جنگ ءِ میدان ءُ شھزادگیں کلؔوہ – بُرزکوھی |الماس بلوچ

جنگ ءِ میدان ءُ شھزادگیں کلؔوہ

نبشتہ کار: بُرزکوھی

رجانکار: الماس بلوچ

دی بلوچستان پوسٹ

انسانی دودمان ءُ بُندپتر ءِ دَرَگ اگاں اِلم ءُ زانِش ءِ ٹُل سر ءَ نِندگ ءَ گوں دیر چاریں نگاہ ءُ دل ءُ دماگ ءِ جُھلیں زِر ءَ سرپوشیں راستی ءَ شہ آژناگ بوھان ءَ چارگ بہ بیت تاں ھزار پردگانی تہ ءَ اندیمیں اے راز چو روچ ءَ شھم دنت ءُ زاھِر بیت کہ مانِشت(بقا) ءِ جنگ ھما یکّ ءُ تھنائیں جنگ اِنت کہ آئی ءَ حساسیت ءُ سنگینی ءِ کراماتانی تاکت ءِ ھمرائی ءَ انسان ءِ سنچ ءُ سما ءِ زمین سیراپ کُتگ ءُ آئی ءَ ر ءَ پٹّ ءُ پول ءُ پَدجَنَگ ءِ شھموکیں ارجل بکش اِتگ۔ ھونیگ ءُ کُنٹگاں چہ سرباریں اے جنگ ءِ تہ ءَ انسان ءَ ھما مزنیں تاکت ءَ کہ سوبمندی ءِ ٹُل سَراں سر کُتگ، آ تاکت وت ءُ وتی مردُماناں زندگ ءُ سلامت کنگ ءِ فلسفہ اِنت۔ انسان ءَ وتارا جنگل، گْیابان، ھونڈ، برپ پوشیں کِشک ءُ راہ، مرگ ءِ ھشیم ءُ کنڈگ ءُ دریا ءِ توپان ءُ گرداباں شہ در کُتگ ءُ دیمروی ءِ بُزیں کُلاتانی روژنائی وتی بَھت ءَ جاہ داتگ ءُ وتی سِنچ ءُ سما ءِ کارچ ءِ زِہ پہ دژمن ءَ نوک ءُ تیز کُتگ۔ مانِشت ءِ جنگ ءَ وتارا نیستی ءُ گاری ءَ شہ رکّینگ ءِ پٹّ ءُ پول ءِ تہ ءَ انسان ءِ سوبمندی ءِ مستریں سَوب آئی ھِستیں ءُ بکشاتگیں ھستانکی(وجود) ءِ پجّار ءِ نہ مَنّگ ءُ وتی جند ءِ وسیلگ ءَ فلسفیانہ پٹّ ءُ پول ءُ مزن شانیں دیدانکے ءَ گوں وتی پجّار ءِ جوڑ کنگ بوتگ۔ آوانی سِنچ ءُ سما ءِ بنیات ءَ کُرتگیں جُھد ءُ کالب ءَ را پھمگ ءِ ھاترا مارا سِنچ ءُ سما ءَ گوں بندوکیں جُھد، جنگی لوٹ ءُ گُزر ءُ کارشون زانشی ءِ بُنیات ءَ پھمگی اَنت ءُ آوانی رندگیری زمینی راستیانی بُنیات ءَ کنگی اِنت۔

مروچی وھدے ما بلوچ راجی جنگ ءِ تْرند ءُ تیزی ءُ نوکیں دْروشم ءِ واب ءُ وتن ءِ آجوئی ءِ مِھر ءِ مَلار ءِ تہ ءَ رنگی ئیں دلگوش ءُ سنگینیں جُھد ءَ چاریں تاں مارا ھمک نیمگ ءَ دُژمن ءِ تُرس ءُ بیمْ ءُ زہنی گڈ ءُ منج ءُ آہ ءُ زار ءِ جاور گندگ ءَ کئیت۔ چیا کہ دژمن ءِ اے مزنیں زہنی جاور ءُ دباؤ ءِ پُشت ءَ مارا شھزادگیں قلوہ ءِ بچکند ءِ تہ ءَ آغا محمود جان ءِ وشّی، شاہی میری ءِ ناز ءُ کِہیابی تہ ءَ محراب ءِ میراج، ہربوئی ءُ مہلبی ءِ ناچ ءِ تہ ءَ تعائل، اسکلکو ءِ ساز ءُ سُرانی تہ ءَ جنگ ءِ ارادہ، شاہ مردان ءِ نوک ءُ تاجگیں شازیبی ھون ءِ بوہ، ناگاہی ءِ مزن شانی ءِ تہ ءَ غفار ءِ کندگانی شان ءُ مزنی، مہرنگ ءِ گمواریں منگچر ءِ دامن ءَ سگار ءُ مجید ءِ لشکر ءِ ھونواریں یزیدی پوج ءِ ھِلاپ ءَ اُرشانی تہ ءَ بازیں وتن زادگانی ھون ءُ ھید ءِ سیراپی ءَ بِگر داں مروچی اسلم ءِ دْروشم ءَ شھزادگیں قلوہ ءِ جنگی الم ءُ زانش، کارشون ءُ تمردی ءُ بھادری ءُ تیز ءُ چَٹَکّی ءِ دْروشم گِندگ ءَ کئیت، کہ آ ھمے ھبر ءَ گیشّینت کہ جنگ ءَ را جنگ ءِ بُنیات ءَ پھمگ ءَ گوں کُلّاں شہ جْوانتریں کماندار فلسفیانہ پٹّ ءُ پول، پِگر ءُ شوھاز ءَ گُڈّی منزل ءِ ھاترا راھاں پلگار اِت کن اَنت ءُ وتی دست ء چیر ءَ کار کنوکیں سنگتاناں جسدی لوٹ ءُ واھِشانی ناروا ءُ تاوان بکشیں ھِرس ءُ تماہ ءَ شہ دُور کنان ءَ آواں لیکہانی زیبائیں سُورت ءَ گوں آژناگ کُتگ کن اَنت۔ کُجام ھم وتساچ ءُ ادارکی تاھیر ءُ اشکام ءِ موسم ءُ گِدارے ءِ سوبمندی ءِ بے سیتّیں ایمنی ءَ شہ وتی دامُن ءِ رکّینگ ءُ وتی دورچاریں چمّاناں یکشل ءَ نوکیں جنگی اُرش ءُ کار ءُ کاؤنٹر شوربندی ءِ نیمگ ءَ شانک دئیگ ءِ شُھاز ءُ پٹّ ءُ سوج ھما یکّیں جادوئی تاکت اِنت کہ آئی ءَ شھزادگیں کلوہ ءَ جنگ پہ جنگ ءُ ایوک ءَ جنگ ءِ فلسفہ ءَ گوں آژناگ کُتگ۔

