TBP Balochi

بلوچستان ءُ ھال ھوال

اسد بلوچ

دی بلوچستان پوسٹ : بلوچی کالم

1990 نوزدہ سد نود ءَ بگر داں روچ ءِ مرچی انچو گشنت کہ تیوگیں جھان ءَ کم ءُ گیش 2500 دو ھزار پنچ سد ھالتاک کار سھاپی کشگ بوتگ انت۔

اے ھساب کتاب ھما درملکی ادارھانی انت کہ آ ھمک سال اے بابت ءَ ھساب کتاب کن انت ءُ وتی رپورٹاں گشینگ ءَ پد دیم ءَ کار انت منی جند ءِ راستیں گمان ھمیشنت اے رپورٹ کہ اڈ دیئگ بنت اشانی تھا دور ءُ پیکّیں ھند ءُ دمگ گون نہ انت۔

ما کہ بلوچستان ءَ نشتگ انت اد ءِ زبان گنگی باز کم ڈنی دنیا یا درملکی ادارھاں روت ءُ سر بیت۔ بلوچستان ءَ وت رسانک دری جوانیں ادارہ نیست ڈنی ھر ادارہے بی بی سی یا وائس آف امریکہ ءُ ایدگہ کہ ھست انت آھاں ابئید چہ کوئٹہ دگہ جاھاں جھگیر نیست پمشکہ بلوچستان ءِ راستیں توار ھرچنت کہ بہ بیت ڈنی ملک یا اے پئمیں ادارھاں پہ ارزانی نا روت ءُ سر نا بیت۔

پمشکہ ما گشت کناں اے وھداں بلوچستان دنیا ءِ ھما دمگاں چہ یکے کہ اودا جھ منندیں مھلوک ءِ زند ءُ زند ءِ آسراتیانی بابت ءَ راستیں اھوال کاری ءَ رسانکدراں ھچ پئیمیں آجوئی نیست۔

بلوچستان ءَ گوستگیں دھ ءُ پانزدہ سالاں باز اھوال کار کشگ ءُ گار کنگ ءَ ابئید اکبار، کتاب یا رسانکدری ایندگہ توار بے توار کنگ بوتگ انت۔ 2005 ءَ داں 2018 ءَ اگاں پھکیں ھساب کتاب کنگ بہ بیت بلوچستان ءَ کساس 30 ءَ گیش اھوال کار کشگ یا ٹپی کنگ بوتگ انت۔ تھنا مکران ءَ 12 ءَ گیش سھاپی کشگ بوتگ۔

آساپ، توار ءُ سمالان اکبار کہ بلوچستان ءِ اھوال کاری ءَ ردوم دیوکیں اکبار زانگ بنت و انوگیں زمانگ بزاں ھمے پنچ ءُ شش سالاں بے توار کنگ بوت انت۔ چہ ھمے اکباراں کار کنوکیں 4 ءُ 5 سھاپی جنگ ءُ کشگ بوتگ انت۔

انچو کہ وھد دیم ءَ روان اِنت گوں سائنس ءِ دیمروی ءَ ھم گرنچ ھرچی بدل ءُ سدلی ءِ آماچ نوکیں رنگ ءُ دروشم ءَ دیم ءَ آھاں اِنت ھمے پئیم رسانکدر ءَ ھم وتی دروشم آن لائن رنگ ءَ مٹینتگ۔

وھد ءُ زمانگ ءِ ھمرائی ءَ اندگہ جاھاں کہ آن لائن اکبار دیم ءَ آرگ بوتگ انت ماں بلوچستان ءَ رسانکدر ءِ نوکیں دروشم بزاں آن لائن جرنلزم ھم دیم ءَ آرگ بوت۔

بلوچستان ءِ راستیں توار ماں رسانکدر ءَ نوکیں دروشم ءَ کہ دیم ءَ اتک گٹ گیر کنوکیں دستانی شھار ھم دراج بوان بوت انت۔

درستاں ساری ماں انگریزی ءَ آن لائن شنگ بوتگیں اولی اکبار ”بلوچ ھال” گٹ گیر کنگ بوت کہ باز توانیں رنگے ءَ بلو چستان ءِ توار جوڈ بوتگ ات۔

چد ءُ پد بلوچستان ءَ ماں اردو میڈیم ءَ دگہ آن لائن رسا نکی توارے ”ھال ھوال” ءِ دروشم ءَ دو سال ساری دیم ءَ آرگ بوت کہ یک سالے ءَ پد گیشتر پراہ ءُ شاھگان کنگ ءِ ھاترا ھال اھوال ءَ بلوچستان ءِ راجی زبان بلوچی ءُ براھوی ءَ رند اے سال ءِ 3 مئی ءَ کہ آئی ءَ دو سال کبل بوتگ ات انگریزی میڈیم ءِ جار پرینت بلے اے واھگ آسر بیئگ ءَ پیسر ھال ھوال ءِ جند گٹ گیر کنگ بوت۔

اے گوستگیں ھپتگ ءِ گپ اِنت کہ ھال ھوال ءِ ویب سائیٹ اناگہ بے جست ءُ پرس وت سرا بند کنگ بوتگ ءُ انگہ بند انت۔ بندی ءِ گناہ ءُ میار ھم گشگ نبوتگ انت۔

ھال ھوال کہ آن لائن رسانکدر ءَ مرے زمانگ ءَ بلو چستان ءِ مستریں ءُ توانا تریں توار زانگ بوتگ ات بے جست ءُ پرس آئی ءِ وت سریں گٹ گیر ھمے شون ءَ دنت کہ بلوچستان ءِ توار ھچ رنگ ءَ دیم ءَ آرگ مہ بیت۔

بلوچستان ءِ بے تواری پہ کہ ءَ سیت ءُ پہ کہ ءَ تاوان اِنت اے چہ کس ءَ چیر نہ انت ناں چیر بوت کنت البہ بلوچستان ءَ نشتگیں مھلوک ءِ واستا اے المی تاوان اِنت۔

ھال ھوال ءِ بند کنگ بلوچستان ءِ مردمانی ھلاپ ءَ ھما نا وشیں پندلاِں چہ یکے کہ درکدیم ءَ پہ ادا نشتگیں مردماں سازگ بوتگ انت۔

شہید بارگ جان بے ترا ابیتکاں ما

سمیر بلوچ

دی بلوچستان پوسٹ کالم

آہ! بارگ جان تئی زند پہ منا یک رژنائیں مستاگے اَت من نزاناں چہ کُجا بندات کناں، واپڈا کالونی ءِ دمک ءُ درانی کسّہ آں بیاراں.
کُلّان ءِ ترّوتاب ءُ سَیل ءُ سواد یا کہ لئیب جاہ ءَ گند ءُ نند ءُ نادانیانی تْرانگ ءَ پکپاں وانگ ءُ نبیسگ ءِ سکین دیگ ءِ منتوار بباں، اگہ ناں کہ دْراجین پند ءِ نیم بُرّ کنگ ءُ دْروھگ ءِ شِگان ءَ بجناں. بلیں بارگ جان تو پہ منا مکران ءِ ھما نیلیں زِر اتئے کہ من مدام وتی تُنّ ءِ ھوشام پْروشتگ اَت۔

چہ 2004 ءَ گوں تو نند ءُ نیاد بندات بوت بلیں آ وھد ءَ من کسان اتاں ءُ سرپد نہ اتاں کہ تو یک انچیں پگرے ءِ واھُند ئے کہ تیوگیں میتگ چہ اے پگر ءَ نا آشنا اِنت، ءُ بارگ جان تو وتی پگر ءَ تیوگیں میتگ ءَ مدان مدان ءَ تالان کنگ ءَ ئے-

