چیئرمین ماو ءِ گون ءَ دراجکشیں روانک
نبشتہ کار : چھن چھانگ فنگ
چمشانک : میراس بلوچ
دی بلوچستان پوسٹ
نبشتہ کار ءِ کسانیں پجّارے: چھن چھانگ فنگ 1915 ءَ چین ءِ صوبہ چیانگشی کی نینگٹو کاونٹی ءِ یک میتگے ءَ ودی بیت کہ آ میتگ لیگ ناؤ ءِ نام ءَ زانگ بیت۔ چھن ءِ کھول سک ءَ گریب واریں کھولے بیت ، چھن یانزدہ سال ءِ اُمر ءَ بیت کہ آئی ءِ مات اے کوڑھیں دگنیا ءَ یل کنت ،آئی ءِ پت زمیندارنی کرا پہ باڑہ کار کنت وتی چُکاں لاپ دنت، اے ھما وھد بیت کہ چین ءِ تہ ءَ زمیندار ءُ ھندی لشکر مدام وار بزگیں مردمانی سر ءَ بے کساس زُلم کنگ ءَ بنت ءُ دومی نیمگ ءَ چینی کمیونسٹ پارٹی یا کہ سھریں لشکر ھمے زلم ءُ زوراکیانی سانکلانی پروشگ ءِ واستا جھد کنگ ءَ بنت۔
فِنگ چہ کسانی ءَ ھمے لُٹ ءُ پولی تبکہ ءِ زُلم ءُ زوراکیانی سوب ءَ چہ ایشاں باز دل رنج بیت ، شانزدہ سالے اُمر ءَ فنگ سھریں لشکر ءِ بھر بیت ، ھمے زُلم ءُ زوراکیانی ھلاپ ءَ جھد ءَ بناء کنت، دراج کشیں روانک(لانگ مارچ) کہ ماؤ ءِ راھشونی ءَ کشگ بیت فنگ ھمے روانک ءِ بھر بیت اودا چئیرمین ماؤ ءِ زاتی ھزمتکار(اردلی) ءُ دیمتر ءَ پھازوکیں سپاھیگ ئِے بستار ءَ کار کنت ، نوکیں چین ءِ جوڑ بوھگ ءَ پد چھن سھریں لشکر ءِ تہ ءَ جتائیں جتائیں اگدھانی ءَ سر ءَ سر بیت انت۔
کتاب ءِ پجار : اے کتاب چھن چھانگ فنگ ءَ نویستگ2024 ءَ ایشی ءَ اردو زُبان ءَ رجانک ”چئیرمین ماو کے ساتھ لانگ مارچ“ ءِ نام ءَ چہ فکشن ھاوس چھاپ کنگ بوتگ ، اے کتاب ءِ تہ ءَ فنگ ءَ ھما یات نویستگ اَنت کہ آئی ءَ را 1930 ءَ بگر داں 1938 ءَ گون بنت، ھمے میان ءَ آ ماؤ ھزمتکار ءُ دیمتر ءَ پھازوکیں سپاھیگے ءِ دروشم ءَ کار کنت ، اے کتاب ءِ تہ ءَ آئی ءَ چیئرمین ءِ ھاس دراجکشیں روانک ءِ وھد ءَ آئی ءِ زند ءِ دزگٹیانی باورا ءُ سھریں لشکر ءِ سوبمندی ءِ باورا وتی چماں گوں دیستگیں وئیلاں نبشتہ کنت انت، اے کتاب ءِ گڈسر ءَ تو درونت ھور اِنت کہ آیانی تہ ءَ فنگ لانگ مارچ ءِ وھد بوتگیں سکّی ءُ سوریانی سر ءَ چمشانکے دنت دومی درونت ءِ تہ ءَ نوکیں چین ءِ ودی بوھگ ءَ پد گوں چئیرمین ماؤ ءَ بوتگیں وتی دیوان ءِ گپاں نبشتہ کنت ایشی ءَ گون اَوار ماؤ ءِ لھتیں جستانی پسّوں ھم نبشتہ کنت کہ بازیں مردمانی نیمگ ءَ ماؤ ءَ لانگ ءِ وھد ءَ لانگ مارچ ءِ باروا کنگ بوتگ اَنت۔
