TBP Balochi

آزمانکار: شہید نثار صباء

من پنچمی جماعت ءَ وانگ ءَ اتاں یک روچےِ من چہ وتی لوگ ءَ دیم پہ دربرجاہ ءَ روگ ءَ اتاں کہ دربرجاہ ءِ راہ ءِ سرءَ من دیست کہ یک کماشے ءَ وتی چُک دستہ گپتگ ءُ دیم پہ دربرجاہ ءَ روگ ءَ انت.

کماش ءَ منا دیست ءُ توار ئےِ کرت ءُ جست ئےِ کرت کہ بچ تو کئی زھگ ئے ؟
من پسّو دات ءُ وتی پت ءِ نام گپت.

کماش باز وش بوت من ءَ باز مہر ئےِ دات گشت ئےِ بچ بوان وانگ جوانین چیزے مارا بچار آ وھد ءَ ما نہ ونتگ مرچی وتی نام ءِ لکّگ ءَ نہ زاناں……………..

من کماش ءُ آئی ءِ دست ءَ گپتگیں چُک دیم پہ دربرجاہ ءَ روان ات ایں.

من جست کرت واجہ تئی چُک ءِ نام کئے انت؟

کماش ءَ پسّو دات بچ منی چُک ءِ نام “شاہ دوست” انت بلے من چہ دوستی ءَ نام بُلبل ایر کرتگ.

من جست کرت گڑا ما اشی ءَ بُلبل بگشاں یا شاہ دوست…؟

کماش ءَ بچکندت ءُ پسّو دات کہ انّی بُلبل بگُشِ ئےِ اللہ کمّو مستر ئےِ بہ کنت گڑا شاہ دوست بگُش ئےِ ءُ وتی گپ دیم ءَ بران ئے کرت ءُ گشت ءِ بچ توکمو مستر ئے دربرجاہ ءَمنی بُلبل ءِ ھیال ءَ بدار.

من بُلبل ءِ سرا وتی دست ایر کرت کہ اے منی برات انت چون اشی ءِ ھیال ءَ نہ داریں.؟

بُلبل ءَ منی نیمگ ءَ چارت ءُ بچکندت.

وھدے ما دربرجاہ ءَ سر بوتیں من وتی کلاس ءِ نیمگ ءَ شتاں.

بُلبل کچی ءَ وانگ ءَ ات. آ وتی کلاس ءَ.

وھد وتی پیم ءَ دیم ءَ جنزان ات. داں پنچ سال ءَ ما دربرجاہ ءَ برے دربرجاہ ءِ راہ ءَ برے کرکٹ ءُ فٹبال ءِ گراؤنڈ ءَ گوں بُلبل ءَ ملّت ایں . بُلبل مستر بوان ات.

وھدے من چہ دربرجاہ ءَ پارگ بوت آں ءُ شاہ دربرجاہ ءَ شت آں گڑاں بُلبل ءَ گوں ملّگ کم بوت. ھردینکہ ما دوچار کپتیں گُڑا بُلبل ءَ منا وتی برات لیکت ءُ سک مہر دات .

من ھم سک مہر ءَ دات. منی جند ءَ کستریں برات نیست ات ھمے ھاتر ءَ من بُلبل وتی کستریں برات ءِ وڑا چارت.

لستیں وھد ءَ پد بزّگی ءُ گریبی ءِ سبب ءَ من شاہ دربرجاہ یل دات ءُ کار ءُ روزگار ءَ لگ اتاں برے ایرانءَ برے کراچی ءُ تربت ءَ. اے وھد ءَ ما گریبی ءُ بزّگی ءِ انچو آماچ ات انت داں ہپت ءُ ہشت سال ءَ منی بُلبل ءَ گوں ملّگ نہ بوت.

یک روچے من پیر جان نامیں سنگتے ءِ لوگ ءَ نندوک اتاں کہ سنگت ءِ گوانکو ءَاناگہ ءَ توار کُت………..

پیر جان ءَ رنگ چست کرت کمو مسکرا کُرت ئےِ ءُ گشت ئےِ بیا لوگ ءَ ءُ گوانکوئےِ بند کُرت.

کئے انت………؟ من ھیرانگی ءَ جُست کُرت.

پیر جان ءَ گشت کہ سنگتے……………

شاہ دوست انت.

یار من تو شریں دیوانے کنگ آں انّی تئی سنگت کئیت مارا بور کنت من پیرجان گُشت.

پیر جان ءَ گشت نہ اے باز وشدلیں سنگتے تو بہ گندئےِ تو وت گش ئے کہ جوان کرت لوٹائینت.

من گشت شرّ انت بیت اللہ ئےِبیاریت ءُ پد ءَ ما گوں وتی دنیا ءِ جیڑہانی سر ءَ گُپ ءُ تران ءَ مشکول بوت ایں.

اناگہ ءَ دروازگ ءِ ٹکّگ ءِ توار بوت.

پیر جان ءَ گشت منی ھیال ءَ شاہ دوست انت ءُ پاد اتک. چاردیوالی ءِ دروازگ ئےِ پچ کرت ءُ ہاست ہاست ءَ ھبر کنان ءُ بچکندان ءَ منی نیمگ ءَ اتک انت.

من ھم چارگ ءَ اتاں کہ بُرزیں ورناہے ریش ءُ بروت تنک تنک است انت ءُ ایشی ءِ گردگ ءُ بچکندگ منا سک دوست بوھگ ءَ ات انت انچو گمان بوگ ءَ ات کہ اے مرد من پیسر ءَ دیستگ .

وھدے کہ نزدیک ءَ اتک منا دیست ءُ درست ئےِ کرت ءُ سک گل ءَ بال بوت منا بگل ئےِکرت ءُ گردن ئےِ چُک ات.

جست کنگ ءَ لگ ات کہ منی پُھل منی جگر دل ءِ بند منی برات تو کجا بوتگ ئےِ من پر تو سک زہیریگ بوتگاں.

من ھم پجا آرت کہ اے منی ھما پیشیگیں بُلبل انت انّی ورنا ءُ مزن بوتگ من ھم سک باز وش بوت آں ءُ نشتاں جوان محفل ءُ دیوان کرت.

پیر جان ءَ منا گشت کہ چون من ترا گشت کہ منی سنگت شاہ دوست بیت ترا ھم دوست بیت.

من کندت ءُ پیر جان ءَ گشت تئی باز منتوار تو منی بُلبل گوں منا ملارینت…………….

بُلبل ءَ باز کندت ءُ گشت ترا پت ءَ نہ گشتگ انّی بُلبل ئےِ بہ گش ءُ مزن بوت شاہ دوست ئےِ بہ گش.

من گشت کہ منی دل ءَ تو ھما بُلبل ئےِ تو کدی مزن بوتگ ئے. بُلبل ءَ باز کندت ءُ گشت شرّ انت تو انگت منا بُلبل بہ گش.

من جست کرت کہ پت چون انت. گشت ئےِکہ پت انّی بزّگ انت کماش انت بس بازار ءَ روت ءُ کیت.

بُلبل منی گوانکو لمبر زرت ءُ وتی کرّا رکینت.

من ھم لمبر زرت ءُ لمبر ءِ سرا بُلبل لک ات ءُ وتی گوانکو ءِ تہا رکینت.

پنچ ءُ شش گھنٹہ ءِ دیوان ءَ پد ھدا حافظ کرت ءُ پاد اتکاں.

وھد وھد ءَ بُلبل ءَ منا کال کرت ءُ ھبر کرت وھدے ملگ بوت بُلبل ءَ منا سک مہر دات.

بُلبل وتی وانگ ءَ ات ءُ من وتی کار ءُ روزگار ءَ گٹ اتاں.

یک شپے من وتی لوگ ءَ واب اتاں کہ مات ءَ منا پاد کرت کہ بازیں گاڈی ءُ پرپٹانی توار انت وار وار ءَ انگو آنگو رونت ءُ کاینت.

من پسّو دات کہ بلکیں جاگہے ءَ سانگ ءُ سُورےاست مھلوک رونت ءُ کاینت.

مات ءَ گشت نہ اے سُور ءُ سانگ ءِ وڑ ءَ نہ انت. مئے ڈیھہ ءَ لستیں وھد انت دُزّی ے کپت ءَ. ڈنّ ءَ چہ آتگیں لاتیں ناشرکار مئے چُک آں بیگواہ کنگ ءَ انت ءُ تیر سپتگیں لاش آں دور دیگ ءَ انت. اے گاڈی ءُ پرپٹانی توار ھما دژمن ءِ ڈول ءَ لگگ انت. تو پادا اللہ مکنت ترا مہ برنت گڑاں من تئی پیریں مات کجا در در ءَ بہ تچاں…………..؟

من پسّو دات کہ من چے کرتگ کہ منا برنت منی لوگ ءَ اوں زر ءُ سُہرے نیست کہ دُزّی ءَ بیا انت.

مات ءَ یک دم ءَ پنچ ءُ شش نام گپت کہ پلانی پلانیءَ چے کرتگ ات آواناں ھم ہچ نہ کرتگ ات آوانی تیر سپتگیں لاش آتک ءُ سر بوت انت. من کمو سوچ ءِ تہا شتاں کہ واکی آوان ہچ نہ کرتگ ات گڑا پرچہ آواناں کُشت ءُ دور دات اِش.

من پاد اتکاں ءُ یک کُنڈے گپت کہ واکی مات راست گشگ ءَ انت.

شپ ھلاس بوھان ات سہب ءِ پانگ بوت کُل مھلوک نماز ءِ واستہ پاد اتک انت. نماز ونت ءُ چاہ وارت.

من وتی گوانکو ءِ فیس بُک پچ کرت ءُ چارت کہ ھالے چلگ ءَ انت کہ دوشی لتیں دُز مھلوک ءِ لوگ ءَ پُترتگ ءُ مزنین زر سُہر مال ءُ مڈّی ءِ دُزّگ ءَ پد شاہ دوست ء شاہ بیک اش ھم گوں وت برتگ.

من اے نیوز وانت ءُ ھیران بوت آں.

مات ءَ منی پریشانی مارت ءُ جست کرت کہ چے بوتگ تو اینچو مُلور ئےِ ………….!!!!!

من پسّو دات “لُمّہ” دوشی شاہ بیک ءِ زھگ اش برتگ.

مات ھم ھیران بوت ءُ گُشت ئےِ کہ اے دُزّانی سرا بیسہ مکن کہ کُجا کئی لوگ ءَ بہ لُٹ انت ءُ کئی ورناھیں چُک ءَ بہ بر انت………….

انچو روچ در اتک من چہ لوگ ءَ در اتکاں کہ ھال ءُ ھوالے بگراں وھدے شاہ بیک ءِ لوگ ءِ کرّا سر بوت آں آوانی مزنیں مھلوک ءُ سیاد ہمودا اتکگ انت. لتیں منی پجّاروک ات.

ایمبولینسے ھم اوشتوک ات ءُ مھلوک بُلبل ءِ مات ءُ پتاں بے ہوشی ءِ ھالت ءَ ایمبولینس ءَ سوار کنگ ءَ ات انت. من ھیران ءُ پریشان یک کنڈے ءَ اوشتوک ات آں .

سمج کار نہ کنگ ءَ ات. من بُلبل جوان زانت کہ آئی ءَ کس بد نہ کُرتگ. وشدلیں ءُ شرّیں نوجوانِے بوتگ. دربرجاہ ءَ نودربرے بوتگ ءُ اود ءَ ہر کسی دپ ءَ ھمے ھبر ات کہ دُزّان گوں بُلبل ءَ چے دژمنی بوتگ ھر کس ترسگ ءَ ات کہ گپ بکنیں دُزّانی راج انت………….

ھلک(میتگ) ءِ تہا پدا مارا بر انت ءُ بیگواہ کن انت. ھر کس بے وسی ءِ ھالت ءَ وتی لوگ ءَ شت.