شھزادگیں قلوہ ءَ وھدے کُنٹگاں شہ سرباریں راھانی سرا وتی گام ایر کُت اَنت تاں آئی ءَ کُلّیں شئے ندْر کنگ ءُ تھنا راجی آجوئی ءِ مکسد ءَ را بُلندی ءُ مزن شانی ءِ سیمسراں سر کنگ ءِ ھاترا وتی سِنچ ءُ سما ءِ زمین ءَ را الم ءُ زانِش ءِ پٹّ ءُ سوج ءُ عمل ءِ کارامدیں زنداپ ءَ شہ سیراپ کُت۔ چیا کہ آ ھمے ھبر ءَ جْوانی ءَ پوہ ءُ سرپد اَت کہ تھاری نہ ھُشکیں گپّ ءُ گالاں شہ ھَلاس بیت، نئیکہ وتساچیں ڈیوا ءِ روژنائی تاھیر ءُ اشکامے بکش اِت کنت۔ بَلکیں تھاری کُلّاں شہ پیش وتی باتن ءَ آس ءِ زِراب ءُ اشکرانی گیشی ءَ شہ ھَلاس کنگ بیت۔ آ سرپد اَت کہ ربیتی ترزکار ءِ بُنیات ءَ آؤکیں پدریچ شہ روژنائی ءِ کُلات ءَ رُژنا نہ بنت، بلکیں اے سپر ءِ تہ ءَ “پرچا ءُ چتور” ءِ دامن ءَ گِرگ ءَ گوں عمل ءِ نوکیں دروازگ پچ کنگ بنت۔ آئی ءَ مزن نامیں رھشون نیلسن منڈیلا ءِ اے گُشتن وتی اِلم ءُ سِنچ ءِ بُنیات ءَ گوں شدت ءَ وتی زند ءِ فلسفہ جوڑ کُت کہ “ بُنُکّی ھساب ءَ من یک پُرامیتیں انسانے آں۔ اے بابت ءَ من ھِچ گُشت نہ کناں کہ اے ھاسیت ابرمی یے یا پیدائشی یے، بَلے اے پُرامیتی ءِ یک سَرے روچ ءَ گوں ھوار کپیت کہ آ ایوک ءَ رُژنا بوھگ زانت۔ من وتی زند ءَ بازیں وھد ءَ تھار ءُ نگیگیں ساھتانی دیمپان بوتاں، وھدے منا وتی بیسہ ءِ سرا چکاسگ بوت۔ بَلے من وتارا دلپروش بوھگ ءَ نئیشتگ۔ من پہ دل ءُ سِتک اے پیسلہ زُرتگ اَت کہ اے کِشک ءَ یا وَ مرگ اِنت یا باج۔”

