کتاب: تاریخ اور آج کی دنیا
نبشتہ کار : ڈاکٹر مبارک علی
چمشانک: منیره بلوچ
دی بلوچستان پوسٹ
اے کتاب ءِ تہ ءَ ڈاکٹر مبارک علی لھتیں چاگردی جیڑھانی سر ءَ گپ جتگ کہ آئی ءِ تہ ءَ جتا جتائیں سرھالانی سر ءَ گپ جنت چُش کہ، راجدپتر، زورآوری لیکہ(نوآبادیاتی نظریہ)، مذھب، زورآور(سامراج)، بھادری ءُ دودمان ءِ سر ءَ گپ جنت۔
نبشتہ کار نبشتہ کنت کہ راجدپتر ءَ اولی رند ءَ یورپ ءِ راجی ریاستانی سر ءَ چمشانک داتگ ءُ پد ءَ کم کم ءَ نوآبادیاتی ءُ سامراج ءِ شنگ ءُ تالان کُتگ کہ ایشی ءِ آسر ءَ کسانیں ٹکاں زلم ءُ زوراکی ءِ ھلاپ ءَ وتی توار چست کتگ ءُ نوآبادیاتی راج دپتر ءَ چہ آجوئی زرتگ۔
اے وڑ ءَ راجدپتر ءُ راجانی دیم ءَ آیگ ءُ برجم بوگ بندات بوت۔ بلے نوآبادیاتی نزام ءَ چہ آجو بوگ ءَ نیشنلزم ءِ مزنیں کردے بوتگ۔ مردم آجوئی ءِ ھاتر ءَ ھما وھد ءَ جُھد کُتگ اَنت کہ آ وت ءَ راجی لیک اِتگ اَنت۔
نوں گپ پاد کَیت کہ نیشنلزم چے یے نیشنلزم اولی رند ءَ 1798 ءَ کارمرز بوتگ ءُ 1830 ءِ دھک ءِ یورپی انکلاباں اے گال پد ءَ کارمرز بوتگ۔ ڈاکٹر مبارک علی گوش اِیت کہ پیسر ءَ ایشی ءِ مانا مردمانی وپاداری گوں اُلس ءَ بوتگ، ریاست ءِ گون ءَ انّا، بلے انوں گوں دوئیناں وپاداری بزاں راج ءُ ریاست ءِ گوں درانگازی بوتگ۔
نیشنلزم ءِ سئے بُن رھبند ھاکمیت، یکجاھی ءُ پجّار انت۔ ھمے سئے چیز مردم ءَ پہ وتی ڈیھ ءِ واستا جنگ ءِ سوج ءَ دے اَنت ءُ پہ یک راجے ءُ آجوئیں ڈیھے ءِ واستا اگاں لوٹ بوت گڑا وتی سراں ندر کن اَنت۔
نو آبادی بزاں ھما راج کہ دگہ زوراک تریں ملکے ءِ سیاسی ایردستی یا ٹارچر ءِ چیر ءَ بہ بیت آئی ءَ کبزہ یا کالونی گُش انت۔
کولونیل ازم ھما وھد ءَ وتی سر ءَ چست کنت کہ یورپی راجاں وت ءَ چہ دگہ راجاں کہ کسان ءُ نادان ات اَنت ، دیمروی ، مزھب ءُ برز لیک ات انت ۔ آئی ءِ باور ات کہ آ نہ ایوک ءَ اے کسانیں راجاں آیانی وڑیں مزھب جوڑ کنت بلکیں آیانی وسیلہ ءُ وسیلھاں ھم کارمرز کنت ءُ آیاں بالاد ءَ سر کنت۔
بلے سامراج ءَ آیانی مالی سرپدی ءِ بُرز کنگ ءُ آھاں وشھالی دیگ ءِ بدل ءَ کسانیں راجانی سر ءَ زلم ءُ زوراکی کت ءُ آھانی وسیلگ لٹ ءُ کُٹ کت ءُ آھانی دمگ ءَ پدمنتگ ءُ زوال کت گوں آھاں جتگ ءُ سبک ءِ نشانگ جوڑ کنگ بوت۔
چہ ھمے وھد ءَ اے نزام تاں روچء مرچی برجاہ اِنت۔ مروچی ھم نوک آبادیں تبکانی تہ ءَ سامراجی نزام ءَ وتی ھاکمی ایر کتگ، آیانی مڈیاں لٹ ءُ کُٹ کنان ءَ ءُ آیانی ھلاپ ءَ کس گپ جت نہ کنت۔ بلے اے سامراجی نزام ءَ یک روچے یا دومی روچ ءَ ھلاس کنگی اِنت۔
نبشتہ کار گش اِیت کہ سیاست ءَ مدام مزھب ءَ را وسیلہ ءِ بستار ءَ کارمرز کتگ۔ وھدے کہ ایسٹ انڈیا کمپنی ءَ ھندوستان ءَ وتی ھاکمی ایر کنگ لوٹ اِت تہ سامراج ءَ لس مھلوک ءِ ذھن ءَ مزھب ءِ تُرس مان کُت کہ آ وتی دست ءَ بہ دار اَنت ءُ سامراج ءِ ھلاپ ءَ سرکشی مہ کن اَنت۔
