کتاب/وانگی: دی ریچڈ آف دی ارتھ
نبشتہ کار : فرانز فینن
رجانک: جمال بلوچ
پیش گال
دومی بھر
دی بلوچستان پوسٹ
سیاھیں گونکورٹ ءُ زردیں نوبل نی ھلاس بیت اَنت۔ زیردست کنوکانی روچ ھلاس بیت اَنت، نی یک فرانسیسی ءِ ھبر کنوک اِنت ءُ گوستگیں جھمنند اِنت، اے زبان ءِ نوکیں لوٹاں سرجم کنگ ءَ اِنت۔ ایشی ءَ کارمرز کنگ ءَ اِنت ءُ ایردستیں راجاں ھبر کنگ ءَ اِنت۔ “پشت کپتگیں ملکانی جھمننداں تپاک بئیت”۔ چونیں زوال ءِ، پتانی واستا ما تھنا ھبر کنوک اِت اِیں۔ ءُ چک چد ءُ گیش اے سرپد نہ بنت کہ ما راستیں دروشم ءَ نیامی مردم اِنت۔ نی آ مئے بابت ءَ گُشتانک دے اَنت۔ بیشک، فینن مئے کُتگیں زلم ءُ زوراکیانی ھوالایاں دنت، ھرچی کہ سیٹیف، ھنوئی،مڈگاسکر ءَ بیتگ اَنت (فرنچانی دست ءَ بیتگیں الجیرینانی کُشت ءُ ھون) ۔ بلے آ ایشانی ایر جنگ ءَ وتی وھد ءَ زوال نہ کنت۔ آ تھنا ایشاں کارمرز کنت، ءُ اگاں آ زیردست کنوکانی پندلاں ماتیں وتن ءِ پسگانی کِرّ ءَ درشان کنت، ءُ وتی گوں مھلوک ءَ مانگیش اِتگیں سیادی ءَ گیشینگ ءِ جھد کنت گڑا بس وتی براتانی واستا۔ آئی ءِ مول ایش اَت کہ آ وتی مردماں سرپد بہ کنت کہ مارا مئے جند ءِ اڈ کُتگیں گوازی ءَ چہ چون بجن اَنت ۔
کم گالانی تھ ءَ بزان، سیمی جھان ءَ وت ءَ درگیپت ءُ آ فینن ءِ توار ءَ گوں وتی مردماں دلگوش اَنت ءُ ھبر کنگ ءَ اَنت۔ ما زان ایں کہ دنیگا ما اد ءَ بازیں گلامے درگپت کن اِیں، اے وڑیں مردم ھم در کیت کہ دنیگا آجوئی ءِ ھاتر ءَ جنگ ءَ اَنت انچیں ھم کہ سرجمیں آجوئی گپتگ اِش بلے ایردستی ءِ تُرس اِش انگت ھست۔ اے جتاھیں دروشم چہ چیردستی ءِ تھاری یا ایندگہ گالانی تھ ءَ زوراکیاں چہ ودی بیتگ اَنت ۔ یک ایردست کنوک دلجم اِنت کہ تھنا بیدے ءُ یک رھشون ءِ گچین کنت دومی نیمگ ءَ جنگ پرماؤک ءُ راھشونی کنوکاں جھمنندانی نوکیں برژوائی تک جوڑ کُتگ اَنت کہ سر ءَ داں پاد ءَ ھچ درد نہ ور اَنت۔ سیمی نیمگ ءَ درآمد آؤرتگ ءُ راھشونی دات اَنت ایشی ءَ ھوار لُٹ ءُ برجاہ برجاہ۔ ھمے میان ءَ یورپ ءَ مردمانی بھر ءُ بھنگی، بگیری کنوکیں ٹولی گیش کُت اَنت۔ ھمے رنگ ءَ آھاں زات ءُ زریات ھم ٹھینت کسے کستر ءُ کسے مستر ءِ تھ ءَ بھر کُت اَنت، وتی سرجمیں زور جت کہ ھمے رنگ ءَ زیردستیں راجاں بھر ءُ بانگی ءِ تھ ءَ بہ دار اَنت۔
