شرپ مندیں کماش سردار عطاء اللہ مینگل ءِ یات ءَ
نبشتہ کار: میر جاوید مینگل
دی بلوچستان پوسٹ
شرپ مندیں کماش ءَ مدام گُشتگ ات کہ آ یک وئیلے ءَ سیاست ءِ نیمگ ءَ آورتگ۔ آئی ءَ گُشتگ ات کہ 1956 ءَ وزیر اعظم ءَ بلوچستان ءِ اسٹیٹس یونین احمد یار کھنڈوہ ءُ دگہ سرکاری کارست دمگ ءَ دگ ءِ بنگیج کنگ ءَ آیگ ءَ بیتگ اَنت ءُ آھانی چارگ ءِ زمہ واری وڈھ ءَ بیتگ۔ ما چہ بیلہ ءَ دیم پہ وڈھ ءَ رھادگ بیت اِنت پرچا کہ آ وھد ءَ مزن دگ نامین شئے نہ بیتگ، یک پروشت ءُ پروشیں دگے ٹَک ءِ مردمانی کمک ءَ چہ سردار عطاء اللہ مینگل ءُ سردار فقیر محمد بزنجو ءَ بیلہ ءَ بگر داں وڈھ ءَ جوڑ کُتگ بیتگ دانکہ مھلوک ءَ پہ سپر ءَ جنجالانی دیمپانی مہ بیت پرچاکہ چریشی ءَ پیسر دگانی نام ءُ ڈس ھم نہ بیتگ اَنت۔ گیشتریں مردماں اُشترانی سر ءَ مساپری کُتگ ءُ انیگیں دگ ءِ بن ھشت سردار عطاء اللہ مینگل ءَ ٹَک ءِ مردمانی ھمرائی ایر کُتگ بیتگ۔ اے پروشت ءُ پروشیں دگ ءِ سر ءَ سپر کنگ سک گران بیتگ، سردار عطاء اللہ مینگل ءَ وتی گاڑی چہ سرکاری کاروان ءِ دیم ءَ کُتگ دانکہ آ گار مہ بنت۔ وھدیکہ درستیں مردم مینگل ھاؤس ءَ سربیتگ اَنت ءُ ورگ ایر کنگ بیتگ اَنت گُڑ ءَ ھمے نیام ءَ سردار عطاء اللہ مینگل ءَ گُشگ بیتگ کہ اتکگیں مردمانی تہ ءَ یک اپسرے کہ آئی ءِ سیادی گوں پنجاب ءَ اِنت آ ورگ ورگ ءَ نہ اِنت، وھدے سردار عطاء اللہ مینگل ءَ آئی ءِ ناوشی ءِ سوب جُست کُتگ گُڑ ءَ گُشگ بیتگ کہ شمئے گاڑی ءَ کاروان گوازینتگ، چریشی ءِ سوب ءَ پُلک ءُ دنز آئی ءِ گاڑی سر ءَ کپتگ پمیشکا آ زھر اِنت گُڑ ءَ اِشی ءِ سر ءَ کماش ءَ مھلوک مکن کُتگ کہ آئی ءَ پہ ورگ ءَ کس دزبندی مہ کنت۔ آئی ءَ گُشتگ مئے ڈیھ ءُ مئے ھنکین ءَ کائنت ءُ آ مارا چم پیش دار انت، آ مئے گون ءَ واجہ ءُ گلام ءِ سیادی دارگ لوٹ انت، کماش ءَ گُشگ بیتگ کہ ھمے ھما وئیل بیتگ کہ من ءَ راجدوستیں سیاست ءِ نیمگ ءَ آرگ ءِ سبب بیتگ۔
یک رندیں من کماش (پِت) جُست کُتگ اَت کہ مردم پہ مُزانی پشت ءَ تچگ ءِ آماچ بنت ءُ راج دوستی ءَ یل کن اَنت ءُ لب ءُ سرکاری اگدھانی آماچ بنت؟ گُڑءَ کماش ءَ گُشت کہ وھدیکہ تس ڈیھ پرستی ءِ سیاست ءِ تہ ءَ گام ایر کن ئے گُڑ ءَ زند یک تامریں پئیم ءَ تئی دیم ءَ جُنزان بیت اِنت تو گندے کہ اگاں من ڈیھ پرستی، راجدوستی ءِ سیاست ءَ بہ کناں گُڑ ءَ اے کِشک ءِ سر ءَ بازیں جیڑہ ءُ جنجال بنت، زندان ءُ نمیرانی، دیمھونی گام گام ءِ سر ءَ وش اَتک کن انت ھما مردم کہ مازگی ، پگری ءُ لیکھی دروشم ءَ مھکم بنت، گُڑ ءَ آ کِشک ءِ سکی، جنجال، ءَ نگیگیاں گوں ابید کجام ھم تُرس ءَ گوں سر ءَ بُرز کن اَنت ءُ دیمپانی کن اَنت ءُ آیانی گام مدام مھکم بنت ءُ لھتیں مردم زند ءِ اے تامر ءَ گند اَنت کہ اگاں آ ڈیھ ءُ راج ءِ جاہ ءَ دومی نیمگ ءَ دلگوش بہ دے اَنت گُڑ ءَ آیاں، اگدہ، آسراتی ءُ پہ وت ءَ مُز رس اَنت ءُ آیانی جند ءِ زند وش رنگ گندگ ءَ کئیت۔ پد ءَ آ ڈیھ ءُ راج ءِ ھاتر ءَ جدوجھد کنگ ءَ ابید مُزانی شان ءُ شوکت ءِ آماچ بنت۔
کماش ءَ گُشتگ کہ نیپ ءِ اھد ءَ ما اسمبلی ءَ سرداری نزام ءِ ھلاسی ءِ بِل پمیشکا آورتگ بیتگ پرچاکہ سرکار ھمے نزام ءَ کارمرز کنان ءَ وتی دلدوستیں سرداراں کارمرز کنان ءَ مھلوک ءَ لب دنت ءُ وتی مپادانی ھاتر ءَ کارمرز کنت۔ کماش ءَ گُشتگ کہ وھدیکہ مردم وتی سردار ءِ گُشگ ءِ سر ءَ جُنز ءَ ھوار بنت گُڑ ءَ آ سرپد بنت کہ آ اے جدوجھد ءَ پہ وتی سردار ءَ کنگ ءَ اَنت، کہ اِشی ءِ یک کساسے بیت آ وتی پرز سرپد بنت یک ھدے ءَ داں سردار ءِ ھاتر ءَ کرد پیلو کن اَنت ءُ آ سرپد بنت کہ ھمینچو مئے تاکت اَت ما وتی پرز پیلو کُتگ، ھما مردم کہ لیکھی دروشم ءَ جُنزانی تہ ءَ گام ایر کن اَنت آ وتی جدوجھد ءَ کسی سر ءَ اھسان سرپد نہ بنت بلکیں وتی ڈبہ سرپد بنت سرڈگار ءِ ھاتر ءَ داں گُڈی ساہ ءَ جدوجھد کن اَنت۔
1928 ءَ انگریز پولیٹیکل ایجنٹ ءَ گوں بگیری ءَ پد انگریزاں خان آف قلات ءِ کمک ءَ مئے پیروک (پِت ءِ پِت) زور چہ ھند ءَ کش اِتگ ءُ کرم خان مینگل سردار نامینتگ اَت گُڑ ءَ مئے پیروک چہ وڈھ ءَ لسبیلہ ءَ اتکگ ءُ جھمنند بیتگ، 1930 ءَ کماش لسبیلہ ءَ ودی بیتگ اَت۔ بُنکی وانگ چہ بیلہ ءَ سرجم کنگ ءَ پد گیشتر وانگ ءِ ھاتر ءَ سندھ مدرسہ کراچی ءَ شُتگ۔ وھدیکہ 1952 ءَ کماش ءَ چہ پیروک ءَ جُست کُتگ کہ تو پرچا وڈھ ءَ نہ روئے ءُ ٹَک ءِ مستری ءَ نہ کن ئے، تئی اود ءَ نہ بیگ ءِ سوب ءَ مئے درستیں مڈی ءُ کشاری زمینانی سر ءَ کرم خان ءَ زورگری کُتگ، پیروک ءَ کماش ءَ گُشتگ کہ خان ءُ سرکار ءِ نیمگ ءَ منی اود ءَ روگ ءِ سر ءَ بندش اِنت، ھمے نیام ءَ کماش ءَ گُشتگ کہ تئی سر ءَ بندش اِنت بلے منی سر ءَ نہ اِنت گُڑ ءَ من وڈھ ءَ رواں۔ پیروک ءَ پد ءَ گُشتگ کہ اود ءَ چون شُت کن ئے نہ ھنکین ءَ چہ ءُ نانکہ مھلوکاں گوں پجاروکی ھست اِنت، کماش ءَ پیروک جُست کُتگ کہ تئی چنچو مردیں زھگ اَنت، پیروک ءَ گُشتگ پرچہ چُش جُست ءَ اِت، کماش ءِ باز گُشگ ءَ پد پیروک ءَ گُشتگ تو سرپدے کہ تو مھر اللہ ءُ ضیاء اللہ منی سئے بچک اَنت، کماش ءَ آئی ءَ گُشتگ من رؤگ ءَ آں اگاں پد ءَ اتک کُت وَ شر اگاں اتک نہ کُت تو سرپد بہ بئے تئی سَے نہ بس دو بچ بیتگ اَنت۔
ھمے وڑ ءَ کماش 1952 ءَ چہ کراچی ءَ سارونا ءِ راہ ءَ چہ دیم پہ وڈھ ءَ رھادگ بیتگ ءُ سمان ءِ ھند ءَ بنجل اڈ داتگ اِت۔ ھمے نیام ءَ گوں مینگل ٹَک ءِ کماشیں مردماں گوں اھوال ءَ بیتگ، وھدیکہ کرام خان ءَ ھال رس اتگ گُڑ ءَ آئی ءَ خان قلات ءَ کلوہ کُتگ ءُ کماش ءِ درگت ءَ گُشتگ کہ آ ھنکین ءَ اتکگ ءُ اگاں آ چہ اد ءَ در کنگ مہ بیت گُڑ ءَ باز ھونریچی بیت کنت۔ خان ءَ کماش ءَ ھند ءَ یل کنگ ءِ کلوہ دیم داتگ ءُ کماش پد ءَ چہ اود ءَ دیم پہ مشکے ءَ سردار بلوچ خان محمد حسنی ءِ گور ءَ شُتگ۔ کہ آئی ءِ ناکو (مات ءِ برات) بیتگ، سردار بلوچ خان ءَ شُتگ ءُ خان سرپد کُتگ کہ مینگل ٹَک ءِ مردم ھچبر کرم خان ءَ وتی سردار نہ من اَنت ءُ آئی ءَ خان ءَ ھمے سوج داتگ کہ گچین کاری کنگ بہ بیت، ٹَک ءِ کماشیں مردم ھرکس ءَ سردار گچین کن اَنت، آ سردار منگ بہ بیت پد ءَ خان پہ گچین کاری کنگ ساڑی بیتگ ءُ وھدیکہ گچین کاری بیتگ اَنت گُڑ ءَ کماش ءَ 106 ووٹ وھدیکہ کرم خان ءَ تھنا 16 ووٹ رس اتگ اَت اے پئیم ءَ کماش مینگل ٹَک ءِ سردار گچین بیتگ۔
جنرل ایوب خان ءِ مارشلا ءِ کماش ءَ بگیری کُتگ گُڑ ءَ آئی ءَ پد ءَ کرم خان ءَ سردار جوڑ کنگ ءِ جھد کُتگ، ٹَک ءِ مردم اے پیسلہ ءِ بگیر ءَ سک زھر بیتگ اَنت، آیاں کرم خان کُشتگ ءُ اے بھتام ءَ پیروک ءَ ھوار مئے سرجمیں کھول گوں ٹَک ءِ 400 مردمانی ھواری ءَ دزگیر کنگ بیتگ اَنت۔
ایوب خان ءِ زمانگ ءَ کماش ءُ میر غوث بخش بزنجو کراچی سینٹرل جیل ءَ بندیگ بیتگ اَنت ءُ من ءَ داں انگت یات اِنت وھدے اولی رند ءَ مارا گوں کماش ءَ گند ءُ نند ءِ ھاتر ءَ سینٹرل جیل ءَ برگ بیتگ اَنت۔
میر غوث بخش بزنجو، گل خان نصیر ءَ ھوار دگہ سیاسی رھشون ھر وھد ءَ کہ کراچی ءَ اتکگ اَنت گُڑ ءَ مئے لوگ ءَ داشتگ اِش، لوگ سیاسی کارانی بنجل جاہ بیتگ، پیروک ءَ مدام کماش ءَ ٹوک داتگ ءُ گُشتگ کہ تئی دوستیگ اتکگ اَنت، اے تئی ھمراہ نزاناں چونیں سیاست کن اَنت ءُ نزاناں تر ءَ کجا بر اَنت۔ پیروک ءِ ھمے گپانی سوب ءَ کماش ءَ لوگ جتا کُتگ کہ کجا پیروک منی سنگتانی سر ءَ زھری ءِ درشان مہ کنت، پد ءَ ما ناظم آباد ءَ دومی لوگ ءَ شُت اِنت، کہ اود ءَ لوگے یک بھرے پہ میر غوث بخش بزنجو ءُ گل خان نصیر ءَ دگہ سیاسی مردمانی کارمرز کنگ ءِ ھاتر ءَ بیتگ ءُ نواب اکبر بگٹی ھم مدام کماش ءِ گندگ ءَ اتکگ۔