بُلبل ءِ مات پت ءُ گُہاراں ھمُک روچ گریت ءُ الہان کُت کہ بُلبل کئے ءَ بُرتگ ءُ پرچہ ءَ بُرتگ…………..؟؟؟

بلے ہچ وڈیں پسّو نہ رسگ ءَ ات.

موسم سک سارت ات بُلبل ءِ پت ھمے جیڑگ ءَ ات کہ بُلبل ءَ کمبل نیست ءُ سارت ئےِ کنت. بُلبل شُدیگ انت ھمے پریشانی ءَ یک روچے دل ءَ (Heart Attack) گپت ءُ دگنیا ئے یل ءَ دات ءُ چہ بُلبل ءِ گماں آزات بُوت………….

بلے بُلبل ءِ مات ءُ گُہار انگت ھمے جست ءِ پسّو ءَ لوٹگ ءَ ات انت کہ
مئے بُلبل کئے ءَ بُرت…….؟؟؟

دلگوش: اے آزمانک چہ شہید نثار صباء ءِ رودپتر ءَ چہ کشیتگ ءُ دیم ءَ آؤرتگ.

اے وھدی چہ بلوچستان ءَ بیست ءُ پنچ ھزار ءَ گیش بلوچ بیگواہ اِنت۔ دنیا ءَ گار ءُ بیگواھی نوکیں ھبرے نہ اِنت بلئے بلوچستان ءَ ایشی ءِ مانا چٹ دگرے۔ اِد ءَ گار ءُ بیگواھی بزانکہ زند ءُ مرگ ءَ گِستا دگہ دگے ءِ سر ءَ سپر کنگ، یا ھستی ءُ نیستی ءِ سیمسرانی نیام ءَ اندیم بوھگ۔ بلئے مرچاں بلوچستان ءِ مردم سرپد اَنت کہ بیگواھی ءِ مانا چی اِنت۔ نی آ اے گپ ءَ ھم زان اَنت کہ زانگولیں جون شودگ نہ لوٹ اَنت۔آ چو ھم زان اَنت کہ بیگواھیں مردمانی ودار ءَ نگاھاں ماں دریگاں درنجگ چوں بے مانا اِنت۔

برے برے بلوچستان کسّہ یےءِ چھرگ ءَ جنت۔ بیگواھیں کارستانی کِسہ۔سُتکگیں گِسانی کِسہ۔ ماں ویرانگاں کپتگیں زانگولیں جونانی کِسہ۔۔۔۔۔ شبیر ھمے کِسہ ءِ کارستے کہ بلوچستان ءِ شپ آگاھیں مُرگانی رمءَ گون اِنت۔

من مدام دیستگ بچکندگ ءَ بیتگ۔ گڈی رند ءَ ھم بچکندگ ءَ اَت ۔ چوناھا من بہہ آئی ءِ بچکند ءِ سَوَب نہ پول اِتگ بلئے من ءَ مدر ٹیریسا ءِ ھما ھبر الّم گیر اتکگ کہ ”بچکند ایمنی ءِ بُنزہ اِنت۔” ءُ ھمے ایمنی من آئی ءِ چمانی تہ ءَ دیستگ۔برے برے دل ءَ جیڑآں بگندئے زندان آئی ءَ چہ آئی ءِ زند ءَ بہ پُل ایت ، بلئے آئی ءِ بچکند، واب۔۔۔۔۔ارواہ ءِ مڈیاں پُل اِت نہ کنت۔
بلوچستان ءِ گاریں مردمانی لڑ یکشل ءَ ودّان اِنت۔ اے لڑ ءَ ھواریں اولی ءُ گڈی نام ءَ کس نزانت۔ بلئے ھمے اولی ءُ گڈی نام ءِ نیام ءَ ھزاراں انچیں ناماں جاگہ کتگ کہ مھلوک اِش پجّا کاریت ۔ اقبال، دین محمد، رمضان ، ذاکر، زاھد ۔۔۔۔۔ دگہ بازینے۔ شبیر ھمیشانی تہ ءَ یکے۔

ماں بلوچستان ءَ سیاست کنوکیں ورناھانی یک جیڑھے وانگ جاھاں رَوَگ ءُ وانگ اِنت ۔ دژمن ءِ چمّاں اے مزن گناھے۔ دنیگہ بلوچستان ءِ سدانی ورناہ وانگ جاھاں رَوَگ ءَ پد واتر نہ بوتگ۔ دژمن ءِ نِزّ ءَ اے داب ءِ مردانی وانگ پہ آئی ءِ زوراکی ءَ جنجالے رودین ایت۔ آئی ءِ ھیال وتی جاگہ ءَ رد ھم نہ اِنت۔ بلئے بلوچستان ءِ ھزاراں ورناھانی ھساب ءَ شبیرءِ ھم دلءَ اَت کہ آ بوان ایت۔ دنیا ءِ سیاسی چست ءُ ایراں بہ زانت۔ سیا ست ءُ تاریخ ءِ چپ ءُ راستاں سرپد بہ بیت۔ بلئے سالے بیت کہ آ زندانی اِنت۔ اے سال ءِ تہ ءَ بلوچستان ءَ ھوار دنیا ءَ بازیں چیزے بدل بوتگ۔ میاں اُستمانی سیاست ءِ تہ ءَ نوکیں اڑ ءُ جنجالاں سر چست کتگ۔شمالی کوریا ءُ امریکہ ءِ جیڑہ۔ روس ءُ امریکہ ءِ سفارتی دوری، مڈل ایسٹ ءِ ملکانی وت مہ وتی جیڑہ، چین ءِ زِر باری دریا ءُ آئی ءِ اڑ ءُ کُڑ ۔۔۔ ۔۔ باز ءِ ھیالءَ دنیا ھمک سال ءِ وڑ ءَ اے سال ءَ ھم سیمی جھانی جنگ ءِ نیمگ ءَ گامے دیم ءَ کِنز اِتگ۔ بازءِ ھساب ءَ اے بے سریں باوستے ۔

اقوام متحدہ ءَ پہ وت ءَ نوکیں کارگشادے گچین کتگ۔ انتونیو گوتریس وتی اولی گشتانک ءِ تہ ءَ گْوشگ ءَ اَت ” پیسر ءِ نسبت ءَ مرچی جیڑہ گیشتر مانگیش اِتگ اَنت۔انسانی ھک ءُ میاں استمانی کانود یکشل ءَ لگتمال بیگ ءَ انت۔ مھلوک وتی لوگ ءُ جاگھانی یلہ دیگ ءُ لڈّ ءُ بار ءَ مجبور اِنت۔ ۔۔۔ ۔” وھدیکہ آ میاں استمانی کانودانی نام ءَ گرگ ءَ اَت من عراق ءِ سر ءَ امریکہ ءِ اُرش ءِ ترانگ ءَ کپت آں ءُ آ وھد ءَ اقوام متحدہ ءِ کارگشاد کوفی انان ءِ ھورکیں دانک ھم گیر اتک اَنت ، ” مئے چماں ءُ اقوام متحدہ ءِ چارٹر ءِ ھساب ءَ عراق ءِ سر ءَ اُرش کانودانی لگتمالی بیتگ۔”

ستمبر ءِ ماہ ءَ اقوام متحدہ ءِ جنرل اسمبلی ءِ سالانہ سیشن ھم برجم دارگ بوت۔ جنرل اسمبلی ءِ دیم ءَ داتگیں وتی گشتانک ءِ تہ ءَ سیکٹری جنرل ءَ نیوکلیئر سلاہ، ناشر کاری ءُ موسمیاتی تبدیلی ءِ وڑیں جیڑھانی ھمراھی ءَ روھنگیا مھوک ءِ کشت ءُ کوش ءِ سر ءَ ھم گپ کُت۔ ءُ اے سرجمیں جیڑھانی تہ ءَ بلوچستان ءُ آئی ءِ جیڑہ اے رندی ھم چیر ترّ اِت اَنت۔ زاھر اِنت کہ شبیر اے کِسھاں سرپدنہ اِنت۔ سالے بیت کہ زندانی اِنت۔ بزانکہ سالے بیت آ چہ کتاباں گِستا اِنت، ھالتاک ءِے دست نہ جتگ۔ بگندئے آ اے گپ ءَ ھم مہ زانت کہ ھاسل ءُ سالار ءُ جنئگ بوتگ اَنت یا لباچ ءِ پشت کپتگیں گِس ھم لشکر ءَ مانداشتگ اَنت۔ ءُ ھچ رسانکدر ءَ اے ھال شنگ نہ کتگ کہ بے لوگیں مردماں شپ کجا روچ کُتگ۔

اے سال ءِ جتگیں مردمانی تہ ءَ یکے تلار اِنت۔ تلار ءِ نام وَسلیمان اِنت بلئے من ءَ اے نام پر آئیءَ دوست تِر بیت۔ آروچی شبیر ءُ تلار اولی ءُ گڈی رند ءَ دُچار کپتگ ات اَنت۔ مئے شَور اَت کہ واترّی ءَ لازُم دیوانے کن ایں۔ بلئے نہ بوت۔ ۔۔۔۔

ھزاراں بدیں ھالانی تہ ءَ یک وشیں ھالے عراقی کُردستان ءَ بیوکیں ریفرنڈم اِنت۔ ریفرنڈم ءِ آسر کُردستان ءِ آزاتی ءِ ھکّ ءَ اتکگ۔نود ءُ دو درسد مردماں وتی آزاتی ءِ ھک ءَ ووٹ داتگ۔ سد سال ءِ دراجیں پندے ءِ بُرّگ ءَ پد گپتگیں آزاتی ءِ مانا ءَ بگندئے دنیا مہ زانت بلئے کُرداں الم سما اِنت کہ اے شپ چوں روچ بوتگ۔ ترکی ءَ بیھار داتگ کہ یا وَ گلامی ءَ بہ منّ اِت یا گژن ءَ۔ بلئے ترکی اے گپ ءَ نہ زانت کہ گژن پہ کوہ گرداں بیھارے نہ اِنت۔
کردستان ءَ ابید کیٹالونیہ ءَ ھم ریفرنڈم برجم دارگ بوتگ۔ ٹرن آؤٹ باز نہ بوتگ بلئے بھر زرتگیں مردمانی تہ ءَ 90درسد ءَ وتی آزاتی ءِ جار جتگ ۔ عراق ءِ وڑ ءَ اسپین ھم اے ریفرنڈم ءَ وتی ملکی کانودانی لگتمالی سرپد بیت۔

شبیر ءِ بیگواھی ءِ اے سرجمیں سال ءَ دنیا ءَ کُشت ءُ کوش پیشی ھساب ءَ برجاہ بوتگ۔ اتکگیں ھالاانی رِد ءَ اے سال ءَ تھنا شش ماہ ءِ توک ءَ سوریاءَ 5381 مردم جنئگ بوتگ۔چو وَ سوریاءِ جنگ ءَ سرجمیں کشتگیں مردمانی کچ چہ چار لکھ ءَ گیش اِنت ۔بلئے اے وھدی دنیا ءِ آباد ی چہ ھپت ارب ءُ پنجاہ کروڑ ءَ گْوستگ۔ زاناں ھمے سَوَب اِنت کہ مرچاں پہ انسانی زند ءَ ھاسیں ارزشتے پشت نہ کپتگ۔ چوناھا انسانی ھکانی وستہ کارکنوکیں گل وھد وھد ءِ سر ءَ اے کوشاں ایر جن اَنت ۔ بلئے اے چیز ھم چارگی اِنت کہ انسانی ھکانی واھُند کجام ’انسان ‘ اَنت۔چیا کہ انسان ءُ انسان ءِ میان ءِ تپاوَت مرچگیں ھبرے نہ اِنت۔چہ ازل ءَ پہ بنیادم ءَ یک جیڑھے
survival of the fittest
زوراوری ءُ نزوری ءِ جیڑھ بیتگ ۔ گْوش اَنت کہ میاں اُستمانی سیاست ءِ بُن ھشت ھمے فارمولہ ءِ سر ءَ ایر اِنت۔ ءُ اگاں بچارئے تہ کالونیل اھد ءَ بگر داں روچ ء مروچی تاریخ ھمے یکیں کسہءَ یکشل ءَ آران اِنت۔

