قاضی نورمحمدپرومیؔ – گُلزارؔ گچکی

نبشتانک: قاضی نورمحمدپرومیؔ

پٹ ءُ پول ءُ نبشتہ:گُلزارؔ گچکی

دی بلوچستان پوسٹ

باگچھیں مکران ءِ میزریں ھاک ءُ براھداریں سرڈگار ھرچ ھساب ءَ گْوھُرت ءُ پَزور اِنت، ھزگارءُ ھستومند اِنت۔ اِے میزریں ھاک ءَ دراھیں پِڑاں شَرّکارءُ شاھوکاریں مردم ودی کتگ کہ ایشاں پہ راجی ءُ چاگردی گھبود ءَ وتی بَھرِشت مان کتگ، چہ وتی جْوانیں کار ءُ کِرداں پہ وت نام ءُ اِزّتءُ شَرَپ کٹّ اِتگ، نامدار ءُ مھشور بوتگ اَنت ۔ چرے ناماں یکّ نامداریں سرے قاضی نورمحمد پرومیؔ ئیگ اِنت کہ آ چہ وتی بے دروَریں جُھدانی سَوَب ءَ نیگراہ، سیاست ءُ وانگ زانگ ءِ پِڑاں نامداربیت۔ قاضیؔ پرومیؔ وتی زمانگءَ مکران ءِ ٹوھیں عالم ءُ زانتکار ءُ زانو گر ءُ نیگراھی راھشونے بیت ءُ مزنیں سیاستکارے ھم۔ آیکّ نیمگے چہ وتی علم ءُ زانت ءُ زانشت ءَ دین ء محمدی(ﷺ)ءِ ھزمت ءَ کنت ،قرآن ءُ حدیث ءِ سرشون ءَ علم ءُ زانت ءُ زانشت شِنگ کنگ ءِ کاراں دزگُلائیش بیت،دومی نیمگءَ آچہ وتی دنیائی ھزمت ءُ کاراں ءُ راجی دیمرئی ءِجُھدءُجپاھاں ھم بے زانگ ءُ بے تْرانگ نہ بیت،پاکیں ھاوند ءِ ودی کتگیں اَشرف المخلوقات ءِ دیمرئی، گھتری ءُ گھبود ءَ شمُشکار ءُ پراموش نہ بیت، سیاستءِو سیلگءَپہ راجی دیمرئی ءَ بوئوکیں جُھد ءُ کوشستاں ھَوار بیت، وتی بھر ءِ کاراں کنت ۔چوشکہ آمکتبہ ء دیوبند ءِ وانندگے بیت،گوں ھما زمانگ ءِ دینی، علمی ، سیاسیءُ چاگردی جُھدکاراں نند ءُ نیاد کنت، راجی پدمنتگی ءَ اَلکاپی ءَ گِنداِیتءُ ماراِیت ،چمئے سَوَباں اَثرزُوراِیت، سیاست ءَ ھَوار بیت، سیاسی تچ ءُ تاگءُجُھد ءُ جپاکنت۔قاضی نورمحمد پرومیؔ ءِ سیاسی ءُ دینی راھشونی ءُ راھدربری ، علم ءُ زانت ءِ شِنگءُ تالانی پہ د َمَگ ءِ دیمرئیءَبے مَٹّ ءُ بے د َروَر اَنت بلے بژن کہ اِے نیگراھی، سیاسیءُ علمی بامر د مکرانءُ بلوچستانءَ بیھال کتگ، ایشی ءَ یات نہ کنت، مادِنیں راہ ءِ شوھازگ ءَ،ایشی ءِ علم ءُ زانت ءُ زانشت ءِ روک کتگیں چراگ ءِ رُژن ءِ بارہءَ مئے پدریچءَ سر پد ءُ سھیگ ءُ مالومدار نہ کنت۔