فینن ھچ چیر نہ دنت، گوں ما جنگ کنگ ءَ یک برے زیر دستیں راج ءَ وت ءَ گوں وت ءَ جنگ کنگی اِنت، یا دوئیں جھد پجیگ ءَ کنگی اِت اَنت ۔ جنگ ءِ گرمائش ءَ تہ ئی سرجمیں جیڑہ بن گِر اَنت۔ کاسگ چٹیں کاروباری مردم ءُ دکاندارانی برژوازی ءَ بگر، اَربن پرولتاری ( ارزانیں گالاں بزاں مھکمیں مزدور طبقہ) کہ مدام آسراتی شوھازگ ءَ اَنت، دانکہ لمپن پرولتاریت (ارزانیں گالاں بزاں گیر مھکمیں مزدور طبقہ) اے درا انکلابی پوج ءِ ھک ءَ یکیں کِشک ءَ اوشتاتگ اَنت۔ پرچا کہ اے دمگاں زیردست کنوکاں پہ زانت ردوم داشتگ اَنت، دیمروی ءَ نیلگ ءَ اَنت۔ دھکاناں وھدے ھوش کُت آ گوں انکلابی طبقہ جوڑ بیت اَنت ۔ پرچا کہ آھانی سر ءَ تچک ءَ زلم بیگ ءَ اَنت، ھرچی کہ شھری مزدور اِت اَنت آیانی مکابلہ اے گیشتر ازیت ءِ تھ ءَ اِت اَنت۔ ءُ تھنا اے واستا کہ اے نی شود ءَ نہ مِر اَنت۔ ءُ ایش لوٹ کن اَنت کہ ھستیں سرجمیں اسٹرکچر ءَ کروج ءُ ھلاس کنگ بہ بیت، چہ ایشی ءَ کم ءَ ھچ وڑ ءَ منگ ءَ ساڑی نہ اَنت ۔ ءُ باج ءَ سرجمی ءَ برگ ءِ واستا ایشانی واستا المی ایش اِنت کہ اے راجی جُنز ءَ سوشلسٹ جُنز ءِ بہ کن اَنت۔ اگاں اے وڑ مہ بیت گُڑا مستری برژوازی طبقہ ءِ دست ءَ روت ءُ ریاست سرجمی ءَ وت واجہ بیگ ءَ ابید انگت ھم زیردست کنوکانی دست ءَ بیت، ھمے وڑ ءَ کٹنگہ ءِ گوما بیتگ اَت ( کٹنگہ کانگو ءِ یازدھیں اُستاناں چہ یکے بیتگ)۔
تنے وھدی سیمی جھان ءِ یک مُشتی ھم وتی مِنزل ءَ سر نہ اِنت۔ اے وھدی آئی ءِنسر ءَ کار بیگ ءَ اِنت، ءُ ھما وھد ءَ سرجم بیت منت کہ سرجمیں نوک آجو بیتگیں ملکاں پیشگی رنگ ءَ دھکانانی مستری بہ بیت ءُ یونین بہ ٹھینت۔ ھمے چیزاں کہ فینن افریقہ، ایشیا ءُ لھتیانی امریکہ ءِ مردماں سرپد کنگ ءِ جھد ءَ کنت۔ “مارا ھواری ءَ ھرچ جاہ ءَ سوشلزم ءِ آشوب آر گی اِنت اگاں نہ مئے گوستگیں واجہ مارا یک یک ءَ کَٹ اَنت۔” فینن اے چیر نہ دنت، نہ وتی نزوریاں نہ پرُشت ءُ پروشی ءَ نہ کہ دلجمی ءَ۔ لھتیں جاہ ءَ زرمبش ءِ بنگیج ردیں وڑے ءَ بیت، گُڑا دومی جاہ ءَ جُنز سک روگ ءَ بیت، لھتیں جاھاں سُست ترگ ءَ بیت مارا انت گُڑا پد ءَ بنگیج بہ کن اَنت بلے ایشی ھاتر ءَ دھکان تبقہ ءَ برژوازی تبقہ چہ بُن ھُنڈالاں گوجگی اِنت ۔ فینن وتی وانوکاں اے میان ءِ وڑ وڑیں سکی ءُ گرانیاں گُش اِیت گوں۔ آ راھشون پرستی بہ بیت یا شکسیت پرستی، مگر بی دود ءُ ربیدگ بہ بیت یا ھمے رنگ ءَ افریقہ ءِگوست ءِ دود ءُ ربیدگ بہ بیت، پرچا کہ راستیں دود ءُ ربیدگ تھنا آشوبی دود ءُ ربیدگ اِنت کہ، وھد وھد ءَ شرتر بیان بیت۔ فینن برُزیں توارے ءَ گوں اے گپاں کنگ ءَ اِنت، ما یورپین آئی ءَ اِشکت کنگ ءَ اِنت۔ اے کتاب کہ شمے دست ءَ اِنت اے وت اے گپ ءِ سبوت اِنت کہ آئی ءَ فینن ءَ ترسگ ءَ اِنت کہ چیر دست کنوکیں تاکت آئی ءِ شری ءِ چہ پائدگ چِست مہ کن اَنت؟
