آزمانک
ھَیالانی زِر
نبشتہ: ھلیل بلوچ
دی بلوچستان پوسٹ
بیست ءُ ہپت سال ءَ پَد مرچی من میتگ ءِ دَمک ءُ دَراں ترّ ءُ تاب کنان ءَ ھما دروازگ ءِ دَپ ءَ اوشتاتگ آں کہ اولی بَر ءَ منی پِت ءَ منا دست ءَ گِپتگ اَت ءُ چہ ھمے دروازگ ءَ در کُتگ اَت دیم پہ اسکول ءَ بُرتگ اَت، ھما نْدارگ منی چمّانی دیم ءَ پیداک اَنت ءُ من ھیالانی یک جُہلانکیں زِرے ءِ تہا اُژناگ کنگ ءَ آں۔
“من ھِچ نزاناں وانگ چے یے؟ اسکول چے یے؟ دوشیگیں شَپ ءَ پِت کہ چہ بازار ءَ واتر بُوت آئرا یک بیگ یے گون اَت کہ آئی ءِ تَہا یک کتاب یے اَت ءُ یک پینسل یے۔ اے چیزانی گِندگ ءَ من سکّ وشّ اِت آں پرچا کہ من ایشاں لئیبوک سرپد بوتاں بَلے پِت ءَ ھمے گْوشت کہ “من گوں میتگ ءِ ماسٹر ءَ گَپ کُتگ باندا ترا اسکول ءَ داخل کناں اے تئی اسکول ءِ کتاب ءُ پینسل اَنت۔”
اسکول! اسکول وَ منی ھاترا یک نوکیں نامے اَت پمشکہ بَرے من وشّ اِت آں بَرے من گَم کُت کہ اے چونیں چیزے، من اسکول ءَ چے کناں؟
سُہب ءِ سرا مات ءَ منی جان شُشت ءُ گُد گْور ءَ دات، منی چمّ ئِے سُرمگ کُت اَنت ءُ پیشانی ءِ سَرا گوں سُرمگ ءَ لکیرے کَش اِت ئِے۔
اَنّی پِت ءَ منا دَست ءَ گِپتگ ءُ ما چہ دَروازگ ءَ دَر آیگ ءَ ایں، مات ءَ منا چہ دوئیں انارکاں بوسگ گِپت ءُ رُکست کُت۔
دروازگ ءِ در آیگ ءِ وھد ءَ دِل ءَ گْوشت پِت ءِ دَست ءَ بہ ژَامبلیں ءُ تَچان ءَ لوگ ءِ کُنڈے ءَ وتارا چیر دَئے، بَلے پِت ءِ تاگت ءِ دیم ءَ من چے کُت کن آں؟
اَنّی ما چہ دَمک ءَ در اَتکگ ایں ءُ میتگ ءِ مزنیں کچّائیں دَگ ءِ سرا رھادگ ایں۔ ھمے دَگ ءِ سرا منی ناکو ھاجی مھمد بَکش ءِ لوگ اِنت، ناکو ءِ لوگ ءِ کرّا کہ ما سَر بوتیں گُڑا ناکو ھم ھمے وھد ءَ چہ لوگ ءَ در اتک، نزاناں کُجا رَوگ ءَ اَت۔ بَلے مئے گِندگ ءَ گوں اوشتات ءُ منا چُکّ اِت ئِے ءُ یک کَلدارے منا دات ئِے۔ گُڑا من سکّ وشّ بوت آں بَلے انگت من تُرسگ ءَ آں کہ اسکول چونیں جاگہہ یے بیت۔
تُرس ءُ بیم ءِ نْیام ءَ من ھمّت کُت ءُ جُست کُت “اَبّا اسکول چے یے؟”