اسمبلی ءَ ایوب خان ءِ مارشلا ءِ بگیر ءَ 1962 ءَ کماش ءَ تران کُتگ اَت، کہ اِشی سوب ءَ ایوب خان باز زھر بیتگ،اِشی ءَ پد یک مراگشے ءَ کہ اود ءَ درستیں اسمبلی ءِ باسک لوٹگ بیتگ اَنت، مراگش ءَ کماش، نواب مری ءُ سردار بلخ شیر مزاری ھم گون بیتگ اَنت، وھدیکہ مراگش ءَ ایوب خان اتکگ گُڑ ءَ درستاں اوشتاتگ ءُ آئی ءِ وش اَتک کُتگ بلے ھمے وھد ءَ کماش وتی جاہ ءَ نندوک بیتگ۔ ھمے وھد ءَ ایوب خان ءَ آئی ءِ نیمگ ءَ چار اِتگ ءُ نواب مری ءَ چہ آئی ءَ جُست کُتگ کہ مینگل تئی دل ءَ شئے ءِ ھست اگاں مارا چکاسگ ءَ ئے؟ گُڑ ءَ کماش ءَ نواب مری ءَ پسہ دیان ءَ گُشتگ کہ من کس ءَ چکاسگ ءَ نہ آں، بس من اِشی ءِ وش اَتک ءَ نہ اوشت آں گُڑ ءَ نواب مری ءَ گُشتگ کہ اگاں تو نہ اوشتے گُڑ ءَ من ھم وتی کرسی ءَ چہ پاد نہ باں، پد ءَ ایوبی مارشلا ءِ گیر ءَ کنکری گراؤنڈ کراچی ءَ تران کنگ ءِ پُشدر ءَ کماش دزگیر کنگ بیتگ اَت۔
وھدے ایوب خان ءِ زمانگ میر غوث بخش بزنجو دزگیر کنگ بیتگ اَت ءُ آئی ءِ سر ءَ بھتام اَت کہ آئی ءِ کسگ ءَ یک نوٹے دزکپتگ کہ آئی ءِ سر ءَ نبشتہ بیتگ کہ “ون یونٹ” ءَ پروش اِت اے جرمکاری ءِ سر ءَ آئی ءَ کوڑہ جنگ ءُ جرمانہ پر کنگ ءِ سزا دیگ بیتگ۔ اگاں جرمانگ دیگ مہ بیت اِنت گُڑ ءَ آئی ءَ کوڑہ جنگ بیتگ اَت، کماش ءَ گُشتگ کہ ھما زمانگ ءَ 10 ھزار جرمانگ پُر کنگ ءَ پد میر صاحب ءِ یل کنائنگ باوری کنگ بیتگ ءُ اے زر چہ کماش ءَ کچھی ءِ وتی کشاری زمیناں چہ رس اتگیں زراں پُر کُتگ اَنت۔
وھدے ون یونٹ ھلاس بیگ ءَ اَت گُڑ ءَ ھمے زمانگ ءَ خان آف قلات ءَ درستیں سردارانی یک جرگھے لوٹارینتگ ات، وھدیکہ کماش ءَ جرگہ ءَ بھر زیرگ ءِ داوت دیگ بیتگ ات آئی ءَ بھر زیرگ چہ مکن کنان ءَ گُشتگ اَت کہ من خان ءِ جرگہ ءَ بھر نہ زیراں پرچا خان وتی مُز ءُ مپادانی ھاتر ءَ مارا کارمرز کنگ لوٹ اِیت بلے سردار بلوچ خان محمدحسنی، سردار فقیر محمد بزنجو ءُ دگہ سردارانی گُشگ ءَ پد کماش جرگہ ءَ بھر زیرگ ساڑی بیتگ ات آئی ءَ سردارانی دیم ءَ یک لوٹے ایر کُتگ بیتگ کہ من جرگہ ءِ پرمان نامگ ءِ سر ءَ دزنشان نہ جناں، درستیں سرداراں کماش ءَ باوری داتگ کہ اے شرت ءِ درگت ءَ ما خان سرپد کُتگ، دزنشان ءِ درگت ءَ گوں تو کس گپ نہ کنت بلے تو جرگہ ءَ بھر بہ زیر۔