کیچ مکران ءِ اولی ئیں قاضی، نور محمد پرومیؔ، بُندر ءَ ضلع پنجگور ءِ نامداریں میتگ وشّ کَوشیں پرومؔ ءِ جھ مِنندے بیت۔آپرومؔ ءِ میتگ جاھیئینؔ ءِ یارؔمحمداِبن چاکرؔ ءُ بی بی ھانیؔ ءِ لوگ ءَ ودی بیت، آئی ءِ اَسل بوتن رَمس ءُ ماہ ءُ سال زانگ نہ بنت۔ قاضیؔ د َرکسانیءَ کیچءَ وتی ھَنکین ءُ دوار کنت، ھمے میزر ءُ وشّبوھیں ساچ ءَ وتی عملی زندگی ءِ گاماں ایر کنت،ھمے ھاک ءِ کُٹّ ءَ دائمی واب کپ اِیت۔ آئی ءِ سے بْرات، شیھکّ، چاکرؔ،دین محمد ءُ یکّ گْوھارےفاطمہؔ نامی بیت۔آئیءِ لوگبانُک بی بی رابعہؔ، اَخوند مُلّا عمرؔءُ بی بی درؔ بی بی ءِ جنک بیت۔ اَخوند مُلّا عمرؔ بُندر ءَ دشت ءِ جھ مِنندے بیت ، میر علی اکبرؔرند ءِ وارث بیت ،رند ءَ کلاتُکؔ ءَ جھ مِنند بیت۔قاضی نورمحمدپرومیؔ ءِ سے بچّ، غُلامؔ فاروق ، قاضی غُلامؔ احمدؔ ،رشیدؔ احمد ءُ دو جنک دُرؔبی بی ءُ شاہ ؔبی بی بنت۔ اِے دْرُست تُربت، آپسرؔ ءُ کلاتُکؔ ءَ جھ مِننداَنت ءُ زندمانی کنگ ءَ اَنت۔

قاضی نورمحمد پرومیؔ بنداتی وانگءَچہ وتی ھَنکین ءَ دَربَرگ ءَ پدبرصغیر ءِ بھربانگءَ پیش پہ گیشتریں وانگ ءُ زانگ ءَ مدیم پہ دیوبند ءَ رَوت، دینی علم وان اِیت، قاضی یے بیت واتر بیت۔اِے گپّ گیر آرگ کرزاِیت کہ دیمرئی پَسُند ءُ راجدوست تھنا چہ کالج ءُ یونیورسٹی ءَ فلسفہ، سائنس، سیاست ءُ راجدپتر ءَ شانزدہ تَبَک پاس کنوک نہ اِنت، مدرسہءُ دارالعلوم کہ نیگراہ، شریعت ءُ فقّہ ءِ علم ءُ زانت ءُ زانشت ءِ سرچمّگ اَنت،چریشاں اَنچیں جْوانیں ھیسی سر پیداک بوتگ کہ آھاں پہ راجی پجّارءُ دیمرئی ءَ وتی وھدءُ باریگاںءُ سِند ءُ زمانگاں چو ورناہ وانندہ گَلّءِ مُعتدلیں راھشوناں جُھد کتگ۔ چوناھیگا ھم، راجدوستی ءِ کیلو راجدوست سیاسی گَلّےءِ بھر ءُ جُھدکاریا سیاستکاریءَ نہ اِنت ۔ ھرچ ھما بالاد، ھما نَپَرءُ انسان کہ آئیءَ راجی پدمنتگیں ءِ جاورال بہ تورین اِیت، کَومی جنجال ءُ اَزابی ءُ تکلیپ بہ رنجین اَنت ءُ پہ جیڑگ ءُ عملی جُھداں لاچار بکن اَنت، اِے کَچّءُ کیلو ءَ پور ءَ اَتک کت کنت۔ اَنچوش قاضی نورمحمد پرومیؔ اَت کہ آ یکّ راجدوست ءُ انسان دوستیں نیگراھی کَوم پرستیں سیاسی راھشونے اَت، چہ وتی کِرد، گُپت ءُ عمل ءُ کاراں ثابت کنت کہ آئی ءِ باتن چہ کَومی مھرءُ مُھبت ءُگُلزمین ءِ دوستی ءَ سَرچَکاراِنت، آئیءِ دیدانک پہ راج ءِ رُژنائیں باندات ءَ بے د َروَر اِنت، آئیءِ سیاسی، دینیءُ علمی ھزمت بے مثال اَنت۔