دنیا ءِ دگہ بازیں مُلکانی وڑ ءَ بلوچستان ھم جنگ آماچیں ڈگارے۔ ھما توامیں بد رنگی کہ یک جنگے ءَ گوں وت ءَ گون بنت، آ دْرست بلوچستان ءِ جنگ ءَ ھم گون اَنت۔باز ینے ءِ ھیال ءَ بلوچستان بندی جاھے کہ اِد ءَ زندماں تھاری ءِ سانکلاں پتاتگ۔ گژن ، بے وسی، جنگ ءُ چوپ ءُ گلامی ءَ بلوچستان ءِ زیبائی پچ گپتگ۔ھون ءِ رنگ ءَ ھمک رنگ اندیم کتگ۔ بلئے ھما مردماں کہ چاردہ ءِ شپءَ کولواہ ءِ ڈاک ءَ اوشتاتگ ءُ ماہ چار اِتگ، آ لازُم زان اَنت کہ بلوچستان چوں زیبا اِنت۔ ءُ شبیر ھمے زیبائی ءِ چھرگ اِنت۔

مرچی اکتوبر ءِ چار تاریخ اِنت، ھمک سال ءِ دو سد ءُ ھپتاد ءُ ھپتمی روچ۔ اے روچ شبیر ءِ بیگواھی ءِ روچ اِنت۔ مرچی شبیر ءِ بیگواھی ءَ سالے سرجم بوتگ۔ بلئے سال گشئے زاناں مروچاں تچان اَنت۔ زنداں گِندیں سنگتے ءَ یکروچے من ءَ گْوشتگ اَت ، ” زندان ءَ روچ دراجتِر بنت ۔ گمان بیت کہ مردم سالے ءِ پند ءَ یکیں روچ ءَ بُرّ ایت۔”
چوناھا من بلوچستان ءِ ھما ورناھانی تہ ءَ ھساب باں کہ دنیگہ زندانی نہ بوتگ اَنت۔ ھمے سَوَب اِنت کہ اے سال دْروشمیں روچانی کِسہ بس مردمانی دپ ءَ اِش کتگ۔ءُ مردم زندان ءِ بابت ءَ دگہ بازیں گپے ھم کن اَنت۔ مردمانی ھساب ءَ زندانءِ بد رنگی امروز ءَ چہ وتی رنگ ءُ زیبائیاں زبھر کنت۔۔۔ ! اگاں گوں شبیر ءَ دچار کپت آں تہ الم جُست ئِے کناں کہ زِندان چون اِنت۔

دنیا ءِ ھزارسالانی راج داپتر اے شاھدی ءَ دنت کہ اچ ادا لہتیں انچیں نمیرانیں سر گوستگ کہہ زند اش پہ بزگی گوازینتگ ،ھر رنگیں تماہ ءُ متاھاں دست ءِ وت دز کش بوتگ انت ءُ پہ لس مہلوک ءُ سر ڈگار ءَ نگرھیں جان اش ندر کتگ۔اے وڈیں نمیرانیں سر تھنا گوں یک زمین یا یک راجے ءَ بندوک نہ بنت ۔ ھاس من گلامیں راجانی دپتراں ھر نیمگ ءَ لہتیں گراں کیمتیں گوھر دست کپیت۔ھمے پئیم بلوچ جنز ءِ تاک سر ءُ چیر کنگ بہ بنت تاں ادا ھم اے پئیمیں گوھر کیمتیں سر گندگ کئیت ۔ اچ من نزیک تریں سنگت کہ آھاں پہ اے گل زمین وتی نگرھیں جان ندر کتگ چوناھا و بے ھساب انت بلے لہتیں انچیں ھست انت کہ بہہ بے ھال کنگ نہ بنت آھانی یات دلاں نکش انت چہ آھاں چیئرمین سھراب ، کامریڈ محمد خان مری، کامریڈ ساگر نبی بخش ، کامریڈ خلیل یعقوب ، کامریڈ کمبر چاکرءَ ابید دگہ باز انت ۔ھمے سنگتانی نزیکی، گوں اشاں نند ءُ نیاد ، گپ ءُ تراں ھردماں یات کاھنت۔اے ھبر ءَ گشیناں کہ منی جند جنز ءِ بھر نبوتگ بلے گوں سنگتاں نزیکی باز بوتگ اے چہ ھما سنگتاں لہتیں انچین انت کہ اشان پہ ماتیں سرڈگار ءُ لگتمالیں راج ءَ وتی سر باھینتگ انت ،اشاں زانتگ ھم کہ اے راہ گرانیں نوبتے داریت ،زند ءِ سودا انت ،جنگ، کشگ، گار ءُ بیگواہ کنگ ، زانگولیں لاشانی دز کپگ اے راہ ءَِ مزل اَنت بلے بے ترس اچ وتی ھما راہ ءَ یک گامے ھم پشت نہ کنزاتگاں کہ آھاں اے راہ پہ وت گچین گپتگ ات ۔
بلوچ جنز ءِ نمیرانیں سراں چہ یکے ھمبل رضاء جہانگیر اَت کہ شے مریدی پنام ءَ وتا پہ لگتمالیں مھلوک ءُ سرڈگار ءِ اشک ءَ دائم نمیران اش کت۔ رضاءِ سنگتی ءُ نزیکی اچ من باز نہ ات بلے ھردیں کہ رضاء من دیستگ یک پُہتئیں کامریڈی دروشمے ءَ دیستگ آئی ءَ پہ وتی زات ءَ بہہ نہ جیڑاتگ دائم گوں گل زمین ءِ مھکمیں مھر ءَ بندوک بوتگ ۔ رضاء جہانگیر ءَ منی نند ءُ نیاد ھما وھداں کہ من شال ءَ وانگ ءَ اتاں بوتگ ات ۔ شال ءِ دمک ءُ رضاءِ پادانی پد ، برے ڈگری کالج ءِ ہاسٹل، برے پولی، برے مزن شاہ در بر جاہ ، بی ایم سی ءُ برے اے دمک برے آدمک، بی ایس او آزاد ءِ مراگش ءُ زھر شانی بہ گر اندگہ چست ءُ ایراں درا من رضاء جہانگیر باز رندا باز جاگہ بازیں وڈ ءُ درشماں دیستگ۔ آئی ءِ راستی ءُ تچکی، گوں سنگتاں مھر ءُ دوستی بہہ بیھال نہ بنت تو کہ ھر وھد ءَ دیستگ بچا رضا ء بچکندگ ءَ اِنت ۔
ھما روچ کہ کامریڈے شفیع بلوچ گوں سنگتاں آوار جنگ بوتگ ات من ءَ سنگتے ءِ ایس ایم ایس اتکگ ات ءُ ھا ل ءَ پکا کنگ لوٹگ ءَ ات من یک ءُ دو سنگت جست گپت آھاں پسہہ نہ دات رضاءَ گوں من ھال کت آئی ءَ ساھتے پد گشت ھو ھال پکا انت ۔ ھمے وھداں من دگہ گپے چہ آئی ءَ جست گپت کہ راستے اناں رضاءَ جواب دیئگ ءِ جاہ ءَ اچ من جست کت کہ ترا اے گپ کئے گشتگ من و کسی نام نہ گپت کہ گپ تنظیمی ھوالہ ءَ شریں گپے نہ ات بلے رضاءَ وت ھما سنگتءِ نام گپت ءُ منا گشت کہ اے سنگت مرچاں بازیں وت سریں گپ اڈ دیئگ ءُ آ دگہ سنگتاں دل پروش کنگ ءَ اِنت تئی و سنگت انت بلے اچ اشی ءَ وتا پھریز من ھیران بوتاں کہ اے چونیں ھبرے بلے انچو کہ وھد کنزاں بوت رضاءِ گپ وتی جاہ راست بوت انت ۔
وتی نمیرانی ءَ ھپتگے پیسر منا چہ نمبرے ءَ ایس ایم ایس اتک کہ من اچ تو گنند ءُ نند کنگ لوٹاں۔ من زانت کہ وتی سنگتے بیت بلے اے نزانت کہ رضاء انت آئی وت منا گشت کہ من شے مریداں ۔ منا دیر ات کہ گوں رضاءَ ھال اھوال نیست ات البتہ اے ھبر ءَ من سرپد اتاں کہ اے زمانگ ءَ رضاء بی ایس او آزاد ءِ سیکرٹری جنرل اِنت اے زمانگ ءَ ھالات ھم نہ وش اتاں سیاسی سنگتانی گرگ ءُ برگ، آوار جنگ پدا ٹپ ءُ ٹوریں لاشا نی دز کپگ گیش بوان ات ۔ ھاس پہ بی ایس او آزاد ءُ بی این ایم ءِ سنگتاں ھالات سک نہ گیگ اتاں دومی نیمگ ءَ وتی سنگتانی بے نپیں چست ءُ ایر غیر سیاسی ایراد گیری، بی ایس او آزاد ءِ ھلاپ ءَ پندل سازگ ھم باز بوتگ ات ءُ زمانگ ھمیش ات کہ شے مریدیں رضا ء پہ وتن دیوانگ ات اے دیوانگی ءَ آ تربت ءَ آؤرتگ ءُ سر کتگ ات دیم ءَ چے بیت شے ئیں رضا چہ اے گپ ءَ باز گستا دگہ جنجالاں جیڑگ ءَ ات پہ آئی زند بلاھیں چیزے ات نہ موت ترسے ات پمشکہ آ چہ ھردُکاں یک کرّے گوں زمین ءِ جیڑھاں گوں بی ایس او آزاد ءِ کاراں دزگلاش ات ۔ من کہ شے مرید ءِ کلہ پہ وت دیست ھو کت اچ آئی ءَ وھد گپت ءُ دومی روچ ءَ آئی ءِ گشگ ءِ پدا سنگتے پہ من اتک ما ھردو دیم پہ شے مرید دیوانگ رھا دگ بوتیں۔ من دل ءَ جیڑاں اتاں کہ شے انو پرچا تربت ءَ اتکگ، اے ھالات ادا چے کنت ، من آئی چے شور ءُ سلاھ بکئیں ، چوں سرپدے بکئیں کہ ادا چہ زوت در بئیت کہ اے جاگہ رسترانی دستاں کپتگ۔ ما کہ سر بوتاں اے یک کسانیں کوٹے یے ات رضاء گوں دگہ دو سنگت ءَ ھمودا نندوک ات ۔منا کہ دیستے کنداں بوت ءُ اتک منا گلاشے کت، دست ءُ دورھ ءَ رند من رضا شری ءَ چار ات، شوکیں رضا نو پکائی ءَ شے مرید بوتگ ات، پہ وتن دیوانگیں شے مرید ،آئی لنٹ ھشک اتاں بلے دپ پُر کندگ ات، بی ایس او آزاد ءِ سیکرٹری جنرل رضاء جہانگیر ءِ پشک ءَ بٹن ھم پر نیست ات ، سیاھیں ملاشی ئیں گد آئی ءَ گور ات زانگ بوت کہ شے مرید ءَ اے گد کساس ھپتگے بیت گورا انت ۔ سیاست کہ نام کشی ءُ لاپ چاری ءَ جوان تریں وسیلہے جوڑ بوتگ من رضا ءِ اے ھالت ءَ اجکہ ءُ ھیران دگہ ھچ گپ ءُ ھبری نہ اتاں آئی ءَ منا آپ ءِ سلاہ جت کہ بوتلے چہ آپ ءَ پُر ات ھمودا ایر ات ۔رمزان ءِ ماہ ات ءُ من روچگ اتاں پمشکہ من کند ات گشت کہ آپ نہ وراں آئی ءَ زانت کہ من روچگاں گشت اش بہ بکش کہ ما روچگ بوت نہ کناں ترّ ءُ گردئے مردماں ۔ ھمدا یک شریں ساھتے نشت ءُ ما بازیں گپ جت، سیاسی گپ، وانگ ءِ زمانگ ،بی ایس او ءِ چست ءُ ایر ءُ اے زمانگ ءَ کہ وت گڑیں بحرانے پیداک کنگ بوتگ ات آ بابت ءَ ھم بازیں ھبر ءُ ھالے کت۔ رضا ء ءَ شے مرید بوتگیں ورنا وتی جاگہ ءَ محکم ات بی ایس او ءِ تھا سنگتانی آؤرتگیں بحران ءَ ھچ مان نیارگ ءَ ات آئی جواب ھمے یکین ات کہ بی ایس او ءَ ھچ نہ بیت اے درھا پر ماھگ بوتگ انت وت ھلّنت مارا گوں آھاں ھچ کار نیست وھد راستیاں وت پدّر کنت۔ اچ وتی موبائل ءَ منا دو سے میٹنگانی پوٹو ھم پیش داشت انت کہ جتا جتائیں یونٹانی دیواناں بی ایس او ءِ جنک ءُ بچکیں سنگت سک باز گندگ بوتاں ۔ گوں پوٹوانی گندگ ءَ من زانت کہ بی ایس او ءِ بابت ءَ آ پروپیگنڈہ یا دروگ کہ اخبارا ں یا سوشل میڈیا ءَ دیم ءَ آرگ بوگان انت درھ وت ساچیں کسہاں ابید ھچ نہ انت ۔ رضا ء منا پوٹواں پیش داران ات ءُ کندان ات ، اے پلاں یونٹ انت، اے پلاں یونٹ اِنت نو تو وت بگش بی ایس او کجا سر بوتگ ، آ سنگت کہ دروگ بندگ ءَ انت ھما راست انت یا بی ایس او راست ایں۔ بازیں گپ ءُ ھالاں پد من گشت کہ رمزان انت کوہ مراد ءَ زیارتی ھم پیداک انت بلے تو بائدیں کہ وت اودا مہ رو سرکار الّم ترا در گیجیت ءُ نکسان دنت ۔ھالاتانی ھترناکی، گرگ ءُ جنگ ءِ بابت ءَ من وتی منّاں آ ترسینگ ءَ کوشست کت کہ زیادھیں سر ءُ پُر مکنت منا دیم ءَ گشت اش کہ ھو من وتارا زاھر نہ کناں تاں سرکار ءِ چماں زاھر مہ باں بلے من زانت کہ شے مرید دیوانگ اِنت ءُ آ بس منی تسلہ دیئگ ءَ ھو ھو کنگ ءَ انت ۔ساھتے رند من اجازت کت ءُ چہ اودا پاد اتکاں ۔ سے ءُ چار روچ نہ گوست منا چہ موبائل ءَ کلوہے راہ دات کہ باندا سھب آپسر اسکول ءَ ادیوان انت تو اتک کنے بیا۔من ھیران بوتاں ،ترسے چیر کپت کہ باندا چے بیت اے مرد دلیر انت یا دیوانگ ،اے وھد ءُ ھالاتاں آپسر ءِ اسکول ءَ نندیت دیوان کنت ۔
وھد روان ات ءُ 14اگست ءِ شوم ءُ شانزدھیں روچ ھم اتک سر بوت بی ایس او ءَ مدام ءِ پئیم ءَ پدا زھر شانی ءُ روانک ءِ جا ر پرینتگ ات ۔ ما ابکہ ءُ ھیران اتاں کہ اے وت کشی پرچا، سرکار چوں ھونواریں رستر ءَ مست ءُ دو دست انت زھر شانی کجاکنگ بیت بلے ھیر سنگت جزباتی انت ھبر ءَ گوشدارگ ءَ کس تیار نہ ات 14اگست وتی درستیں تھار ءُ تاموریاں اتک سر بوت بی ایس او ءَ ھم روانک کش ات، پریس کلب تربت ءِ دیم ءَ زھر شانی سنگت اتک مچ بوت انت اے روچ ھرکس ترس آماچ ات تربت ءِ سے ءُ چار اکبار والہاں ابید آ دگہ درہ بیگواہ اتاں۔ جنک ءُ بچکانی ھواریں روانک اتک ءُ سر بوت بلے زوت ھلاس کنگ ءُ روگ ءِ بجاہ ءَ اشاں سے گھنٹہ ءَ گیش ھمدا نشتودار کت کہ مے سنگت چہ تمپ ءُ مند ءَ انگہ نیاتکگ راہ ءَ انت ۔ ھمے سھتاں من گوں یک ءُ دو مستریں سنگتاں ھال اھوال کت کہ چے مسلہے زھرشانی ءَ زوت ھتم کن ات سنگت بلّے رواں کہ ھالت شر نہ انت بلے ھو ھو ءَ ابید ھچ۔ اناگہ پریس کلب پوج ءَ انگیراں کت بچکیں سنگت ما لہتیں تاچینت ءُ راہ دات ءُ لہتیں پوج ءَ دزگیر کت ، جنکاں کوکار ءُ جاک کت پوج ءَ آھانی سرا لٹ شانی ءُ برزا تیر گواری کت ۔ ھمے پئیم چہ تمپ ءُ مند ءِ سنگتانی آھگ ءَ ساری پوج ءَ زھرشانی زور ھتم کنائینت درھیں سنگت یک یک بوتاں۔
ھمے روچ ءَ من گوں رضا ء ءَ پدا ھال کت ءُ گشت کہ اے چہ کسہے کہ شما مرچی کتگ اے وتی سنگتانی وت نکسان دیئگ انت ۔ اندگہ سھب ءَ سنگتے ءَ موبائل ءَ کلوہ کت بیا کہ امداد بجیر ءِ لوگ انگیران انت ۔ گوں من دگہ لہتیں سنگتانی ھال اھوال بوگا ات منا ھر ھالے کہ سر بو ات من سنگتاں سرپد کناں اتاں۔چہ امداد ءِ بجیر ءِ لوگ ءَ منا گشگ بوت کہ دوشی رضا امداد ءِ مھمان بوتگ پوج ءَ ھردو شہید کتگ انت ۔ من اچ وت ھلاس ھچگی نوبتاں ۔ شے مرید کہ پہ مکہیں گل زمین ءَ دیوانگ ات پہ گل زمین کربان بوتگ ات ۔ آئی ءَ اے ھبر راست کت داتگ ات کہ بی ایس او دائمی ھست انت ءُ ھست بیت اے دراجیں جنز ے گوں اشی ءَ محکمیں سدک لوٹیت ءُ اے سدک سرانی نوبتاں تاوان بار نہ انت ۔ مکہیں گل زمین ءِ دل پھکیں اشک ءَ شے مرید دائم ماں راج دپترءَ نمیران کت ۔ رضا ء جھانگیر گوں شے مریدی نوبتاں پہ مدامی نمیران انت ابد مان انت۔

