نبشتانک: زاناں تو پہ راجی زُبان ءَ چے کُت کن ئے؟
نبشتہ کار: آئیشہ بلوچ
دی بلوچستان پوسٹ
بلوچ راج ءِ وڑ ءَ تُرکی ءِ زیردستیں کُرد راج ءَ ھم آیانی راجی زُبان کُردی ءُ زازاگوارنی ماں وانگجاھاں وانینگ نہ بنت۔ تُرکی ءِ زیردستی کُردستان ءَ کُرد زبانانی وانگ ءُ زانگ ءَ ھوار کردی زبان ءِ شائِری ھم بلاھیں گُناھے ءُ بلکیں کُرد راج وتی گم ءُ شادے ھمے وتی دود ءُ ربیدگ ءِ رِد ءَ آسر کُت نہ کن اَنت۔ بزاں زورگیریں تُرکی کُرد راج ءِ سر ءَ وڑ وڑیں کھر ءُ زورانسری کنت۔
البت ھمے راج ءَ وتی گلامی مار اِت ءُ مرچاں ھر کُرد راج ءِ بْرات ءُ گْوھار، واجہ ءُ ھاتون، کماش ءُ ورنا ءُ نودربر ءُ اُستاد دْراہ وتی دزھُورکی ءِ ھر ساھت ءُ دمانے پہ وتی زُبان ءِ دیمروی ءَ دے اَنت۔ ھر کُردے وتی گِس ءَ وتی راجی زُبان ءِ درونتاں وت وان ایت ءُ پد ءَ وتی راجی زُبانی نبشتہ ھیل کنت۔ بزاں سیلپ سٹڈی ءِ آسر ءَ وتی راجی زُبان ءَ وت دربر اَنت۔ ھر کُرد مرچاں وتی راجی زُبان ءِ ھزمتکار ءُ جُھدکار اِنت۔ ھر یکے ءَ وتی پنچ پنچ کُردی ءُ زازاگورانی ءِ وٹس ایپی دربرجاہ ءِ گل اڈ کُتگ ءُ وتی دمک ءِ مردماں ماں، ٹیلی گرام ءُ وٹس ایپ ءَ کُردی زُباناں وانین ایت۔ اگاں شُما چہ پیسبُک ءَ بہ چار اِت گُڑا شُمارا بے شمار کُرد وانگجاہ ءِ پیسبُکی تاکدیم ءُ گل وت پہ گِندگ ءَ رس اَنت کہ اود ءَ ھر چیزے ماں کُردی زُباناں نبشتہ اَنت۔ توری یوٹوب ھم بہ بیت بہ گِند ئے اود ءَ ھم شُمارا کُردی زُبانانی دربرگی چینل رس انت کہ کُرد زالبول وتی راج ءَ کُردی زُبان ءَ وانینگ ءَ اَنت۔ ھر کُرد ءِ گْوھار ءُ برات ماں چاگِردی رسانکدراں وت ماں وت وتی زُبان ءَ گپ ءُ رپ ءَ بنت۔ ھر یکے وت ءَ گوں پَھر ءُ ناز ءَ گْوش ایت کہ من کُردے آں ءُ من وتی وس ءُ واک ءِ ھساب ءَ راج ءِ ھزمتکارے آں۔
یک کُرد دزگْوھارے ءَ گوں من گپ ءُ رپ ءَ گْوشت “اگاں ما کُرد وتی راجی زُبان ءَ بہ وان ایں گُڑا بزاں ما وت ءَ گوں وتی راجی آجوئی ءِ لوٹوکیں سِلاھبندیں گل پی کے کے ءَ ھمگرنچ مار ایں چی ءَ کہ اگاں ما وتی راجی زبان ءَ وان این ءُ دربر ایں گُڑا ما زُبان دوست بہ ایں۔ وھدیکہ ما زبان دوست بیتگ ایں گُڑا ما ابرمی راج دوست بہ ایں ءُ پد ءَ راجدوست وَ ڈیھ دوست بنت۔ بِہ گِند ئے وھدیکہ یک راجے ڈیھ دوست بیتگ ءُ وتی راج ءِ گلامی ئِے ماراتگ گُڑا ھما راج وتی راج ءُ ڈیھ ءِ گلامی ءَ وَ نہ منّ ایت بلکیں پہ وتی راجی آجوئی ءَ آشوبے رُدین ایت۔”