2010 ءَ وھدے من بلوچ راجی جُنز ءِ رِدا گوں بلوچ وانندہ گَل (بی ایس او) ءَ ھمگرنچ بوت آں، تہ من مُدام بی ایس او ءِ مجلس ءُ دیوانانی توکا تئی نام اِش کت، بلے بارگ جان تئی جند گندگ نہ بوت…. بازیں جُست ءُ پُرس ءَ پد منا کسے ءَ ھال دات کہ تو راجی لشکر ‘بی ایل ایف’ ءَ گوں ھمگرنچ ئے ءُ بلوچستان ءِ کوہ ءُ گیاباں سرمچاری زند گوازینگ ءَ ئے، ترا معلوم اَت کہ اے گَپ ءِ اُشکِنگ ءَ پد من چنچو وش اتاں۔ کہ 2012 ءَ تو منا ھال کُت ءُ گند ءُ نند ءِ کُت، اَو! من زاناں تو منی پگر ماراتگ اَت- منا یات اِنت اولی گِند ءُ نند ءَ تو منا وانگ ءُ نبیسگ ءِ سکین دات-

وھدے زورگیر ءَ منی ھمگَنگَل بیگواہ کُت اَنت تہ من باز پریشان اتاں۔ گُشت کنئے ھبکّہ اتاں، بلے ھما وھد ءَ بارگ جان تو منا یک کِشک یے نشان دات، ھما کِشک کہ چہ کُنٹگ ءُ جُمپ ءُ جُہل ءَ پُرّ اِنت بلے تچک اِنت، ھما کِشک ءَ تو ھم منی ھمراہ اَت ئے۔
تئی ھمرائی ءَ روچ ءُ شپ چنچو شرّی ءَ گوزگ ءَ اتاں، تئی گَپ ءُ تْران، تئی ٹاک دَیگ ءُ کندگ، تئی گْوشکند ءُ توازا، شَپ ءَ تاں دیر نندگ ءُ دیوان کَنگ، کارانی سرا “تنقید” کَنگ ءُ جوانیں راھبند پیش دارگ منا سَکّ گِیر آیگ ءَ اَنت، بارگ جان وھدے منی دیم تہار بوتیں تو مُدام گوں وتی بچکنداں منا یک نیمگ ءَ لوٹائینت ءُ منی جیڑہ ءُ جنجال گیشّینت اَنت۔

2015 ءَ من ءُ تو میتگ ءَ شُتاں تہ ھمُک روچ تو منا زُرت چو ملنگ ءُ درویشانی ڈولا یک پہ یک مھلوک ءِ لوگاں شُت ئے ءُ جُنز ءِ باروا مھلوک اِت سرپد کُت اَنت۔

مرچی مھلوک تئی جُہد ءَ سرپد اِنت بلے تئی جند گندگ نہ بیت۔
اے راہ ءِ جُمپ ءُ جُہل ءُ کَڈّ ءُ بینٹاں تو مُدام منی دیمپانی کُتگ، تو مُدام منا جُست ءَ کُت کہ کُجام وانگی ءَ وانگ ءَ ئے۔ چے نبشتہ کنگ ءَ ئے۔ “جنگ عظیم دوئم وانتگ ئے نا۔ اگاں نا گُڑا بوان یے۔ اگہ من چی یے نبشتہ کُتگ گُڑا مُدام تئی ھاترا دیم داتگ ءُ تو “پروف” کُرتگ۔

بلے….!

بلے بے ترا مرچی چہ اے رُنگراھانی جُمپ ءُ جُہلاں کئے منی دیمپانی ءَ کنت؟ کئے منا وانگ ءُ نبیسگ ءِ سکین ءَ دنت؟کئے منا میان اُستمانی سیاست ءِ جیڑہ ءُ نوکیں تَماھاں سرپد کنت؟ کئے منی نبشتانکانی سرا چمشانک یے دنت ءُ پروف اِش کنت ءُ منی دلبڈّی ءَ کنت؟
ترا معلوم اَت کہ میرل جان ءِ شہادت ءَ مارا چنچو درد داتگ اَت بلے پدا ھم تو گوں من اَھد کُت کہ میرل جان ءِ کاراں سرجم کنیں، یک جُوانیں “سسٹم” یے ٹہین ایں، تو گُشت من زُوتّ کایاں۔

بلے تو پرچا نیتک ۓ؟ منی درداں چِی ءَ گیش کُت ئے؟ میرل جان ءِ کار نا سرجم اَنت تئی کاراں چے وڑ سرجم کناں؟
ھَردے کہ من نیٹورک ءَ بیاتیں گُڑا اولی کُلوہ ترا را داتاں ءُ رَوَگ ءِ وھد ءَ گُڈّی کُلوہ ھم ترا را داتاں، بلے تو بے وپائی کُت شُت ئے بلے گُڈّی کُلوہ یے ھم دیم نہ دات ئے، زانا تو زانتگ اَت کہ من ترا اجازت نہ دیاں؟

20 فروری ءِ روچ پہ منا چہ دوزہ ءَ کم نہ اَت، انچو گُشئے دل بُڈّی ورگ ءَ اَت، تاں دہ روچ ءَ چو دار ءِ وڑا ھُشک ءُ ھبکّہ اتاں کہ چے بوت؟ چے پکناں؟
تَو وت شُت ئے بلے منا مُدامی ئیں بے تاھیری یے دات، ترا چہ پد من چنچو ابیتکاں، ھِچ نزاناں کہ چے پکناں نہ وانگ ءَ دل گُشیت ننکہ نبیسگ دل ءَ تاھیر دنت.

وھدے من استاد نور خان ءِ توار ءَ اِشکُتگ کہ ” کندیل توامیں شھر ءِ مِران اَنت یک یک ءَ” گُڑا من لَچّہ کار ءِ ھیال ءَ ھِچ سرپد نہ بوتگاں کہ شھر ءِ کندیل کُجام اَنت ءُ چے وڑ یک یک ءَ مِران اَنت، بلے میرل جان ءِ گِستائی ءَ پد تو کہ شُت ئے گُڑا اے ھیال منی مجگ ءَ نِشت کہ لَچّہ کار ءَ شُمئے وڑیں راج پُسّگاں ءَ شھر ءِ کندیل گُشتگ کہ پہ راج ءِ ھاترا مِران اَنت یک یک ءَ.

بارگ جان ترا یات اِنت کہ تو گُشت نوں کاراں یکجہی دیم ءَ بَران کناں، ھما کار تنینگت ءَ نا سرجم اَنت بلے تو منا دروہ دات ءُ شُت ئے.

نوں بے ترا ابیتکاں ما۔!
بے ترا ابیتکاں ما۔!
من زاناں
جنگ دارگی لوٹیت
پِگر دارگی لوٹیت
جُنز دیما برگ لوٹیت
بلے
بے ترا ابیتکاں ما۔!
یک برے پدا واتر کن ءُ بیا
کندگ ءُ ٹہکّ یے تو جن ءُ بیا
کُلّان ءِ ریک ءَ سیل ءَ درا بیا
کہ
بے ترا ابیتکاں ما۔!

تو زندگی ءَ دژمن ترس آماچ کُتگ اَت تی نمیرانی ءَ ھم دژمن ءَ ترسینتگ ۔

 نبشتہ : اکیل مراد

دی بلوچستان پوسٹ : نبشتانک

آئی ءِ لاگریں بالاد ءُ شِپکیں دَستانی تیر کمان ھَنچش شِپک اَت کہ آئی ءِ ھمک گوانک ءِ پد ءَ آئی ءِ دیم ءَ اوشتاتگیں دشمن ءِ جان ءَ لرزوکی ءَ گپتگ اَت۔چوناھیگ ءَ مردم گُش اَنت کہ لاگر ءُ شِپک بالادیں مردم سکیں بامرد ءُ دلیریں مردم بنت کہ چہ آیانی دروشم ھر وڑ ءُ پئیم ءَ بیمناک بنت۔آ تُری دشمن بیت یا دوستیگیں مردم ئے بلے اے چم سھری ءُ لاگریں بالاد بیمناک بیتیں ۔

