَ گیش ءَ چے گیش دگنیا ءِ تہ ءَ شاھگان بہ کنت۔چائنا ءِ وڑیں تاکت ھمے واست ءَ دگنیا ءِ ایں اسٹریٹیجیکیں جاگھاں انویسمنٹ کنگ ءَ انت۔ ءُ اُود ءَ نزوریں راجاں وام دیگ ءَ اَنت کہ وھدے کہ وام گیش بنت گڑاں آیاں وتی ٹریپ ءِ تہ ءَ پسارینت ءُ آیانی مڈیاں وتی دست ءَ کنت ءُ لوٹ ایت۔ مئے دیم ءَ سری لنکا یک مزنیں درور ئے کہ چائنا چوں آئی ءَ را وتی ٹریپ ءِ تہ ءَ پسارین انت ءُ آئی ءِ پورٹ ءَ 99 سال ءِ واست ءَ وتی دست ءَ کنت۔ چائنا وتئی بلٹ اینڈ روڑ وڑیں پروجیکٹانی وسیلہ چہ فوجی تاکت ءُ اکانومی ءَ دگنیا ءِ تہ ءَ گیش کنگ لوٹ اِیت۔ چائنا انوں ھما دور ءِ ایردست چے بتر گندگ ءَ کیت کہ ھما وھد ءَ برطانیہ ءَ گوں وتی کالونی گوم ءَ کتگ۔
27 مارچ 1948 ءَ برطانیہ پاکستان ءِ گوما ھوار پہ زور بلوچستان ءَ ایردست کنت۔ ھمے وڑ ایردستیں بلوچستان ءِ شھر گوادر بی مروچی ھمے وڑیں سامراجی پندلانی دیمپان انت۔پاکستان بلوچستان ءِ مڈیاں انچوش ھدا نام ءَ دری زور آوراں بکشائگ انت۔
ایشانی تہ ءَ چائنا ھم یکے کہ آ سی پیک ءِ وسیلہ ءَ ایردستیں بلوچ راجے نا تھنا مڈیاں لوٹ مار کنگے ءُ سی پیک ءِ کامیاتی گوما بلوچستان ءِ تہ ءَ ڈیموگرافک بدلی ھم کاریت۔ ایشی ءَ چے نا تھنا گوادر ءِ مردم اقلیت ءِ تہ ءَ رونت بلکیں بلوچ راج چد ءُ مستریں شناختی بھراں ءِ آماچ بوت کنت۔ ھمے استحصالی پروجیکٹ ءَ بلوچستان ءِ ترقی ءِ نام ءَ دینت گوادر ءِ مھلوک ءَ را سی پیک ءِ نام ءَ چے بازیں واب دیگ بوتگ۔ بلئے راستی ءَ گوادر ءِ مھلوک بنیاتی انسانی آسراتیاں چہ زبھر انت، مھلوک ءَ ورگے واستہ آپ نیست یکیں روزگار ءِ وسیلہ ماہیگیری انت، ایش چہ مروچی ھندی مھلوک ءَ چہ پُلگ بوئگا انت۔ زر ءِ تہ ءَ ٹالر مافیہ، ماہی ءِ نسل ھلاس کنگ ءَ انت۔پاکستان ءُ چائنا ءِ شوربندی انت کہ ھندی مھلوک بیزار بہ بیت، وتئی زمین ءَ دری مھلوک بہ بکشائیت۔ چوشکہ بابا مری گوشیت کہ دری آؤکیں مردم ترا کدی بی ترقی نہ دنت۔ آئی ءَ چے زلورت کپتگ کہ ترا ترقی دنت۔ دگنیا ءَ ترقی ءِ نام ءِ سرا اتکگیں مھلوک ءَ ھندی مھلوک ءِ استحصال کتگ، آیانی زمین ءِ پُرچکاریں مال ءُ مڈی لٹ مار کتگ انت۔ بابا ایشان استحصالی پروجیکٹ گوش ایت۔ اے گپ ءَ سرجمیں دگنیا سرپد انت کہ بلوچ ءِ گلزمین مال ءُ مڈیاں چے سرچکار انت۔ ایشی ءَ ابید بلوچستان ءِ اسٹریٹجک ارزشت ءَ چے کس نا آشنا نہ انت۔ گرم آپ ءِ دریا کہ اود ءَ سالے دوازدئیں ماھاں تجارت بوت کنت۔ ایشی ابید سرجمیں مڈل ایسڈ ءَ گوں یورپ لوڈ کنت۔