گوشنت گلامی ءِ باز دروشم انت اولی دروشم یک مردمے ءَ گلام کنگ ءُ آئیءِ ھقانی پُلگ دومی سیاسی ءُ چاگردی گلامی سہمی ذہنی گلامیءُ چارمی ءُ مستریں گلامی یک راجے گلام دارگ آئیءِ زمین،زبان، دودربیدگ ، مذہب، آئیءِ زندگ بیگءِ ھق ہم پچ گرگ.

اگں یک مردمے دومی مردمءَ گلام کنت آئیءِ ھقاں پُلیت ءُ آئیءَ چہ وشیاں زبہر کنت ءُ تہنا پہ وتی کارگزاری ءُ گلامیءَ زندگ داریت گُڑا بِزان کہ ھما گلام ئے واسطہ الم اِنت کہ پہ وتی ھقانی پچ گرگ ءُ وتا آجوہ کنگ ءِ ھاترا جہد بہ کنت اول سرا وتی تاگتءَ کارمرز بہ کنت کہ وتا بہ رکین ایت۔ اگں نزور انت گڑا جاک ءُ کوکار بہ کنت دانکہ کشءُ کِر ءِ مردم آئیءِ توار ءَ گوش بہ دار انت ءُ آئیءِ درد ءَ بہ مار انت ءُ آہاں رکینگءِ ھاترا وتی سرکاری ءُ نیم سرکاری اداراہاں ھال دات بہ کن انت۔

دومی گلامیءِ دروشم کہ گوں سیاست ءُ چاگردءَ بندوک اِنت،

اے یک یا دو مردمانی جیڑا نہ انت اے یک چاگردی جیڑہ ئے۔ اے ھاکمءُ مہکوم اے جیڑہ ایں، ووٹ پنڈوک ءُ ووٹ دیوک ءِ جیڑہ ایں, اے امیر ءُ گریب ءِ جیڑہ ایں, اے سرمایادار ءُ پوریاگرءِ جیڑہ ایں، اے دھکان ءُ زمین دارے جیڑہ ایں اے، چاگردی آسراتیانی سرا قابض ءُ ہمے قبضہ ءَ چہ بیزاریں مردمانی نیامءِ جیڑہ ایں۔ اے جیڑہ ءِ مستریں سؤب سیاسی گلامی ایں پرچہ کہ مردمے جیڑگ ءُ شعوری پیسلہ کنگے تاگت زہبر کنگ بنت ءُ آہاں ترسینگ بیت اگں ملام دیگ بیت ءُ وتی ھمراہ کنگ بیت ءُ کسے کہ ھمراہ نہ بیت آئیءِ چاگردءِ تہا زند گوازینگ نامناسب بیت گُڑا آئیءِ گورا تہنا دو راہ پشت کپیت اول چاگردءَ وتی سیادی ءَ بہ سندیت ءُ پہ وتا شرتریں جاہ ءِ بہ شوہازیت۔ اگں نہ دومی راہ جہد کنگ ءُ آشوبءِ آرگ بیت کہ پہ آشوبءَ وتی ساہ، مال، وھد ءُ زندءِ ھمک وشی ندر کنگ لوٹنت ءُ پہ چاگردی ءُ سیاسی آجوئیءِ جہد بندات کنگ لوٹیت۔ ھچ وڑیں آشوب ابید چہ جہد ءَ اتک نہ کنت ءُ آشوب ءِ آرگءِ ھاترا ترا ھما اثرمندیں ہندانی مہلوکءِ ھمراہداری ءُ کمکے لوٹ بیت ۔ ہمے ھمراہ داریءُ کمک آشوبءَ راستیں وڑےءَ کامیات کُت کنت۔

سہمی گلامی کہ ذہنی گلامی ایں،اے گلامیءّ مردم گیشتریں وھدا شعوری ءُ لاشعوری صورتءَ وت قبول کنت۔ چُش کہ یک مردمےءِ مرید جوڑ بیگ انچُش کہ ما گِند ایں چاگردءِ تہا بازیں زندگیں پیر است انت یا انچیں مردم است انت کہ آ وتارا ھدا گوشنت ءُ مرچیگیں کرنءَ ہم مردم آیانی ھبرانی منوگر انت۔ اے مردمانی تہا وانندگیں مردمانی ہم مزنیں کساس ایں ھوار انت۔ اے منی نزا گلامی ءِ درستاں چہ سِل تِریں دروشم انت پرچہ کہ ذہنی گلامی تہی جیڑگ ءِ تاگتءَ ھلاس کنت۔ءُ ترا یک انچیں روبوٹءِ جوڑ کنت کہ ہما کس اگں تاگت ءَ تہی ذہن گلام کُتگ ابید چہ آئیءِ حکمءَ دگہ نہ چیزےِ اش کنگءَ تیار بیتءُ نہ کہ سرپد بیگءِ جہد کنت۔ ذہنی گلامیءِ آماچءِ مردمانی راستیں راہءَ آرگ چہ چاگردی آشوبءِ آرگءَ گرانتر اِنت بلئے ناممکن نہ انت۔ اے کار وھد لوٹیت، اوپار لوٹیت، برداشت لوٹیت، سرپد بیگ ءُ سرپد کنگءِ جزُبگ لوٹیت۔ اگں کسے پدا ہم سرپد مہ بیت گُڑا مزنیں تاوانءِ ورگءَ پد ھوش کنت گُڑا سرپد بیت کہ آئیءَ وتی دگنیاءِ بن ھِشت دروگ ایں اوستانی سرا ایر کتگ بیتگ۔