قاضی نورمحمد پرومیؔ ءِ نیگراھی ھُبّ ءُ دوستیءُ جُھدءُ کوشستانی برکتءَ 1947؁ءِ زمانگءُ ھمے مدّ ءُ موسُماں ماں تُربت ءَ مکران ءِ اَوَلی ئیں مزنیں (جامع) مسیت ءِ جوڑ کنگءِ بُن ھِشت ایر کنگ بیت ، اِے مسیت آئی ءِ لوگ ءِ کش ءَ، ھمے جاگہ ءَکہ انّوں سَیَدؔھاشُمی ھائی اِسکول اِنت، ھمد ءَ اِنت 1997؁ءَقاضی نورمحمدپرومیؔ ءِ نُماسگ سرزاھدؔحسین ءَ قاضیؔ ساھبءِ لوگ جاگھیءِ دیمی بھر ’’اسپیسیفک انگلش لینگوئج سینٹر‘‘جوڑ کت ،دیمتری سالاں بزاں 10 فروری 2004؁ ءَھمے انگلش لینگوئج سینٹر ’’ سَیَدؔ ھاشُمی پرائمری اِسکول ‘‘ جوڑ بوت ،202۱ ؁ ءِ سال ءَ اِے’’ سَیَد ؔھاشُمی ھائی اِسکول ‘‘ اِنت ۔ بُندر ءَ اِے مسیتءِ جاگہ چہ 1938؁ءَ اَئیدگاہ بوتگ، اِد ءَ مھلوکءَ ائید ءِ نُمازکتگ ۔ایشیءِ اَوَلی بْرانڈہ کہ کِبلھی نیمگ ءَ قاضیؔ ساھب ءِ مدرسہ ءِ لُمبْ اِتگیں ماڑی اِنت، ھمیشی ءِ دیم ءَ اِنت ۔ مسیت ءِ اِے بْرانڈہ 1961؁ ءِ زمانگاں بندگ بوتگ،چریشی پد مسیت ءِ دومی مستریں ماڑی تیار کنگ بوتگ۔ اِے مسیت کیچ مکران ءِ مستریں مسیتاں یکّے، اِد ءَ تُربت شھر ءِ مھلوک طاَئید ءُ آدینگ آں اَبید لَسّ روچاں پاکیں ھاوند ءِ یات کنگ ءَ کااَنت۔