بلئے مروچی پاکستان ءِ وڑیں غیر مہذبیں ریاست ءَ نا تھنا بلوچ ءَ را ایردست کتگ آئی ءِ مال مڈیاں لوٹ مار کنگ انت بلکیں بلوچ ءِ چکچینی ءَ ھم کنگ انت۔ بلوچ ءِ سرجمیں چاگرد ءِ سوشل اسٹرکچر، کلچرلر، لینگویج، نفسیاتی، چکچینی ءِ آماچ کتگ۔ چوشکہ فینن گشیت کہ ایردستی، جسدی (physical) ایردستی ءَ ھوار ترا زہنی ھوالہ ھم گلام کنت۔ ترا اے باور کنائینیت کہ تئو انسانے نہ ئے مروچی من دیست کہ گوادر ءِ مھلوک چوں ذہنی ھوالہ ھم ایردست کنگ بوتگ انت۔ پاکستان ءَ بلوچستان ءِ ھمک ھند ءَ جتائیں ٹیکٹیکس کارمرز کتگ، انچوش کہ مکران ءَ بلوچ ءِ قبائلی سسٹم نیست۔ ڈیرا جات ءَ قبائلی سسٹم است اود ءِ مھلوک ءَ جتائیں دروشمی ایردستے کتگ۔ گوادر ءِ الس ءَ را درستیں آسراتیاں چہ زبھر کنگ ءَ رند اے باور کنائینگ کوشست کتگ کہ تئو اے زمین ئے باشندے نہ ئے۔ باز بر ءَ من ھمے جیڑت کہ گوادر ءِ مردماں وتی زمین ءِ سر ءَ بازیں چیزاں کمپرومائز کتگ۔ بلئے انگت ھم گوادر ءِ مردم گھگیری کنگاینت مستریں گھگیری ھمیش انت کہ آیاں وتئی زمین یل نہ کتگ انگت نشتگ انت۔ ما اگاں فلسطین ءِ درور ءَ بچاریں کہ آ اسرائیل ءِ زلم ءَ چے مجبور بوت انت گڑا آ وتی زمین ءَ یل دے انت ءُ دگہ دری ملک لبنان ءُ اُردن یا یورپ ءَ رو انت۔ بلئے بلوچ ءَ اے کچ ءَ کدی بی وتی زمین یل نہ داتگ، وتئی گھگیری ءِ سوب ءَ دری مھلوک ءَ را ھم اے موہ نہ داتگ کہ بیا انت ءُ زمین ءَ پچ بہ گر انت۔
پاکستان ءَ نا تھنا گوادر ءِ مھلوک اینکس وتئی زوراکی آماچ کتگ انت۔ بلوچستان ءِ سرجمیں ھند گس گس ھمے زلم ءُ زوراکی ءِ آماچ انت بلے بلوچ ءَ پاکستان ءَ را اے موہ نہ داتگ کہ آئی ءِ زمین چو ارزانی ءَ بزوریت۔ مشکے ءُ آواران بگر داں کوہلو گوادر بلوچستان ءِ ھمک دمگ ءِ مھلوک انچوش مجبور کنگ بوتگ کہ آ وتی زمین ءَ یل بہ کن انت۔ بلئے اے زمینے مھر انت کہ اینکس لاچاری ءَ پد ھم بلوچ وتی زمین ءَ یل نہ کنت۔ تو اگاں کلانچ ءَ نشتگیں یک پیر مردے ءَ بہ گوش کہ تو وتی زمین ءَ من ءَ بہ دئے من ترا زر ءُ مال دیاں، گڑاں پیر مرد گوشیت کہ اے منی پت ءُ پیرکی زمین انت، من وتئی زمین ءَ ترا دات نہ کناں۔
اگاں مروچی منی گلزمین پنجوک ءِ دست ءَ مہ بوت ایں۔ ما اینچوک بزگ ءُ کوار نہ بوتگ ات انت۔ گوادر ءِ واستا مئے گلزمین ءِ پُلیں ورنایاں وتی ھون ریتکگ انت، وتی جان ندر کرتگ۔ من کہ وھدیکہ گوادر ءَ شتاں، من چد ءُ پیش نزانتگ ات کہ گوادر اینکس زیبا انت۔ من ھر وھد ءَ گوادر ءِ عکس دیستگ انت یا کسے ءِ زبان ءَ گوادر ءِ زیبائی ءِ بابت ءَ ایش کتگ، بلئے من چوش گمان نہ کتگ کہ گوادر اسل ءَ انچوش زیبا بیت۔ منی واستہ گوادر یک وابے بوتگ۔ من وتئی وابے تہ ءَ کہ گوادر ءِ ھما زیبائی دیستگ، گوادر منی واب چے ھم گیشتر زیباتر انت۔ من پیسرا نزانتہ کہ بلوچ چُشیں بھشت گونگیں زمین ءِ واھند انت۔ برے برے مردم ءِ کر ءَ اے سوال کئیت کہ کجام شئے انت کہ بلوچ ءَ جنگ کنگے سکیں ءَ دنت۔ بلکیں پاکستان ءِ وڑیں دشمن ھپتاد سال انت کہ نزانت کہ بلوچ پرچا جنگ کنگ انت، ھما کجام شئے انت کہ بلوچ ءَ جنگ پرمائیت۔ دژمن ھرچ عمل ءِ کنگ ءَ انت اے درست آئی ءِ گُٹ ءِ لوپ جوڑ بوگ ءَ اَنت ۔