ھمے وڑ ءَ وھدے شھزادگیں قلوہ ءَ جنگ ءَ را ازم ءُ زانِشت ءِ ھمرائی ءَ زندگی ءِ فلسفہ پھم اِت ءُ عملی جہت ءَ آئی ءَ گوں ھوار بوت تاں آئی ءَ جنگ ءَ را ربیتی بُنیات ءَ دیم ءَ برگ ءِ بدل ءَ شھزانتی(فلسفہ) ءِ اِلم ءُ فلسفیانہ پٹّ ءُ پول ءُ فلسفہ ءِ دیدانک ءِ بُنیات ءَ وھد ءُ جاوراناں لوٹ ءُ گُرزانی شاھیم ءَ تورگ ءُ پھمگ ءِ کوشست کُت۔ پمشکہ آئی تہ ءَ اے سپر ءَ یکشل ءَ برجم دارگ، دربرگ ءُ سر ءُ سوج کنگ ءِ زِکت روچ ء مروچی ھم مُھکمیں رنگے ءَ ھست اِنت۔ آ بُندپتر ءِ مزن نامیں کارست ءُ رندگیری ءِ لائکیں زھنانی لیکہ، ھیال ءُ کارشونانی بابت ءَ زانگ لوٹیت۔ پمشکہ جنگ بہ بیت یا ایمنی، وتی زند ءِ ھمک سھت ءُ دمان ءَ یا انچائیں ءُ مزنیں جیڑہ ءُ جنجالانی میان ءَ آ شہزانتی ءِ بُنیات ءَ چیزانی بابت ءَ جیڑگ ءُ ھورتی ءَ چارگ ءِ نُگرھیں موہ ءَ کدی ھم زوال نہ کنت ءُ مدام کسانیں پِگر ءُ سسّا، پوچک ءُ انچائیں ھیال ءُ گڑ ءُ منجاں شہ سرگْوزیت۔ آ وتی پِگر ءُ اپروچ ءَ نوکیں دیدانکے ءَ گوں شاھیگان کنان ءَ نوکیں کارے کنگ یا نوکیں نامے بوھگ ءِ ھاترا وھد ءُ جاورانی دیمروی ءِ میان ءَ وتی تہ ءَ بدلی آرگ ءِ سرجمیں کوشست ءَ کنت۔ چیا کہ آ اے ھبر ءَ جْوانی ءَ زانت کہ جنگولے بوھگ ءِ ھمرائی ءَ یک آشوبی یے بوھگ الّمی اِنت۔ پرچا کہ باج ءَ ھما بارت کہ وتی دیدانک، لیکہ ءُ ھیالاں بدل کنت ءُ پدا عمل کنگ ءِ نیمگ ءَ گام جنت۔ آئی ھزمت ءُ ھیدریچی ھمے ھبر ءِ عملی تشریح اِنت کہ آئی ءَ بُندپتر ءِ تہ ءَ جْوانیں پدکِردے ایر کنوکیں فلسطینی جنگول لیلیٰ خالد وتی کتاب My People Shall Live ءِ تہ ءَ اے رنگ ءَ درشان کنت کہ “من زانتگ اَت کہ منا یک کِردے پیلو کنگی اِنت؛ منا سما بوتگ اَت کہ زوراک ءُ ایردست، پُلّ ءُ پانچ کنوک ءُ نیزگاریں مردُمانی نْیام ءَ بووکیں اژدری ئیں جنگ ءِ تہ ءَ منا بُندپتر ءِ تہ ءَ نکش بووکیں مشنے سرجم کنگی اِنت۔ پمشکہ من ھمے پیسلہ کُت کہ من وتی مردُمانی ھمرائی ءَ وتی جند ءَ را آجو کنگ ءِ ھاترا یک آشوبی یے باں۔”

آپریشن دَرّہ ء بولان ءَ شہ پد آئی ءَ کمّے وھد ءِ تہ ءَ ھما تیز رپتاری ءُ دُورچاری ءَ گوں قلات ءِ جنگی میدان ھُورت چاری ءَ گوں ٹپّاس اِت ءُ وتی رھشونی ءِ زانِش ءَ گوں جنگی کارشون کہ ٹھینت، اے عمل ءَ شہ آئی دُورچاری ءُ زانِشت ءِ دْروشم پدّرا بیت۔ جنگ ءَ را جنگ ءِ آدینک ءَ چارگ ءُ پھمگ ءِ مزنیں دُورچاری ءِ عمل اِنت کہ آئی ءَ شھزادگیں قلوہ ءَ را ھمے مُھکم ءُ تمردیں تاکت بکشاتگ کہ آ گْوست ءِ نامینتگیں ربیتی ترز ءِ بُنیات ءَ بووکیں جنگ ءُ کْوھن ءُ کدیمیں کارشوناں شہ وتا بہ رکّین ایت ءُ وتی جند ءِ باسکانی کُمک ءَ جنگ ءَ جاورانی پریم ءِ تہ ءَ پھمگ ءَ گوں سوبمندی ءِ سیمسراں سر بہ کنت۔ مروچی آ عملی رنگ ءَ ھمے ھبر ءَ گیشّینگ ءَ اِنت کہ جنگ ءُ تشدد ءَ را سِنچ ءُ سما ءِ بُنیات ءَ پھمگ ءَ شہ عمل ءِ دروازگ پچ بنت کہ چراھاں چے منزل ءِ نشان زاھر بنت۔ ھمے ھبر ءَ فرانز فینن وتی کتاب Wretched of the Earth ءِ تہ ءَ اے رنگ ءَ بیان کنت کہ “ ایردست ءِ ھاترا تشدد یک سرجمیں عملے ءِ جھگیری ءَ کنت۔ اے کار ءِ تہ ءَ جنگول ھما اِنت کہ آ عمل کنت، بِزاں زورگیر ءِ مرگ ءِ جار ءَ جنت۔ زورگیرانی مرگ ءِ زمّہ واری ءِ زیرگ ءِ عمل ھما ٹولیاں توکل ءُ ھاٹیگ بکشیت کہ آ زِبھر کنگ بوتگ اَنت۔ چریشی ءَ چے آ دوبر وتی جُتائیں پجّار ءِ واھُند جوڑ بنت۔ تشدد ءِ عمل ءِ جند اِنت کہ آ یک جنگولے ءَ را توکل ءُ ھاٹیگ بکشیت ءُ آئی ءَ گُڈّی منزل ءِ نِشانیاں پیشداریت۔”

