من ھما جاہ ءَ کہ بند کنگ بیتگ اَنت اود ءَ اسپیکر
ھم لگوگ بیتگ اَنت کہ چہ آیاں شپ ءَ نعتانی تواراں ابید قرآن وانگ ءِ ھم توار اَتکگ: ڈاکٹر لیاقت سنی
دی بلوچستان پوسٹ
گوستگیں روچاں بیگواہ بیتگیں بلوچ پروفیسر ڈاکٹر لیاقت سنی ءَ زیک گوں بی بی سی اردو ءَ گپ کنان ءَ گوشتگ کہ “ ھما مردماں منءَ ءُ منی ھمراھیں دو پروفیسر تپنگے زورءَ بیگواہ کُتگ اَنت آیانی گپ کنگ ءِ وڑ ءُ پیم ترند بیتگ ءُ چُش سما بیگ ءَ نہ بیتگ آیانی کِر ءَ وانگ ءُ زانگ ءِ پِڑ ءَ چہ بندوکیں اُستاد ءِ ھاتر ءَ شرپ ءُ ارزشت ھست۔”
بی بی سی ءَ گوں تران کنان ءَ آئی ءَ گوشت منی بیگواہ کنوک اے گپ ءِ سر ءَ ابکہ بیتگ اَنت کہ منی چمانی تہ ءَ پرچا ھرس درنیاتکگ ءُ من پرچا نہ گریتگ۔
ڈاکٹر لیاقت سنی ءَ بی بی یسی ءَ گوشت کہ من اولاک ءَ تاچگ ءَ اِت اَنت۔ وھدے ماں مستونگ آیانی دست دیگ ءَ پد اوشتات اِنت گُڑا آیانی گپ کنگ ءِ وڑ ءُ پیم سک ترند اَت۔ آیاں من ءَ اولاک ءِ بند کنگ ءَ نہ اِشت ءُ وت منی اولاک اِش بند کُت ءُ آئی ءِ کلیت کش اِت اَنت ۔
من آیاں گُشت ما مزن شھدربرجاہ ءِ اُستاد اِنت بلے آیاں منی گپ گوش دارگ ءَ ابید من ءَ ءُ منی ھمراھیں استاد ھم ڈن ءَ کش اِت ءُ من ءَ چہ آیاں جتائیں اولاکے ءَ دور دات۔
آیاں منی چمانی سر ءَ پُچ ءِ بست ءُ منی دستاں سانکل جت ءُ گاڑی ءِ پشتی نیمگ ءَ دور دات۔ منی راستی ءُ چپی نیمگ ءَ یک یک مردمے نیشت۔
اولاک ناشناسیں نیمگے ءَ جُنزان بیت ءُ تیز روگ ءَ اَت۔ کساس یک ءُ نیم ساھت ءَ پد اولاک یک جاہ ئِےکسانیں وھدے ءِ ھاتر ءَ اوشتات۔ آئی ءَ پد پد ءَ کساس یک ساھتے ءِ مساپری ءَ پد من ءَ یک جاھے ءَ ایر گیجگ بیت اَنت۔
چمانی سر ءَ بستگیں پُچ ءِ سوب ءَ من دیست نہ کُت کہ چونیں جاہ ئِے بلے انچو گمان بیگ ءَ اَت کہ یک کمپانے کہ اود ءَ یک کوٹی ءَ من ءَ ایر کنگ بیت۔
من ءَ ھمود ءَ کہ دارگ بیتگ اَت اود ءَ اسپیکر ھم لگ اِتگ اِت اَنت کہ چہ آیاں شپ ءَ نعت تواراں ابید قرآن وانگے توار ھم آیگ ءَ اَت۔ دانکہ روچے وھد اَت کس گوں من گپ کنگ ءَ نہ اَتک، بلے شپ ءَ جتائیں مردم آیان بیت اَنت۔ آیاں چہ من ءَ جتائیں جُست کنگ ءَ ابید اے ھم جُست کہ تئی مال مَڈی چی چی اَنت ءُ اے ھم گُشگ ءَ اِت اَنت کہ زرانی وڑے بہ کن۔ پیسر ءَ آیاں منی چکانی گوشی ءِ شمارہ زرت ءُ کمو دیر ءَ پد پد ءَ اتک اَنت ءُ گُشت اِش وتی برات ءِ گوشی ءِ شمارہ ءَ بہ دے۔