من اے گپ چہ مردماں ایش کتگ ءُ آرٹیکل آنی تہ ءَ ونتگ کہ درآمدیں فوج مارا چے ھمے جست کنت کہ کجا پیداکے کجا رواگے۔ من ھمے ماریتہ کہ وھدے من وتئی ھند ءَ روان گڑاں من چوشیں چیز نہ دیستگ بلئے وھدے کہ من اولی رند ءَ گوادر ءِ سپر کت گڑاں منی واستہ یک نوکیں تجربگے بوت۔ مارا راہ ءَ کیچ ءَ چے گوادر ءِ رؤگے میان ءَ 15 رند ءَ چہ گیش دارگ بوتگ ءُ ھمے جست کنگ بوتگ کجا روگائے۔ من گڈی ءَ چٹ فرسٹریٹ بوتگاں۔ باید ھمیش انت کہ من ترا جست بہ کناں تو کجا چے اتکگے ءُ اد ءَ چے کنگ ءَ ئے ۔
وتی جندے گلزمین ءِ تہ ءَ آئی جند ءِ وارسان ءَ یک جاہ ءَ چے دومی جاہ ءَ رواگ ءِ واستہ درآمد آں چے اجازت گرگ لوٹ ایت، کجا پیداک ءِ کجا رواگائے؟ اے منی زمین، منی مردماں منی ھند انت۔ بلئے تو کئے کہ منا منی زمین سرا گردگ ءِ واستا تئی اجازت ءِ زلورت انت؟ ترا اے ھند ءِ مردم آنی تہ ءَ کس نزانت کہ تو کئے؟ ناکہ تو اے زمین چہ ما بھا گپتگ ءُ ناکہ کسے ءَ ترا داد بکشاتگ ءُ داتگ۔ بلئے ترا مھمان ءِ ھم گوشت نہ کناں کہ تو منی زمین ءَ منی سر ءَ ھاکمی کنگ ءَ ئے ۔ مھمان ءِ واستہ مئے دود ءُ ربیدگ وشیں دانک گوش انت، ءُ انچوش یک دژمن ءِ بابت ءَ مئے دود مارا سرپد کنت کہ دژمنے دیما سر جھلی ائیب ئے۔
“سر جھلی ءُ چمجھلی جھل گنداں مراد بات اَنت”
“سر برز ءُ بلند بات اَنت سر برز ءُ بلندانی”
سید ھاشمی
مارا یک چیزے سرپد بوئگی انت کہ ما گلام ایں ءُ گلامی ءَ چے مستریں وبا نیست۔ اے راجی ءَ انچو تہ ءَ چے وران کنت کہ انچو یک کوگ ءِ یک داری ءَ تہ ءَ چے وران کنت ءُ ھلاس کنت۔ گلامی ءِ سوب مئے ارزشت داریں زمین انت کہ ایشی سرا ھمک زور آور ءِ چم سک انت۔ آ چوں اے زمین ءِ سرا ایشی ءِ وارساں برداشت کت کناں۔ مارا ھم پھمگ لوٹ ایت ما کہ چونیں زمینی وارس ایں۔ بلئے اے ھم راستی ءِ کہ واجہ صبا دشتیاری وتئی یک ترانے ءِ تہ ءَ گوش ایت کہ:
“میزریں ڈن ءُ دمگ، کوہ ءُ کپن میراس انت”
” بلئے کدی میراس اَنت نرمزارانی پد ءَ ، شِلّیں وکابانی پد ءَ”
بلے جنگ نہ کن ئے چتو تئی میراس بنت۔ ترا اگاں شِلّیں وکاب ءِ سواری کنگی اِنت گڑاں ترا جنگ کنگی اِنت۔
دی بلوچستان پوسٹ: اے نبشتانک ءِ تہ ءَ درشان کُتگیں ھیال ءُ لیکہ نبشتہ کار ءِ جِندئیگ اَنت، الّم نہ اِنت کہ دی بلوچستان پوسٹ رسانک نیٹورک ایشانی منّوک بہ بیت یا اگاں اے گل ءِ پالیسانی درشانی اِنت-