قاضی نور محمد پرومیؔءِ دومی مستریں بَھرِشت پہ دینی علم ءِ شِنگ ءُ تالانی ءَ دارالعلوم مدرسہ ءِ پچ کنگ بوتگ ۔ اِے دارالعلوم ءَ تُربت شھر ءِ مزنیں مسیت ءِ دیم ءَ ھمے ٹِکّ ءَ کہ آئی ءِ لوگ بیت، ھمد ءَ بوج اِیت، دینی علمءُ زانت ءُ سرپدی ءِ شِنگ تالان کنگءِ جُھداں بُنگیج کنت۔ ھمے ماڑی ءَ کتابانی مزنیں مڈ ّی یے ماں الماریاں پہ وڑ ءُ گیگ ءُ گْوم سمبھینگ ءُ پہ زانت ءُ زانشت دَربَرگ، علمی تُنّ ءِ پْروشگءَ ایرکنگ بنت۔ اِے لائبریری ءَ نیگراھی ءُ سیاسی علم ءُ زانت ءِ بارہ ءَ کتاب ءُ نبشتانک ءُ نکانانی مزنیں گنجے بیت، د َمَگءِ مستریں کتابجاہ بیت ،بلے آئی ءِ مَرگ ءَ پد علمءِ اِے مزنیں مڈ ّی اَنچوش پہ دیم بیت، سَنبالگ، چِنَگ ءُ پھمیان کنگ ءُ پہ آیوکیں پدریچاں ایر کنگ نہ بیت ۔ ایشیءِ کتاب یکّ یکّءَ بیگواہ بنت، مدرسہ ءِ ماڑی کہ سے بان ءُ بْرانڈہ بیت، ڈُراِیت، کپ اِیت، نادلگوشی ءِ سَوَب ءَ علم ءِھزانگ ھاکاں ھَواربیت ،البتہ ایشی ءِ پدرند سیدؔ ھاشُمی ھائی اسکولءُ مزنیں مسیت ءِ دیم ءَ کپّی چُنڈی ئیں ءُ پْرُ شتگیں بان ءُ بْرانڈھانی دْروشُم ءَ زمین ءِ دلبند ءَ ھست ءُ مِکّ اِنت۔
دارالعلوم ءِ بوجگ ءَ پیش وھدے کہ قاضی پرومیؔ وتی وانگ زانگ ءَ سرجم کنت ،بندات ءَ کوشکؔ ضلع کلات ءَ عربی اسکولے بوج اِیت، رند ءَ تُربت ءَ کیت 1923؁ ءَ پرائمری اسکولءَ اُستاد بیت۔ ھمے زمانگ ءِ مکران ءِ وانگ ءُ زانگ ءِ دیمرئی ءُ چِست ءُ ایرانی بابت ءَ ایم-اے صدیقیؔ 1967؁ ءَ وتی نبشتانکےءَ گْوستءَ چمشانک دنتءُ گْوش اِیت؛ ’’ مکران ءَ وانگ زانگ ءِ بندات چو کلات ڈویژن ءِ وڑ ءَ چہ مسیت ءَ نیگراھی علم ءِ وانینگ ءَ بندات بوت ءُ میزاں میزان ایشی ءِ جاگہ اسکول ءَ گِپت۔کیچ ءَ بنداتی اسکول شاھؔی تُمپ تُربت ءَ ’’ کیچ اسکول‘‘، ءِ نام ءَ 14،اکتوبر 1912؁ ءَ بوجگ بوت کہ ایشیءِبوجکار ءُ پیشوک پنشن یافتہ سب انسپکٹر پولیس واجہ غُلام حسینؔ اَت۔ اِے زمانگ ءَ میر احمد ؔخان مکران ءِ وزیر اَتءُ آئی ءِ زامات ھمے اسکولءِ اَولی اُستاد اَت۔اِے اِسکول ءَ گوں نگیگیں جاو راں داں یکّءُ نیم سالاں وانینگ برجاہ داشت۔ رندءَ سیٹھ گنپتؔ رائے ءَ تُربت شھرءَ جلواناکیں ماڑی یے دات ،اسکول تربت ءَ آرگ ءُ نام ئِے ’’ تُربت اسکو ل ‘‘کنگ بوت۔ واجہ یوسفؔ اسکول ءِ اُستاد بوت، چرائیءَ رند واجہ یعقوبؔ اُستاد بوت، چرائی ءَ پد ھما وھدءِ تحصیلدار صوفی محمد حسینؔ ءِ بْرات، واجہ خادمؔ حسین اسکول ءِ نگران ءُ اُستاد بوت۔ یکّ ستمبر 1923؁ ءَ مولوی نورؔمحمد ساھب اسکول ءِ اُستاد بوت۔ اِے زمانگءَاسکولءَکساس دوسد ءُ ھپتاد(270) نودربَر وانگ ءَ اَت۔ داں جون1927؁ ءَ اسکول گْومے یکّیں مولوی ءَ دیم ءَ جُنزان بوت ۔ 1925؁ ءُ 1926؁ ءَ ماں پنجگورؔ، کلاتُکؔءُ ناصرؔ آباد ءَ اسکول بوجگ بوت اَنت ءُ تُربت اسکول سن 1947؁ ءَ مڈل کنگ بوت۔‘‘ 1923 ؁ءِ زمانگ انگریزی اُستعمار ءِ زُلم ءُ زُوراکیانی موسُم بیت، ایسٹ انڈیا کمپنی ءِ دور ءُ زمانگ بیت، برصغیر ءَ چاگرد ھرچ نیمگ ءَ آھانی پنجگ ءُ اَنگِرّاں بیت۔ ھمے زُوراکیانی بَروَرد ءَ د َمَگ ءِ وانندگ ءُ ناوانندگ، کُلّ چہ انگریز سامراج ءُ آئی ءِ پلّہ مرد ءُ ھمراھاں نپرت کن اَنت۔ بلے اِے زمانگ ءِ نیگراھی راھشون، عالم ءُ زانتکار چہ انگریز اُستعمار ءُ سامراج ءَ گیشتر بدبر اَنت،چرایاں نپرت کن اَنت، ھمے پُشدر ءَ ایم۔ اے صدیقیؔ قاضی نورمحمد پرومیؔ ءِ پیش آتکے ءِ بارہ ءَ مارا چوش مالومدار کنت ؛ ’’ اِے نپرت ھمے کساس ءَ بیت کہ اگاں گوں انگریز ءَ لاچاری ءَ دست ءُ دروہ بُوَگی بوت گڑا پَما مردم ءَ’’ غُسل ء جنابت‘‘لازُمی اَت ۔ ھمے زمانگ ءَ ایجنٹ ٹو گورنر جنرل ءُ وزیر اعظم کلات ،سر شمسؔ شاہ مکران ءِ سرکاری تَرّ ءُ تاب ءَ کااَنت،اسکول ءَ سرے جن اَنت۔اسکول ءِ اُستادمولوی نورمحمدؔ چہ انگریز سامراج ءَ سکّ نہ وشّ بیت، وتا چراھاں گستا داراِیت ، گوں انگریزءَ دستءُ د ُروہ نہ بیت۔ آ ئی ءِ بدلءَآئیءِ نود َربَر مرزا نصرؔت اللہ گورنر جنرلءَ وشّ ا َتک کنت۔مولوی نورؔمحمد گوں انگریز ءَ دستءُ د ُروہ بُوَگءَ رَکّ اِیت بلےسرکاراِے گپّ ءَ سکّ ناوشّ بیت آئی ءَ چہ نوکری ءَ کشّ اِیت ۔‘‘