“اُممم! اسکول ءَ وان اَنت، ھر کَس کہ وانیت آ مزنیں مردُمے جوڑ بیت، ھر کَس وتی درونت ءَ شرّی ءَ بہ وانیت آئرا سرکاری نوکری رَسیت۔ ھر کس ءَ سرکاری نوکری یے رس اِت مھلوک آئی ءِ ھِزّت ءَ کنت۔” پِت ءَ ھمے گْوشت ءُ کمّو ھاموش بُوت
دومی گَپّاں من ھِچ سرپد نہ بوت آں کہ پِت چے گْوشگ ءَ اِنت بَلے پسّو ءِ بِندات ءِ “اُممم” ءَ چہ من ھمے سرپد بوت آں کہ پِت وَت نزانت اسکول چے یے۔
دَمانے ءَ پَد پِت ءَ درّائینت: “منی بَچّ اسکول ءَ ترا ایوک ءُ تھنا وتی روچ گْوازینگی اِنت، پرچا کہ اِدا تئی پجّاروک کس نیست، بوت کنت اوَل سَرا ترا اسکول وَش مہ لگّ ایت، بَلے تَرا وانگی اِنت، منی پِیری ءِ اَسا جوڑ بوھگی اِنت۔”
ما روان اَتیں داں ما اسکول ءِ مزنیں دروازگ ءِ کرّا سَر بوتیں۔ منی ھاترا کیامت اتکگ اَت۔ مات ءَ وَ چہ لوگ ءَ دَر آیگ ءِ وھد ءَ رُکست کُت ءُ انّی پِت ھم منا ایوک ءُ تھنا رَسترانی جنگل ءَ یلا دَیگ ءَ اَت۔
“توکا بُرو تئی اسکول ھمیش اِنت۔” پِت ءَ منی دَست یلا دات ءُ گْوشت
منی جان ءَ لرزگے زُرت، چہ چمّاں ارس ءِ ھار یے یلا بُوت ءُ من گْریوگ ءَ لگّ اِت آں “من ایوک ءَ نہ رواں منا تُرسیت۔”
“بُرو منی بَچ ترا وانگی اِنت، تَرا ایوک ءُ تھنا وانگی اِنت، ایشرا بہ زُور پہ وتا گُرُّک بہ گِر۔۔۔ من چُھٹّی ءِ وھد ءَ تَرا دَست گِراں۔” پِت ءَ منا یک کَلدارے دَست ءَ دات ءُ گْوشت
من اسکول ءِ دروازگ ءِ تہا پُترت آں گُڑا توکا منی وڑیں گْونڈُو لئیب کنگ ءَ اَنت، من وش بوت آں بَلے کسّے گوں منا دْرستی راستی نہ اَت۔ من پریشان یک کُنڈے ءَ اوشتات آں، ھِچ مَجگ کار کنگ ءَ نہ اَت کہ انّی من چے بہ کن آں ءُ کُجا بہ رَوآں، گوں کئے ءَ گَپ بِجن آں۔
“تئی نام کئے اِنت؟” اُمر ءَ چہ منا کمّو مستریں ٹَہل بالادیں گْونڈو یے ءَ منا جُست کُت
ھمے دمان ءَ پِت ءِ گَپ منا یاد اَتک پرچا کہ پِت ءَ منا شیوار کُتگ اَت کہ چہ وَتا مستریں مردمانی گوما گَپ ھم مجن ئے۔ من ھیالے کَپت آں کہ وتی نام ءَ بگْوش آں اگاں اِنّا پرچا کہ اے گْونڈُو اُمر ءَ چہ منا مستر اِنت۔ بَلے زِند ءِ تَہا بازیں جاگہہ ءَ انسان ءَ را پیسلہ زُورگ لوٹیت پرچا کہ چُشیں وھد ءَ پیسلہ نہ زُورگ وتی پاداں وت گُڈّگ ءِ بروبر اِنت۔ من ھمے پیسلہ کُت کہ ایشی ءَ گوں گپ ءُ تْراں کن آں۔