دومی نیمگ ءَ مروچی بلوچ راجی جُنز ءِ تہ ءَ شھزادہ قلوہ ءَ ھوار آ دگہ باسمائیں جنگولانی ھزمت، ھیدریچی ءُ کُربانیاں شہ مارا ھمے کُلوہ رسیت کہ یک تاکتوریں دُژمنے ءِ ھِلاپ لانک بندگ ءِ ھاترا مارا کُلّیں چیز رھن ءُ نْدر کنگی اَنت۔ ھما وھداں تاں مئے تہ ءَ کُلّیں چیزاں رھن کنگ ءِ ھاٹیگ مہ بیت، تاں ما ھما آسر ءَ سر بیت نہ کنیں کہ آئی اُمّیت ءَ گمیگیں مات دُواھانی مُھرگاں کما اَنت؛ گُھار وتی چمّانی تہ ءَ ارس ءُ ماں دل ءَ اُمّیت ءِ ڈیوا ءَ بالین اَنت ءُ ورناھیں بچّاناں کوپگ دیوکیں پِسّ دل ءِ تہ ءَ گوں ھمے ھیال ءَ ساکم بنت کہ جنگ ءِ لاپ ءَ شہ وشھالی ءُ آجوئی ءِ بام سَھاریت۔ جنگ ھما وھد ءَ نوکیں زند ءِ بام ءَ آتاریت وھدے کُلّیں شئے رھن کنگ بہ بنت۔ ھمے ھیال ءَ را کِسّھی رنگ ءَ پرتگالی زورگیری ءِ ھلاپ ءَ گِنی بساؤ ءَ را آزاد کنگ ءِ ھاترا PAIGC ءِ رھشونی کنوکیں نامداریں رھشون امیلکار لوپس کیبرال ماں 1969 ءَ پارٹی ءِ نیمگ ءَ برجم داشتگیں سیمنار ءِ تہ ءَ “سیاسی گھگیری” ءِ سرھال ءِ سرا تْران کنان ءَ چو اے وڑ ءَ درشان کنت کہ “ھما نوکیں تِج کہ نوکیں زندے ءِ مانزمان اَنت، مارا ھما وتی باتن ءَ کِشگی اَنت۔ اے میان ءَ توپان اتک کن اَنت، ڈکّال بوت کنت ءُ بے آپی ءَ توامیں تِج زوال بیت کَن اَنت۔ وھدے مئے دستاں شہ اے تِج شُت اَنت تاں بِزاں پمّا ھِچ پشت نہ کپت۔ اُلسی گھگیری ءِ ھاترا انچیں توکل ءُ ھاٹیگے لوٹیت کہ آ یک نوکیں زندمانے جوڑ کنگ ءِ ھاترا مارا وتارا سرجم ءَ نْدر کنگ ءِ توان ءَ بہ بکشائیت۔”

ھمے وڑ ءَ مروچی جنگ ءِ تیزی ءُ نوکی ءَ را ھمے داب ءَ یکشل ءَ برجم دارگ ءِ ھاترا وتی توامیں جُھد ءُ جپا وتی جند ءِ باسک ءُ باھڑانی تاکت ءِ بُنیات ءَ ایر کنگی اِنت۔ چیا کہ دومیگانی اوست ءَ چمدار بوھگ ءِ مانا ھمیش اِنت کہ یک بوھیر ءُ شرپمندیں مردُمے سُھر ءِ کاسگے بزیر اِیت ءُ بہ پنڈیت، یا آدینکانی واھُندے وتی دیم ءِ سرا دنز ءُ گُبارانی ساپ کنگ ءِ ھاترا دومیگاں شہ آدینکے ءِ لوٹ ءَ بہ کنت۔ مروچی المی ءُ سِنچ ءُ سمائی دیدانک ءِ واھُندیں ورنا کہ تشدد پہ تشدد ءُ جنگ ءَ را جنگ ءِ آدینک ءَ چارگ ءُ عمل کنگ ءِ تَوان ءَ دار اَنت، تاں اے سیتمندیں جاور ءِ تہ ءَ ڈنّی دزمانجی ءِ اُمّیت ءَ نِندگ ءِ مانا وتی جند ءُ راج ءِ سرا بیسہ نہ کنگ اِنت۔ زورگیری ءِ ھِلاپ ءَ بووکیں جنگانی بُندپتر وت ھمے ھبر ءِ شاھدی ءَ دنت کہ راجی استانانی آجوئیں بستار ءِ دوبر بحال کنگ ءِ ھاترا وتی جند ءِ باسک ءُ باھڑانی زِکت ءِ سرا دلگوش دئیگی اِنت۔ ھمے شئے ءِ نِشون ویتنام ءِ آجوئی ءِ جُنز ءِ تہ ءَ گِندگ بنت کہ آوانی بابت ءَ جنرل وو نگوئن گیاپ وتی کتاب People’s War, People’s Army ءِ تہ ءَ چو اے رنگ ءَ نبشتہ کنت کہ وھدے میان اُستمانی جاور مئے ھکّ ءَ بوت اَنت، تاں مئے مردُم ءُ پارٹی ءِ تہ ءَ یک ذہنیت یے ءَ جہہ جَت ءُ آ ڈنّی کُمک ءِ ودار ءَ نشت اَنت ءُ ھمائی واستیگ بوت اَنت۔ لیکہ یے ءَ گوں بندوکیں جنگانی تہ ءَ اے یکّ سکّیں تاوانباریں ذہنیت یے۔ پمشکہ ما وتی دْراجکشّیں جنگ ءَ را لیکہ ءِ بُنیات ءَ برجم دارگ ءِ ھاترا وتی مردُم ءُ پارٹی ءِ سرا ھاس دلگوش دات ءُ آواناں زانت ءُ سرپدی دات کہ مارا وتی جند ءِ باسکانی تَوان ءِ سرا زور دئیگی اِنت۔ اے گپّ ءَ ھِچ شکّ نیست کہ میان استمانی کُمک ءُ پَلّہ مرزی ارزشتے داریت، بَلے سوبمندی ءُ آجوئی ءِ ھاترا ما ایوک وتی جُھد ءِ سرا اُمّیت ءُ اوست داریں۔