گلامی ءِ چارمی ءُ مستریں دروشم یک راجءِ گلام کنگ اِنت بزان یک سرڈگارءِ سرا ڈنی مردمانی قبضہ ءُ زمین ءِ سرا آبادیں راجءَ چہ ہمک وڑیں ھقاں زبہر کنگ انت۔ گلامیں راجءِ دودءُربیدگ ، زبان، مذہب، کاروبار ءُ زمین ءِ سرا ڈنی قابض ایں مردم وتی دودربیدگءُ زبانءَ لس مہلوکءَ زور وانین انت دانکہ گلامیں راج چہ وتی پجارءَ بیھال بہ بیت ءُ راجی گلامیءِ تہا بیگواہ بہ بنت۔ ھمے بیگوائیءِ تہا دری قبضہ گیر گلامیں سرڈگارءِ تہا موجود ایں معدنیات ءِ پولّگءَچکءُ پد نہ بنت۔ بلئے اگں یک راجے وتارا چہ اے گلامیءَ رکینگ لوٹیت گڑا اے ھما راجءِ تہا موجود ایں سیاسی گلانی ءُ سیاسی سروکانی زمہ واری جوڑ بیت کہ وتی لس مہلوکءَ راجی گلامیءِ بابتءَ سرپدی دیگءِ جہد بہ کن انت۔ اے ھما رہشونانی زمہ واری جوڑ بیت کہ راجءِ تہا وتی زبان ءُ دودربیدگءِ زانگءُپجارگءِ اوست ءُ پہ وتی راجی آجوئیءَ ندر بیگ ءِ جذبگ پیداک کنگ بہ بیت۔ راجءِ تہا موجودیں سیاسی ءُ ادبی دانشورانی ہم زمہ واری جوڑ بیت کہ سیاسی گلانی ھمراہ داری بہ کن انت ءُ گوں وتی قلمءِ تاگتءَ راجءَ سرپدی بہ دی انت دانکہ مردم چہ گلامیءِ وابءَ آگہ بہ بنت ءُ پہ وشیں ءُ آزاتیں بانداتءِ ھاترا جہد بہ کن انت۔ پرچہ کہ راجی گلامیءِ ھلاپءَ ھمینچو دیرا پاد کئت ھمینچو گیشتر جہد کنگ لوٹیت۔

مرچی بلوچستان ہم گلام اِنت مئے سرڈگارءِ سرا ڈنی قبضہ گیر ظلم کنگءَ اِنت میتگانی میتگ ماندارگءَ انت جنین آدمءُ چکاں ھم بیگواہ کنگءَ ایں۔ بلوچ ورناءُ کماشانی بیگوائی ءَ پد کُشگ ءُ جونان روڈانی کُنڈا، کورانی تہا یا جنگلان دور دیگءِ کار باز پیسرا چہ برجہ اِنت گوں ایشاں ھوار بلوچانی زبانءُ دودربیدگ ھم زوراکانی زلمانی آماچ اِنت۔بلئے راجی گلامیءِ ھلاپءَ بلوچ سرمچار ءُ سیاسی گل ءُ زانتکار وتی کچءُ کساس ءَ جہد ہم کنگءَ اَنت۔ بلوچ وتی سیاسی ءُ جنگی جہدءَ گوں بازیں چِستءُ ایرءَ پد ہم گوں جوانیءَ دیمءَ برگءَ اِنت۔ چہ قبضہ گیریں اِستانءِنیمگءَ بازیں پندل سازگ بیتگ انت ءُ انگت ہم بیگ ءَ ایں چُش کہ بلوچستانءِ تہا آبادیں بلوچان مذہبءِ نامءَ بہر کنگ ءُ میڑینگءِ کوشست ءُ ریاستی چیردستیءَ مذھبی گلانی اڈ دیگ ءُ بلوچ جہدءَ مذھبی جنگءِ پیش دارگ استانی پندل ھوار انت۔ نوں چُشیں گرانیں وھدا کہ یک نیمگ ایں سرمچار کوہاں پہ آجوئیءَشپءُ روچ جہد کنگءَ انت۔ سیاسی گل لس مہلوکءِ تہا آجوئیءِ پیغام ءَ مُلک ءِ تہا ءُ درملکءَ سرکنگءَ انت۔ اے وڑیں جاوراں بلوچ سیاسی، ادبی ءُ مذہبی دانشورانی زمہ واری جوڑ بیت کہ گوں ستک دلءَ بلوچ راجی جُنزءَ دنیائے دیمءَ گوں وتی قلمءَ بیار انت ءُ دگنیاءَ بلوچ جیڑہ ءِ بابت ءَ سرپدی بہ دی انت۔

نبشتہ کار: نودان بلوچ

ھزاراں سالانی پند ءِ بُرّگ ءَ پد بنی آدم ءِ سرجمیں مادی ءُ غیر مادی دیمروئیءُ سوبمندیانی تہا زُبان یک بے دروریں کٹّے زانگ بیت۔ توارانی رِد ءُ بند ءَ چہ لبز ٹھ اَنت۔ ھمے لبز کہ یکجاہ بنت، گپ ءُ ھبر جوڑ بنت۔ بلئے زُبان تھنا لبزانی امبارے نہ اِنت۔ ایشی ءِ تہا انسان ءِ مارشت، سسّا، ھیال ءُ لیکہ ، راجی تب ، ءُ کرنانی کُتہ کاری گیدی کِسَہ، شعر ءُ بتلانی دروشمءَ ھوار اَنت۔ مارشت بنت کہ چاگردی جیڑہ ، راجدپتر بیت کہ ربیدگ، لبزانک بیت کہ رسانک، سائنس بیت کہ باپار، سیاسی جُنز بنت کہ نیکراھی سِتک، درست وڑے نہ وڑے زُبان ءِ چمدار اَنت۔ پرچہ کہ زُبان درانگازی ءِ مستریں ازباب اِنت۔

‎راجانی واستہ زُبان راجی زند ءُ پجارءِ اژدری ئیں بھر اِنت۔ آ زُبان اِنت کہ راجی دود ءُ ربیدگ ءَ پھازیت، آئی ءَ یکتا کنت ءُ پجارے دنت۔ اگاں راجے چہ وتی زُبان ءَ سِست بزانکہ اچ وتی سرجمیں دودمانی مڈی ءَ سِستگ۔ بلئے برے برے زبانانی سرا بدیں روچ ھم کاینت ۔ بازیں سیاسی ،چاگردی ءُ میاں اُستمانی جاورانی سَوَب ءَ زُبان نزور بنت ءُ اگاں آھانی پھازگ ءِ ھاترا شریں گامگیج زیرگ مہ بیت، گُڈسرا ھمے نزوریں زُبان پہ مُدامی بیگواہ بنت۔ بلئے اے مرگ تھنا یک زُبانے ءِ مرگ نہ بیت۔ ایشی ءِ ھمراھی ءَ گْوست ءِ سرجمیں کِسّہ ءُ ساچشت ھم مِر اَنت۔

‎ایتھنولوگ ءِ رِدا اے وھدی دنیا ءِ تہا 7099 زُبان پشت کپتگ ۔ بلئے درست یکیں ھالت ءَ نہ اَنت۔ اشانی تہا انگلش ، مینڈرین ءُ اسپینیءِ (ھسپانوی)وڑیں تمردیں زُبان ھم ھست بلئے ھزارانی کساس ءَ نزوریں زُبان ھم ھمے لڑا ھوار اَنت۔ اے گپ ءِ اندازہ ءَ ماگوں اے چیزءَ جت کنیں کہ سرجمیں دنیا ءِ آبادی ءِ نیم ءَ چہ گیشتریں بھر بس بیست ءُ سئے زبانانی تہا گپ جنت۔ دومی ھساب ءَ ما گْوشت کنیں کہ سرجمیں دنیا ءِ پنجاہ درسد ءَ گیش مھلوک دنیا ءِ زُبانانی تہا بس0.32% زُبان کارمرز کنت۔ ءُ دگہ نیمگے سدانی کساس ءَ چُشیں زُبان ھم ھست کہ آھانی گپ جنوک چہ پنجاہ ھزار، دہ ھزار یا چہ یک ھزارے ءَ کم اَنت ھمے نزوریں زُبانانی سرا بازیں پٹ ءُ پول ءَ پد گیشتریں زُبان زانتانی ھیال اِنت کہ داں اے کرن ءِ گُڈسرا دنیا ءِ زُبانانی نیم بھر گار ءُ بیگواہ بیت۔

‎زُبان بُنکی ھساب ءَ دو رنگ ءَ مریت ۔یکے وَ ایش کہ آئی ءِ گڈی گپ جنوک بہ مِریت، ءُ دومی ایش کہ آئی ءِ گپ جنوک وتی زُبان ءَ یل بہ دینت ءُ دگہ زُبانے بزیر اَنت بزانکہ(language shift) بہ کن اَنت۔ اے دوئیں جاورانی تہا زُبان پشت کپت نہ کنت۔ چوناھا پہ وشیں دلے کس وتی ماتی زُبان ءَ یل نہ دنت بلئے بازیں سَوَب ءُ جاور بنی آدم ءَ اے نیمگ ءَ تیلانک دینت۔

‎مثال ءِ ھبر ءَ اگاں یک زُبانے چہ باپار، روزگار، رسانک، وانگ ءُ چاگردءِ آ دگہ پھناتاں چہ گِستا کنگ بہ بیت ،تا بزان کہ آئی ءِ آکبت تھاری ءِ نیمگ ءَ تیلانک دیگ بوئگءَ اِنت۔ چیا کہ کار ءُ روزگار ءُ وانگ ءُ زانگ ءِ وڑیں آسراتی انسانءِ بُنکی لوٹ اَنت ۔ اگاں مھلوک ءَ اے چیز وتی زُبان ءِ جاگہ ءَ دگہ دری زُبانے ءِ مِنَتءَ بہ رس اَنت گڈا مھلوک بے وس بیت کہ ھما زُبان ءَ در بہ بارت ءُ وتی آسراتیاں بہ شوھازیت۔ اے چیز بنُکی دروشم ءَ یک پندلے کہ دومی راج ءِ پجار ءَ تاوان بار کَنَگ ءِ نیت ءَ سازگ بیت۔ ایشی ءِ آسرا برے برے پہ زانت ءُ باز براں پہ نزانتکاری مھلوک وتی زُبان ءَ چہ گِستا بوان کنت۔

‎اے وڑیں زُبان دژمنیں پندلانی بازیں درور انسان ءِ دپترا نکش اَنت کہ زوراکیں راجاں جاگھے پہ زور ءُ جاگھے پہ رِپک زور گپتگیں زمینانی مھلوک ءِ ھلاپ ءَ ساز اتگ اَنت۔ ھمے درورانی تہا یکے کوریا ءِ سرا جاپان ءِ زوراکی ءِ وھد ءَ گندگ ءَ کئیت کہ بندات ءَ وَ کوریا ءِ وانگجاھانی تہا کورین زُبان ءِ جاگہ ءَ جاپانی ءِ تہانودربر وانینگ بنت۔ بلئے چیزے وھدا رند کورین زُبان ءِ سرا ھم وانگجاھانی تہا پابندی جَنَگ بیت۔ ھمے وڑا ماں کورین زُبانءَ تاک ءِ شِنگ کنگ ءِ اجازت ھم نہ بیت۔ یک انچیں وھدے کئیت کہ کوریا ءِ مھلوک وتی نامانی جاگہ ءَ جاپانی نامانی زیرگ ءَ مجبور کنگ بیت۔