انا، آئی ءَ ھچ نہ ترس ایت۔ مئے رھبند نی کوھن اَنت، ھان آئی ءِ آجوئی ءَ کمے پشت گیج اَنت بلے داشت نہ کن اَنت۔ ءُ اے ھم سرپد مہ اِت کہ ما وتی رھبنداں مٹینت کن اِیں۔ “ مادر وتن” یا زیردست کنگ ءِ واب نی تھنا وت سریں ھبر اِنت۔ سیمی تاگتانی ھستی نی ھلاس اِنت، ءُ اگاں آ ھست اَنت گُڑا نالائکیں برژوازی تبقہ ءِ دروشم ءَ کہ پیش ءَ چہ زیر دست کنوک ءَ نادینتگ اَنت۔
نی مئے دروگاں بھا زیرگ ءَ نہ اَنت، آبادکارانی واستا تھنا یک راھے پشت کپتگ اَت کہ “ھون واریں تاکت” آ ھم ھمیشانی دست ءِ چیر ءَ بہ بیت ۔ جھمنندانی کِر ءَ تھنا یک راھے پشت کپتگ اَت کہ آ گلامی ءُ وت واجھی ءِ میان ءَ یکے گچین بہ کن اَنت ۔
شما اے کتاب ءَ وان اِت یا نہ فینن ءَ چی پرواہ؟ آ وتی براتانی کِر ءَ مئے ٹگیانی گرنچاں بوجگ ءَ اَت ۔ آئی ءَ زانت کہ نی مئے کاب ءَ تیر پشت نہ کپتگ۔ آ وتی مردماں گوشگ ءَ اِنت کہ” یورپ ءَ مئے براعظمانی سر ءَ دست ایر کُتگ اَنت، مارا ایشانی لنکُک ھما وھد ءَ داں پچگی اَنت داں اے مارا یل ءَ مہ کن اَنت ۔ اے وشیں وھد اِنت، نی چُش نہ اِنت کہ بھزیرٹہ، الیزہبیتھ وائل یا الجیریہ ءَ بیوکیں گپ جھان ءَ چیر بہ بنت۔ نی یک کچیں تاگت دیم پہ دیم اَنت، ءُ یک ءُ دومیگ داشتگ اِش۔ مارا ایشانی نزوریاں چہ پائدگ چِست کنگی اِنت۔ بیا اِت تاریک ءِ تھ ءَ اولی رند ءَ ایشانی سر ءَ چو گرند ءَ کپ ایں ءُ وتی اُرش ءَ چہ وت ءَ جھان ءَ منارین ایں۔ بیا اِت جنگ ءَ بندات کن اِیں، اگاں مئے کِر ءَ سلاہ نیست گُڑا اے کارچ کہ دیر اِنت ھمے ودار ءَ نشتگ، ھمے مارا بس اِنت۔”
یوروپین ءَ شما باید اِنت اے کتاب ءَ پچ بہ کن اِت ءُ ایشی تھ ءَ بہ پُتر اِت ۔ کمے گاماں پد شما گند اِت کہ درآمد آس ءِ چپ ءُ چاگرد ءَ اوشتوک اَنت۔ نزیک ءَ بیا اِت ءُ گوش دار اِت۔ آ شمے کاروباری مرکز ءُ کرایہ ءِ سر ءَ زرتگیں سپاھیگانی آیوکیں روچانی بابت ءَ گپ ءَ اَنت کے ایشاں پہ ھمیشاں ٹھینتگ اَنت۔ بلکیں آ شمارا بہ گند اَنت بلے آ نی وتی تورار ءَ جھل کنگ ءَ ابید وت ما وت ءَ ھمے سوڑگ ءَ کن اَنت۔ ایشانی لاتعلقی دل ءَ لگوکیں تیر اِنت۔ ایشانی پِت، شمے جوڑ کُتگیں مھلوک، ساھگ دروشمیں مردم، نی تھنا مرتگیں ارواہ اَنت۔ شمے جند ءَ ایشاں رژنائی پیش داشت ۔ ایشاں تھنا شمارا گوں گپ ءِ ھاٹیگ مان بیتگ، بلے ما ھجبر ایشانی پسہ دیگ ءَ ساڑی نہ بیتگ ایں۔ایشانی چک مرچی شمے ھچ پرواہ ءَ نہ کن اَنت، ایشانی آس ءَ اے گرم کُتگ اَنت ءُ چاریں نیمگ ءَ پہ ایشاں رژنائی داتگ ئِے۔ بلے اے آس شما روک کُتگ، نی یک کچے ءَ شما وت ءَ دُز سرپد بہ اِت ۔ شپ ءِ تھاروکی ءَ کپتگ اَنت ءُ سردی ءَ چہ برباد بیتگیں ۔ نی شما چکررو بہ ور اِت ھمے ساھگانی شما کہ چد ءَ نوکیں سھب ءِ بل اِیت۔ ءُ اے شما اِت کہ جِن ءَ ایر اِت۔