پاکستان ءِ جوڑ ءِ سال پہ مُلک ءُ آئی ءِ ھمُک کُنڈ ءُ دراں ڈاہءُ شوری ماہ ءُ سال بنت،بدلی سدلیانی نوکیں ربیتّ رُدوم زُوران بنت، سیاست ءُ دودمان ءِ تب بدل بوھان بنت، گُلامیءِ سانکل ،د َرملکی بہ بنت، قبائلی، سرداری ءُ وڈیرھی،میری ءُ نوابی ءُ د َمَگی یا کہ بے بُنیں معتبری ءِ، دْرُست یکّ یکّ ءَ پْرُشان بنت، زانت ءُ سرپدی ءِ نوکیں چراگ بلان بنت۔اِے موسُمءَ زُورانسری ءِ بُلُمانی چہ گُٹّ ءَ لگوشگ ءِ گْوات کشّان بیت، مھلوک پہ وتی ھَکّانی پھازگءَ، ءُ چاگردی زُلم ءُ زُوراکیانی ھلاپ ءَ لانک ءَ بندان ءُ چِست بوھان بیت۔ مکران چرے گْوات ءِ لھمیں شیکّاں بے بھرنہ بیت، اِدءَ’’ انجمن حمایت الغُرباء‘‘ ءِ نام ءَ دْرُاھیں ٹَکّ ءُ بولک گوں لَسّ مھلوک ءَ بوئوکیں زُلمءُزوراکیانی ھلاپءَ چو ماتکوہ ءُ تیھُراں رُدان بیت، زَرّ ء شاہ، زَرّءنخل،بیگّار ءُ اِے دگہ ناجائز ءُ درکانودی مالیہ ءُ سُنگ ءُ مونت (ٹیکس)ءُ زُوراکیانی ھلاس کنگ ءَ سیاسی جُنز بِنا بیت۔ھمے جُھدانی پُشدَرءَ بوئوکیں سیاسی چِست ءُ ایرانی سَوَب ءَ وھدے سردار مھرابؔ خان گچکیءُکھدہ نبی بکش ءِ مدَت ءُ کُمک ءُ سِکین ءَ مکرانءِاَوَلی سیاسی گَلّ ’’ اَنجمن حمایت الغُرباء ‘‘ جوڑ کنگ بیت ،میر عنایتؔ اللہ گچکی سرکماشءُ میر یعقوبؔ رئیس جنرل سکریٹری بیت، قاضی نورمحمدپرومیؔ ءُ کھدہ غُلام ؔشاہ اِے گَلّ ءِ سرگرمیں باسک بنت،اِے گَلّ ءِ تَلّو ءَ مکران ءَ گیشیں مالیہ ءُ سُنگ ءُ مونت، زَرِّ ءشاہ، زَرّءنخل ءُ بیگّار ءُ اِے دگہ زُلم ءُ زُوراکیانی ھلاپ ءَ جُنز بنا کن اَنت۔