‎دگہ درورے بیستمی کرن ءَ تُرکی ءِ نیمگ ءَ چہ کُردی زُبان ءِ سرا جتگیں بندش اَنت۔ مرچاں اے بندش ظاہری رنگ ءَ وَ ھلاس اِش کُتگ اَنت بلئے دنیگہ ھم تُرکی ءَ کُردانی زُبان ھما چماں چارگ بیت کہ پیسرا چارگ بوتگ۔ کُردی سیاستدان بسیمہ کونکا ترکی ءِ پارلیمنٹ ءَ وھدیکہ کُردی زُبان ءَ گپ جَنَگ ءِ جھد کنت، پارلیمنٹ ءِ ممبر ھما دمان ءَ آئی ءِ گپ ءِ تہا دور کن اَنت کہ اِدا تُرکِش زُبان کارمرز بہ کن۔ دگہ ممبرے پاد کئیت ءُ گْوشیت” برو جرمنی ءَ ھمودا کُردی زُبان ءَ گپ بہ جن ۔”

‎بلوچ سرڈگار ءِ بھر ءُ بانگ ،ءُ دراج مُدتیں گلامی ءِ سَوَب ءَ بلوچ ءِ راجی یکجاھی، دود ءُ ربیدگ، راجی زند ءُ تب ءِ ھمراھی ءَ زُبان ھم مزنیں ھدے ءَ تاوان بار کتگ۔ پہ زُبان ءَ کار کنوکیں ادارہ ءُ دگہ آسراتی وتی جاگاہ ءَ، مرچی بلوچی ءِ ھما جیڑہ ھم نہ گیشّ اتگ اَنت کہ زبانے ءِ بنکی لوٹ بنت۔ اے بیست ءُ یکمی کرن ءَ ھم بلوچی ءِ نبشتہ رھنبدءِ جیڑہ ھما جاگہ ءَ اوشتاتگ کہ پیسرا بوتگ۔ نہ رومن پہ دلجمی منّگ بوتگ ءُ نہ کہ عربی۔ ھما نبشتہ کار کہ عربی نبشتہ رھبندا کارمرز کنگ ءَ اَنت ، آ اے گپ ءِ سرا ھم تپاک نہ اَنت کہ بلوچی ءِ آب کُجام اَنت۔ نہ بُن رھبند ءِ سرا شریں وڑا کار بوتگ، نہ کہ گالبندانی سرا ۔ ادارہ نہ بوئگ ءِ سَوَب ءَ لبزانک ھم نزوری ءِ مُجاں اندیم اِنت ۔ الیکٹرانک رسانک وَ بلوچی ءَ بنیاد ءَ چہ نہ بوتگ۔ وھد وھد ءِ سرا سئے چار تاک ءُ ماھتاک دیما اتکگ، بلئے مالی نگیگیانی سَوَب ءَ گیشتریں تاک ءُ ماھتاک ھم پشت نہ کپتگ اَنت ۔ایشی ءِ اثر مرچی مئے دیما اِنت۔ شریں رجانک، شریں ساچشت ءُ پٹ ءُ پول ءِ واستہ پِڑ روچ پہ روچ تنک تِر بوان بوتگ داں اے جاگہ ءَ رس اتگ۔ آدگہ جیڑہ وَ وتی جاگہ ءَ بلئے بژنی ھبرے کہ مرچی گیشتریں بلوچ وانندہ وتی زُبان ءَ نبشتہ کُت ھم نہ کن اَنت۔ ھما بھر کہ نبشتہ کُت کنت آ ھمے بُرز ءِ جنجالاں ماں پتاتگ اَنت۔ اے توامیں جیڑھانی ذمہ وار بنیادی ھساب ءَ بلوچ ءِ راجی گلامی اِنت۔ ءُ دانکہ بلوچ گُلام اِنت، اے جیڑہ ھمے داب ءَ مان اَنت۔

‎دنیا ءِ ھمک زوراک ءِ وڑا پاکستان ءَ ھم بلوچی زُبان ءِ ھلاپءَ وڑ وڑیں پندل ساز اتگ ۔ جاگھے پہ ھُنر ءُ ھیلہ ءُ جاگھے پہ زورانسری۔ بلوچی ءِ ھلاپ ءَ ساز اتگیں پندلانی مقصد بلوچ ءِ ڈی کلچرلائز یشن اِنت۔ اے پالیسیانی تہا یکے بلوچ وانندھاں چہ بلوچی ءَ گِستا کنگ اِنت۔ اے چیزا بگندئے بلوچی زُبان چہ درستاں گیش تاوان بار کُتگ۔ ھما اولی روچ ءَ کہ بلوچ ءِ چُک وانگجاہ ءَ رؤت آئی ءَ(اردو) یک انچیں زُبانے وانینگ بیت کہ نہ آئی ءَ لوگ ءَ اش کُتگ ءُ نہ کہ میتگ ءَ۔ نہ اے زُبان ءِ گالاں آئی ءِ سر پِر بیت ءُ نہ کہ گالواراں۔ پدا وانگجاہ ءِ ھمے اولی روچ رؤت داں آئی ءِ اسکول ءِ گُڈی روچ ءَ سر بیت ، ھمے درامدیں زُبان آئی ءِِ گُٹ ءَ لوپ اِنت۔ بلوچ ءَ چہ بلوچی ءَ سندگ ءِ اے ھما اولی پندل اِنت کہ گْوستگیں ھپت دھک ءَ چہ سازگ بوھگ ءَ اِنت۔

‎چُکّاں چہ ماتی زُبان ءَ گِستا کنگ یکے وَ آھاں چہ وتی زُبان ءَ زبھر کنت ءُ دومی آھانی پگری ردوم ءِ دیم ءَ مزنیں اڑاندے جوڑ بیت۔ پرچہ کہ اے ھساب ءَ نودربرءِ وستہ اولی کارزانت ءِ دربرگ نہ بیت، درامدیں زُبانے ءِ دربرگ بیت۔ ءُ آ داں دہ ، پانزدہ سال ءَ یکشل ءَ ھمے درامدیں زُبان ءِ دربرگ ءِ جُھد ءَ انچو مانگیشیت کہ نیچرل ءُ سوشل سائنسءِ وانگ ءِ کَٹّ ءَ گْوز ایت۔

‎دود ءُ ربیدگ ءُ وانگ ءُ زانگ ءِ واستہ کار کنوکیں میاں اُستمانی گل یونیسکو چُکّاں ماں وتی ماتی زُبان ءَ وانینگ ءِ ارزشت ءِ ھوالہ ءَ گْوشیت،

‎” چُکّاں ماتی زُبان ءِ تہا وانینگ اے ھاترا شر تِر اِنت کہ ھمے زُبان آھانی لوگانی تہا ھم کارمرز بیت۔ ھچ زُبان چہ دومی ءَ مستر ءُ کستر نہ اِنت ۔ ھرچ زُبان ءَ اینچو بود مان کہ وتی گپ جنوک ءَ سنچ ءُ سرپدی بہ دنت۔ھمے واستہ بائد اِنت کہ چُک گیش ءَ چہ گیش وتی ماتی زُبان ءِ تہا وانینگ بہ بنت ۔یک لینگوا فرینکوا یے یا پہ گپ ءَ ھال ءَ گیش کارمرز بوؤکیں زُبانے ھچبر ماتی زُبان ءِ مٹ نہ بیت۔ ۔۔۔۔۔۔ ”

‎بلوچ ورنائاں چہ بلوچی ءَ گِستا کنگ ءِ آسر مئے دیم ءَ اِنت۔ کہ گیشتریں وانندہ ماسٹر کنگ ءَ پد ھم نہ بلوچی وانگ زان اَنت ءُ نہ کہ نبشتہ کنگ۔ دومی نیمگ ءَ ھما ورنا کہ بلوچی ءِ جند ءِ تہا ایم۔ اے کنگ لوٹ اَنت آیانی واستہ شریں اُستاد ءُ آسراتی وتی جاگہ ءَ ، چُشیں کتابے ھم نیست کہ بلوچی زُبان ءُ لبزانک ءِ سرا الکاپیں چمشانکے بہ دنت۔

‎پاکستان ءِ نیمگ ءَ چہ بلوچی ءِ ھلاپ ءَ دگہ زوراکی یے پرائیوٹ سیکٹر وانگجاھانی تہا بلوچی زُبان ءِ وانینگ ءِ سرا ھما وانگجاھانی ھلاپ ءَ وڑ وڑیں کاروائی اَنت۔ اے وڑیں گیشتر وانگجاہ ریاست ءَ بے وس کُتگ اَنت کہ بلوچی زُبان ءِ وانینگ ءَ یل بہ دینت۔ دو ھزار چاردہ ءَ تربت ءَ یک لینگویج سینٹرے ءِ سرا بندش جَنَگ ءِ یک نیمونے ھمے ھم پیش کنگ بیت کہ اودا بلوچ زھگاں بلوچی زُبان پرچہ وانینگ بوئگ ءَ اِنت۔ دومی نیمگ ءَ ھما پرائیوٹ اسکول اَنت کہ وھد وھد ءِ سرا پوج ءُ ایجنسیانی بیھار ءُ دزمانجنیءِ دیمپان اَنت۔

‎گوستگیں چیزے سالانی تہا گْوادر، پنجگور ءُ تربت ءِ ھمراھی ءَ بلوچستان ءِ بازیں شھراں کتابانی دکانانی سرا پاکستان ءِ لشکر ءَ اُرش کتگ ءُ بلوچی کتاب گپتگ ءُ گوں وت برتگ اَنت۔ لشکر ءَ کتابانی ھمراھی ءَ دکاندار ھم آوار جتگ اَنت۔ آوار جتگیں دکاندار لٹ ءُ کُٹ ءُ بیھارا پد ھمے شرط ءِ سرا یل داتگ اَنت کہ دگہ برے آیانی دکاناں بلوچی کتاب ایر کنگ مہ بیت۔ اے بندش جتگیں سرجمیں کتاب نہ سیاسی بوتگ اَنت ءُ نہ کہ آشوبی۔ بس لبزانکی کتاب بوتگ اَنت۔

‎پہ بلوچی زُبان ءِ بیگواھی ءَ پاکستان ءِ پالیسیانی لڑ ءَ کتابانی دُکانانی سرا چھاپہ ءَ ابید بازیں کتابجاھانی سرا اُرش ءُ کتابانی ماندارگ، بلوچی زبان ءِ شاعر، لبزانت ءُ گلوکارانی لوگانی سرا اُرش ءُ لوگانی ماندارگ، صبا دشتیاری ءُ زاھد آسکانی ءِ وڑیں زُباں دوست ءُ لبزانتانی شھید کَنَگ، بلوچی ءِ زانتکار ءُ نبشتہ کاراں بیھار دیگ، ءُ بلوچی زُبان ءَ چہ روزگار ،باپار ءُ رسانکءِ ھمراھی ءَ چاگرد ءِ ھمک پھنات ءَ چہ سِندگ ءُ گِستا کنگ اوار اَنت ۔ اے پالیسیانی مول ءُ مراد بلوچ ءَ ڈی کلچرائز کنگ ءَ پد پگری گلامی ءِ آماچ کنگ اِنت۔

‎اے وا تچکیں ھبرے کہ پاکستان ءِ زُبان دژمنیں پندل روچ پہ روچ ودّ اَنت ءُ مھکم تِر بنت۔ بلوچی ءِ تاوان بار کنگ ءِ نیت ءَ بازیں نوکیں رِپک ءُ راھے ھم سازگ بیت۔ دانکہ بلوچستان آزات مہ بیت ریاست ءِ اے پالیسی ھمے داب ءَ بلوچی ءِ ھلاپ ءَ برجاہ بنت ۔ بلئے بلوچ ھاک ءِ ھمراھی ءَ بلوچی زُبان ءِ پھازگ ءِ ڈُبّہ ھم بلوچانی کوپگ ءَ اِنت۔ چیا کہ اے جنگ ءِ پھنات دو اَنت۔ یکے وت ءَ آجو کنگ ءُ دومی وت ءَ رکّینگ۔