بلے تی لاگریں بالاد ءَ پہ نیزرو تَبیں مردماں یک پُرکندگے گون اَت تو ھنچش ھمک وھد ءَ پُرکندگانی تہ ءَ نِندوک ایت اِت تی دیواناں اجب رنگیں تاھرے بناہ کرتگ اَت ھنچش سماہ بوھگ ءَ اَت کہ تو زندمان ءِ اولی مردمے کہ تی نیادانی دیوان چو شَکل ءُ پُر زیمریں تی گندوک ءُ گدار ءَ کجا نا کجا مردماں وت ءَ رسینتگ اَت ءُ تی نیادانی پرزیمری ءَ مرادئیگ اِت اَنت ۔

بلے تو ھم ھنچش پہ مردماں پرزیمری ءَ وداریگ ایت اِت ءُ تی لاگریں بالاد پہ مھروانی ءَ شَکل ءُ پراہ اَت ھنچش تی چمانی سھری اَت ھنچش تی بالاد ءِ زھرگ اَت بلے تی بالاد ءِ زھرگیں زیمری پہ نیزور کشیں مردمانی نیکپالی اَت نیزور کَش ءُ کمدستیں مردمانی چم تی اُمیتاں سک اِت اَنت ءُ تی اُمیتانی ودار ءَ نیشتگ اِت اَنت ءُ تر ءَ چارگ ءَ اِت اَنت ءُ تی بالاد گوات ءِ لوڑاں گون اِت اَنت ءُ تو ھما پرکندگاں پراموش نہ ایت اِت تر ءَ ھمے سما بوھگ ءَ اَت کہ تو انگت ءَ پرکندگانی دیوان ءَ نیشتگ ءُ دیوانانی رھشونی ءَ کنگ ءَ ئے۔

بلے اناگہ ھمے گواتانی لوڑاں وتی دیم تَرینت ءُ تی بالاد ءِ سر ءَ دنزانی ریکزاری ءَ بنزھی کنگ ءِ شونی ءَ وتی کِشک ءَ تابی کُرت پد ءَ تی پرکندگانی تہ ءَ پیسریگیں کساس ءَ گیش انگت گیشی اتکگ ءُ تو ھمے پرکندگانی میان ءَ گْوشت کہ اے زمین ءِ پرکندگاں اشاں کجا ریکزاریں دنز بار دات کُرت کن آں ءُ تاں ھما وھد ءَ اے دنزی ریکزارانی دیمپانی ءَ کن آں کہ تاں منی جاڑیگ نہ بوھگ ءَ دیوانی پرکندگی مھر جاڑیگ بہ باں ءُ سرجمیں کسھانی پشدر ءَ ھما مردم کرت بہ کن آں کہ آیانی پتر ءَ نندوکیں کُلیں مردم وتی تَب ءِ گپ ءَ بہ کن آں ۔

ھمے اُمتیانی تہ ءَ دیوالے ءِ کُنڈ ءَ نیشتگ ءُ تی یاتانی سر ءَ جیڑگ ءَ اِت اِنت تی کِسہ آسر نہ بیت اَنت ءُ تی پرکندگیں زمین ءِ دلبند ءَ تی ھونانی تلامی ءِ ھال اتک ءُ تو مدامی ءِ داب ءَ بچکندان بچکندان ءَ شُتے ءُ دنزاں وتی راہ مٹینت اَنت ءُ پُشت ءُ کائی بے تواری ءَ شت اَنت ءُ آیاں تی بچکند بار دات کُت نہ کت اَنت۔

مستریں ءُ بے سُد تریں گلام ھما انِت کہ گلام اِنت ءُ انگت نزانت کہ من گلام آں

نبشتہ کار_ایس_ڈی بلوچ 

دی بلوچستان پوسٹ : کالم

بلوچ راج ءِ دلّار ھما کہ بلوچ اَنت ءُ بلوچ آجوئی دوستانی دلّاری ءَ کن اَنت، سلاہ بند اَنت یا ھرچی اَنت شُمے ھیال ءَ اشاں پہ پاکستانءَ مھر اِنت؟ کسے وت ءَ پہ پاکستان ءِ ھاتر ءَ کوشارین اِیت چہ پوج ءَ گیش وت بزّگ ءُ زلیل اِنت۔ اگاں اِناں چوش نہ اِنت پاکستانءِ گم اِش نہ اِنت اے پہ زر ءِ ھاتر ءَ پاکستان ءِ دلّار جوڈ بیتگ اَنت ءُ پہ زرا وتی ایمان اِش بہا کُتگ؟

من گُش آں چوش ھم نہ اِنت اشانی بازین یے کھول ءِ مردم دْرست ڈنی مُلکاں، خلیجاں کار ءَ اَنت، زَر ھم گیش انت ءُ سکون ھم-
زَر ءِ ھبر بُوت اِنت اے ھمانگو پہ زَر ءَ کار ءَ شُت اَنت وت ءَ اِدا چو بزگی نہ کُت۔ من وت اِش کُتگ کہ پلان دلار ءِ برات ءُ گُھار مِنّوار اَنت کہ یَل دئے مُلکءَ بیا ڈَنی مُلکاں ھرچی لوٹ ئے ترا دئے اِیں
زَر ، مال ھرچی ءُ کار ھم مکن بس بہ وپس۔

بلے شُوم ءُ بدبھتیں دلارءَ وت ءَ چو کوہا مِک کُتگ وت ءَ چہ گُلام ءَ گیش گلام ءُ جاھِل ءَ گیش جاھل کُتگ ءُ کانٹ رودینتگ کہ ھرچی بیت من مُلک ءَ ءُ سرکارءَ یل نہ کن آں۔ گُڈا شمے ھیال چے گُش اِیت سَوَب چی اِنت؟

من گُش آں سوَب وت گُلامی ءِ جند اِنت، زہنی ءُ جسمانی دوئیں گُلام، مستریں ءُ بے سُد تِریں گُلام ھما اِنت کہ گُلام اِنت ءُ نہ زانت من گُلام آں ، اے زہنی گُلاماں پاکستان کارمرز کنت آجوئیں زہن یا شرّیں پگری ردوم زرتگیں زھنانی بگیر ءَ :یک نیمگے پاکستان وت گُلام اِنت، واجہ ءِ لوٹ ءِ پد ءَ پاکستان ءَ مارا پہ زور گُلام کُتگ ھمے وڑ آجوئی ءُ گلامی دوئیں یک جاہ پیم بیت نہ کن اَنت (شُما ھچبر اِش کُتگ پٹرول ءُ آپ ھوار یک پئیم بیت کن اَنت؟ اِنّاں ناں!) گُلام ءَ ھرچی واجہ بہ گُش اِیت گُلام کنت ــ واجہ گُش اِیت بہ مِر! گُلام مِر اِیت، واجہ گُشیت وپس یا آگہ بُو گُلام ھما وڈ کنت

ھمے وڑ بلوچ ءُ بلوچ راج ءِ لھتیں ورنا انگت گُلام اَنت، واجہ ءِ گُشگ ءِ پد ءَ ھرچی کن اَنت ــــ پہ دگرے ءِ لوٹ ءِ پد ءَ وتئی برات ءِ کُشگ گُلامی، بے زانتی ءُ کم اگلی یے نہ اِنت گُڑا چی یے؟ ھما برات کہ گُلام ءِ بگیر ءَ اوشتاتگ، ھما کہ کُل راج ءِ درد وار اِنت گُلامانی ھست بیّگ چاگرد ءِ گُلامی اِنت، دنیا ءِ گُلامی اِنت ءُ راجانی گُلامی اِنت، منی دل ءَ اگاں دنیا ءَ یک گُلامے ھم پشت کپ اِیت بہ زان اے چاگرد ءَ یا اے دنیا ءَ کس آجو نہ اِنت۔