چمشانک : فنگ گُشیت 1928 ءِ یک روچے مئے میتگ ءَ ھالے شنگ بوت کہ سہریں لشکر اَتکگ مئے ھند نزینکیں میتگے کہ آ وانگ نانگ ءِ نام زانگ بیت ھمودا ءَ سر اِنت ، چش کہ منی اُمر ھمے وھد ءَ سینزدہ سال اَت من ءَ ھچ سیاست ءِ باروا سرپدی نیست اَت بس ھمے یکیں گپاں منی مجگ ءِ تہ ءَ جاہ کُتگ اَت کہ” گریبانی جھد زندگ بات زرّداراں پہ مَرگ بات“ من ءُ منی دگہ یک اُمرے سنگتے ءَ ارداہ کُت کہ ماں رو اِیں ھمے نزینکیں میتگ ءَ سھریں لشکرے بھر بہ اِیں ، یک شپے ءَ ما پہ چیروکائی ھمے میتگ ءَ چہ درکپت اِیں شُت اِیں دیم پہ ھما میتگ ءَ وھدے اودا ما رسّ اِت اِیں دیست کہ کوہ ءِ سر دو سپاھیگ اُشتاتکگ کہ آیانی سہریں کُلاہ سر ءَ اِنت گڑا ما پہ تچ ھمیشانی کرا شُت اِیں ھمے گُشت کہ ما سہریں لشکر ءِ بھر بوھگ لوٹ اِیں آواں چھانگ تھنگ ءِ نیمگ ءَ دست دراج کُت گشت کہ برو اِت ھمودا مئے ریکرومنٹ سینٹر ھمودا چہ اَوار شُما اَوار بوت کُت کن اِت ، ما پہ تچ وت ءَ را ھمودا سر کُت ، آیانی کرا رسّ اِت اِیں وتی سرجمیں کسہ آیانی دیم ءَ ایر کُت ، گڑا ھمدا منی ھمے کمانداراں چہ یکے ءَ گُشت تو واتر وتی لوگ ءَ برو انگت تئی اُمر کسان اِنت تو گون وتی اے نیزوریں کوپگاں توپنگے زُرت کُت نہ کن ئے۔
من ھمے گپ ءِ اِشکُنگ ءَ گوں منی چمانی ارس یل بوتاں ، من پسّو ھمے دات اَگاں شما من ءَ لشکر ءَ اَوار نہ کُت من ھمدا زھرشانی کن آں نند آں ، منی مھکمیں پھتہ ئیں ارادھانی گندگ پد من ءَ سھریں لشکر ءَ اَوار اِش کُت۔ چھن گُش اِیت بندات ءَ سہریں لشکر ءِ تہ ءَ من کامریڈ چوتہی ءِ راھشونی ءَ یک بگلچی(سیٹی جنوک) یے بستار کار کُت دیمتر ءَ من اردلی(چپراسی) یے زمہ دیگ بوت۔ مارچ 1930 ءَ من یونگ فنگ کاونٹی ءِ یک میتگے پاٹی شا ھمودا اِت آں گڑا من ءَ ایڈجوائینٹ آپسر لیو ءَ گُشت کہ ٹرانسفر کنگ بوتگ ، چُش کہ اے لبز ٹرانسفر منی واستا نوک اَت من سک ءَ ھبکہ بوت آں ھمے جُست کُت شما زانّ آں منی کاراں چہ دلجم نہ اِنت ؟ لیو ءَ کندان کندان ءَ پسّو دات گُشت کہ مرچی ءَ چہ پد تو محاز ءَ کمیسار ماؤ (چئیرمین ماؤ) ءِ کرا یک اردلی یے بستار ءَ کار کن ئے! من ھمدا جیڑگ بناء کُت باریں کمیسار ماو چونیں انسانیں بیت ؟ الّم اِنت کہ آ یک آپسرے کہ آئی ءَ را اردلی یے لوٹ ایت منی ھمے وسوس ءِ تہ ءَ کپت آں کہ باریں آئی ءِ چونیں تبے ؟ لیو ءَ وھدے من ءَ پریشانی ءَ دیست گُشت ئِے تو سک ءَ وش بھتیں مردُمے ئےکہ کمیسار ماو ءِ کرا کار کن ئے، اُمیت اِنت تئی باندات سک ءَ شوک بیت۔ لیو ءَ من ءَ نمدی یے دست ءَ دات گُشت ئِے برو وت ءَ ھمے نبشتہ کُتگیں ڈس ءَ سر بہ کن۔ من شُت آں وت ءَ محاز کمیٹی ءَ سر کُت یک کامریڈے ءِ من دزگپت بُرت کمیسار ماو ءِ کرا ، من وھدے کمیسار ماو ءِ نیپاد ءُ آئی ءِ کوٹی دیست آں منی ھبکھی ھلاس بوت چیاکہ ماو ءِ کوٹی نیپاد یک لس سپاھیگے ءِ ھساب ءَ اِت اَنت۔ ووّ نامی ئیں کامریڈے ءَ ماو ءَ را گُشت کہ تئی واستا اردلی یے اَتکگ ، من ھمدا کمو پشلی بوتاں! ماو ءَ من ءَ جُست کُت تئی نام کے اِنت ءُ تو سھریں لشکر ءَ چی واستا اَوار بوتگ ئے؟ من وتی میتگ ءَ بوتگیں زُلم زروکیانی کسہ ءُ چیز کُت ءَ ھمے گُشت کہ ھمے چیزاں من ءَ لاچار کُت ءَ کہ من لشکر ءِ بھر بہ باں۔ جُست جُست ءِ تہ ءَ ماو ءَ من ءَ منی وانگ ءُ زانگ ءِ بابت جُست کُت ، گڑا من ھمے درائینت کہ من ھچ نہ ونتگ۔ گڑا ماو ءَ گُشت درستاں چہ پیش ترا وانگی اِنت کم چہ کم ھمینچو بہ وان وتی جند ءِ وتی سنگتانی نام ءَ نبشتہ کُت بہ کن ئے۔
دیمتر ءَ فنگ لانگ مارچ ءِ کسھاں کنان ءَ گُش ایت کہ اے میان ءَ ما یکشل ءَ سپّر ءَ بوتگیں ، وھدے کُجام جاگہ ءَ مارا اڑ کنگی بوتگ گڑا کُلیں سپاھیگ ژند ءُ پند بوتگ اَنت آرام اِش کُت ءَ بلے یکیں مردم ماو بوتگ کہ آئی ءَ یک ٹیبلے ءُ یک کرسی یے لوٹ کُتگ چی ءَ کہ ماو ءَ وتی وانگ ءُ نبشتہ کنگ یک ساھتے ءِ واستا ھم مھتل دارگ نہ لوٹ اِتگ، دیمتر ءَ فنگ ماو ءِ اَسول پرستی ءُ نرم مزاجی ءِ سر ءَ نبشتہ کنان ءَ گُش ایت کہ ما یک میتگے دستیگ کُتگ گڑا ما سک شدیگ بوتگ انت ، ھمدا ما ماو ءَ را یک شوکیں لوگے ءِ تہ نادینتگ اَت کہ آئی ءِ کش ءَ یک تلاپے ھست اَت آئی ءِ تہ ءَ ماھیگ مان اَت گڑا ما ماھیگ دیست اَنت سک گَل بوت اِیں کہ مرچی سیر لاپے ءَ ورگے وریں ، ما چئیرمین ماو ءِ کرا شُت اِیں کہ تو مارا موکل بد ئے ما ھمے ماھیگاں گِریں ورگے اڑ دے ایں ، ھمے گپ ءَ جنئگ ءَ گون ماو ءَ گوں ترندیں توار مارا ھبّر دات ءُ گُشت ئِے شما زانّاں چہ وتی آرمی ءِ کرپیاں (رولز) چہ بیھال اِت ؟ فنگ دیمتر ءَ کسہ کنان ءَ گُش ایت ماو یکبرے سک ءَ نادراہ بیت گڑا ما درست ءَ سک ءَ پریشان بَیان ھمے وڑ ءَ محاز کمیٹی ءِ لھتیں سنگت کئیت گڑا من دل ءِ تہ ءَ ھمے وسوس پیداک بوت ایشاناں چون بہ گُش آں کہ چئیرمین ءِ واستا یک ڈاکٹرے دیم بدے اِت ؟ھمے گپ ءَ من دل ءِ تہ ءَ جیڑگ ءَ اِت آں گڑا ھمے کمیٹی ءِ کامریڈاں چہ یکے ءَ درائینت کہ چئیرمین تئی تبیئت سک ءَ ھراب اِنت ما تئی واستا یک ڈاکٹرے روان دے آں آ سجویں وھد ءَ تئی کرا بیت اِنت ھمے کامریڈ ماو ءَ گوں ترندی ءَ مہ کن کُت گُشت کہ مئے کرا اینچو ڈاکٹر نیست کہ ھر یکے ءِ واستا زاتی یک ڈاکٹرے دارگ بہ بیت۔