زند سپرے ءُُ سپرے ءَ ادار نیست دائم روان انت، پند جنان انت، ہر ساہدار جتا یک رنگے زندگی ئے مساپرانت، ھر ھما جاہ ءَ دم بار�آئی سپر آسر بیت۔ بنیادم چہ بن ازل تہاروکیاں رژن ءِ مساپر بوتگ، رژن پہ بنی آدماں بدل ءُُ سدل ءُُ نوکی ءِ چیدگے زانگ بیت۔ تہاری ھم یک ھساب ءَ نہ انت ، پہ ھریکے ءَ تہاری ئے جتائیں دروشم ءُُ بستارے ھمے پئیم رژن ھم پہ ھرکس ءَ جتا بستارے داریت۔ ھر سا ھد ا ر وتی وتی راھاں پند جناں زندئے گرانیں باراں وت بوجاں کنت،وت راہ ءُُ در شوہازیت آپ سراں سربیت بلے کسہاں ھما کس مانیت کہ باراں بوجگ بزانت۔
1
منی گمان ھمیش ات کہ من ءُُ آ اے رندی کہ دوچار کپتیں یک شورے پہ وت ٹہین ایں ، من ءُُ آ چہ درکسانی ءَ سنگت بوتگ انت ، داں منا یات کنت من آئی ءِ ءُُ آئی ءَ منی ھچ گپ بہہ دل ءَ نیاورتگ ۔ ما اگاں جاک کتگ، کوکار کتگ، اڑتگ ءُ مڑاتگ ایں بلے وت ماں وت دیراں بہہ زھر نبوتگ ایں۔ھمک روچ گوں یکے دومی ءَ لئیب ءُُ گوازی، سنگتی، کندگ ءُ مسکرا مے آدت بوتگ برے اے دمک ءَ بہ تچ برے آپل ءَ دور کن ، روچے یکے ئے ملک ءُ گواش ءَ برو ءُ براُن ۔منا ھوش ھم نہ کنت کہ ما گوں یکے دومی ءَ دیراں جتا بوتگ ایں ۔بلے اے اولی رند ات کہ سک دیریں مایکے دومی ندیستگ آ کجا انت من ہچ نزاناں۔ لہتیں روچ بیت آ من ءَ سک گیرآھگ ءَ ات اے منی گماں ات کہ من ءُُ آ زوت دچار کپ ایں اگاں دچار کپتیں پہ وت شورے ٹہین ایں ۔
چوناہا آئی ءَ منا ھمے گشت ءُُ شت کہ آ لاپ ءِ شوھاز ءَ روگ ءَ انت پرچا کہ کودکی ءَ وتی روچ وارتگ انت نو ما زند ءِ چکاسانی دؤرے ءَ اتکگ ءُ سربوتگ ایں پمشکہ لاپءِ شوھاز المی انت۔ اے ھبراں پُرّیں شانزدہ سال گوستگ دم پار من آ نہ دیست آ پہ لاپ ءِ شوھاز کجا وئیل بوت من بہہ ہچ کس جست نہ کت ءُُ وت ھم نزانت کہ آ کجا شتگ ، چے کنگ ءَ انت، پرچا نئیت ، چیا انچو دیر کنگ ءَ انت۔نو ھمیش اِنت لہتیں روچ بیت من پہ آئی ءَ جیڑگ ءَ ات اوں، منا وت سر ءَآگیر انءَ ات ۔ اے شانزدہیں سالاں یک رندے ھم پہ روزگار آ منی گتّ ءُ گمان ءَنیاتکگ ات نو من جیڑگاؤں کہ اے رندی اگاں من دیست الم آئی ءَ چہ جست ءُ پرس کناں، کجا بوتگ، چے کتگ اے، پدا کدی رؤت، دوار کدی کئیت۔مرچی کماشے گپ ءَ ات کہ دوشی کورئے لمب ءَ پنچ کنٹ دز کپتگ ، یکے ءِ سر پر نہ بوتگ، دومی ءِ دست، سیمی ءِ پاد ، پنچانی آزا سلامت نبوتگ انت ، جان ءِ گوشت براتگ انت ،پنچیں جون پجارگ نہ بوتگ انت مردماں سھبی کل ءُ کسارت کتگ انت مرچاں کؤر روگی نہ انت۔
3
مئے امبری ھبرے و نہ انت بلے مردم کسہہ کن انت کہ اے جاگہ تیوگ ءَ جنگل بوتگ، درچک ءُ دار، کاہ ءُ بوچ، کشت ءُ کشار بوتگ، اے جاگہ ءَ مردماں اچ ما پیسر ھم زند کوازینتگ، انچو گشنت کہ چہ ما پیش ادا نشتگیں مردم سک دلیر ءُ نا ترس بوتگ انت۔ پیر مردے ھمک بیگاہ کاپر ءِ ساھگ ءَ گوں نماسگاں نندیت کسہہ کاریت مرچی ھم گوں نماسگاں پیشی کسہاں کناں ات، مدام کہ بیگہ بیت آوتی نماسگاں یک جاگہ کنتکسہہ کارایت، رنگ رنگیں کسہہ ،منی ءُ تئی کسہہ ،میتگ ءُُ مہلوکءِ کسہہ،مال ءُ دلوتانی کسہہ، شپ ءُُ روچ ئے کسہہ، زند ءُُ مرگ ءِ کسہہ ۔تو بگش پیر مرد وت ہشکیں کسہے ھرچ گرنچے کہ بوجیت یک کسہے الّم درکئیت۔ مرچی ھم آ گوں نماسگاں ھمے میتگ ئے کسہاں کناں ت ھمے میتگ کہ پیر مرد گوں نماسگاں ادا نندوک ات۔ میتگ ءِ سر کماش مزن دل ءُ نا ترسیں مردمے بوتگ آئی ءَ وتی مردمانی ھیال دائم گوؤر بوتگ، مردمانی کار ءِ آھگ ، لوٹ ءُ گرزانی پورا کنگ، الاج ءُ ہسپتال درھ کماش ءَ کتگ انت۔یکے ءَ مجال ھم نبوتگ کہ آئی ءِ میتگ ءَ بئیت لٹّ ءُ پل بہ کنت یا میتگ ءِ مردمانی کار ءَ ھراب بہ کنت۔مئے امبری گپّے و نہ انت بلے پیرینان کسہہ کتگ کہ باریں چنت کرنان ساری چہ ولائتاں یک بادشاہے اتکگ آئی ءَ گوں وتی لشکر ءَ اے میتگ ئے سرکماش میڑ داتگ ۔ ھمے جنگ ءَ سرکماش گوں لہتیں ورناھاں جنئگ بوتگ ھما انت چہ بے کماشی ءَ میتگ ویران انت کس کسی نہ انت۔
4
من اگاں کسہہ ساچے بوتیناں پہ تو الم کسہہ ئیے ساچتگ ات، تئی کسہہ اگاں من ءَ ءُُ ابئید ہم دیم ءَ آرگ بہ بنت واناک بنت، تئی گوچلی، تئی چالاکی، تئی، بے لجّی، تئی بے آپی، تئی بے تامی، تئی سل کاری کجاں کجاں ھرابی انت کہ ترا گون نہ بوتگ ءُ گون نہ انت۔ دزی، ڈنگی، کشت ءُُ کشار، مردم آوار جنئگ ،لبّ ءُُ ملام گرگ ،ھرکس ءَ جست کن تئی ھمے کسہہ کاراانت بلے توئے کہ وتارا مزن مردے، راجکار ءُُ نا ترسے لیک ئے ۔البتہ تو اگاں گوچل ءُ سل کاریاںھوار دپ لنڈرے مہ بوتین ئے بلکیں تئی سل کاریاں ترا نام ءُُ دپ بکتیں، تئی بے ننگی ءُُ بے تامی ءِ کسہہ دیم ءَ بیاتکیں انت ۔ تئی مزن مردی ءُُ دلیری ھمیش بیت کہ مردم اچ تئی لٹک ءُ لنڈریاں چہ تو ترس انت تئی کسّہاں کس نہ کنت ءُُ تو سرپد بئے کہ اے تئی دلیری انت۔
5
شپ ءِ تہاری وتی اندر ءِ مارشتانی پجارگ ءَ یک سوگاتے بائدایں کہ مردم زندءِ متاہاں سر گوز مکنت ھر شریں کارے کہ تئی دست ءَ بیت بکنے۔ من شپ ءِ گپ جت من ءَ سما انت کہ شپ تہار انت ءُُ تہاری باز براں مردم ءَ لگورھم کنت پمشکہ اے ھیال مدام من ءَ جیڑگ پر ماانت اگاں شپ کاگدے بوتیں من پتات ءُُ جاگہے کنڈ کت پدا گوں ھاکاں بار دات ھرکس ءَ لوٹ ات ھم مہ دیستیں ۔اگاں منی دست بہ رستیناں روچ من گشانے کت ءُ تئی پیژگاہ ءَ تاپ ءَ دات بلّے رژناہی پہ مدام ءِ واست ءَ چار کنڈاں تالاں بوتگ ات۔
6
پیر مردے دائم منی ھیالاں کئیت منا سکین دنت ، ھبر کنت، جیڑگ پر مائیت۔ آ وتی آپ بند ئے زندگیں کارستے بوتگ آئی واھگ انت ما ھم ھما داب ءَ زندگ بہ بیں کہ اچ ما رند کہ گیدی ءِ کسہہ آرگ بنت ما آئی ءِ پشپد چوں پیر مرد ءَ یات آرگ بہ بنت۔ یک لنج ءُ تھاریں زمستانی شپے آ پدا منی واب ءَ اتک ۔گوں من ھبر ءَ ات کہ ترس زند ءِ سپراں گونڈ داریت انسان ءِ مستریں نابودیاں چہ یکے ترس انت کہ ہچ کار ءَ نئیلیت۔ ھمنچو ترس آماچ بہ ئے دو ھمنچو گموار بہ ئے پمشکہ باندات ءِ باوست ءَ بہ جیڑ اے کہ مرچی انت اشی ءَ ترا ھچ دز رس نیست ناں تئی لوٹ ءِ پدا اتکگ ناں تئی واھگاں واتر بیت ،وتی گماں ارزاں کنئگ ءِ یکیں راہ ھمیش انت کہ مرچی ءَ وئیل کن ھرچی کنگی انت پہ باندات بکن ، پہ باندات بہ جیڑ زندگ بوت کن ئے ۔گؤمے گپاں آ اشت ءُ شت ۔ من ھما دوشی ئیں لنجیں شپ ئیگوں نشتگ ءُ جیڑگ ءَ اوں چوناھا من ءَ پیر مردپمشکہ دوست بیت کہ جیڑگ پر مائیت، مرچی کہ ھرچی ھست ءُ بیگ ءَ ایں اے درستاں وئیل کنگ پہباندات ءِ وشیاں نوکیں واب گندگ ئے سکین دنت۔

چندن ساچ

کنفیوشس ءِ گوشتن اِنت کہ
“اگاں یک سالے ءِ سرا اوست ءُ امیت بستگ گڑا توماں بہ چنڈ ءُ بِہ کِش، اگاں دھ سال ءِ امیت دارئے گڑا درچک بہ کِش، اگاں سد سال ءِ اوست ءُ امیت ءِ واہگ دارئے گڑا مردماں بہ وانین”