مُلّا نورمحمد پرومیؔ ءِ سیاسی جُھدانی بابت ءَ آئی ءِ یکّ ھَمکاریں جُھدکارے،میر عیسیٰؔ قومی کسّہ کاراِیت کہ؛
’’ اَوَلی براں کہ من اَنجمن اتحاد بلوچستان ءِ باسک جوڑ بوتوں، مکرانءَ ایشی ءِ کار بُنگیج کت، پدءَ وھدیکہ 1937؁ءَمئے ھمبلاں کلات اسٹیٹ نیشنل پارٹی جوڑ کُرت ما گْوراھاں ھورءُھمراہ بوتیں۔ مکرانءَ ایشی ءِ ھَنکین( شاہ) پچ کُرت۔ بُنگیج ءَ من پارٹی ءِ پروپیگنڈہ سکریٹری اِتوں،پد ءَ وھدیکہ سرکار ءَ سختی کت مئے بازیں مکرانی سنگتاں، کہ سرکاری نوکر اِتنت ، گَلّ یلہ دات، چُشیں بازیں اُگدہ ھورک ءُ ھالیگ بوت اَنت۔ اِے ڈَول ءَ مئے اَوَلی تنظیم پْرُشت ءُ ما پدءَوتی پارٹی ٹھینت۔ نوں خُدامُرزی مولوی نورمحمد پرومیؔ پاگواجہ دَرچِنَگ بوت ءُ من نائب پاگواجہ ۔ وھدیکہ نور محمد پرومیؔ گرفتار کنگ بوت تہ من پارٹی ءِ جنرل سکریٹری د َرچِنَگ بوتن،بازیں اختلافانی سَبَب ءَ اِے پارٹی ءَ را 1945؁ءَ یلہ دات۔‘‘