من ءَ اے ھم گوشگ بیت تو شھدربرجاہ اسکینڈل ءَ ھم ھوار بیتگے۔ اِشی ءِ سر ءَ من آیاں گُشت اے کسہ وَ ھلاس بیتگ اگاں منی ھلاپ ءَ منانک ءِ ھست گُڑا آرگ بہ بیت۔
اولی شپ ءَ من ءَ یک دوبر ءَ جُست ءُ پرس ءَ پد یل کنگ بیت ءُ دومی روچ ءَ سرجمیں روچ کس گوں من گپ ءَ نیتک بلے دومی شپ ءَ پد ءَ لھتیں مردماں اتک ءُ جتائیں جُست کُت۔
آیاں من ءَ چہ ھمے جُست کُت مال متاہ چی چی اَنت ءُ زرانی وڑ ءُ پیم بہ کن اگاں نا تئی لنکُک ءَ بُر ایں ءُ لوگے مردمانی سر ءَ دیم دئیں۔ دوئیں شپاں من ءَ زھنی ٹارچر ءَ ھوار ھوار لٹ ءُ کُٹ ھم کنگ بیتگ اَت کہ آئی سوب ءَ پہ من وپسگ نا ممکن بیتگ اَت۔
من ءَ آپ ءُ ورگ دیگ بیتگ بلے آیانی سلیں ءُ ترندیں گالوار ءِ سوب ءَ آپ ءُ ورگ کم ورگ ءِ جھد کُت۔ آیانی گیر انسانی وڑ ءُ پیمانی سوب ءَ پمیشکا کم وارت دانکہ پہ پسیل ءِ ھاتر ءَ کجام ھم گرانیں جاورے دیمپانی کنگ مہ کپ ایت۔
پہ مِس ءِ ھاتر ءَ ھمد ءَ جاہ ھست اَت کہ ھمود ءَ من ءَ داشتگ اِت اِش ۔ لانک بوج ءِ ھاتر ءَ من دگہ جاہ ئِے برگ بیتگ اَت بلے چُش کہ من مارتگ اَت کہ آ مردم منی کش ءُ کِر ءَ اَنت پمیشکا من لانک بوج کُت نہ کُتگ اَت۔ تو سرپدے ما ھما چاگرد ءَ رُستگ ءُ مزن بیتگیں آئی ءِ سوب ءَ مئے ھاتر ءَ مردمانی کش ءُ کر ءَ بیگ ءِ سوب ءَ مِس کنگ ھم گران بیت۔
ھما مردماں کہ چہ من جُست ءُ پرس کُتگ اَت آ پشتو زبان ءَ کارمرز کنگ ءَ اِت اَنت ءُ آیانی گالوار ھما نہ اَت کہ مئے نیمگ ءَ پشتو گپ کنوکانی ئیگ اَنت بلکیں آیانی گپ کنگ ءِ وڑ انچش اَت کہ ھما خیبر پختونخواہ ءِ ئیگ اَنت –
من گیش پشتو نزانتگ بلے ھمینچوک کہ زانتگ ھما کد ءَ پسو پشتو ءَ داتگ اَنت ھمود ءَ کہ پشتو ءِ تہ ءَ پسہ دار نہ کُتگ اَت گُڑا اردو ءِ تہ پسو داتگ اَنت۔
ڈاکٹر لیاقت سنی ءِ وتی یل کنگ ءِ درگت ءَ بی بی سی ءَ گُشت کہ دومی شپ ءَ من ءَ یک اولاکے ءَ نندارینگ ءُ یک جاھے ءَ یل کنگ بیت۔ ایر گیجگ ءِ وھد ءَ آیاں گُشت کہ اِد ءَ مئے مردم ھست اَنت، تو ھمد ءَ بہ اوشت دگہ یک اولاکے کیت ترا دگہ جاھے بارت۔