فنگ گُش ایت ماو ءَ اے سرجمیں لانگ مارچ ءِ سپر پیادگ بوتگ آئی اپس ءِ سر مدام مڈی پِر بوتگ اَنت یا کہ ٹپی ءُ ناجوڑیں سپاھیگ سوار بوتگ۔
فنگ دیمتر ءَ گُشیت ماو یک مھروانیں پِتے بوتگ۔ آئی ءَ را جنز ءَ ھوریں سپاھیگانی ھیال چو پتے ءُ وڑ ءَ بوتگ کُجام وھد ءَ کہ یک سپاھیگے نادراہ بوتگ گڑا درستاں چہ پیسر آئی کرا اوشتاتَگیں مردم ماو بوتگ۔وھدے ما چہ کئور ءِ آ دیم بوھگی بوتگ گڑا دار ءِ سر ءَ جوڑ کُتگیں پہل آنی آدیم بوھگ ءِ وھد ءَ ماؤ ءَ پیسر ءَ درستیں سپاھیگ گوازینتگ اَنت رند ءَ وت آدیم بوتگ۔ دیمتر ءَ فنگ کسہ کنان ءَ گُش ایت کہ یک روچے ماو ءِ تبیئت ءَ سک ءَ ھراب اَت گڑا من سک پریشان اِت اَنت گڑا من شُت اَنت چیئرمین ءِ کرا دزبندی کُت کہ مرچی تئی تبیئت سک ءَ ھراب اِنت تو مرچی کاراں کمو مھتل بدار آرام بہ کن، آئی ءَ من ءَ پسّو دات کہ من ھمے کمیں کار ھست اَنت ھمیشاں پاِرک کن آں وپس آں ، وھدے من ٹیبل ءِ سر ءَ ایریں رجسٹر دیست اَنت کہ سک باز اِت اَنت ، من شپ ءِ دیراں تاں ودار کُت باریں چئیرمین ءَ را بوت کنت چیزے زلورت بہ بیت شپ ءِ پورہی ءَ من دیست آئی موم بتی روک اَت آ ھمے وتی تبیئت ءِ ناوشی ءِ تہ ءَ ھم کار کنگ ءَ اَت ۔ فنگ گُش ایت اے سرجمیں دراجکشیں روانک ءِ سپّر ءِ تہ ءَ ما ماؤ بیھ دلپروش بوھگ ءَ نہ دیستگ آئی ءِ تمردی ءِ ھوسلہ مندی ءِ گندگ ءَ مئے درستیں ھمراھانی ایمان چو سیچن ءِ برزیں کوھانی وڑ مِک اَت۔
کتاب ءِ گڑسر ءَ ”ماو ءِ گون ءَ وشتریں یات“ ءِ نام ءِ سر ءِ یک درونتے ءِ تہ ءَ فنگ ھما سرجمیں وئیلاں درشان کنت کہ دراجکشیں روانک ءِ بندات کنگ ءَ بگر داں آسری ءَ ماؤ ءِ دیم ءَ پیش اَتکگ اِت اَنت۔
فنگ دیمتر ءَ ماؤ ءِ گون ءَ نوکیں چین ءِ جوڑ بوھگ ءَ رند ءَ بوتگیں دیوان ءِ گپاں جنت کہ آ ءُ ماو دہ سال ءَ پد یکے ءُ دومی ءِ گون ءَ دوچار کپ اَنت۔ کتاب ءِ گڑسر ءَ دراجکشیں روانک ءِ سر ءَ چست بوتگیں جُستانی سر ءَ ماو ءِ داتگیں پسو نبشتہ اِنت ماؤ ءِ دیم ءَ مردم مدام دو جُست ایر کن اَنت ، اولی ایش اِنت کہ لانگ مارچ ءِ پائدگ چی اِنت ؟ دومی ایشی ءِ چی ارزشت اِنت کہ تو اینچو مردمانی کُربانی دیگ چک ءُ پد نہ بوتگ ئے؟