ایشاں ابید، مروچی بلوچ راجی جُنز ءِ تہ ءَ پھازگ ءِ لیکہ ءَ گوں پیوستیں تشدد ءَ ابید ءِ چکّ ءُ پَد بوھگ ءَ شاھیگان کنگ ءُ دژمن ءِ پروپیگنڈہ ءِ سیاھیں رنگاں شہ وتی پِگر ءُ اپروچ ءَ پولِنگی ءَ شہ رکّینگ ءِ ھاترا مارا بُندپتر ءِ تاکانی تہ ءَ زورگیری نظام ءِ ھِلاپ ءَ بووکیں راجی آجوئی ءِ جُنزاناں دُورچاری ءُ ھُورت چاری ءِ گوما ٹپّاسگی اِنت ءُ ھما درونت ءُ سَبَک کہ آ رندگیری کنگ ءِ لائک اَنت، آ گوں وتی زمینی جاوراں دیم پہ دیم کنگ ءُ چارگی اَنت۔ بُندپتر ھمے ھبر ءِ نِشون ءَ دنت کہ کُجام وھد ءَ کہ ایردستیں راجاں وتی زمین ءِ پھازگ ءِ جنگ ءِ تہ ءَ تشدد ءَ گوں بندوکیں جُھد ءَ شاھیگان کنگ ءِ جُھد کُتگ یا دژمن ءِ ھِلاپ ءَ باز شیواری ءُ بے اوپاری ءَ گوں اُرش برجم داشتگ اَنت، تاں دژمن ءِ نیمگ ءَ اے جُنزانی ھِلاپ ءَ “ردانسانی، انتہا پسندی ءُ سافٹ ٹارگٹس” گونَگیں گالبند کارمرز کنگ بوتگ۔ مسال ءِ ھبر ءَ قبرص ءِ تہ ءَ برطانیہ ءِ آباتکارانی ھِلاپ ءَ راجی آجوئی ءِ ھاترا وھدے EOKA نامیں گَلے ءَ جنرل جارج گریواس(ڈیگھینس) ءِ سروکی ءَ متشدد جنگ بندات کُت تاں برطانیہ ءِ نیمگ ءَ شہ آئی کاؤنٹر کنگ ءِ ھاترا وتگڈ ءُ وتساچیں لیکہ ءُ کینگ بکشیں پروپیگنڈہ ءِ عمل بندات بوت۔ بَلے دومی نیمگ ءَ جنرل جارج گریواس وتی لیکہ ءِ سرا گوں مُھکمی ءَ اوشتات ءُ آئی ءَ ھمے جاورھال ءَ را وتی یادداشتانی سرا نویس اتگیں کتاب Memoirs of Grivas ءِ تہ ءَ چو اے رنگ ءَ بیان کُرت کہ “جنگ سرجم ءَ بے رھم بیت ءُ اچ وتا مستریں تاکتے ءَ شہ باج برگ ءِ یکّیں وزم ریپینگ ءُ شیواری اِنت۔ تو کسانیں سِلاہ ءُ رائفلاں گوں دیم ءَ جنگ دئیگ یا پُشت ءَ شہ بیڑ برگ ءِ درمیان ءَ پرکے گیشّینت نہ کنئے۔ برطانوی بہ گِندئے منی سرا ھمے وڑ ءَ نگد بہ کن اَنت، انچو کہ آ قبرص ءِ تہ ءَ جنگے بندات کنگ ءَ دوست دار اَنت۔ بَلے پمّن ءَ اے الّم نہ اَت کہ من کُلّیں کارانی کنگ ءِ ھاترا آواں شہ پرمان بہ گِپتیں۔”