اے ھال ءَ شمے دل گُش ایت سوچ اے کتاب ءَ، وھدے کہ پہ ما نہ لکتگ گُڑا پرچا بہ وانین ایں ئِے۔
دو سبب اَنت، یکے و ایش اِنت کہ فینن شمارا بزاں یورپینانی سجیں گرنچاں وتی مردمانی کِر ءَ بوجگ ءَ اِنت ءُ اے درشان کنگ ءَ اِنت کہ چون شما گوں وتی رھبنداں چہ وتی جند ءَ جتا بیتگ اِت۔ نی ایشی ءَ چہ پائدگ چِست بہ کن اِت ءُ اِشی رژنائی ءِ راستی ءَ سرپد بہ بہ اِتت ءُ وتی کُتگیں ردیاں شر کن اِت۔
چہ ما متاثر بیتگیں وتی دستانی زمزیل ءُ جونانی سر ءِ زھمانی نشاناں چہ مارا شری ءَ زان اَنت، ما ھمیش ایں ایشاں ھچ وڑ ءَ رد کُت نہ کن اِیں۔ ھمے بس اِنت کہ آ مارا گُشت بہ کن انت کہ ما آھانی گوما چی کُتگ ءُ ما اے پھم اِت بہ کن اِیں کہ ما پہ وت ءَ چی کُتگ ۔
بلے آیاں اے کاریگیں؟ ھو کاریگیں، پرچا کہ یورپ مرگ ءِ دروازگ ءِ دپ ءَ اوشتاتگ۔ شما نی گوش اِت کہ شما مادر ءِ وتن ءِ نندوک ءِ ءُ یورپ ءِ اے زلم ءُ زیادتیاں دوست نہ دار اِیت۔ اے راست اِنت کہ شما آباد کار نہ اِت، بلے شما چہ ایشاں شرتر ھم نہ اِت۔ بلے ھمے آبادکار کہ زِر ءِ آ دست ءَ شُتگ اَنت اے شمے مردم اَنت۔ ءُ آھاں چہ آودہ پُلیتگ ءُ شمارا سیر آباد کُتگ۔ ءُ شما آ گُشتگ اَنت کہ اگاں شما گیشیں ھون ریچی کُت گُڑا ما چہ شمارا وت ءَ سنداِیں۔ ءُ بیت کنت شما آ چہ وت ءَ سستگ اَنت، بلے اِشی ءِ مانا ھمے بیت کہ یک ملکے ءِ وتی جاسوس ءُ ایجنٹ دیم بہ دنت دگہ ملکی ءَ اود ءَ جاوراں ھراب کنوکاں کمک بہ کنت ءُ بہ ودین اَنت، مردماں وت ماں وت ءَ بہ مڑین اَنت ءُ وھدے گرگ بنت گُڑا نی ملک ءَ جار بجن کہ مارا گوں ایشاں کار نیست۔
شما کہ انچو آزاد ھیال اِت، شما کہ وت ءَ دود ءُ ربیدگانی بندوک گوش اِت وت ءَ نرم دل گوش اِت، بلے شما بیھال ات کہ شما سک باز راج چیر دست کُتگ ءُ شمے نام ءَ اود ءَ ھم روچ انسانانی کُشت ءُ ھون بیگ ءَ ایں۔
فینن مدام وتی ھمراھاں، ھاس کر ھمے کہ گیشتر مگرب زدگ اَنت، آیانی کِر ءَ آبادکار ءُ آیانی نمائندگانی میان ءِ مھکمیں سیادی ءَ درشان کنت۔
