نبشتانک: نمدی یے پہ دیدگیں اسھاک رھیم ءِ نام ءَ
نبشتہ کار: نبیل نود
دی بلوچستان پوسٹ
بلوچی کلاسیکل شائری ءُ نوکیں شائری
اُمیت اِنت پہ تو وش ءُ دراھی اِنت اے ساھت ءَ کہ من اے نمدی ءَ نبیسگ ءَ آں شپ اِنت دوارگس ( ھاسٹل ) ءِ چاریں نیمگاں ھاموشی اِنت، کوراسی اِنت، چم پہ چم ءَ میم نہ بیت بلے منی کوٹی ءَ light روک اِنت سما نہ کپ اِیت من گوں رُشنائی ءَ چاریں آتراپاں تھاری یے نیام ءَ نشتگ آں ءُ پہ تو کاگدے نویسگ ءَ آں من جیڑاں گْوست ءِ ھمے وھد ءُ پاساں کہ مھلوک ءَ چراگے زُرت ءَ ءُ شپ گْوازینتگ بلے مے نوکیں دور ءِ وتی لوٹ ءُ گُزر اَنت ما گوں چراگے ءَ شپے دیم ءَ داشت نہ کن ایں –
ھرچ دور ءُ زمانگے وتی وھد ءُ پاس بنت ، جتائیں موسم بنت ، ھر باریگے جیڑگے مارشت وتی بنت ، درد ءُ اندوھانی تہ ءَ پَرک بیت اِنت ، دویں زمانگانی وتی وتی لوٹ بنت مئے ءُ آیانی تب ءُ ؟یل ، نندگ ءُ پادایگ ءِ نیام ءَ تپاوت ھست اِنت ۔ زی اگاں مئے کماش کُڈکاں نشتگ اَنت مرچی من ءُ تو بانانی توک ءَ نشتگ ایں۔ زی اگاں مئے کماشاں گوں اُشتراں سپر کُتگ بلے ما اُشتراں گوں سپر نہ کن ایں مئے واستا موٹل ءِ آسراتی ھست اِنت اے ستم نہ اِنت کہ زی مے پیریں شُدیگ بوتگ اَنت ما وت ءَ اوں شُدیگ بہ کن ایں ۔
اگاں مئے دویں باریگانی تہ ءَ چشیں تپاوت مہ بیت گڈا ما دویں باریگانی نیامے لکیر ءَ گیشینت نہ کنیں ھمے داب ءَ زیکیں زیمر ءُ شائری ءُ مرچیگیں شائری ءِ تہ ءَ تپاوت ھست اِنت اے ستم نہ اِنت کہ ما زیکیں مردمانی وڑ ءَ شائری بہ کنیں زی انچیں شئر ھست کہ بس لھتے واکیاتانی بیان اَنت مئے دل ءَ آیاں پہ ارزشت ھست کہ مے تاریخ ھمے شئرانی تہءَ بیان بیتگ بلے جھان ءَ گوں مئے تاریخ ءَ کار نیست آ شئر ءِ ازم (شعریات ) ءَ چاریت( واکیاتانی پُشدر ءَ اگاں شئرے نویسگ بیت آ گوں شئری ازم ءَ گوناپ دیگ بہ بیت داں آ لبزانک ءَ جاگہ کُت کنت زندگ بوت کنت بلے اگاں جاورے ءِ پُشدر ءَ شیئرے چو ھالتاکی رپورٹے ءِ دروشم ءَ نویسگ بہ بیت گڈا زندگ بوت نہ کنتءُ نیکہ ساہ کَش ایت ، اگاں تو پہریزے ءِ گڈا اے واستہ نہ پہریزے ءِ کہ شیئر ءِ بلکیں ھمے ھاتر ءَ پہریزئِے کہ تی گْوست ءَ تی بُن دپتر ءَ گوں بندوک اِنت ) بلے اے گپ ءَ اوں ما انکاری نہ ایں کہ زی شیئر گْوشگ نہ بوتگ بلکیں زی انچیں شیئر گْوشگ بوتگ کہ آیانی چہر ءُ شُبین جمالیات ءُ نازرکی سھرا اَنت اَنچش کہ لیکہی شرگداری (نظریاتی تنقید ) ھمے گپ ءِ سرا زور دنت کہ تو اگاں شیئر بابت ءَ گپ کنگ لوٹ ئِے گڑا ترا اول ءَ شئیر ءِ جند گیشنگی اِنت کہ شیئر چی یے ؟شیئر ءِ شیئری ازم ءَ چوں بوھگ لوٹ ایت؟