اے وھد ءَ سک تھار اَت۔ اولاک ءِ روگ ءَ پد من اے نیمگ ءُ آ نیمگ ءَ چارت۔ داں منی چمانی زائری ءَ من ءَ نا مردم نا کہ مردمے بیگ ءِ گمان گندگ نہ بیت اَنت اِشی سر ءَ من گمان کُت کہ من ءَ یل کنگ بیتگ۔ پمیشکا من چہ اود ءَ در آیگ ءِ پیسلہ کُت۔
ھمود ءَ من ءَ یل کنگ بیت چہ اود ءَ دیر من رژنائی دِست ھمائی ءِ نیمگ ءَ من روگ بندات کُت۔ کساس شش ءَ چہ ھشت کیلومیٹر پادانی روگ ءَ پد وھدے من یک دگے ءَ سر بیت اَنت گُڑا اے وھد ءَ سھب ءِ بانگانی توار پیداک اَت۔
پیسر ءَ من گُشت اے سوراب اِنت بلے کمو دیر روگ ءَ پد من ریل ءِ پھاٹک دیست اَنت گُڑا گُشت کہ اے دگہ ھنکین ءِ بیت کنت پرچہ کہ سوراب ءَ ریلانی ٹریک نیست اَنت۔
دوروچے بیگوائی ءَ پد یل ءَ بیتگیں پروفیسر لیاقت سنی ءِ ردءَ ریل ءِ ٹریک ءِ کَش ءَ پکاھیں دگ ءِ سر ءَ سھب ءَ مھلہ کہ ھما اولاک روگ ءَ اِت اَنت من آیاں دارگ ءِ جھد کُت بلے تُرس ءُ بیم ءِ سوب ءَ دو سئے اولاک نہ اوشتات اَنت۔ بلے یک اولاکے اوشتات گُڑا من آئی ءِ ڈرائیور ءَ نہ گُشت کہ گوں من چُشیں وئیلے بیتگ بلکیں آئی ءَ گُشت کہ منی اولاک پُلگ بیتگ۔ کہ اِشی ءِ سوب ءَ من انی اد ءَ اوشتوک آں۔
اولاک والا ءَ اِشی ءِ سر ءَ پدردی درشان کُت ءُ منی جُست کنگ ءِ سر ءَ گُشت کہ ھمد ءَ من اوشتاتگاں اے پنجپائی اِنت کہ چہ شال ءِ شھر ءَ چہ باز دیر اِنت بلے واکداریں دروشم ءَ شال دمگ ءِ بھر اِنت۔
پروفیسر لیاقت سنی ءِ رد ءَ منی داں انگت ءَ اے سر پِر بیگ ءَ نہ اِنت کہ پرچہ گوں من چُش کنگ بیتگ۔ من ابکہ اَنت کہ درستاں پیسر شال تاں کراچی رؤکیں مزنیں دگ ءِ سر ءَ چُشیں مزنیں کساسے ءَ سَے اولاکانی پجیگ ءَ دیم گپتگیں سلاہ بندیں مردم چون اوشتاتگ اِت اَنت۔
اے مردم اود ءَ چون سر بیتگ اَنت ءُ چون مئے ودار ءَ دل یکیمی ءَ گوں یک پرارزشتیں دگے ءِ سر ءَ اوشتوک بیتگ اَنت۔ آیاں کم چہ کم دو اگاں دو ءُ نیم ساھت ءَ مارا زرتگ ءُ روگ ءَ بیتگ اَنت، کس ءَ چہ آیاں جُست ھم نہ کُتگ کہ شما چُش سلاہ بند اِت چہ کج ءَ اتکگ ءُ کج ءَ روگ ءَ اِت۔ اے جیڑگے وھد اَنت۔ اگاں اے جاورھال اَنت گُڑا اد ءَ کس نہ رکیتگ۔ بلے آیاں من ءَ وئیل کَتگ بلے انگت ھم چہ ھمے مردماں تُرس اِنت۔ اے گپ ءَ من واکدار ءُ انسانی گلانی نوٹس ءَ آرگ لوٹاں۔