ھمے ھاتر ءَ راج ءِ سرپدیں ءُ آجو دوستیں ورناھاں گُلامی ءِ ھلاپ ءَ تُپنگ ءُ تُپنگ ءِ ھواری ءَ توار چِست کُتگ گُلامی دنیا ءِ ھچ راج ءَ دوست نہ بیت گُڑا بلوچ پرچا دوست ئِے بہ دار اِیت؟ آجو دوستیں بلوچ سرمچار آئی ءَ سرپد کنگ ءِ جُھد ءَ کن اَنت، آئی ءَ اے سرپد کنگ ءِ جھد ءَ کن اَنت کہ پجّاہ بیار تئی دوزواہ کئے اِنت ءُ بدواہ کئے اِنت
بلے ھما بے زانتیں زھنی گُلام پِر ترّیت زالمیں واجہ ءِ ھمراہ بیت ءُ سلاہ بند بیت یا کہ چاگرد ءِ تھا نند اِیت ءُ چیروکائی دلّاری کنت ءُ راج ءِ گم واریں تاسُپیں بَچّاں شھید کنت، گُھارانی سالونکیں براتاں گِیپت ءُ جَنت دور دنت ، کبلہ ئیں کماش ءُ مکھیں ماتانی پرواہ ءَ ھم نہ دار اِیت، ناں گیرت ءُ ننگے زانت ناں کہ ازّت ءَ سرپد اِنت ھرچی دیم ءَ کئیت آ لپاشان اِنت۔

اے وڈیں گُلاماں سرمچار ھچبر دوست داشت نہ کن اَنت ءُ اِشانی دوا کُشگ اِنت کہ اشی ءَ ابید دگہ راہ نیست، اے بہہ سرپد نہ بنت کہ اے رَد اَنت ، اگاں کسے اناگہ ھوش ھم بہ کنت بلے داں آ وھد ءِ ودار کنگ نہ بیت پرچا کہ داں آ وھد بئیت اے دلّار چنچو کار زوالی ءُ ناروائی کن اَنت اشی ءِ اندازہ جنَگ ھم مُشکل اِنت شر تِر اِنت، راج ءِ اجتماعی نقصان ءَ چہ رَکّگ ءِ راہ ھمیش اِنت کہ ایشی ءَ پیسر ءَ بِہ گِر!

گُلامی ءُ گلام ءَ لانت اِنت، من انگت اوست ءُ امیت دار آں کہ راج ءِ ورنا زُوت ھوش کن اَنت ءُ وتئی گُلزمین ءُ راج ءِ آجوئی ءِ پانک ءَ جن اَنت ۔سلام اِنت ھما ملّیں ءُ دلیریں سراں کہ پہ زمین ندر بوتگ اَنت سلام اِنت ھما آجو تبیں ورناھاں کہ بلوچستان ءُ بلوچستان ءِ بزّگیں مھلوک ءِ ھاتر ءَ جھد کنان اِنت ءُ وتئی سر ءِ دیگ ءَ ھم چک ءُ پد نہ بیت وتی زاتی وشّی اِش ندر کُتگ اَنت پہ بلوچ راج ءِ وشیں باندات ءَ جنزان اَنت…..

“ھدا ءِ میار”
“واجہ ایسپ ءِ مھر پہ سرڈگارءَ”

اسد بلوچ

دی بلوچستان پوسٹ : بلوچی کالم

مھر پہ بھا گپت نہ بیت وا راست اِنت بلے پہ زمین ھما مرد زندگیں کہ مدام زمین ءِ واماں دیان ءُ پیداک اِنت برے برات ءَ ببا دنت ءُ چک ءَ کاریت، انگہ ساکم نہ بیت دومی چک ءَ ھم زمین ءِ زرتگیں وامانی ڈیس ءَ دنت پدا نندیت امیت کشیت۔

زمین واھندیں لھتیں انچیں مھکمیں سر کہ تو گندے اجب ھیران بہ ات کہ مھر ءِ مُھریں سانکلاں انسان چے ھداں بندوک بیت۔ بوت کنت زمین ءِ مھر چہ ھر چیز ءَ جتا ءُ بالا انت۔

واجہ ایسپ ءَ گوں شناسائی ھما وھد ءِ گپ اِنت کہ شھید گلام مھمد اولی پراں گِرگ ءُ گار کنگ بوتگ ات من مزن شاہ دربرجاہ ءِ نودر بر، بی ایس او آزات سٹ ءُ دوران ات، بلوچ وت ماں وت ھم تپاک اتنت، ھمے زمانگ ءَ بلوچ زالبولاں بیگواھیں پسگانی آجوئی ءَ شال ءَ شد ھڑتالی کیمپ اڈ داتگ ات۔ کیمپ ءَ روگ ءُ آھگ ات، بلوچانی پارٹی ءُ گل کم ءُ دراھ ھم سنت انت، وت ماں وتی ات، کس چہ کس ءَ جتا ءُ گستا نہ ات دراھ یک اتنت، منی سر ھم برے برے ھمودا کپت، نشت ءُ مردم چار ات، ما بزگیں مردم گوما دگہ چے بیت۔

بگندے من واجہ ایسپ چد ءُ پیسر ھم دیستگ ات منا یات نہ بیت البت اے کیمپ ءَ مارا شناسا کت، ما نزیک بوتاں۔
اگاں من گیشیں مہ کئیں یک ءُ دو رند ءَ ما سگریٹ ءُ گولی ءِ گِرگ ءَ یکجاہ شتگ انت۔

پدا کیمپ بند بوت، لھتیں مردم آجو کنگ بوت انت ،واجہ ایسپ ھم گوں چک ءُ مردماں ھما راھ ءَ اتکگ ات ھما راھ ءَ شت۔
پدا من تربت ءَ باز رندا دیستگ۔ ھالاتاں کہ مے وڈین مردم ترس آماچ کت انت بلکیں ما واجہ ایسپ دیستگ ءُ راھ تاب داتگ، ھرکس ءَ کہ بہ ترسیت پہ آئی ءَ ترس بلاھیں چیزے بیت۔

گلام مھمد ءِ شھادت ءَ پد پہ پرس نامی گوں سنگتاں مند ءَ شت آں من واجہ ایسپ ور ناھی ءَ دیست، ھما لاگریں مرد کہ شال ءِ سردیں ٹنٹ ءَ سیاہ ھم ترینتگ ات منی نزّا اسپیت چک ات من کہ دیست گوں بچکند گشتے شمارا مبارک بہ بیت منی ھیالاں من ھچ نہ گشت، چے گشگ بیت۔

چد ءُ پد ھم بہ گندے من تربت ءَ دیستگ یات نہ بیت بلے آسپ کہ بیگواھی ءَ رند شھید کنگ بوت ھم مرد نزور نہ ات۔ اگاں من بہ دیستیں منا امیت انت کہ مبارک باد الم داتے۔

وھد چوں گوست، چے بوت چے نہ بوت، وت بلاھیں کسہ انت انچیں بلاھیں کسہ کہ آرگ بنت نہ اش کنگ بنت۔

منی سر کہ دبئی ءَ کپت سنگتے ءَ گشت کہ آتپ ایسپ ھم دبئی اتکگ بلے بے جاگہی ءَ نہ جل اتگ سنگتاں انچو ڈالچار کتگ کہ کسہ نہ بنت آ پہ مجبوری دراتکگ ءُ پدا شتگ۔ چے دروگ چے راست مردنی منی جندا نہ دیستگ ات کہ من گوں سدک ھو بہ کئیں۔

زی پیس بک ءَ آتپ ایسپ ءِ شھید بیئگ ءِ ھال شنگ ات، آتپ ایسپ آسپ ءَ پد واجہ ایسپ ءِ دومی پسگ انت کہ زمین ءِ مھکمیں مھر ءَ ابد مان انت۔

آتپ ءِ بیرانی منا وا سک تور ات بلے آ پیریں مرد کہ جنزے ءِ ھمراہ، دو چک ءُ براتے ببائے داتگ ءُ انگہ وتی جاہ ءَ چو کنٹ ءَ مک انت اے مرگ ھم آئی ءَ نزور ترینت نہ کنت۔ اگاں کسے ءَ گوں دچار بہ کپیت انچو من زانیں مبارکی الم دنت۔