نامداریں سیاستکار ءُ نبشتہ کارعبدالکریم شورشؔ قاضی نورمحمد پرومیؔ ءِ سیاسی سپر ءُ جُھد ءُ جپاھانی بابت ءَ گْوش اِیت؛ ’’ وھدے 5 فروری 1935؁ ءَ کلات اسٹیٹ نیشنل پارٹی جوڑکنگ بوت گڑا ھرجاہ ایشیءِ کارگس ءُ ھَنکین پچ کنگ بوت اَنت، مکران ھم یکّ ھَنکینے اَت ۔چہ مکران ءَ قاضی نورمحمد پرو میؔ(کارمستر تُربت ھَنکین)، قاضی رحمتؔ اللہ (پسنی ھَنکین) چہ تُربت ءَ میر یعقوب رئیسءُ میر عیسیٰ قومیؔ اِے پارٹی ءِ سرگرمیں کارکن اِت اَنت ۔1939 ؁ ءَ پارٹی مجلس بوت کہ ماں اِے مجلس ءَ چہ مکران ءَ قاضی نور محمد پرومیؔ ساھب ، بانی دارالعلوم تُربت ضلع کیچ ءَ مکران ءِ جھگیر ی کت۔ چہ مکران ءَ ’’حمایت الغُربا‘‘ءِ صدر ءَ ھم اِے مجلس ءَ بھر زُرت۔‘‘ قاضی ؔساھب چہ وتی علمءُ زانت ءُ سرپدی ءِ برکت ءَ 1947؁ءَ خان ء کلات خان احمد ؔیارخان ءِ زمانگءَ چہ مکران ءَ ریاست ء کلات ءِ پارلیمنٹ (ایو انِ زیر یںHouse of common) ءِ باسکّ بیت، سیاسی جُھدءُکوشستءِ لازُمی ئیں بھرے بیت، بلوچ ءُ بلوچستان ءِ باندات ءِ گھتری ءِ جُھد ءُ سیاسی جکاجیکاں اَرزِشتی ئیں کِردے ءِ واھُند بیت۔ اِے باسکی ءِ زمانگ ءِ چرائی ءِ گُشتانکاں آئی ءِ سیاسی تَب ءُ پگری لیکہ زانگ ءُ پدّربنت کہ آ کُجام راہ ءِ مُساپر اِنت؟ کُجام مَنزِل ءِ واھگدار اِنت؟ آئی ءِ ھُبّ ءُ واھگ پہ ما دَریں گُلزمین ءَ چے اَنت ؟ ریاستءکلات ءِ دارالعوام ءِ باسکی ءِ زمانگ ءَ 1947؁ ءَ ریا ست ء کلات (بلوچستان) ءِ گوں نوک جوڑ بوتگیں مُلک پاکستان ءَ ھَوار(الحاق) کنگ ءِ بابتءَھما زمانگ ءِ سیاسی راھشون، چوش کہ بابائے بلوچستان میر غوث بکش بزنجوؔ ،مولو ی محمد عمرؔ ،مولوی عرض ؔمحمد، ملک فیضؔ محمد خان، مرزا خداؔبکش ءُ اِے دگر جنوری 1947؁ءَ ماں ڈھاڈرؔ ءَ دارالعوام ءُ دارالا مرا ءِ مجلس (اسمبلی میٹنگ) ءَ تْران کن اَنت ، اِے مجلس ءَ قاضی پرومیؔءُمیر غوثؔ بکش ءِ گُشتانک ءَ ھچّ پَرک نیست، بلوچستانءِ باندات ءِ باروءَدوئیں یکّ وڑیں لیکھاں درشان کن اَنت۔
قاضیؔ نورمحمد ءِ بارہ ءَ گُش اَنت آئیءَ شائری ھم کتگ بلے آئیءِ شائری ءِ ھچّیں نکان دست نہ کپ اِیت ۔قاضی نورمحمد پرومیؔءُ اِے دگہ نیگراھی راھشون ، سیاسی، لبزانکی، چاگردی شَرّکار، سوھوءُکُتہ کاریں کارِستاں اَبید ھرچ ھما کارِست کہ آئی ءَ بلوچ ءِ پدریچ، چاگرد ءُ لَسّ مھلوکءِ دیمرئی ءَ پہ جُھدکتگ، بلوچی ءُ بلوچستان چو ساہ ءَ دوست داشتگ، بایداِنت کہ گیر آرگ بہ بنت، پجّارکنائینگ بہ بنت، تنکہ راج چراھانی جْوانیں کار ءُ کِرداں آژناگ ءُ سرپد بہ بیت، نوکیں پدریچ سان ءُ اَثر بہ زوراِیت پہ بلوچ چا گرد ءِ دیمرئی ءَ گھتر کار بہ کنت۔