نی بیا اِت ءُ کمیں بہ جیڑ ایں کہ زاناں ما بلوچ راج ءَ پہ وتی راجی زُبانانی دیمروئی ءِ ھاتر ءَ ماں اِے پِڑ ءَ چے کُتگ ءُ مئے راجی آجوئی ءِ لوٹوکیں راجی رھشُون ءُ راجدوستیں مردماں پہ راجی زُبانانی دیمروئی ءَ چونیں جُھد اَنت ءَ مرچیگیں وھد ءَ چے کُتگ؟ بلے راستی وَ ھمیش اِنت کہ ما ھچ نہ کّتگ ءُ پہ راجی زُبانانی دیمروئی ءَ ما انگت ءَ ھم ھچ نہ کنگ ءَ ایں۔ اگاں بِہ گِند ئے توری راجی شائِر بہ بنت یا مئے راجی رھشُون دْراہ وتی گپ ءُ تران ءِ وھد ءَ راجی زُبان براھوھی ءُ بلوچی ءِ زگریں گالاں ڈالچار کنان ءَ پارسی ءُ ھندی ءِ گالاں ماں بلوچی ءِ گُپتاری ءَ جاہ دے اَنت گُڑا راج چَہ اِے وڑیں ناسرپدیں شائِر ءُ رھشُوناں چونیں اُمیتے دار ایت کہ اِے راجدوستیں شائِر ءُ رھشُون پہ راجی زُبانانی وانگ ءُ دیمروئی ءِ ھاتر ءَ وتی ٹَک(ٹرائیب) ءِ مھلوک ءُ وتی منّوگراں پنت ءُ سوج بہ کن اَنت کہ وتی راجی زُباناں بہ وان اَنت دربر اَنت۔ ما بے ھال مہ بہ ایں کہ پاکستان ءِ ٹھینوک بنگالیاں ھم ھما وھد ءَ وتی راج ءِ گلامی مار اِت وھدیکہ آیانی زُبان ءَ سرکاری درجگ دیگ نہ بیتگ اَت ءُ پہ زُبان ءِ پھریز ءَ آیاں 21 مارچ 1953 ءَ وتی سر ندر کُتگ اَنت۔ واجہ ڈاکٹر ناگُمان بلوچ گْوش ایت “داں وھدے کسے زُبان دوست مہ بیت آ راجدوست بیت نہ کنت” پمیشکا ما تچک بہ زان ایں کہ راجی آجوئی ءِ آشوب بے راجی زُبان ءِ وانگ ءُ نبشتہ دربرگ ءَ نئیت۔
باید انت ماں گلامی ءِ زمانگ ءَ مارا پارسی ءُ ھندی وتی وانگجاھاں لِمٹ کنگی لوٹ ایت ءُ ما ھمروچ وتی دزھُورکی ءِ نیم ساھتیں وھدے پہ براھوھی ءُ بلوچی درونتانی وانگ ءَ بہ دے ایں۔ چوناھیگا مرچی ھر وانگجاھے ءِ کتابے ماں انگریزی ءَ اَنت گُڑا باید اِنت ما وتی سرجمیں ھاٹیگ ءَ پہ بلوچی ءُ انگریزی ءِ میتز، پِزکیس، بیالوجی ءُ سائنس ءِ وڑیں کتابانی وانگ ءَ بہ دے ایں کہ اِے دْراہ کتاب ماں انگریزی ءَ انت۔
نی باید اِنت نیکراھیں مُلائی تبلیگ ءِ وڑ ءَ ما دْراہ بلوچ یکجاہ بہ این ءُ راج ءَ راجی زُبان ءِ بابت ءَ سرپدی بہ دے ایں کہ ما بلوچ ایں، بلوچی مئے وتی راجی ءُ ماتی زُبان انت پمیشکا پہ مارا بلوچی وانگ ءُ زانگ ءِ ھیل گِرگ ءَ یک ھپتگے لگ ایت۔ باید اِنت ما وتی راجی زُبان ءِ درونت، نبشتانک، آزمانک ءُ گْوشکنداں وانان ءُ بلوچی لبزانک ءَ ھیل گِر ایں۔