کمے ھمت بہ کن اِت اے کتاب ءَ بہ وان ات۔ اوّل ءَ وَ اے شمارا پشل کنت، پشلی بکول مارکس ءِ یک انکلابی جزبگ اِنت۔ بچار، منی جند وتی اندری واباں چہ رک اِت نہ کنت۔ من ھم گوں شما اے گپ ءَ کن اِت کہ “ نی درو ھلاس”، اگاں من یک یورپی ءِ بستار ءَ اے کتاب ءَ دُزاں ءُ تھ ءَ یورپ ءِ بیماریانی الاج ءَ کش اِت کناں، شما ایشی ءَ شرتریں وڑے ءَ کارمرز کُت کن اِت۔
اِشی ءِ دومی سبب ایش اِنت کہ اگاں سورل ءِ فاشسٹ ھالتان ءَ یک کِر ءَ بہ کن اِت۔ گُڑا شما زانت کہ اینگلس ءَ پد فینن اولی مردم بیتگ کہ تاریک ءَ روچ ءِ رژنائی بکشاتگ ئِے ۔ ( جورجس سوریل یک فرنچ کواس ءِ فلاسفر ءُ تھیوریسٹ ءِ بیتگ) ءُ ( فاشسٹ ارزانیں گالاں ھما مردماں کہ گوش انت بزاں منان ءُ من بس)۔ شما اَے سرپد مہ بہ اِت کہ اِشی گرم دماگی ءُ ناوشیانی سوب ایشی ءِ گوما بیتگیں کسانی ءِ زیادتی اَنت۔ آ و تھنا یک گونڈیں جاورے ءِ بابت ءَ گپ کنت۔ بلے ایش اے گپ ءِ واستا بس اِنت کہ آ ھرچ ھما بُرز ءُ جھلیاں ترتیب دیان ءَ کے مئے آزاد ھیالیں مناپکاں چہ ما چیر داتگ اَنت ءُ ھمے مئے مرچیگیں زند ءِ ھمے رنگ ءَ زمہ واری اَنت کہ فینن ءِ زمہ واری اَت اَنت ۔
گوستگیں کرن ءَ، مڈل کلاس اے سرپد بیتگ اَنت کہ مزدور ھڑکھی اَنت۔ کہ پہ وتی اِرس ءَ ھرچی کن اَنت ءُ بے راھبندیانی تھ ءَ پُتر اَنت۔ بلے انگت ما ایش وتی تھ ءَ ھوار کُتگ اَنت گوں ءُ آجوئی داتگ اَنت، آھانی مھنت ءَ بھا کنگ ءِ آجوئی۔
انگلینڈ ءِ وڑ ءَ فرانس ءَ ھم انسانیت ءِ لیکہ جھانی ءِ بیتگ۔ اود ءَ کہ پہ زور مزدوری کنائینگ ءِ گپ اِنت گُڑا اد ءَ کمے دگہ وڑ اِنت۔ ایشی تھ ءَ ھچ وڑیں ّاگریمنٹ نیست اَت، ءُ باز رند ءَ بیھار دیگ ھم بیتگ۔ ھمے رنگ ءَ زلم ودان کنت۔ مئے زِرءَ آ دست ءِ سپاھیگ مئے مادر وتن ءِ اڈ داتگیں انسانی رھبنداں پروشگ ءَ اِت اَنت، آ رھبند چوں اے وڑ ءَ اِت اَنت کہ ابید ءِ جرم ءَ کَس دومیگ ءَ وتی گلام جوڑ کُت نہ کنت، کس ءَ کسے پُل اِت نہ کنت نہ کہ کسے دگر ءَ کُشت کنت، بلے آ اود ءَ نسل پرستیں رھبند جوڑ کنگ ءَ اِت اَنت۔ ھمے رنگ ءَ آود ءِ جھمنندانی سر ءَ اے رھبند ایر کنگ بیت کہ آ ایشانی برابری ءِ مردم نہ اَنت، نی آود ءَ پوجیانی کار ھمیش اَت کہ رھبند ءَ راستی ءِ دروشم ءَ بہ دنت۔ ایشاں باکائدہ ھمے ھکم دیگ بیت کہ زیردستیں ملکانی مردماں شادیانی کچ ءَ بہ رسین اِت ءُ آھانی انسانی پجار ءَ ھلاس بہ کن اِت دانکہ آیوکیں روچ ءِ آبادکار ایشانی سر ءَ وتی زوراکیاں جائز گوشت بہ کن اَنت۔ زیردست کنوک تھنا اے واستا زلم ءُ زوراکی نہ کنت کہ زیردستیں راج ءَ چہ وت ءَ دیر بہ دار ایت، بلکیں اے واستا ھم کہ ایشی انسانیت ھم ھلاس کنگ ءِ سرجمیں جھد کنگ بہ بیت، ایشانی زبان ءِ جاہ ءَ وتی زبان مُشگ بہ بیت۔ ایشاں و تھنا ایشانی جسمانی ژندی ھاموش کنت ۔ شُد ءُ نادرھایاں چہ ابید ھم اگاں ایشانی تھ ءَ کمے ھم گیرت پشت بہ کپ ایت گُڑا آ ھم پہ تُرس ھلاس کنگ بیت۔ دھکانانی سر ءَ تپنگ دارگ بنت۔ آبادکار ایشانی زمیناں پچ گِر اَنت ءُ ایشاں پہ لٹ پد ءَ ھمیشانی زمینانی سر ءَ دھکان کاری پرما انت۔ اگاں یک دھکانے بگاوت بہ کنت گُڑا پوجی آھانی سر ءَ تیر گواری کنت۔ جند ءِ زمین ءِ سر ءَ دھکان ءِ جون ایر اِنت، ءُ اگاں اے وتی سلاہ ءَ دور بہ دنت گُڑا وتی جند ءِ تھ ءَ زلیل بیت، مھلوک ءِ دیم ءَ سر ءَ چِست کُت نہ کنت، چہ پشلی ءَ ایشی جند پروشت ءُ پروشی ءِ آماچ بیت۔ زانتکارانی دست ءَ سرجمیں کاروبار سوبمندی ءَ گوں کنگ بیرت۔ نپسیاتی ادارہ زیک جوڑ نہ بیتگ اَنت نہ کہ مردمانی برین واش کنگ زیک ءَ چہ بندات بیتگ۔
اے سرجمیں چِست ءُ ایراں پد ھم یورپ وتی مکسد ءَ سوب مند نہ بیت۔ نہ کانگو ءَ کہ آودہ نیگرو آنی دست برگ بیتگ اَنت نہ کہ انگولہ ءَ کہ زیتاں آودہ مردمانی لُنٹ ٹنگ کنگ ءُ کُبل کنگ بیتگ اِت اَنت۔
من نہ گُشاں مردم پہ جناوری مٹینگ نہ بیت، من گوشگ ءَ آں اے وڑ داں ھما وھد ءَ بیت نہ کنت دانکہ تو آئی ءَ سرجمی ءَ نزور مہ کن ئے۔ تھنا ٹگی ٹوری ءَ کار شر نہ بنت، ترا مردم گیشتر شودیگ کنگی اَنت، شُد مردماں گلام دارگ ءِ مستریں اوزار اِنت۔
پرچہ کہ وھدے تو وتی دابیں مردمے ءَ وتی پالتو جناور جوڑ کن ئے گُڑا تو آئی دستکاری ءَ کمتر کن ئے۔ تو آئی ءَ ھمینچو ھم کم بہ کن ئے، آکر کار آ ڈگار ءِ مزدور توری ھمینچو بیاری، آئی ءَ گنتر ءَ کپ اِیت۔ ھمیشی سبب ءَ پد ءَ آبادکار توک ءَ دور کُت کنت، پد ءَ گُڑا انسان ءُ جناور ءِ توکی نسل ءِ درکئیت کہ ھمود ءِ جھمنند اِنت۔
جتگیں، پشت کپتگیں، شدیگیں، دل ترکیں مدام یک وڑ ءَ بنت، آ توری اسپیت پوستے بہ بیت، سیاہ پوستے، یا زرد پوستے۔ آ مکار، سست ءُ دُزے بیت، آئی ءِ کِر ءَ دگہ ھچ کمائی ءِ در نہ بیت، آ تھنا لٹ شاپی ءِ زبان ءَ سرپد بیت۔
بزگیں آباد کار! ھمد ءَ اے جاندر بیت۔ اِشی ءَ نی راہ ءِ درگیجگی اِنت، اد ءَ پہ آئی ءَ المی بیت کہ ھمیشاں کہ آ لُٹگ ءُ پُلگ ءَ اِنت، ھمیشاں بکش اِیت چو جِنانی وڑ ءَ۔ بلے، اے وڑ بیت نہ کنت، پرچا کہ آئی ءَ اد ءَ لُٹ ءُ پُل برجاہ دارگی اِنت، آ اد ءَ کُشت ءُ ھون ءَ کتل ءِ آم شُت نہ کنت، اگاں آ بہ کنت گلام ءُ جانور دابیں مردم آئی دست ءَ چہ روان بنت ءُ آئی سرجمیں ٹھینتگیں نزام پُشت ءَ روان کنت ءُ چمد ءَ زیردستی ھلاسی نیمگ ءَ رؤت۔