سیاست ءُ مزھب ءِ گپ ءَ مردم وتی دروشم ءُ (شخصیت) ءَ بدل کنت۔ انچوش کہ ھاکمیں (طبقہ) ءَ مزھب ءَ را سیاسی سلاہ ءِ بستار ءَ کارمرز کنگ ءِ زلورت بوتگ ات، نوکیں ءُ سیکولر رھشون مزھبی بوتگ انت۔
اے کتاب ءِ تہ ءَ ھیروزم یک ھاسیں بنگپے، ایشی ءِ بابت ءَ نبشتہ کار ءَ گشتگ کہ بازیں مردم راجدپتر ءِ پٹ ءُ پول ءَ پد مزنیں (شخصیتاں) وتی ھیرو لیک اَنت ءُ آیانی رندگیری ءَ کن انت ءُ وت ءَ آیانی ھاتر ءَ ندر کن انت۔ وتی ساچشتی بودناکی ءَ یل کن اَنت ءُ آیاں کوپی کن انت ءُ آیانی ھلاپ ءَ ھچ گپ ءِ اشکنگ ءَ دوست نہ دار اَنت۔
ڈاکٹر مبارک علی اے درگت ءَ گش اِیت کہ ھیروپرستی چاگرد ءِ ساچشتی بودناکی ءَ ھلاس کنت ءُ آیاں دو دیمی کنگ ءِ ھاتر ءَ دلبڈی دنت کہ اے پہ چاگرد ءَ سک باز تاوان بار انت۔ کہ چہ ایشی ءَ چاگرد دیمروی کت نہ کنت۔
دومی اگاں چاگرد ءِ تہ ءَ ھرچ وڑیں ویل ءُ بلاھے کیت گڑا کلیں چاگرد ءَ ھمے بامرد( ہیرو)ءِ بودناکی ءِ مھتاج بنت۔
ھیروپرستی چاگرد ءَ چہ جیڑگ ءَ ناتوان کنت۔ وھدے کہ سرجمیں ذمہ واری یک مردمے ءِ سر ءَ دیگ بیت گڑا دگہ مردمانی تہ ءَ جھد، گھگیری ءُ بدلی ءِ واھگ گار بیت۔
نوں ذہن ءِ تہ ءَ اے جُست پاد کیت کہ چاگرد ءَ ھیرو ءِ زلورت اِنت؟ تو نبشتہ کار ءِ پسو بالکل ‘ناں’ اِنت۔ پرچا کہ چہ ذاتی ھکومت ءَ گیشتر جمھوری ھکومت، نزریہ ءِ زور ءَ چہ گیشتر رائے ءُ پکر ءِ آجوئی ءِ زلورت اِنت کہ آ چاگرد ءَ دیم ءَ برگ ءَ اِنت۔
ڈاکٹر مبارک علی ءَ دود ءُ ربیدگ ءِ بابت ءَ گپ ءُ تران کنان ءَ گشتگ کہ دود ءُ ربیدگ ءِ تہ ءَ بازیں تک ءُ پھنات ھست انت۔ چوش کہ لبزانک، ازمکاری، ناچ، کسہ، میلہ ءُ دود ءُ ربیدگ ءُ دگہ۔ اے درست چاگرد ءِ پجار ءَ ایر کن اَنت۔ ءُ ‘ایڈورڈ ٹیلر’ دودمان ءِ توسیپ کنگ ءِ وھد ءَ گش اِیت کہ دودمان ھما چیز اِنت کہ یک چاگردے یکجاہ زند گوازینگ ءَ چہ زانت ءُ شیئر کنت۔
مچانکی سما ھما وھد ءَ سرجم بوت کہ چاگرد ءِ تہ ءَ پیکٹری نزام ءِ سر ءَ امل کنگ بوت ءُ درستیں کماشاں یکیں بام ءِ چیر ءَ یکجاہ کار کت ءُ پد ءَ یک نوکیں دود ءُ ربیدگے ودی بوت۔ کہ ایشی ءِ تہ ءَ مردماں مچانکی رنگ ءَ کار بندات کت ءُ یکجاہ مچانکی رنگ ءَ درستیں جیڑھاں گیش ءُ گیوار کت۔
گُڈ سر ءَ ڈاکٹر مبارک علی گْوش اِیت کہ پاکستان ءِ گیشتر وانگ ءُ زانگ ءِ ادارگ ءُ پٹ ءُ پولی ادارگ ریاست ءِ چیر ءَ اَنت، راجدپتر زانت ءُ نبشتہ کار آزاتیں رنگے ءَ نبشتہ کُت نہ کن اَنت، آھاں اے ھک دیگ بہ بیت کہ آ آزاتیں وڑے ءَ وانینگ، وانینگ یا پٹ ءُ پول کنگ بہ بنت دانکہ راجدپتر ماں پاکستان ءَ تدریس ءِ تہ ءَ جیڑہ ءُ نزوریانی سر ءَ جوانیں رنگے ءَ چمشانک دیگ ءُ ایشانی سر ءَ چمشانک دیگ بہ بیت۔
دی بلوچستان پوسٹ: اے نبشتانک ءِ تہ ءَ درشان کُتگیں ھیال ءُ لیکہ نبشتہ کار ءِ جِندئیگ اَنت، الّم نہ اِنت کہ دی بلوچستان پوسٹ رسانک نیٹورک ایشانی منّوک بہ بیت یا اگاں اے گل ءِ پالیسانی درشانی انت-