“نمیرانیں سر ھاتپ جان ءَ شھیدی مراد بات “

اکیل مراد

دی بلوچستان پوسٹ : بلوچی کالم

آشوب رُستگیں ورناھاں ھم پہ وت ءَ گچین کنت ، جھد ءِ سرکشی ءَ بنت یا جھد ءِ ھمراھی ءِ واھگ ءَ دار اَنت –
بلے آشوب ھِچ وڑ ءَ پجاہ نیاریت وتی بچاں ، پرچاہ کہ آشوبی پکرانی بندوکیں سر ھنچش بنت کہ آ ھمک دمان ءَ دُومی سرانی بندوکی ءَ وت ءَ ودین اَنت –

شھید ھاتپ ھما لوگ ءَ ودی بیتگ کہ آ لوگ ءِ چاریں کُنڈاں آشوب ءِ بنزہ مِک انت –
بندات چہ شھید واجہ گلام مھمد ءَ بیتگ شھید واجہ گلام مھمد بلوچ پدریچ ءِ ھما سر بیتگ کہ آئی ءَ سرجمیں بلوچ چاگرد ءَ آشوب رودینتگ –
اے گپ ءَ مروچی ءَ چہ پیسر ھم راستی بیتگ کہ شھید واجہ گلام مھمد ءِ لوگ ءِ کُلیں مردم گوں آشوب ءَ بندوک اَنت –
مروچی ھما آشوب ءِ رژن انت کہ تنی وھدی انگت ءَ رژناہ بیان اِنت ءُ روان اِنت –

شھید ھاتپ جان ءَ گوں بندوکیں یک یاتے دو مئی ءِ درگت ءَ ، “وھدیکہ دو مئی آیگی بیتگ گڑا ھاتپ جان ءَ مارا مدام ھمے کڈنی داتگ کہ نمیرانیں سر فدا احمد بلوچ ءِ یات ءَ نیادی دیوان بہ بیت پرچاکہ فدا احمد ھما سر بیتگ کہ مروچی چُنت سال گوزگ ءَ پَد ھم بلوچ چاگرد سرجم ءَ فدا احمد ءَ گیرکاریت آئی ءِ پکرانی داتگیں شون اِنت کہ آ بلوچ راج ءِ رھشونی ءَ کنگ ءَ انت” –

نوں ھمے سبب بیتگ کہ ھاتپ ءَ مدام پہ وت ءَ ھوار سرجمیں چاگرد ءَ پہ جیڑیتگ ءُ دو مئی ءِ درگت ءَمدام مارا کڈنے کرتگ ءُ نیادءَ جاڑیگ بوهگ ءِ گُشتگے –
الم رُستگیں درچکانی سِدّگ گران انت بلے ھاتپ ءَ ھما راہ پہ وت ءَ گچین کرتگ اَت کہ آ راہ ءَ تُن، شُد، بزگی، بیگواھی، نادراھی، مَرگ ءُ زندمان ءِ آھوکیں پدریچ ءِ وشھالی گون اِت اَنت –

پمیشکا آئی ءَ اے راہ دوست بیتگ اَت کہ من ایوک ءَ بزگانی بزگی ءَ مہ گنداں بلکیں من ھم ھما آنی رِد ءَ گوں بزگی ءَ ھوار بہ باں –
یک روچ ءِ ھاتپ جان ءِ دپ ءَ دراتکگیں گپانی تہ ءَ من ھم ھنچُش ارسیگ بیتاں کہ من ءَ سماہ بیت من ھمے جاورانی تہ ءَ ھواراں –
ھمے روچ ءَ وتی ھمساھیگے ءِ دردناکیں کِسہے آھورت انت کہ گُشے گوشانی پردگاں دِران اِت اَنت بلے اے بامردیں مردم ءَ اے ندارگ چمے وت دیستگ اِت اَنت من بس ھمے ندارگانی کسھاں گوشدارگ ءَ اِت اَنت ءُ ایوک ءَ وتی چمانی کونساں لتارگ ءَ اِت اَنت-

اناگہ دو مئی اتک ءُ اے نہ وشیں ھال ءَ پد ءَ مئے گوشانی پردگ درت اَنت ءُ ھاتپ جان پہ مُدامی اے دو مئی ءَ چہ مارا گستہ بیت ءُ شھیدانی درگاہ ءَ واب کپت۔

بلوچ راج، آھوکیں گچینکاری

اکیل مراد

ھپتاد سال ءِ سِت چی بیتگ اَنت ھپتاد سال ءِ تہ ءَ بلوچاں چی سِت بیتگ ءُ کجام لوٹانی تہ ءَ بلوچ ءِ لوٹ سرجم بیتگ اَنت ڈیرہ بگٹی ءَ بہ گر داں جیمڑی ءَ درا درستیں جاورانی تہ ءَ تی لوٹ سرجم نہ بیتگ اَنت ۔

سرکاری پارلمینٹ پرستانی گچینکاری ءِ وھد کہ نزیک بیت گڑا آ مدام گوں شیتانی ریپکاں نیزگار ءُ ھستومندیں بلوچاں ھما چَمبندن ءِ وڑ ءَ رد دئی اَنت ءُ آیاں گچینکاری ءِ بنجل ءَ آھگ ءِ دزبندی ءَ کن اَنت ءُ گْوش اَنت کہ شمے ھرچ وڑیں لوٹ ئے ھستیں ما شمے سرجمیں لوٹ آں سرجم کن ایں ۔

پھک دلیں بلوچ ھمے وشگپی ءِ سر ءَ رد کپ اَنت ءُ وت ءَ پہ گچینکاری ءِ بنجل ءَ لوجان کن اَنت وھدیکہ گچینکاری ءِ وھد ھلاس بنت ءُ ھرکس دیم پہ وت بیت ءُ پارلمینٹ پرست وتی کرسیانی سر ءَ نِند اَنت ءُ پد ءَ ھما نیزگاریں بلوچاں بیھال کن اَنت سارتیں گوات ءُ مُچ ءَ آتکگیں پوڑی آیاں داں پنچ سال ءَ بے سماہ کن انت وھدیکہ پنچ سال ءِ مدت ھلاسی ءِ وھد نزیک ءَ بیت گڑا پد ءَ ھمے شیتان ریپکیں مردم وتی کرسیانی سر ءَ بُستی ءَ گوں پاد کپ اَنت ھنچش سماہ بیت نوکی سھب ءِ بام داتگ ءُ واجکار ءَ بست کرتگ ءُ راج ءِ درداں مارگ ءَ اِنت۔

چیزیں وھداں اے وڑیں شیتانی ریپک برجاہ بیتگ اَنت اے وھدانی گوزگ ءَ پد ھستیں وھدے بندات بیتگیں جنز ءِ سر ءَ آیانی چمشانک ھم ایر بیتگ اَنت اے ھژدہ سالی جھد ءَ آیانی سرجمیں لوٹانی دروگ یک نیمگ کرتگ اَنت نوں پارلمینٹ پرستاں جیڑ اِت کہ نیزگار ءُ ھستو مندیں بلوچانی سر ءُ سوج کنوکیں ورناہ ءُ جھدکاراں پہ آیانی سر ءُ سوج کنگ ءَ رژن بالینتگ ءُ مئے اے وڑیں ریپک ءُ ھنری پندل بے سوب اَنت گڑا آیاں ھمے جیڑ اِت کہ آیانی ورنائیں ءُ وانندھیں بچاں بیگواہ کن ایں۔

دوھزار ءَ بہ گر داں دوھزار ءُ ھَژدہ ءَ سِی ھزار ءَ گیش مردم بلوچستان ءُ گار ءُ بیگواہ کنگ بیتگ ءُ اشانی تہ ءَ بے ھسابی ءَ مردمانی لاش دز کپتگ اَنت ۔

اے وڑیں شیتانی ریپک پارلمینٹ پرستاں گچینکاریانی وھداں گیش بناہ کرتگ اَنت ۔

نوں آھوکیں گچینکاری ءَ پندل سازاں بازیں جاھاں وتی ترامگامی گیش کرتگ اَنت بازیں جاھاں آیاں بلوچستان ءِ مھلوک پہ تُرس آماچی ءَ گچینکاری ءِ سکین ءَ برگ ءَ اَنت چیزوکے روچ ءَ آواران ءِ بازیں جاھاں مھلوک پہ زورانسری لشکری زورامندیں دستاں میتگاں چہ لڈینتگ ءُ وتی بنجلانی نزیک ءَ آباد کنگ ءَ برتگ انت ۔