جرگہ ءِ اولی روچ ءَ خان آف قلات ءَ بھر نہ زُرتگ آئی ءِ جارکش محمود عزیز کرد ءَ جرگہ ءِ لوٹ ءُ گزراں بھر زیروکاں سرپدی دیگ ءِ ھاتر ءَ تران کُتگ اَت آئی ءَ وتی تران ءِ تہ ءَ اے گپ ھم ھوار کُتگ اَت مینگل ٹَک داں انگت خان ءَ منگ ءَ ساڑی نہ اِنت آ پہ خان ءَ کینگ دار اَنت۔ کماش گُش ایت من ھاموش بیتگ اَنت بلے دومی روچ ءَ بھر زیرگ ءَ چہ پھلی لوٹ اِتگ بلے پد ءَ سرداراں من ءَ بھر زیرگ ءَ لاچار کُتگ ءُ باوری کنائنتگ کہ مروچی خان قلات ءِ مُزانی ءِ یل کنگ ءِ ھاتر ءَ جرگہ ءَ گپ نہ بیت، کماش گش ایت کہ من سردارانی باوری ءِ سر ءَ جرگہ ءَ بھر زیرگ ءَ شُت اَنت، دومی روچ ءَ وھدے خان جرگہ ءَ اتکگ گُڑ ءَ ھمے وھد ءَ خان ءُ کماش ءِ نیام ءَ گپ بیتگ، کماش ءَ گوں خان ءَ گُشتگ بابو تو پرچا زھر ءِ؟ چی سوب اِنت من ءَ بگش گُڑ ءَ کماش ءَ گُشتگ من زھر نہ آں، خان ءَ گُشتگ تو محمود عزیز کرد ءِ گپاں دل ءَ زرتگ ءُ زھر بیتگ ءِ اِشی ءِ گپانی سر ءَ ھیال مہ کن گُڑ ءَ کماش ءَ خان ءَ گُشتگ کہ دپ آئی ءِ بیتگ بلے گپ تئی بیتگ اَنت۔ ھمے نیام ءَ خان ءَ پد ءَ جُست کُتگ کہ تو بگش تو پرچا زھر ءِ؟ تر ءَ اگاں کجام ھم دلرنجی ءِ ھست من ءَ بگش، کماش ءَ گُشتگ منی ھاموش بیگ گھتر اِنت پہ تر ءَ ءُ پہ من ءَ۔ خان ءِ باز جُست کنگ ءَ پد کماش ءَ آئی ءَ گُشتگ بلوچستان ءِ راجدپتر تر ءَ ھچبر پھل نہ کنت انچش کہ تو بلوچانی لوٹگ ءَ ابید الحاق ءِ کاگد دزنشان کُتگ اَنت ءُ پاکستان ءَ ھوار کُتگ ءُ تو ون یونٹ ءِ وھد ءَ ھم سوگند وارتگ اَت کہ من اِشی ءِ ھک ءَ دزنشان نہ کناں بلے تو کُتگ انی پد ءَ وتی جند ءِ مُزانی ھاتر ءَ سردارانی گور ءَ اے کاگد ءِ سر ءَ دزنشان گرگ ءَ اَت کہ اِشی ءِ سر ءَ خان قلات ءِ دیم ءِ رنگ مٹ بیتگ ءُ گُشتگ ئِے مہ کن اِت دزنشان سوچ اِت اے کاگد ءَ، چریشی ءَ پد ما مشکے ءَ رھادگ بیتگ اِنت۔