مئے چاگرد ءِ اِے نیکیں کارِست، قاضی نورمحمد پرومیؔ 28 سفر1376ھجری( ھَمدَپ 4 اکتوبر 1956؁ )ءَ بیران بیت تُربتءِ مزنیں مسیتءِ پیشگاہءَ کبر کنگ بیتءُ وتی پُشتءَ سیاسی، علمی، نیگراھی جُھدءُکوشستانی جْوانیں راجدپترے ایرکنت۔ قاضی نورمحمد پرومیؔ ءِ زند، آئیءِ سیاسی، نیگراھی ءُ علمی ھزمتانی بابتءَ گیشتر پولگ، شوھازگءُ نبشتہ کنگ ءَ اَبید کیچءُ مکرانءِ چُشیں ھیسی سر ءُ جْوانیں کارِستانی بابت ءَ مالومداری مُچّ کنگءِ کار باید اِنت گیشاں چہ گیش کنگ بیت تنکہ ورناھیں پدریچ چہ وتی راجی سروکءُ جُھدکاراں آشناگ بہ بنتءُ ھمے جُھدکارانی کارھم پدّرءُ زانگ بہ بنت۔

سرشون

1. سرزاھد حسین ( 15 نومبر 2020؁)گُلگدار، تُربت کیچ
2. قمرالدین ولد غلُام محمد (15 ستمبر2021؁) جُستءُپُرس، کلاتُک
3. غنی پھوالؔ (2اگست2021؁) ٹیلیفونک گپّءُتْران
4. سرزاھد حسین ( 15 نومبر 2020؁)گُلگدار، تُربت کیچ
5. ھمیش
   6.ھمیش
6. کبز بابتِ بیعءُ شَرِ اراضی فیمابین سیدؔ احمد جان بن سید انورؔشاہءُ قاضی نورؔمحمد، بتاریخ 13 جون 1938؁
7. سرزاھد حسینؔ ( 15 نومبر 2020؁) گُلگدار، تُربت کیچ
8. ایم۔اے صدیقیؔ (1967 ؁ )اشاعتِ تعلیم،نوکیں د َور مکران نمبر تاک ۴ اپریل، تاکدیم70
9. ھمیش تاکدیم69
10. ھمیش تاکدیم70
11. انور شاہ قحطانیؔ (اکتوبر1976؁) کھدائیانؔ ء دشت، بلوچی دنیا مُلتان،ماھانہ ایڈیشن اذان، تاکدیم 30تا32
12. غفارندیمؔ (1999 ؁)کنزی: نندءُ نیاد گوں قومیؔءَ،احوال ، شائری، سازءُ زیمر، بلوچی اکیڈمی کوئٹہ، تاکدیم 321
13. عبدالکریم شورشؔ (1967؁) مکران اور قومی تحریکیں ، نوکیں د َور مکران نمبر تاک 4 اپریل، تاکدیم58
14. خان میر احمدؔیار خان(204؁)تاریخ بلوچ، قوم و خوانین بلوچ،کتاب گھر لاھورتاکدیم 9
15. ھمیش تاکدیم 136-137

دی بلوچستان پوسٹ: اے نبشتانک ءِ تہ ءَ درشان کُتگیں ھیال ءُ لیکہ نبشتہ کار ءِ جِندئیگ اَنت، الّم نہ اِنت کہ دی بلوچستان پوسٹ رسانک نیٹورک ایشانی منّوک بہ بیت یا اگاں اے گل ءِ پالیسیانی درشانی اِنت۔