اشانی نزیک ءِ برگ ءُ نادینگ ءِ مستریں مول ھمیش انت کہ آھوکیں گچینکاری ءَ ما چہ سلاہ بندیں مردمانی بمب ءُ ٹوپاں بہ رک ایں ءُ دگنیاہ ءِ دیم ءَ ھمے وڑیں دروگانی پندلاں پد ءَ نوک بہ کن ایں تاں دگنیاہ ءَ ھمے سماہ بہ بیت کہ بلوچ “قوم ” پاکستان ءِ ھمراھی ءَ جاڑیگ اِنت
نوں بلوچ راج ھما گھگیریں سراں گیر بیاریت کہ آیانی ھوناں گوں پاکستان ءِ دروگ بندیں پارلیمنٹ ءُ پارلمینٹ پرستانی ھپتاد سالی ئیں دروگاں پد ءَ چو ھما گوستانک ءِ گچینکاری ءِ وڑ ءَ ھاک ءُ سر بہ کن اَنت ۔

تاں ھمیشی ءِ سماہ تئی ھونواریں دشمن ءَ بہ بیت کہ بلوچ تی منّوگِر نہ اِنت تو کجام بنیاد ءَ بلوچ ءِ سر ءَ مسلط بیتگے ءُ بلوچ ءِ بچانی ھوناں پادمال کنگ لوٹ ئے۔

اے گپ درستیں مردمانی دیم ءَ سھر ءَ بیت کہ ھندوستان ءِ جھدکار وھدیکہ ھندوستان ءَ چہ انگریزانی دست ءَ پچگرگ ءِ ھاتر ءَ جھدمندی ءَ بُستی کن اَنت گڑا ھندوستان ءِ مھلوک ءَ ھمے سماھی ئے وڑ ءَ گِندگ کئیت کہ اے جھد کار مئے آھوکیں باندات ءِ رژنائی ءِ پکرانی واست ءَ جیڑگ ءَ اَنت ۔

گڑا اود ءَ مزاھمتکاری ھم بیتیں ءُ اود ءَ راجکاری ءِ وڑیں گل ھم جوڑینگ بنت ءُ آ انگریز ءِ سرجمیں لوٹانی منّوگِر نہ بنت ۔

نوں بلوچ ھم ھما وڑیں جھدانی کرداں ھم چمشانک بہ دنت تاں آیاں ترا وتی نام ءُ نشان گار ءُ بیگواھی ءِ رندوگیرانی واست ءَ واھگی انت یا ترا دگنیاہ ءِ دیم ءَ یک زندگیں راجے ءِ وڑ ءَ زندگ بوھگی انت ۔

گڑا تئی واھگ ءُ لیکہ تچک ءَ زندگ ءُ آھوکیں پدریچ ءِ سلامتی ءِ اِنت گڑا ترا ھمے آھوکیں گچینکاری ءَ ھوار پاکستان ءِ سرجمیں گچینکاریاں دزکشی کنگی اِنت ترا پاکستان ءِ پارلمینٹ پرستانی دپ ھاک ءُ پُر کنگی انت تاں ھمیشی ءِ ھپتاد سالی ئیں دروگیں بنپد بہ پُروش اِت ۔

پرچاکہ راجانی زندگ بوھگ ءَ راجی پجار المی اِنت ھنچش تو ھم یک راجے ءِ ترا ھم بستار ھستیں ترا ھم جھان ءِ مزنیں شرپ ءِ ھستیں ترا سیمسر ءُ ھَد بیتگ ترا ھم جھان ءَ منّیتگ بَلے اے سرجمیں چیز یک اناگہ ءَ زورامندیں دستاں ترا چَہ پَچ گپتگ اَنت ۔

ترا پاکستان ءِ دروگیں بن ھشت ءِ تہ ءَ مان اڑیتگ ءُ وت ءَ آباد کرتگ ءُ تئی ءُ تئی زند ءِ آھوکیں پدریچ ءِ زند تھار دیمیں شَپ ءَ کُرتگ آئی ءَ تئی دراھیں مڈیانی ھواری ءَ تی پوشاک ءُ دودانی پچگرگ ءِ لانک بندی کرتگ۔

اے گپ ھژدری بیتیں کہ تئی پجار ایوک ءَ یک وڑی ءَ رَکیت کت کنت گڑا آ ایوک ءَ تئی سیمسرانی بوھگ اِنت اگاں تئی سیمسر بیت اَنت تئی پجار اوشتیت اگاں تئی سیمسر نہ بیتاں گڑا تئی پجار چوں ریڈ انڈینانی وڑ ءَ گار ءُ بیگواہ بیتیں ۔

گڑا سرجمیں پارلمینٹ پرستانی ھما دروگیں اوستانی سر ءَ اوست مہ دار ءُ وتی زندگ بوھگے جھد ءَ بہ کن چونائیگ ءَ اے گپ سھر ءَ ایں کہ راجانی ھلاسی کوشت ءُ کوش ءَ گوں نہ بیت اگاں ترا راج ءِ ھلاس کنگ ءُ گار کنگی اِنت گڑا درستاں چہ پیسر آئی ءِ زبان ءَ پچ گر۔

نی گڑا ھنچش کہ دوھزار سیزدہ ءَ شما پاکستان ءِ دروگیں پندل بے سوب کرت اَنت اُمیت اِنت شما لشکری چالاں نہ کپ اِت ءُ وتی زندگ بوھگے جھد ءَ الم کن اِت ءُ آھوکیں گیچینکاری ءَ ھم وتی راجی بامردانی ھمکار ءُ ھمراہ بئیت ءُ پاکستانی ھونواریں پارلیمنٹ پرستاں بے سوب کن اِت ءُ بلوچ راجی جھدءَ گوں وتی ھمگرنچیءَ انگت مھکم کن اِت۔

بلوچستان زندگ بات

پاکستان ءِ آھوکیں گچینکاری بے سوب بات

بلوچ ءُ اُستاءِ تعصب

گُڈی بہر

منظور بسمل

چاکر ءُ گْوہرامءِ مستریں کمال بے بُنیں سی سالی جنگے کہ آئیءِ آسر “سر کن، پِر کن، اُپّ کن ءُ ہچّ” اے جنگءَ پہ بلوچءَ تباہی، بربادی ءُ چُکچینیءَ ابید دگہ ہچ گْواچی گون نیست ات۔

اہدی شاعری کہ پُشت در پُشت، سینہ بَہ سینہ آیان اِنت اشیءِ تاج ہم بہتاوریں اُستاءِ سرءَ اِنت کہ آئیءَ بلوچ ڈیہہءِ ہمک کلّگ ءُ میتگءَ پہ ساز ءُ چنگ سر کتگ۔

چاکر ءُ گْوہرام، رِند ءُ لاشار یا رِند ءُ ہوتءِ نامءَ زانگ ءُ پجّارگ بنت، سر ءُ بُنءِ حسابءَ سْیادیءَ ناکوزتک بنت، کسان ءُ مزنیں بازیں وتکوشیانی سببءَ وت ماں وت ہونیگ ءُ بیریگ بنت۔

نودبندگ ءُ شیہک کہ کماش بنت، آہانی پُشپد ہمے ٹِلّ ءُ ملّیں ورنا بنت۔ پہ سرداریءَ وتکوش بنت۔ (اے کِسّہ دگہ برے)۔

رِند ءُ لاشارءِ وت ماں وتی کست ءُ کینگ، ہون ءُ بیر بی بی گوہرءِ سرا آزمانی کہرے بنت ءُ کپنت۔ “ہرکس بہ جنت مَلُوءَ، مَلُو مالء حُدا اِنت”