“مُبارک! منی نام مُبارک اِنت۔ تئی نام کئے اِنت؟”
“منی نام شبیر اِنت۔ مرچی تئی اولی روچ اِنت؟” آئی ءَ پدا جُست کُت
“ھَو من مرچی اتکگ آں۔ انّی منا چے کنگی اِنت؟”
آئی ءَ منی دست گِپت ءُ منا یک کوٹی یے ءِ تہا بُرت کہ آ کوٹی ءِ تہا منی اُمر ءِ دِگہ دوازدہ گْونڈو تَگِرد ءِ سرا نِشتگ اَنت۔ من ھم یک کُنڈے ءَ نِشت آں۔ پَدا واجہ اَتک مارا وانینت ئِے: “ا۔۔۔ الپ یک راستیں لکیرے بیت، ب۔۔۔ بے ءِ چیر ءَ یک ٹِکّے بیت، پ۔۔۔ پے ءِ چیر ءَ سَئے ٹِکّ اَنت۔”
تیوگیں روچ ءِ درونت ھمیش اَت۔ من اے لبزاں یاد کنگ ءَ لگّ اِت آں کہ پِت لوگ ءِ َ منا جُست کنت اِش۔ پدا تاں دیر ما لئیب کُت داں کہ چُھٹّی بُوت۔ منی کُلّیں ھم تَبک چہ اسکول ءَ در کپت اَنت، ھر کس ءَ وتی راہ زُرت ءُ شُت۔ من ودار کُت کہ پِت کئیت منا لوگ ءَ رسائینیت۔
تاں دیر من نِشت آں بَلے پِت نَیاتک ھمے وھد ءَ اسکولءِ چپڑاسی ءَ منا گْوانک جَت “ڈنّ ءَ برو من دروازگ ءَ بند کناں۔”
من پہ بے دِلی چہ دروازگ ءَ ڈنّ ءَ در اَتک آں چاراں ڈنّ ءِ تیوگیں ندارگ بدل بوتگ اَنت، کَچّائیں دَگ انّی پکّا اِنت، گاڑی ءُ سائیکلانی ڈِیرّ ءُ ڈارّ اِنت، بازیں لوگے پکّا اِنت۔
من ھمے دگ زُرت ءُ رھادگ بوت آں بَلے من ھِچ زانت کنگ نہ اِت آں کہ من کُجا روگ ءَ آں۔ انّی منا کئے لوگ ءَ رسائینیت، من لوگ ءِ راہ ھم نہ دیستگ۔ من ھما کور ءِ وڑا وتی راہ شموشتگ اَت کہ ھَور ءَ پَد زمین ءِ نرمی ءَ سرپد نہ بیت ءُ وتی راہ ءَ بیھال کَنت ءُ سربتگ بیت۔ من ھم میتگ ءِ دَگانی سَرا سربتگ اِت آں۔ چو ملنگانی وڑا رھادگ اِت آں۔ کہ یک انچیں جاگہہ یے اَتک کہ دیم ءَ راہ بَند اَت، تھنا سئے دروازگ اِت آں۔ من ھمیدا اوشتات ءُ جیڑگ ءَ لگ اِت آں کہ ایشانی تہا مئے دروازگ کُجام اِنت۔”
ھمے وھد ءَ یک ھَپت سالی گْونڈو یے ءَ منا جہہ سُرینت گْوشت ئِے:
“ناکو کئے ءِ لوگ ءَ پولگ ءَ ئے؟”
منی پسّو ھمیش اَت: “وتی لوگ ءَ۔”
دی بلوچستان پوسٹ: اس مضمون میں پیش کیئے گئے خیالات اور آراء لکھاری کے ذاتی ہیں، ضروری نہیں ان سے دی بلوچستان پوسٹ میڈیا نیٹورک متفق ہے یا یہ خیالات ادارے کے پالیسیوں کا اظہار ہیں۔