کنفیوشس ءِ اے گوشتن ءَ چہ پد بیا وتی نیمگا کائیں کہ ما چونیں چاگردے ءِ بہریں، ءُ مئے چاگرد ءِ تہا اگاں بازیں نزوری ہست آیانی روتگ کُجا سک اِنت۔ اگاں اے حساب ءَ بہ چارئے گڑا مارا باز پُشت ءَ رؤگ لوٹیت۔ بلوچستان یک انچیں گلزمینے کہ اِدا انسانانی اولی میتگ آباد بوتگ۔ اِدا مہر گڑھ ءِ شان داریں دودمان بوتگ۔ مہر گڑھ ءِ دودمان چہ مصر ءُ میسوپوٹامیہ ءِ دودماناں کوہن تر زانگ بیت۔ پرچا کہ مہر گڑھ نوھ ہزار پیش مہتر عیسیٰ ءَ بگر داں دو ہزار پیش مہتر عیسیٰ ءَ آباد بوتگ۔ مہر گڑھ ءِ چاگرد ءَ اگاں مردم مُچ صورت ءَ بچاریت اودا نشتگیں مردم امن پسندیں مردم بوتگ اَنت۔ پرچا کہ مہر گڑھ ءِ لڈ ءُ بار جنگانی سبب ءَ نہ بوتگ بلکیں ڈکال یا وبائے ءِ سبب ءَ بوتگ۔ انسان ءِ چاگرد ءِ سفر ہمیش انت کہ ہر چیز اِدا وتی باریگ ءَ جنت ءُ پدا ہلاس بیت۔ مہر گڑھ کہ من آئی ءَ مہرانی دیار گوشاں۔ مہر گڑھ ءَ بِندات ءَ مادری سری نظام (بزانکہ ہما نظام کہ اودا تمامیں واک ءُ وس جنیں آدم ءِ دست ءَ بوتگ انت) بوتگ۔ بَلے پدا ہمدا چہ پدر سری نظام بندات بیت۔ چونا ءَ کِشت ءُ کشاری ءِ آیگ ءَ چہ پد جنیں آدم ءِ دست ءِ واک ءُ وس مردیں آدم ءِ دست ءَ کاینت ءُ ہمدا چہ مردانی وت واکی ءِ سفر بندات بیت۔ نوں ہما اِنت جنیں آدم چاگرد ءِ تہا وتی ہستی ءَ معنا دئیگ ءِ جہد کنگ ءَ اِنت بَلے آئی ءِ ہستی انگت فہمگ ءُ معنا دئیگ نہ بوتگ۔

مہر گڑھ ءِ دودمان ءِ شنگ ءُ شانگی ءَ پد اِدا پدا ہزاراں راج سفر کنان بیت ءُ کیت۔ مروچی کہ ما اِے چاگرد ءَ زند گوازینگ ءَ ئیں۔ اے چاگرد ءِ سرا بازیں دودمان ءُ راجانی اثر ہست اَنت۔ ما مروچی ہم درچک، استار، آس، واب ءَ ہوار بازیں شرک ءُ پالانی سرا ستک داریں۔ پہ ما مروچی ہم حر ءِ سَرگ سوب مندی ءُ گوک ءِ گارگ بے سوبی ءِ شون ءَ دنت۔ اِے چاگرد ءِ تہا علم ءُ زانت ءِ ہچ وڑیں آشوب نیاتکگ۔ پمیشکا مروچی ہم مئے گورا جیڑگ ءِ راہ ءُ در بند اَنت۔

مروچی ئیں دَور ءَ ہم مئے راجی سوت ہما انت کہ مارا کاریت ءُ یک جاہے ءَ اوشتارینیت ءُ مئے ذہنی دیمروی ءِ سفر ءَ اوشت ءِ آماچ کنت کہ
“ما چُکیں بلوچانی۔ ما غیرتیں ماتانی، ما لجیں گوہارانی، ما غیرت ءِ شیر مِتکگ۔ ما سر ءُ دئے ءُ نام کشیں۔”

اِے راجی سوت ءَ اگاں ما سرجمی ءَ بہ چاریں ایشی ءِ تہا مئے چاگرد یک انچیں جاہے ءَ اوشتارینگ بوتگ کہ گوشئے نوں دیم ءَ جنزگی نہ اِنت بلکیں ما وتی واہگانی منزل ءَ سر بوتگیں۔ پرچا کہ “ما چاکر ءِ اولادیں گوہرام ءِ دل ءِ بندیں”

مروچی ما اِش کنیں کہ بلوچانی جیڑھ دگہ ہچ نہ اِنت بس ہمیش انت کہ من نہ کُشتگ ہلار نہ اِنت۔ آیا بلوچ ءِ تہا اے پگر ءَ چوں ردوم زرتگ؟ اِے نیمگا ما ہچبر دلگوش گور نہ کُتگ۔ گڑا اِے پگر چوں ہلاس کنگ بیت؟ ہمے پگر ءِ ہلاس کنگ ءِ واستا چاگرد ءِ تہا سرپدی ءُ زانت ءِ چراغ بالینگی اِنت۔ بَلے اے زانت ءُ زانگ ءِ چراغ ءِ بالینگ ءِ واستا کئے دیما کیت؟ مارا وَ ہچ آسراتی دیگ نہ بوتگ۔ ھو اگاں آسراتی دیگ نہ بوتگ گڑا ما ہشک ئِے حدا بہ نندین ءُ بچاریں کہ چہ ارش ءَ دگہ جہانی مخلوقاتے کیت ءُ مارا علم ءُ زانت ءِ چراغاں بالینیت ءُ دنت؟ اناں۔ اِے چراغ مارا وت بالینگی اِنت۔ من زاناں کہ اِے چراغ ءِ بالینگ گرانیں کارے بَلے گرانیں کار روچے نہ روچے مارا وتی کوپگاں زورگی اَنت۔

دومی نیمگا ما نہ زانیں کہ ما کُجام راہانی مسافریں۔ مروچی انچیں دَورے اتکگ کہ ما وتی ہر چیز ءَ چہ سستگ ءُ درآمد بوتگیں۔
“مروچی ما وتی ہر چیز ءَ چہ سستگیں۔ مئے دودمان بیت کہ یکتاھی (انفرادیت) دیمترا اے پند دراج تر بیان بیت۔ اگاں ما وتی مارشت ءُ ارواہ ءِ جیڑگ ءَ چہ گِسر بوتیں تہ سرجم ءَ مشینے بہ ایں ایوک وتی جانی مھنت ءَ کم کرت کنیں۔ بَلے وتی ارواہ ءِ زئیماں وش کُرت نہ کنیں۔ مرچی زر، لاپ ءُ جنس ءِ دیناں ما وتی ہرچی داتگ، ایوک زیبائیں بادگیرے ءِ پیم ءَ ایں کہ تہہ ءَ ایوک شمالیں گوات کش ایت بس۔۔۔۔۔۔۔ مئے چاگرد کُجا سر اِنت۔ اشی ءِ تہہ ءَ انسانی زند وڑ ءُ مارشتانی چونیں زوال اتکگ اَنت، انسان وتی تہہ ءَ پرشت ءُ پروشاں چہ بے سما اِنت پرچی؟ (اِے آر داد بیا لبزانک ءِ سرا گپ جنیں)

نوں ما لیکہانی دنیا ءَ سر بوتگیں۔ اِے یک انچیں زمانگے کہ انسان ٹیکنالوجی ءِ ساہگ ءَ واب گندگ ءَ اِنت۔ اِے زمانگ یک نیمگے انسان ءَ دیما برگ ءَ اِنت ءُ دومی نیمگا انسان ءِ تہا آئی ءِ وت واکی ءَ پچگران اِنت۔ مروچی اگاں مئے موبائل ءَ بیلنس مان مہ بیت یا موبائل ءِ چارج ہلاس بہ بنت ءُ داں یک کلاکے ءَ بند بہ بیت ما چنچو بے تاہیر بیں۔ اِے مئے وت واکی ءِ پچگرگ ءِ اولی جار اِنت۔ ءُ اے ہما جار اِنت کہ مشل فوکو ءَ جتگ ءُ گوشتگ۔ نوں انسان ءِ مرگ نزینک اِنت۔ اسل ءَ ادا فوکو مئے وت واکی ءِ مرگ ءِ گپ ءَ اِنت۔ مروچی ئیں زمانگ ءِ مسافر نہ زانت کہ من کُجا سفر کنگ ءَ یاں۔ روچے گند آئی ءَ حدا ءِ بڈ بڈا اِنت ءُ روچے وتی چاگرد ءِ مردمانی، آ پہ آرام ءُ تاہیر یک ساعتے ہم گوازینت نہ کنت۔ پرچا کہ آ یک انچیں موسمے ءَ اتکگ ءُ سر بوتگ کہ آئی ءِ اندر ءِ دنیا ڈکال اِنت۔

اِدا ہر کس یک لالچے ءِ (مفادے ءِ) پُشت ءَ یکے دومی ءِ رند ءَ کپتگ۔ پمیشکا استاد صبا دشتیاری ءَ گوشتگ کہ
کشنت چراغ ءَ شپاں روشنی ءِ گپ کن انت
دئے اَنت زہر پدا زندگی ءِ گپ کن اَنت
نوں انسان ءِ سیادی گوں وتی ہرچیز ءَ ہلاس بوہان اِنت۔ برے برے گمان بیت کہ انسان گوں وتی جند ءَ ہم ڈرامہ کنگ ءَ اِنت۔ پرچا کہ آ حدا ءَ بگر داں وتی ذات ءَ، ہر چیز ءَ چہ بیزار انت ءُ تچگ لوٹیت۔ بَلے
وہدے دم بارت پدا واتر کنت
جستگ انسان چہ حدا ءَ لیبے
آئی ءَ الم ءَ واتر کنگی اِنت۔ پرچا کہ اے لیب ءَ ہلاس بوگی نہ اِنت۔ بیا مبارک قاضی ءِ اِے لچہ ءَ وانیں۔
ستکگیں شہر ءِ گڈی بنی آدم
تو کجام اوست ءَ زندگ ئے باریں
کئی شوہاز ءَ تئی چم راہ ءَ اَنت
راز تئی چی اِنت نندگ ءِ باریں
لڈ اِتگ کلیں ہلک ءُ بازاراں
دیم پہ بے نامیں منزلے رپت اَنت
دُور سریں راہ ءِ دیرگیں ہمراہ
بے پدیں پگرانی پدا کپت انت
مہوشیں کاڑ ءُ پُل گدیں ورناہ
پُلیں سالونک ءُ ٹیٹلیں بانور
رُپتگ اَنت وہد ءِ ننگریں ہار ءَ
ٹھیل ءُ سید ءُ آسک ءُ گڈ ءُ گور
تو تنی وہدی نشتگ ئے چارئے
پُرشتگیں بان ءُ شنگیں بادگیراں
گیر ترا کاینت رپتگیں نوبت
گورگیں کل گوں شاگیں منگیراں
پادا پادا کہ انسران اِنت شپ
لاسکیں استاراں ترپگ زرتگ
جی زر ءِ سارتیں کوش کشان انت
شپ بُوھ ءِ پلاں ہم زرگ زرتگ
دُور چہ بازار ءِ دوچیں پندول ءَ
لُڈان لُڈان ءَ ماہ ءَ سر کشتگ
چو جنوزام ءِ گریتگیں چماں
زندمان سوگی مرگ پُرسیگ اِنت
سرمگیں شام ءِ گریتگیں چماں
ستکگیں شہر ءِ گڈی بنی آدم
رپتگینانی منتگیں مہرم
بیا منی آستونکاں بزور پہک کن
دیگر ءِ بام ءِ گریتگیں چماں

دیگر ءِ بام ءِ گریتگیں چمانی ارسانی پہک کنگ ءِ واہگ ءِ دارگ ءَ چہ پیسر مارا اولی قانون دانیں زانتکار منو ءِ اے گوشتن ءِ سرا عمل کنگی اِنت۔

“زندگی ءَ وشدلی ءُ دولت مندی لوٹ ئے گڑا لوگ ءَ جنیں آدماں وشدلی بدئے”

اِے وشدلی جنیں آدم ءِ ذاتی (انفرادی) آجوئی اِنت کہ آ ہزاراں سال بیت وتی ہستی ءَ معنا دئیگ لوٹیت۔ بَلے آئی ءِ راہ مُدام ڈنگ دئیگ بوتگ اَنت۔ ماہین واحد ہمے ڈنگراں دُور کنگ لوٹیت۔ بَلے۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔ ہمے بَلے ءَ چہ آ دیم یک جہانے ہست کہ آ ماہین ءِ وابانی دنیا اِنت۔۔۔۔

کئے وتی واہگان ءَ پاہو دنت
من نہ تَراں کہ دِل نہ بیت گندئے