دگے گپے کہ اھدی زمانگ ءِ شائری کجام ھئیت ءِ تہ ءَ اِنت تنیگت اے گپ نہ گیشتگ پیسرا مارا ھمے گپ گیشنگی اِنت کہ کجام ہئیت تہ ءَ اے شیئر گْوشگ بوتگ اَنت چیا کہ ھرچ تھر ءِ وتی لوٹ ءُ گُزر بنت ۔ اگاں مہ اے چیز ءَ مہ زان ایں گڈا ما شئیراں دیم پہ دیم کُت نہ کنیں
تو وتی نبشتانک ءِ تہ ءَ یک گپے بار بار نبیس اِتگ کہ شیئرانی ریچ ءُ روانی وش اِنت شئر ءِ تہ ءَ ریچ ءُ روانی زاناں چہ درستاں چہ المی تریں بھرے ؟ چوناھا شئیر ءَ ریچ ءُ روانی مزن نہ کنت شیئر ءِ مستریں لوٹ روانی نہ انت شیئر ءِ مستریں لوٹ ھمیش اِنت کہ آئی ءَ مانا ءُ بزانت باز بہ بنت چھر ءُ چیدگ بوھگ المی اِنت تو وتی گپ ءَ چنچو کسان کن ئے ءُ کمو گالاں گوں انچش بیان بکن ئے کہ تئی درائیں کسہ سرپوش بہ بیت
تو شیئرے ءِ درور داتگ اَت-
“ھانی چہ شیر ءَ شر تریں”
“شیر ءَ کپءُ گَجے سریں”
“ھانی چہ ماہ ءَ شرتریں”
“ماہ ءَ گبارے ماں دپیں”
تو اے شیئر ءِ درور داتگ ءُ نویستگ کہ ” منی ھیال ءَ اے پیمیں رنگے ءَ چہر ءُ شُبین ءِ کامرزی کہ کلاسیک شائری ءَ دست کپیت مرچی نیست اِنت ”’دیدگیں اسھاک جان لبزانک ءِ تہ ءَ منی ھیال ءُ تی ھیالءَ جاگہ نیست کہ ما وتی ھیالانی دنیا ءَ بہ بیں ، اود ءَ شیئرانی نازرکی ، جمالیات ، چیدگ، چھرگار بنت ءُ ھیالانی دنیا ءَ داں نز کاینت اسل ءَ کجام ھم چیزے ءِ بابت ءَ کہ مردم نویسیت اود ءَ راست بندگیری(منطق) ءُ علمی بوّگ لوٹ ایت تو گُشے چشیں چھر ءُ شبینی شیئر نیست من اے شیئر ءَ چہ شرتریں چھر ءُ شبینی شیئر ایر کناں ءُ وانوک بچاراَنت کجا چہر ءُ شبین شوکیں رنگے ءَ کار گرگ بوتگ –
“ما پہ تو چو یک ءُ تہنائیں پدے راہ ءِ سرا”
“تو چو وشیں بویے اچ ما شنگ ئے پما سر نہ بئے”
“من تی عہد ءِ تمامیں جیڑگاں” “ارسے کناں تو چو گْوات ءِ بانزل ءَ ہور ءِ سرا ہم تر نہ بئے “یا کہ ما اے شئر ءَ بچار ایں-
“رولہی چو تئی کُلّ ءِ قندیل
بام تئی تنگھیں دیدار گُشئے “
“تو ندیستگ منـی ارس ءِ بِچکند
کہ دِل ءِ زیمراں اُپار گُشئے “