اگاں ما دْراہ بلوچ راج کُرد راج ءِ وڑ ءَ پہ وتی راجی زُبانی دیمروئی ءِ واست ءَ جُھد بہ کن این ءُ وتی راج ءَ ماں پیسبُک ءُ وٹس ایپی وانگجاھاں وانین ایں گُڑا مئے راجی زُبان ھم گیدی ءِ دگریں زُبانانی ڈول ءَ دیمروئی کن اَنت۔ اے مئے ھر بلوچ ءِ زمہ واری اِنت کہ پہ بلوچی زُبان ءِ دیمروئی ءَ ما ھر یکے وٹس ایپی، ٹیلی گرام ءُ پیسبُکی گلاں اڈ کن این ءُ وتی نزیکیں سْیاداں بلوچی بہ وانین ایں۔ باید انت ما ھر باسک زیت بلوچی زُبان ءَ دربر این ءُ دیم ءَ وتی لوگ ءِ مردم، سْیاد ءُ سْیالاں ھم وانین ایں۔
من گُڈسری یک گپے گْوشگ لوٹ آں کہ مئے راج ءِ تہ ءَ لھتیں بدیں مردم ھست اَنت کہ پہ نودربرانی دلپْروشی، راج ءِ تہ ءَ بکڑے ودی کنگ ءِ ھاتر ءَ دژمن ءِ پلہ مُرزی ءَ ھمے پوتاری کن اَنت کہ بلوچی زُبان ءَ نبشتہ سْیاھگ نیست پمیشکا بلوچی وانینگ نہ بیت بلے من راج ءَ دلجمی ءَ گْوشگ لوٹ آں کہ راستی مُدام باج بارت ءُ راستی ءِ نیمگ ءَ باز رندگیر کا اَنت ءُ راستی ءِ کاروان مُدام بز بیت پمیشکا راست ءُ رواج گپتگیں سید رھبند ءِ نبشتہ رھبند ءِ جُھدکار ءُ ھزمتکار بے کساس اَنت کہ آ ھر یکے ءَ سید رھبند ءِ رِد ءَ بلوچی درونت اڈ کُتگ ءُ وتی دمگ ءِ راج بلوچی وانیگ ءَ انت۔ ما دلگوش بَہ ایں کہ بے رھبند ءُ وتگڑ ناں وت وان اَنت ءُ نَیکہ راج ءِ وانینگ ءَ کِل اَنت۔ ایشاں ناں وت رھبند ءُ درونتے ھست ءُ نَیکہ نودربرانی جُستانی پسّو دیگ ءِ ھاٹیگ ءُ منّانکے اش ھست۔ اِے بس راہ ڈنگر ءُ راہ ءِ کُچک ءِ داب وک اَنت بلے کاروان وتی مِنزل ءِ نیمگ ءَ روان کنت ءُ سر بیت۔
گالوار وَ ھر زُبان ءَ بنت ءُ باید اِنت ما ھر یکے وتی گالوار ءِ رِد ءَ گپ بہ کن ایں بلے راجی زُبان ءِ نبشتہ ماں یکیں سْیاھگ ءَ بہ دار ایں ما بس ھمے سرپد بِہ بَہ ایں کہ راجی زُبان ءِ نبشتہ ءِ دیمروئی بلوچی ھر گالوار ءِ دیمروئی اِنت کہ توری رکشانی بہ بیت یا توری سلیمانی ءُ مکُرانی گالوار بہ بنت کہ چریشی ءَ ھر گالوار ءِ گالاں ھاٹیگ رس ایت ءُ راجی زُبان ءِ زگریں گال گار ءُ بیگواہ نہ بنت انچوشکہ مرچاں پارسی ءُ ھندی مئے زُباناں بے کساس تاوان دیگ ءَ اَنت۔
بلوچی مئے وتی شھدیں زُبان اِنت ءُ بلوچی مئے راجی پجّار اِنت۔ بیا اِت وتی راجی زُبان ءَ وت دربر اِت ءُ دیم ءَ ھم وانین اِت۔ بلوچ راج ءِ پدریچ شالا وتی راجی زُباناں ما وانگجاھاں وانات اَنت، بلوچ میزران بات اَنت ءُ بلوچی دیمروئی بہ کنات
دی بلوچستان پوسٹ: اے نبشتانک ءِ تہ ءَ درشان کُتگیں ھیال ءُ لیکہ نبشتہ کارے جِندئیگ اَنت، الّم نہ اِنت کہ دی بلوچستان پوسٹ رسانک نیٹورک ایشانی منّوک بہ بیت یا اگاں اے گل ءِ پالیسیانی درشانی اِنت۔