بلوچستان مزن شھدربرجاہ ءِ اُستاد ڈاکٹر لیاقت سنی ءَ وتی یل کنگ ءِ سوب ءِ درگت ءَ گپ جنان ءَ گُشت کہ من وتی زند ءَ بازیں ترندیں تجربگ دیستگ بلے اے آئی ءِ زند ءِ ترند تریں تجربگ اَت۔
بیگواہ کنوکانی گپ ءُ تران کنگ ءِ ھما وڑ اَت چہ آئی ءَ گمان نہ بیتگ کہ آیانی کِر ءَ اُستاد ءُ وانینوکانی ھاتر ءَ شرپ ءُ اھترام ھست اِنت بوت کُتگ اَت کہ اے مردماں من ءَ چُش زیت یلو مہ کُت اِنت ءُ باز وھد ءَ بہ داشت اِنت ءُ لٹ ءُ کُٹ بہ کُت اِنت بلے ایندگہ اُستاد ءُ سول سوسائٹی زیت گامگیج دیما آیگ ءِ سوب ءَ آیانی جناوری ءَ پروش وارت۔
ڈاکٹر لیاقت سنی ءَ بی بی سی ءَ گپ کنان ءَ گُشت کہ منی چماں چہ ارس در نہ کپگ پہ آیاں ابکی ءِ سوب بیتگ۔ آ مردماں لٹ ءُ کُٹ کنگ ءَ ھوار نہ تھنا ترندیں رویش کارمر کُتگ بلکیں من ءَ داں اینچو ھم گُشت اِش کہ اگاں من زرانی وڑ ءُ پیم نہ کُت گُڑا آ منی لنکُک ءَ بُر اَنت ءُ منی لوگے مردمانی سر ءَ دیم دے اَنت۔
ترندیں رویش ءُ لَٹ ءُ کُٹ ءَ پد ھم وھدے منی چماں چہ ارس نیتک اَنت گُڑا آیاں چہ من ءَ جُست کُت کہ منی چماں چہ پرچہ ارس آیگ ءَ نہ اِنت ءُ من پرچہ نہ گریتگ۔ من آیانی ترندیں رویش ءَ چہ بندات ءَ زانتگ اَت کہ اے مردم جناور اَنت ءُ کجام ھم کساس ءَ شُت کن اَنت پمیشکا من گیشیں بھر وتی سر ءَ نہ زرت۔
بلوچستان ءَ 2000 ءَ پد جاورانی تہ ءَ ھرابی ءِ سوب ءَ بلوچستان مزن شھدربرجاہ ءِ یک جنینے ءَ ھوار چار استاد کُشگ بیتگ اَنت کہ اِشی سوب ءَ بازیں اُستاد چہ اد ءَ شُتگ اَنت ھم بلے اُستاد ءِ بیگواھی ءِ اے وئیل پیش ءَ نہ بیتگیں ءُ نوکتریں وئیل اَنت۔
مستونگ پولیس ءَ اے وئیل ءِ ارزی نامگ نبشتہ کُتگ ءُ پَٹ ءُ پول بندات کَنگ ءَ ابید ھم سرکاری رد ءَ اِشی ءِ پشدر ءِ بارو ءَ انگت ھچ گُشگ نہ بیتگ۔
بلوچستان ءَ 2007 ءَ پد بیگواھی ءِ وئیلاں باز گیشی اتکگ کہ کمی ءُ گیشی ءِ گون ء داں انگت برجاہ اَنت بلے 2016 ءَ کہ ھما باپاری ءُ ڈاکٹر بیگواہ کنگ بیتگ اَنت چہ آیاں نہ تھنا مزنیں زر ءِ گرگ بیتگ اَت۔ بلے اے سئیں پروفیسرانی یل کنگ ءَ باز دیر کنگ نہ بیت ءُ اے ابید ھچ زر دیگ ءَ یل کنگ بیت اَنت۔