دیدگیں اسھاک جان من نہ زاناں تو نوکیں دور ءِ شائری نہ ونتگ یا کہ تو جزباتی بوتگ ئے وتی پیپر ءَ چشیں جزباتی فیصلہ زرتگ ، ( گْوستگیں ماہ ءَ بلوچی اکیڈمی کوئٹہ ءِ چیردستی ءَ تو بلوچی کلاسیک شاعری ءِ بنگپ ءَ نبشتانکے ونت ، ھمے نبشتانک اھدی شاعری”کتاب ءَ چاپ بوتگ) دومی تاکدیم ءَ تو مھناز ءِ شیئرے ءِ درور داتگ اَت-
“من ھما انجیراں پتن تاکیں
برز ھما کوھانی سر ءَ رُستاں”
“سر منی ھچ گوات ءَ نہ چنڈینتگ” بُنڈ منی ھچ ھَور ءَ نہ میسنتگ “
ءُ ھمے شیئر ءِ جھل ءَ تو یک نزوریں دابے ءَ ( اسٹیٹمنٹے) گپے جتگ اَت کہ چُش اَت” وھدے کوھنیں شائری ءَ اے پیمیں شیئر گندگ بیت تہ ھنچو سما بیت کہ مئے شائری ءِ کلاسیک ھمیش انت کہ چہ کوھن ءَ مئے بھر ءَ کپتگ مرچیگیں شائری ءَ ھچ چشیں توان مندی ءُ پائیداری گندگ نہ بیت نئیکہ ھما زبان ءِ پھکی ءُ وشی مرچیگیں شئیراں است ءُ نئیکہ ھما چہر ءُ شبین ءُ جمالیات مرچی گندگ بیت اگاں مرچیگیں شائری ءَ دیم پہ دیم کنگ بہ بیت تا یک ھسابے گشے مئے مرچگیں شائری اوشت ءِ آماچ انت بیا چاریں داں چنچوک ءَ مئے شائری اوشت ءِ آماچ اِنت
“ہدوک ءِ شہم،ھیالانی گرند رژن ءِ روک”
“چراگ دانکہ اے قہریں شپ اِنت تہار چراگ”
“بیا کہ پتو زنگ ساہ کندن اوں اُمرے”
“شپ اِنت ھیات ءِ نہ مانیت داں سھار چراگ”
یا کہ اے شیئر ءَ اوں چمّے بہ جن
“پدا دل زِندگی ءِ تہلیں دَرماناں کُتگ نادراہ”
“پدا تئی بینگیں ھوشام مارا پَچ گِرگ لوٹ ایت “
“چہ اَرساں چَم سرَ ریچ اَنت ءُ دل سرکیل چہ یاتاں”
“اے راھاں رِتکگیں بیگاہ نوں تاساں کنگ لوٹ ایت “
اے شئرانی دیم ءَ تی ھمے گپ بے ارزشت اَنت کہ نوکیں دور ءَ چہ گیش اھدی دور ءَ چھر ءُ شبین کامرز بیتگ ، مئے اھدی شائری ءِ دیم ءَ نوکیں شائری یے اوشت ءِ آماچ بوگ انچائیں گپے تی دل ءِ گُکے بوت کنت کہ تو بوتکگ بلے اے گپ ءَ راستی ءَ گوں نزیکی چہ دور دور ءَ نیست گپ باز اَنت بلے سھب ءَ اے آر داد ساھب ءِ کلاس اِنت کہ مھل ءَ پادیگی انت داد ساھب ءَ لیٹ آیگ ءَ گوں سک سک کُنّت اِنت آ وھد ءَ پیسر کیت ءُ مارا وھد ءِ پابند بوگ ءِ سکین دنت ، شپ ءَ وتی پاسے جتگ سک ھاموشی انت زند ءَ موہ دات دیم ءِ کاگد ءَ دیوانے کن ایں۔
بلوچی لبزانک ءِ نودربر ءُ شمئے دوزواہ
نبیل نود
چہ بچکانی دوارگس مزن شھدربرجاہ بلوچستان ،
6 نومبر 2021 شال
دی بلوچستان پوسٹ: اے نبشتانک ءِ تہ ءَ درشان کُتگیں ھیال ءُ لیکہ نبشتہ کار ءِ جِندئیگ اَنت، الّم نہ اِنت کہ دی بلوچستان پوسٹ رسانک نیٹورک ایشانی منّوک بہ بیت یا اگاں اے گل ءِ پالیسیانی درشانی اِنت۔