یک نیمگے شھزادگیں قلوہ گونگیں جنگول اَنت کہ آ وتی پُھتہ ءُ مُھکمیں سسّا ءَ گوں نوکیں کارشون ءُ وزمانی شوھازگ ءَ دلگوش اَنت ءُ بُرز ءِ نِبشتگیں تک ءُ پھناتاں شہ آژناگ اَنت ءُ یکشل ءَ عمل ءِ نیمگ ءَ جُنزان اَنت، تاں دومی نیمگ ءَ مئے تہ ءَ لھتیں مردُم جنگ ءِ میان ءَ سِنچ ءُ سمائی جدوجُھد ءُ اگلی کارشونانی باوست ءِ تہ ءَ مانگیشّان ءَ دژمن ءِ داتگیں گُپتمان(ڈسکورس) ءَ پہ نازانتی مَنّگ ءَ گوں وتی جُنز ءِ چار ءُ ٹپّاس ءَ کنگ ءَ اَنت۔ آ ھمے ھبر ءَ سرپد بوھان ءَ ربیتی مانا ءِ بُنیات ءَ ھمے گپّ ءُ گالاں دیم ءَ آرگ ءَ اَنت کہ جنگ ءَ را نوکیں دْروشمے ءَ دیما بروک ءُ نوکیں دیدانکے ءَ گوں چاروکیں ورنا چوناھا سِنچ ءُ سما ءِ میدان ءَ شہ زِبھر اَنت۔ اے جنگول ڈنّی جاور، ھُشکیں گپّ ءُ گال، سِتک ءُ رومانیت ءِ سَوَب ءَ ماں باتن ءَ وتی اَگل ءَ را سِنچ ءُ سما ءِ شاھیم ءَ تورگ ءِ بدل ءَ انچو کوروکائی پُرتشددیں عمل ءَ را ارزشت دئیگ ءَ اَنت۔ بَلے زند ءِ راستیں فلسفہ چَرے ھیال ءَ دُور نِشتگ ءُ وتی نِیش ئِے زَاھِر کُتگ اَنت ءُ مئے سرا کندگ ءَ اِنت کہ ما پرچیا اے ھبر ءَ پوہ بوھگ ءَ نہ ایں کہ سِنچ ءُ سما ءِ دروازگ ھما وھد ءَ شہ باتن ءَ پچ بیت وھدے ما وتی ھستیں پجّار(گُلامی) ءِ چپّ ءَ روئیں ءُ یک نوکیں رنگے ءَ الم ءُ عمل ءِ کِشکاں رَندیں۔ نامداریں شہزانت جارج برکلے گُشیت کہ “انسانی سِنچ ءُ سما چوناھا ھِچ وڑیں شئے یے نہ یے، بلکہ ایشی بِزانت ھمے ھیال ءِ نُبیات ءَ گیشّینگ بیت کہ آ چیزاں چوں چارگ ءَ اِنت ءُ چے جیڑگ ءَ اِنت۔” فرد یا نَپر وھدے اندر ءَ شہ سِنچ ءُ سما ءِ روژنائی ءَ شہ سربار بیت تاں آ وتی مُچّانک(اجتماع) ءِ ربیدگ ءِ تہ سرپوشیں راجی یا مُچانکی سِنچ ءُ سما ءَ شہ آژناگ بیت ءُ عمل ءِ وشبوھیں دامُن ءَ گیپت۔

تاکت یک گُپتمانے(ڈسکورس) ءِ دْروشم ءَ مئے سِنچ ءُ سما ءَ بندیگ کنت ءُ مارا یک انچیں دیدانکے ءَ گوں بندوک کنت کہ آ چوناھا مئے مُچّانکی شعور ءِ بکشاتگینے نہ بیت بلکیں وتساچیں دیدانکے بیت۔ ھمے گُپتمان مئے انچیں پجّارے ٹھینیت کہ چوناھا نہ مئے راستیں پجّار بیت، نئیکہ مئے ھستانکی(وجود) ءِ راست ءُ برجمیں جھگیری ءَ کنت۔

ھمے لیکہ ءَ را فرانس ءِ نامداریں شہزانت مشل فوکو ءُ پوسٹ کالونیل نظریہ دان فرانز فینن ءِ دو دانکاں شہ پھمگ ءِ جُھد ءَ کنیں۔ فوکو گُشیت کہ “بوت کنت مرچی باندا مئے ٹارگٹ اے ھبر ءِ دَرجَنَگ نہ اِنت کہ ما کئے ایں، بلکیں مئے ٹارگٹ وتی ھستیں پجّار ءِ رد کنگ ءُ نہ منّگ اِنت۔” بِزاں وتی ھستیں پجّار ءَ شہ آژناگ بوھگ مئے راستیں ٹارگٹ نہ اِنت بَلے ایش ءَ رد کنگ ءُ نہ منّگ ءَ شہ ما آشوبی بدلی ءُ باسمائیں جُھد ءَ سوبمندی ءِ نیمگ ءَ بُرت کنیں۔ چیا کہ وتی ھستیں پجّار ءُ ھستانکی ءَ را رد کنگ ءِ عمل مارا شوھازگ ءُ پَدجَنَگ ءِ نیمگ ءَ بارت ءُ مئے دیم ءَ اِلم ءِ نوکیں تَک ءُ پھنات ءُ عمل ءِ نوکیں کِشک گیشّ اَنت۔ پدا وھدے یک مردُمے ھستیں وھد ءَ وتی گُلامیں ھستانکی ءُ پجّار ءَ رد کنگ ءِ عمل ءَ در بارت، تاں آ مُچّانکی ءُ راجی ربیدگ ءِ آدینک ءِ تہ ءَ راجی سِنچ ءُ سما ءَ شہ آژناگ بیت۔ ھمے بابت ءَ فینن گُشیت کہ “اگاں ربیدگ راجی سِنچ ءُ سما ءِ درشان اِنت تاں اے بابت ءَ من چوش گُشگ ءَ ھِچ چکّ ءُ پد نہ باں کہ راجی سِنچ ءُ سما ربیدگ ءِ کُلّاں شہ مستریں بَھر اِنت۔” شھزادہ قلوہ گونگیں باسمائیں بلوچ جنگول وتی راجی ربیدگ ءِ تہ ءَ مانِشت ءِ جنگ، دلیری، تَمردی ءُ زورگیری نظام ءِ ھِلاپ ءَ جُھد ءَ گوں پیوستیں راجی سِنچ ءُ سما ءَ شہ پمشکہ سیراپ اَنت کہ آواں نفری ءُ راجی شعور ءَ ھستیں وھد ءِ لوٹ ءُ گُزر چار اِتگ اَنت ءُ وتی ھستیں پجّار چہ باتن ءَ نہ مَنّ اِتگ ءُ یکشل ءَ شوھازگ ءُ پَدجَنگ ءِ نیمگ ءَ روان اَنت۔