ماو گش ایت اے یک منشورے ، ایشی ءَ سرجمیں دگنیا ءَ را ھمے پیش داشت کہ سہریں لشکر سرمچارنی لشکرے ، سامراج ءُ آئی ءِ داشتگیں چانوگر پھک جان بڈ ءُ بُزدل اِنت، ایشاں مئے چپ ءُ چاگرد انگیر کُت اَنت ءُ مئے راھانی سر ءَ اڑاند پیداک کُت بلے ایشاں لانگ مارچ سوبین بوھگ ءَ داشت کُت نہ کُت، ایشانی بے سوبی ھمدا چہ پدر بوت، دیمتر ءَ ماو گشیت لانگ مارچ یک جارّے کہ آئی ءَ یانزدہ صوبہ کساس بیست کروڑ (200000000) مھلوک ءَ را چہ ھکیکت ءَ آژناء کُت ءُ ھمے باور کنائینت کہ سُھریں لشکر آیانی آجوئی ءِ مانزمان اِنت، لانگ مارچ تُوم کِشوکیں مشین ے آ چہ ہر کُجام جاہ ءَ گوزان بوتگ توم کِشان بوتگ ، ھمے توم یک روچے پچ پھل اَنت آیاں چہ تاک در کئیت ھمے تاک پُل کن اَنت اور تواندار بنت ءُ دیمتر ءَ مُز(فصل) دینت۔ چئیرمین ماو گُش ایت اَگاں ما گونڈگری ھساب ءَ بہ چاریں لانگ مارچ مئے سوبمندی ءُ دژمن ءِ بے سوبی ءَ پدر کنت۔ لانگ مارچ ءِ گوں سوبمندی ءَ آسر بوھگ 1927 ءِ چینی آشوب ءِ پروشت ءُ پروش ءِ ھلاسی ءِ اولی مستریں کدم اِنت۔
آسر : اے کسانیں کتاب ءِ وانگ ءَ چہ پد مردم ءَ را ھمے سماہ کپیت کہ چئیرمین ماؤ چونیں وش تبیں ، مکلسیں ءُ اَسول پرستیں راھشونے بوتگ، آئی مھروانیں ءُ مکلسی گوں وتی جُنز ءَ بندوک بوتگیں سنگت ءُ ایندگہ لس مھلوک ءَ کُجام ھد ءَ تاں بوتگ۔ اے کتاب ءِ وانگ ءَ ھمے چیز پدر بیت چین ءِ آشوب ءِ سوبین بوھگ ءَ مستریں کرد چئیرمین ماؤ ءِ بوتگ ، چوناھاں ما بہ چار اِیں جُنزانی سوبین کنوک ھما جُنزانی راھشون بوتگ اَنت کہ آ دانشور، سیاسی بستار ءَ پھتہ ءُ گوں وتی مھلوک ءَ مھروانی ءِ گون ءَ ھمگرنچ بوتگ اَنت۔
مارا بلوچاناں لوٹ اِیت کہ ما ھما راھشونے رندگیری ءَ بہ کن اِیں کہ آ گوں بلوچ راجی آجوئی ءِ جُنز ءَ مکلس اِنت آئی ءِ تہ ھما راھشونی کنگ ئِے بودشت ھست اِنت ، آ ایوک ءَ ھشکیں بَٹاک نہ جنت بلکیں املی بستار ءَ جنز ءِ تہ ءَ چو یک لس سپاھیگے ءِ وڑ ءَ شپ ءُ روچ سکی ءُ سوریانی دیمپان اِنت-
دی بلوچستان پوسٹ: اے نبشتانک ءِ تہ ءَ درشان کُتگیں ھیال ءُ لیکہ نبشتہ کار ءِ جِندئیگ اَنت، الّم نہ اِنت کہ دی بلوچستان پوسٹ رسانک نیٹورک ایشانی منّوک بہ بیت یا اگاں اے گل ءِ پالیسانی درشانی ءِ اِنت-