بلے اے دمانی ءَ نہ بیت، کلاں پیش یورپ ءِ ھکومت ھست بیت۔ اے وھد ءَ یورپ ءَ جنگ پروش وارتگ۔ بلے اے پروش ورگ تھنا وھد ءِ زاھر نہ اِنت۔ اے انگت سرپد نہ اِنت کہ ھمودے جھمنند نیم جھمنند اِنت ۔ اِشی ءِ گپاں اگاں گوش بہ دار ئے گُڑا آ لوٹ اِیت کہ جھمننداں گوں انچیں دابے بہ کنت کہ آھانی تھ ءَ ھمے ردوم تباہ بہ بیت اگاں نہ نزور بہ بیت۔ ھمے رنگ ءَ سَے نسل ءَ پد اے وڑیں ھترناکیں لائکی ءِ دیم ءَ اتک نہ کنت۔ آ چونیں لائکی ءِ گپ ءَ اِنت؟ ھمے لائکی کہ گلام وتی واھند ءَ کُشگ ءِ سکین ءَ دنت۔ آیا آ نی وتی کُتگیں کاراں سرپد نہ اِنت کہ نی ھمے رنگ ءَ آئی سر ءَ کپتگ ءَ اَنت؟ آیا آ چہ دھکانانی کُشت ءُ ھون ءَ وتی کُتگیں زلم ءُ زوراکیانی پجار ءَ کُت نہ کنت کہ زالمی ایشانی رگ رگ ءَ مان اِنت؟ وھدے کہ ایشانی ھچ وڑیں اِلاج نیست؟ ایشانی سوب ءِ پٹگ سک ارزان اِنت۔ اے ھچ پرواہ نہ کنوکیں مھلوک کہ وتی تاگت ءَ گوں گنوک اَت ءُ نی ترس اِیت کہ ھمے تاگت چہ دست ءِ مہ رؤت۔ اے بیھال اِنت کہ اے ھم یک وھدے مردم ءِ بیتگ ءُ نی وت ءَ شیپگے یا توپگے سرپد بیت ایشان یکین اِنت کہ ما اگاں مردمانی اوسلہ آں یک ھدے ءَ بہ داریں گُڑا بکول ھمیشانی اے کم نسل پد ءَ پالتو جناور جوڑ بیت کن اَنت ۔ بلے ایشانی سر ءَ ھما انسانی ترانگ ءُ زھمانی نشان ایر بنت ۔ ایشی ءَ ابید دگہ چیزیں کہ انگت ھست کہ آ سرپد نہ اِنت۔ آ ایش اِنت کہ ھمے بستار کہ مارا دگراں داتگ ایشی ءَ مہ من ایں۔ ما چی گُشتگ اَت سیمی نسل؟ بیا کہ سیمی نسل ءَ بِل، دومی نسل ءِ چم پچ اَنت ءُ گندگ ءَ اَنت کہ آھانی پِتانی سر ءَ چترانی ھور اِنت۔ آ نپسیاتی ھوالہ ءَ امبر ءِ مستریں بھرئی ءَ تپیگ ءُ ژند اَنت۔ بلے یک شگل ءَ زلم ءُ شدت آھاں انچیں نہ سگوکیں ھالی ءَ سر کنت کہ یورپ ایشی کَنڈءَ پور کُت نہ کنت ۔ اے زوت بیت یا رند تر ءَ، بلے بیت۔ ایشی ءَ پد وھدے یورپ ءِ باریگ کیت، یورپ اے وانینگ بیت کہ لج، شُد ءُ درد چی اِنت۔ وھدے ایشانی جزبگ چہ آسریچیں کوھاں بیت ءُ اے گوں انچیں تاگتے ءَ دیم ءَ کاینت کہ یورپ ءَ ایشانی سر ءَ دور داتگ ۔ شما گُشتگ اَت نہ کہ اے شدت ءَ ابید دگہ ھچ نزان اَنت نہ؟ شما راست گُشتگ اَت، بندات ءَ شدت زیردست کنوک کن اَنت بلے زوت زیردستیں راج شدءَ وتی کن اَنت۔ اِشی میان ءَ ایش اِنت کہ مئے جند ءِ شد ءَ مارا پد ءَ دیگ بیت ۔ ھما رنگ ءَ کہ آدینک دیم ءَ اوشت ئے آدینک ترا تئی جند ءِ اکس ءَ پیش دار اِیت ۔