ھمے پیم ءَ زورگیری نظام ءِ تہ ءَ یک ایردستے ءِ راستیں ھستانکی ءُ پجّار ءِ بابت ءَ سرپدی ءِ روچ ھما وھد ءَ شھمیت وھدے ھما ایردست پوہ بیت کہ زورگیری نظام ءِ تہ ءَ مُچّانکی زوال ءِ سَوَب ءَ آئی نفری زندگی ھم چہ وتی اسیلیں پجّار ءَ شہ زِبھر اِنت۔ وھدے آ مُدام ایوک ءَ مِرگ ءِ پْریشتگ ءَ گوں ڈیکّ دنت تاں آ وتارا مُچّانکی سِنچ ءُ سما ءِ در ءَ سر کنت ءُ شمودا چے وتی مانِشت ءِ کِشکانی شُھازگ ءِ جُھد ءَ کنت۔ وتی زات ءِ ھستیں پجّار ءَ رد کنگ ھما اولی باسمائیں پیسلہ اِنت کہ آ یک ایردستے ءَ را کُلّیں چیزانی رھن کنگ ءُ وتارا سرجم ءَ مُچّانکی مانِشت(اجتماعی بقاء) ءِ ھاترا ندْر بوھگ ءَ پہ جاڑیگ کنت۔ نامداریں فرانسیسی کْواس ءُ شہزانت سارتر ھمے ھیال ءَ را البرٹ میمی ءِ کتاب The Colonizer And The Colonized ءِ پیشگال ءِ تہ ءَ چو اے رنگ ءَ گیشّین ایت کہ “زورگیری ءِ نظام ایردست ءِ باتن ءَ وتن دوستی ءِ جوزگ ءَ ودی کنت۔ وھدے زوراک آئی سرا چو جناورانی پیم ءَ زوراکی کنت؛ وھدے آ چہ ھکّ ءُ اُگبالاں زِبھر کنگ بیت ءُ چراھی ءَ زندگ بوھگ ءِ ھَکّ ھم پچگرگ بیت تاں آئی جاور روچ پہ روچ ھرابتر بیت۔ ءُ وھدے مردُمانی گْورا مرگ ءَ ابید دگہ رہ پشت نہ کپیت؛ وھدے زوراک ایوک ءَ آواں دلپْروشی ءِ ٹیکی ءَ بکشیت، تاں آوانی گْورا پہ ببا دئیگ ءَ ھم دگہ ھِچ پشت نہ کپیت۔ پمشکہ ھمے مردُمانی بدنسیبی آوانی تاکت جوڑ بیت ءُ آ زورگیری ءَ سرجم ءَ رد کن اَنت۔”

زورگیری نظام ءِ تہ ءَ یک مردُمے ءِ آجوئی ءُ انساپ ءَ گوں بندوکیں زند ھم ھما مکسد ءَ گوں پیوست بیت کہ آئی ھاترا مُچّانکی(اجتماعی) جنگ بندات کنگ بیت۔ مکسد ءَ ابید آ نہ ایوک ءَ زندگ بوھگ ءِ ھَکّ ءَ شہ زِبھر بیت، بلکیں وتی ھیال ءُ لیکہانی گُڈّی سیمسر ءَ سر بوھگ ءَ شہ ھم زِبھر بیت۔ چراھی ءَ آئی پِگر ءُ ھیال پچگرگ بنت ءُ آ ھُورک ءُ کْواپگیں جاھے ءَ ایوک ءَ مرگ ءِ وداریگ بیت؛ یک اندوناک ءُ بیمناکیں مرگے ءِ وداریگ بیت۔ اے نَگیگیں جاور ءِ تہ ءَ آئی ءَ را زندگ بوھگ ءُ وتی سسّا ءِ آجو کنگ ءِ ھاترا راجی مکسد ءَ گوں بندوک بوھگ کپیت۔ ھمے زھنی آجوئی ءِ تاھیر ءُ مکسد ءِ مزن شانی اِنت کہ آئی ءَ فرانز فینن ءَ را میری لینڈ ہسپتال ءَ وتی گُڈّی ساھتاں پہ وتی بْرات جوبی فینن ءَ نویس اِتگیں نمدی یے ءِ تہ ءَ چو گُشگ ءَ لاچار کُت کہ “ھرچی کہ من گُشگ لوٹاں، آ ایش اِنت کہ مَرگ ھر وھد ءَ مئے سرا چو دیھ ءَ میلانک اِنت۔ نوں جیڑہ اے نہ اِنت کہ باریں ما چریشی ءَ جِست کنیں یا ناں، بلکیں ھمیش اِنت کہ ما ھما لیکھانی تالانی ءَ سوبین بوتگیں کہ ما پہ وت گِچین کُتگ اَنت یا ناں۔ اگاں ما اولی سْرپ ءَ مکسد ءِ گُلام نہ اِنت؛ مردُم، انساپ ءُ آجوئی ءِ مکسد ءِ گُلام نہ اِنت تاں اے زمین ءِ سرا مارا ھِچ بِستارے نیست۔”