میارجلّی ءُ باہوٹءِ نامءَ گوں بی بی گوہرءَ، گوں بلوچ راجءِ پتّ ءُ تپاکءَ ہما بیت کہ “علیءَ گوں کافرءَ نہ کتگ” بی بی گوہر گوں گنجاں ہمے سی سالی بے بُنیں جنگءِ وڑالاں روت۔ دوئیں نیمگاں ہزاراں ملّیں سرمچار ءُ جنگی کماندار وتی مزار کادیں زہمانی روہواں روت۔ بازیں ہلک ءُ میتگ وئیرندان ءُ تاراج بنت۔ چاکرءِ کُمَکءَ اوگانی لشکرے مانرچیت بلوچءِ پشکپتگیں توانءَ نیست ءُ نابُود کنت، لُٹ ءُ پُل کنت ءُ روت۔(چمدا مردم فکر کنت کہ اے سی سالی جنگءِ پاد کنوک چیر اندریں توان انت کہ بلوچءَ وت ماں وت دست ءُ گْورجیگ کننت، پْروش دینت ءُ سوب کننت)۔ چد و پد ناں بلوچ گلزمین مانیت ءُ ناں بلوچ زُوکگ کنت۔

ہر چون کہ بوتگ اے چُشیں پہر ءُ شانی ہبر نہ انت کہ رِند ءُ ہوت اِشاں وتی دامنءَ بہ بندنت، گل ءُ شادان بہ بنت۔

اے وتکوشی، جنگ ءُ بجنگانی آسر ہر چُنت چارگ ءُ تپّاسگ بہ بیت، چُشیں راہے، توجیلے، پنتے یا سوجے نہ رسیت کہ اے جْوان بوتگ انت۔

رِندءَ شَے مریدءِ دشتار پُل اِت، (اے بلوچی دستورے نہ انت کہ کسےءِ نامگپتءَ بہ پُل) زاہ ءُ بد اُستاہانی پیرک چَنگانی سئیتءَ وارت انت۔ شَےءِ دلءَ دُوت کُت، تپس وارت شےءِ دلءَ، چنگانی سئیت ءُ رِند بد دعاہاں گپت انت۔ “ناں گِہہ گہتر ناں کسرکند”

بی بی گوہرءِ لُٹّ ءُ پُل، جاڑوءِ بچّ ءِ کُشگ، ہیبتانءِ لوکءِ برگ، اے چُشیں جْوانیں کرد نہ انت کہ مروچی رِند ءُ ہوت بہ نندنت ءُ پہر بہ بندنت، اے پہ بلوچءَ لجّی ہبر انت، عیب انت۔ اگاں اہدی شعر ءُ داستانانی تہا اے کِسّہ ءُ آیات است انت یا رِند ءُ ہوتاں اے سْیاہیں کار کتگ انت، اے سبقےءِ حسابءَ گیر آرگ بہ بنت، ایرجنئگ بہ بنت، اے نزوری بوتگ انت، ناروائی بوتگ انت، جْوانی نہ بوتگ انت۔

مرچی کہ “بلوچ”ءَ سر چست کتگ، تیجارےءَ چُونکے جتگ، جنگےءِ دیمپان انت، کُلیں راج، گلزمین ءُ زبان آجوج ءُ ماجوجانی زِبریں پنجگان انت، زہگ، زالبول، کماش ءُ ورنا آوار جنئگ، کُشگءُ دور دیگ بؤگا انت، رِند ءُ لاشارءِ گِہیں ولّ ءِ بر نشتگ زات ءُ زُریات نازینگا انت، دلّاری ءُ چاروگیءَ انت۔ بٹاک مہ جن ات زہرگءَ جوشین ات پہ بلوچ زالبولیں بندیگانی موکگءَ لانک بند بئت، سرکارءَ لاچار بکن ات کہ دستءَ چست بکنت۔

چار سلاہ بندیں سرمچار کوہءَ، ہزار دلارءِ چم سَکّ انت کہ آ چون گِرائینگ، جنائینگ یا دزگیر کنائینگ بنت، تانکہ اے دیم سْیاہیءِ مُزءَ چار کلدار بہ رسیت۔ لجّی ہبرے، بلے کےَ منّیت؟؟

مروچی اگاں اُورت بچارئے بلوچءِ دلّار، کاسگ چٹ ءُ چارُوگ گیشتر ہما مردم انت کہ آپ ءُ لاپ انت، سیر ءُ ازگار انت، وار ءُ نیزگاریں دلّار اگاں دانگے دْروشگے درکیت، گُڑا پُشت ءُ پناہ ہمے زرحریدیں واجہ انت کہ زورگیریں اُستانءَ پہ ہمے روچاں چِتگ ءُ دپءَ داتگ انت، گؤر ءُ سار کتگ انت، مروچی تعصبءِ ریک ءِ کلاتانی تہا وشواب انت، ہمے سردار ءُ ازگار انت کہ وتا نواب، سردار، ٹکّری، حاکم، باشاہ ءُ سروک لیکنت، بلے کار ءُ کرد اش انچوش انت کہ صادق ءُ جعفر گوش گِرنت۔

منی گُشگءِ مُول ءُ مراد ایش انت کہ وتی بد رنگیں “زِیک”ءَ پُچُّکے پِردئے کہ تو پہ “زیک” زندگ نہ ئے، ہو! البت تئی “زیک” پہ تو عبرتناکیں سبقے، اگاں تو مرچی سبق زُرت، وتا چہ بے بُنیں “زیک”ءِ طوق ءُ زمزیلاں آزات کت، گُڑا ترا بانداتے بیت۔

“بلوچ” مرچی ہرکجا اِنت ازاب انت، بزگ انت، بندیگ انت، گار انت، جنئگ بوتگ، کُشگ بوتگ، ترا زور ءُ توانے است، بلوچی جوہر ءُ بُودے مان، گُڑا وتا “بلوچے” بکن، پہ وتی رکّینگ ءَ دست ءُ پادے بہ جن، کورچاتیں تعصبانی تہا نازاکیں زندگیءَ مہ گْوازین، تعصبءَ آسر نیست، آ دَور گْوستگ، آ زمانگ شُتگ، چرا بے مانائیں وابءَ درا، وتی سنجاں جہل کن، وتی مزن مرّی ءُ شاناں یک کِرّ کن، مِہروان بُو۔

تئی زمین چہ تو پُلگ بؤگا انت، زبان چہ تو شتگ، رواداری ہلاس انت، چہ راجاں بے راج ئے، اے سوداگری ءُ واپار ترا گْرانءَ کپنت، چماں پچ کن، وتی رکّینگ ءِ جہدءَ بکن۔

انچو کہ من پیسرا گُشتگ ات کہ بلوچءِ مستریں بدبہتیاں چہِ یکے ہمیش انت کہ آ چہ وتی کسب ءُ ہنراں دور دارگ بوتگ، کِسب ساز ءُ ہنرمند کم نسل ءُ کم شرپ لیکگ بوتگ انت، بلے راستی چوش نہ انت۔ ہنرمند راجانی مہکمیں بُنپد ءُ تَمب انت۔

اے جہانی پندل سازانی سوبمندیں مکر ءُ ہیلہے بوتگ کہ آیاں “بلوچ” مجگ لتار کتگ کہ ہچبر ردوم زُرت مہ کنت۔ اگاں اُورت بچارئے بلوچءِ پدمنتگیءِ مستریں سبباں یکے ہمیش اِنت۔

گوں بے چارگیں بلوچءَ انچو بوتگ ءُ پیداک اِنت، بلوچءِ ٹھیکہ داراں ہمے ہبر پُچّکءَ بستگ ءُ گُٹءَ لوپ کتگ۔ ایشیءِ آسر ہمے کہ پہ بلوچءَ ہچ پشت نہ کپتگ۔