اے سرجمیں چیزانی تھ ءَ ھچ وڑی ردی فہمیءَ بیگی نہ اِنت ۔ اے جنونی زھرگ، اے تب ءُ ترندی، ایشانی تھ ءَ کے کُشگ اِت مدامی واھشت ءُ سرد نہ بیوکیں اشانی زوراریں جنون۔ اے نی مردم جوڑ بیتگ اَنت، ھمے مردم کہ آبادکاراں وت جوڑ کُتگ اَنت، ھمے نئیت اَنت گوں کہ ایشاں ما جناور جوڑ کن اِیں ءُ ایشانی بڈ ءَ بھر جن اِیں۔ اے درو آبادکارانی سوب ءَ بنت ءُ زیردست کنوکانی ھلاپ ءَ باں۔ کینگ ءُ پد ءَ کوریڻ کینگ ایشانی تھنا میراس اِنت، واجہ ایشاں توار پر جنت ءُ بیھار دنت دانکہ ایشاں آ ایشاں سست بہ تر اِت ءُ پد ءَ جناور جوڑ بہ بلے آ نی سرد کُت نہ کنت، آئی ءَ آئی مکاد نیم راہ ءَ مانگیشین اَنت۔ ھمے رنگ ءَ زیردست کنوکانی نزوری ءُ آھانی جبر ءِ زوری ءِ سبب ءَ، نیم جھمنندیں مھلوک اگاں انسان ءِ بیت ءُ چد ءُ گیش جناوری زندگی ءِ گوازینگ نہ لوٹ اِیت۔
ایشی ءَ پد چی بیت ؟ ما دراہ سرپد ایں کہ چی بیت، آ نی دم بُرتگ اَنت۔ زاھر اَنت کہ یک رنگے ءِ پُرشت ءُ پروش ءِ۔ آ نی ٹگ ءُ دُز جوڑ بیتگ اَنت۔
اندازہ بجن اِت!
بلے ایشانی گونڈیں گونڈیں دُزی یک انچیں مزاھمتی ءِ بندات اِنت کہ تنے وھدی گیر منزم ایں۔ اے و ھیر ھچے نہ اِنت، ایشانی تھ ءَ ھنچیں مردم ھم درکیت کہ گوں ھشکیں دستاں تپنگ ءِ دپ ءَ کپ اَنت، اے ایشانی ھیرو جوڑ بنت، لھتے یورپینانی کُشگ ءَ بامرد جوڑ بیت ءُ پد ءَ کُشگ بنت، کسے ایشاں ڈُنگ یا شھید۔ بلے اشانی جنگ ءَ پد مھلوک تُرس ءَ گار بنت۔ ھو آ تُرس ءَ گار بنت پرچا کہ زیردست کنوک یک ھنچیں رنگے ءَ دیم ءَ کاینت کہ جھمنندانی دل ءَ یک تُرسے ودی بیت۔ اِشی ءَ چہ مراد تھنا اَے نہ اِنت کہ اشانی دل ءَ تھنا زیردست ءِ تُرس پیداک کن اَنت بلکیں ایشانی جند ءِ زھرگ ھم ایشاں ترسین اِیت۔ اے وتی تئی مجبوری ءُ مئے ایشانی نیمگ ءَ سک داتگیں تُپنگانی میان ءَ بِر بنت۔ ھما یورپینانی کُشگ ءِ واھشت کہ ایشانی ارواھانی تھ ءَ کل اِنت بلے آ ایشی ءَ ھجبر پھمت نہ کن اَنت، پرچا کہ اے شد ایشاں پاد نہ کُتگ ۔ اے بندات ءَ مئے شد بیتگ کہ ایشانی تھ ءَ شُتگ ءُ اِش ٹکر ٹکر کُتگ اَنت ئِے۔ اے زیردستیں انسانانی اولی کار ایش بیت کہ اے وتی ٹپیتگیں زھرگ ءَ وتی تھ ءَ توسین اَنت۔ ھمائی ءَ کہ اشانی ءُ مئے اخلاقیات ایر جت، بلے اے ایشانی انسانیت ءِ گُڈی پناجاہ بیت۔
فینن ءَ بہ وان اِت، اے زانگ ءِ واستا کہ چون جھمنندانی گنوکیں کُشت ءُ ھون ءِ واھشت ایشانی لاشعوری ءِ پرچار ءَ کنت۔
دی بلوچستان پوسٹ: اے نبشتانک ءِ تہا درشان کُتگیں ھیال ءُ لیکہ نبشتہ کار ئے جِندئیگ اَنت، الّم نہ اِنت کہ دی بلوچستان پوسٹ رسانک نیٹورک ایشانی منّوک بہ بیت یا اگاں اے گل ءِ پالیسیانی درشانی اِنت۔