ھمے پیم ءَ مروچی بلوچ راجی آجوئی ءِ جُنز ءِ تہ ءَ شھزادگیں قلوہ ءَ ھَوار بازیں ونا بُڑز ءِ داتگیں تَک ءُ پھناتاں شہ آژناگ اَنت ءُ ھمے ھبر ءَ جْوانی ءَ سرپد اَنت کہ جنگ ءِ وتی لوٹ ءُ گُزر، وتی رھبند ءُ تَک ءُ پھنات بنت؛ وھد ءِ ھمرائی ءَ اے مادِنیں کِشک ءِ راھی ئیں جنگول وتی رُژنائیں پِگر ءُ سما ءِ بُنیات ءَ چیزاں چہ بُنّ ءُ بُنچک ءَ نوک کنگ ءِ جُھد ءَ کن اَنت۔ پرچا کہ جنگ ءِ تہ ءَ سِلاہ بِلّے بے کساس بہ بیت، یک جنگولے تنا وھداں تاں دژمن ءِ ھِلاپ ءَ ھترناکیں اُرشانی ھاترا سیتمندیں کارشون ٹھینت نہ کنت یا تاں وخت ءَ کہ آ دُور چار نہ بیت، آ باسمائیں رنگے ءَ ھستیں آسراتیاں گوں شیواری ءَ کارمرز کُت نہ کنت۔ چیا کہ بہ گُپت ء کیبرال، “”مارا اے زانگی اِنت کہ یک جنگولے ءِ توپک آئی سِنچ ءُ سما ءَ نہ گیشّین ایت، بِگندئے آئی ءِ سنچ ءُ سما آئی توپک ءِ راہ ءَ گیشّین ایت۔ توپک ءَ داں ھما وھد ءَ ارزشت است کہ آ یک سرپدیں جنگولے ءِ دست ءَ اِنت۔ اے توپک ءِ ارزشت ھما وھد ءَ گیش بیت وھدے اے یک شہزانت ءُ باسمائیں مردمے ءِ دست ءَ بیت کہ آئی سنچ ءُ سما یک تچک ءُ پلگاریں مکسدے پیلو کنت۔”

ھمے رنگ ءَ مئے قلوہ کوھانی دلبند ءَ گام جُنزوکیں گْوات ءِ دْروشم ءَ آجو ءُ کئورانی روانی ءِ پیم ءَ سَپر جنان اِنت ءُ وتی جُھد ءِ بروبرد ءَ یکّ زندگ ءُ سلامتیں چَھرے جوڑ بوتگ۔ آئی بھادری یک دْرچکے ءِ پیم ءَ اِنت کہ آ ھیروپانی تہ ءَ ھم وتی روتگاں مُھکم کنت ءُ آئی سِنچ ءُ سما یک چراگے ءِ پیم ءَ اِنت کہ تھاری ءَ سَرسَر جنوکیں گَلَگاں راہ ءِ نِشون ءَ دنت۔

ھما کماندار کہ آ تیرانی گْرند ءُ شورھانی بوہ ءِ میان ءَ وتی نگاھانی تہ ءَ ایمنی ءِ واب ءَ داریت، مروچی ھم وتی سنگتاں پہ اُمیتانی چراگے۔ آئی ھمک پیسلہ ءِ تہ ءَ ھما زانت ءُ زانِش زندگ اِنت کہ آ کرنانی زِبھری ءُ نیستی ءِ بکشاتگیں پَنت اِنت۔ آئی ھر باج ءِ تہ ءَ ھما مزن شانی ءِ دْروشم زاھر بیت کہ آ ایوک ءَ پہ ھکّ ءَ مِڑوکانی نَسیب ءَ بیت۔ دژمن ءِ ھاترا آ(شھزادہ قلوہ) یک انچیں جُستے کہ آئی پَسّہ ءِ شُھاز ءَ آئی بازیں پدریچے گاری ءِ دئیناں روت۔ آ پہ وتی مھلوک ءَ انچیں سوگِندے کہ آئی سرا بیسہ کنگ بیت۔

اے سنگت یک کوھی شاھین ءِ پیم ءَ بُڑز بال کنگ ءِ تَوان ءَ داریت کہ آئی ءَ نہ تُرس داشت کنت، نئیکہ لالچ۔ آئی پاد ماں زمین ءَ سَکّ اَنت ءُ نگاہ بُرز ءُ بُلندیں آزمان ءَ چارگ ءَ اَنت۔ آئی کِرد ءِ تہ ءَ کاروان ءِ سروک ءِ دُورچاری ھم ھست اِنت ءُ یک سپاھی یے ءِ دلیری ھم پدّرا اِنت۔ آ وتی مھلوک ءِ دردانی شاھد اِنت ءُ آوانی وابانی پھازوک اِنت۔

مرچی آ ھما کوھانی تہ ءَ زندگ اِنت کہ اُود ءِ ھمک سِنگ ءُ ڈوک آئی ارادہ ءِ گواھی ءَ دنت۔ آئی ٹھکانی تہ ءَ گروک شھم دنت ءُ آئی ھاموشی چو زِر ءَ جُھل اِنت۔ آ وتی دوستانی دلانی تہ ءَ، دژمن ءِ تُرس ءِ تہ ءَ ءُ ھما داستانانی تہ ءَ زندگ اِنت کہ آ دَرَگ ءِ چمّگانی ھلوتاں شہ اِش کنگ بنت۔ آئی زند جُھد ءِ ھما ھست ءُ برجمیں اَکس اِنت کہ زاھر بیت ءُ گُشیت کہ دلیری ایوک ءَ جنگ ءِ میدان ءَ باج بَرگ ءَ نہ گْوش اَنت، بلکیں پہ مکسد ءَ زند گْوازینگ ءَ گُش اَنت۔ ھما کماندار کہ آ کوہ ءُ تَلارانی پیم ءَ مُھکم ءُ آجوئی ءِ روچ ءِ دْروشم ءَ رُژنا اِنت، آ وھد ءِ سینگ ءَ نبشتہ ئیں ھما راستی اِنت کہ آئی ءَ کس کروج اِت نہ کنت۔