بلوچءَ سہت ءُ زیور دوست بیت، بلے زرگرءَ شرپ دات نہ کنت، شوقیں پُچ پوشاک، چکنی ءُ کوش ئِے دوست بوتگ، بلے جولاہگ، کتری ءُ موچی اش مان نیاؤرتگ انت، بے ماہیگ ءُ مدگءَ نہ بیت ئِے، بلے میدءَ حسابءَ نیاریت۔ ہمے رنگءَ ساز ءُ آوازءِ شیدائی انت، بلے سازگر ءُ گشندہءَ وتی مٹ نہ کنت۔ اے نادْراہیانی علاج زانت اِنت، تربیت اِنت، عمل اِنت۔

یک راجےءِ تہا ہنرمند مہ بیت، ازمگر مہ بیت یا ہنرمند ءُ ازمگرانی قدر ءُ قیمت مہ بیت، آ راج تاں قیامت راجے نہ مانیت، راجی کیلوانی تہا کِسب ءُ ہنرءِ درجہ باز بُرز اِنت، ابید کسب ءُ ہنرءَ یا کِسب گِر ءُ ہنرمندانی شرپ دیگءَ راج ہچبر دیمروی نہ کنت، پمیشا وتی حالءِ سرا بزگ بکن ات، پہ وتی گِہبودیءَ کار بکن ات۔

کسب ءُ ہنر زات ءُ زُریاتاں داگی ءُ پولنگی نہ کننت، ہرچی کہ دَربُرت کنئے بکن، ابید چہ ہنرءُ کسبءَ ترا شُدے کُشیت۔

بلوچ راج تپاک بات

نسلی تعصب گار ءُ بیگْواہ بات

بلوچ ءُ اُستاءِ تعصب

دومی بہر

منظور بسمل

آ زمانگءَ کہ “بلوچ” وت واک ءُ وت مستر ات، کس مستر ءُ کستر نہ ات، ہرکس شرپدار ات۔

جولاہگ ءُ کتریاں گُد گْواپی کت، رَتک ءُ رَجءِ کار کت، مشک ءُ اینزک رتک، زِکّ رتک، گُد رَتک۔
زرگرءَ تلاہ سازی کت، چہ چمّگ ءُ جوہاں تلاہ، چاندی، بْرنج ءُ اے دگہ مادن کشّ ات ءُ سہت ءُ زیور جوڑ کت۔
شْوانگءَ مال چارینی کت، مالداری کت، شیر ءُ پنیر شر کت، روگن ءُ شیلانچ کت، پُٹ ءُ پژم نزّارت۔
آسن کارءَ داس ءُ تپر جت، زہم، کارچ، کاٹار، ہرّگ ءُ استرگ ساز ات، دہکانءَ ڈگار کِشت، بْرنج، گندیم، کاہ ءُ دان ودی کت، ہامینءَ مَچ پہرست ءُ ناہ جم کت، شیرگ گپت، پاچک ءُ پُرّو مِت۔
کنّات ءَ کہن جت، آپ درا کت، آبادی کت۔
موچیءَ کَوش دوتک، چبّو شر کت، چکنکاری کت۔
جتّ ءَ ساربانی کت، اشتر بانی کت، چالک ءُ پْروش کت، دَزگْواپی کُت، داز کار گپت، ساد، تگرد، لچ، پات، گورپات، کپات، تور ءُ دگہ سداں ازباب ساچ ات۔
دارکار ءُ واڑہاں دار تْراشت، دارءِ ازباب ٹاہینت، تہت، بوجیگ، لانچ، ننگار، ہَرِن، کاسگ، تہتگ، ڈُہل، رہت، دستگ ءُ دگہ ہزاراں ازباب جوڑ کت۔
مید ءُ ملّاراں دریاوردی کت، ماہیگ ءُ مدگ گپت، مالُمی کت، استار زانتی کت، گْوات زانتی کت۔
ساز گر ءُ پہلواناں شعر جت، ساز کت، دمال کت، کسہ ءُ داستان کت، دل وشنود کت انت، نادراہ علاج کت انت۔
دوچگر ءُ زِیکناں گُد دوچی کت، دستکاری کت۔
کُندری ءُ نکّاشاں نکش سازی کت۔
ساربانءَ ساربانی کت، بلوچ مڈی نہادیگءَ سر کت انت۔۔

ہمے رنگءَ “بلوچ” ایمن ءُ آسْراتیں زندے گْوازینگا ات۔ یک اشتراکی نظامے ات، ہرچ کارے بوتیں دْرستاں ہوریءَ کت۔ سُورے، مرگے، پُرسے، شادہے، گمے، وشی یے، لیب ءُ گْوازی یے یا جنگ ءُ جیڑہےکُل ہمدست ءُ ہمکار اتنت۔ ناں کسے رِند ات ءُ ناں ہوت، کُل بلوچ اتنت، گوں یکے دومیگءَ شیر ءُ شکر اتنت۔

آ زمانگءَ زرّ نیست ات، بلے مہرءُ دوستیءِ فراوانی ات، دل پْراہ ءُ کُشادہ اتنت، تپاکی ءُ ہوری ات، چاردیواری نیست ات، بلے حیاداری ات، کُلانی لجّ یک ات، زمین دْرستانی ہواریں میراس ات، ہرکس ہرجاہ کہ دلءَ گشت جہمنند بوت، موسمی لڈ ءُ بار برجاہ اتنت، ہما دمگاں کہ ہرکسءَ وتی گیگ دیست لڈ ءُ بوج کت۔ بلوچ گلزمین شگرب تاں مگرب یکے ات، ہچ ٹک ءُ بولکءِ جدّی میراس نہ ات۔

اتک یک گندگیں دورے، “بلوچ”ءِ پتّ ءُ تپاک اش پْروشت، چمء زاہرا وتیگ اتنت، بلے چیراندری دشمنءِ دست ہوار ات۔ پْرشت ءُ پْروش، تعصب، کست ءُ کینگ پہ زور رواج دیگ بوت انت، میزان میزانءَ دیما جُنزان بوت انت، ہچ رنگیں گر و دارے نیست ات، سیاستداناں سیاست کت، نادانءِ دستءِ ناہ پچ گپت ءُ سکن ئِے دستءَ دات، “بلوچ” اش پْروش دات، زمین اش پُل ات، بہر و بانگ کت، ہر رنگیں ناروائی یے کہ دلءِ اتک دستان اش درد نہ کت، بُودناکیں سر اش جت انت، لُٹ ءُ پل اش کت، مالء مپت دلء بے رحم۔۔

مکاراں مکاری کت، پلینڈاں پلینڈی کت، غداراں غداری کت، “بلوچ” کہ سرجم ءُ برجمیں تَوانے ات، وتی گلزمینءِ بے سلاہیں سلاہ بندیں پاسپانے ات پروشت ءُ گار اش کت۔

زوراکیں وہد اوشتوکیں آپے نہ انت، زندگیءِ تہا روچ پہ روچ بدلی سدلی آیان انت، ہمے کہ “بلوچ” بود کنت، سرءَ چست کنت، زوراک گوں نوکیں رپک ءُ ہیلہاں اُرش کننت۔

21می کرنءَ زات ءُ زُریاتءِ ناولّگ یک انچیں شعوری یا لاشعوری پندلے کہ “بلوچ”ءَ چد و گیشتر مان شِردینیت، “بلوچ”ءَ یک دگہ جنگےءِ دیمپان کنت آ جنگ نسلی تعصبءِ خلافءَ بے ترس ءُ تکانءَ بِنا کنگی انت۔

بلوچ راجکار، سیاستدان، وانندہ، زانندہ، لانک بندءُ سرمچار بائد اے پیمیں نسلی تعصباں ایر بہ جننت، تِج پْروش بہ کننت، وتی ہنرمند ءُ کسب سازیں ہستیاں ہمینچو شرپ بہ دینت کہ آ شاہی شاہان بہ بنت، وتی کسب ءُ ہُنراں پہ شانے دیما بہ برنت، لجیّگ مہ بنت، عیب مہ کننت، بلے حیف! سد حیف کہ اے درگتا تنیگا دل سرداریں مزن مرّاں گوشے نہ سُرینتگ۔

بلوچ راج تپاک بات
نسلی تعصب گار ءُ بیگواہ بات