وھدے کماش ءُ ذوالفقار بھٹو ءِ نیام ءَ بگیری بیتگ اَنت گُڑ ءَ آئی ءَ بلوچستان ءِ سرکار ءَ ھلاس کنگ ءِ بازیں پندل ساز اِتگ، بیلہ ءَ جام غلام قادر ءِ کمک ءَ گوں ٹیلی فون ءِ تار گُڈگ بیتگ اَنت، پد ءَ مردم سرکار ءِ بگیر ءَ اوشتگ ءَ پرمائگ بیتگ اَنت دانکہ جاورھال نگیگ کنگ ءُ نیپ ءِ سرکار ھلاس کنگ بہ بیت، بلوچستان سرکار ءَ ملیشیا فورس بیلہ ءَ کاروائی ءِ ھاتر ءَ لوٹارینتگ بلے ملیشیا فورس بنجاھی سرکار ءِ چیردستی ءَ بیتگ پمیشکا بلوچستان سرکار ءِ کمک ءَ مکن کُتگی۔ پد ءَ بلوچستان ءِ سرکار ءَ ھندی لشکر ءُ ٹَک ءِ مردم بیلہ ءَ دیم داتگ اَنت ھمے وئیل بھٹو ءَ سوب جوڑ کُتگ ءُ بلوچستان ءَ پوج کشی بندات کُتگ ءُ اسلام آباد ءَ عراقی سپارت ھانہ ءَ چہ سلاہ درکپگ ءِ دروگیں کسہ جوڑ کُتگ گچین بیتگیں سرکار ھلاس کُتگ ءُ گورنر راج آورتگ۔ کماش ءَ ھوار دگہ سیاسی رھشون کہ اشانی تہ ءَ نواب خیر بخش مری، گل خان نصیر، میر غوث بخش بزنجو ھوار بیتگ اَنت کہ اے دزگیر کنگ ءُ پنجاب ءِ جتائیں زندانی تہ ءَ برگ بیتگ اَنت، سرکار ءِ ھلاسی ءُ رھشونانی دزگیری ءِ پُشدر ءَ مھلوک کوہ ءَ شُتگ اَنت ءُ ھمے پئیم گھگیری ءِ بندات بیت، بھٹو ءَ سیاسی سلاہ بندیں گھگیری ءِ ھلاس کنگ ءِ ھاتر ءَ ترندی ءَ گوں پوجی تاکت کارمرز کُتگ۔ مھر اللہ مینگل، ضیاء اللہ مینگل ءُ اسلم جان گچکی ءَ ھوار بازیں مردم اوگانستان ءَ شُتگ اَنت۔
1975 ءَ وھدے کماش وھدیکہ چیک اپ ءِ ھاتر ءَ جناح ھارٹ سینٹر ءَ آرگ بیتگ ھمے نیام ءَ اسد مینگل ھم ھمود ءَ کماش ءَ گوں گند ءُ نند کُتگ اَت ءُ آئی ءَ کماش ھال داتگ اَت کہ لھتیں مردم گاڑیانی سر ءَ منی رندگیری ءَ کنگ ءَ اَنت، کماش ءَ آئی ءَ گُشتگ اَت کہ تو ھم وت ءَ پھریز۔
6 فروری 1976 ءَ اسد اللہ مینگل چہ سردار بلخ شیر مزاری ءِ لوگ ءِ دیم ءَ چہ آئی ءِ سنگت احمد شاہ ءِ ھمراہ بیگواہ کنگ بیت، اسد سھب ءَ چہ لوگ ءَ درکپتگ اَت آ مدام احمد شاہ ءِ گور ءَ شُتگ، یک بیگاھے سردار بلخ شیر مزاری ءِ لوگ ءَ شُتگ اَنت کہ اود ءَ کسے فون ءِ وداریگ بیتگ اَنت۔ ھمے نیام ءَ بجلی رو انت، اسد ءُ احمد شاہ ڈن ءَ درکپ اَنت ءُ گاڑی ءَ نند اَنت، دو گاڑیاں سواریں پوج ءِ ھاسیں کمانڈوز تنک ءَ پُتر اَنت، آیانی گندگ ءَ گوں آ وتی گاڑی ءَ چہ اد ءَ کشگ ءِ جھد کن اَنت گُڑ ءَ ھمے نیام ءَ سلاہ بندیں مردم آھانی سر ءَ تیر گواری کن اَنت، گاڑی چہ دست ءَ در کپ ایت ءُ دیوال ءَ ڈک وارت، ھمے نیام ءَ سلاہ بندیں مردم چہ وتی گاڑی ءَ ایر کپ انت اسد ءُ احمد شاہ ءَ گوں وت بر اَنت، چم دیستگیں شاھدانی رد ءَ یکے ءِ سر ءَ تیر لگ اِتگ ءُ گمان ھمیش اِنت کہ احمد شاہ ءَ سر ءَ تیر لگ اِتگ ءُ اسد ٹپی بیتگ اَت۔
وئیل ءِ شپ ءَ دو رند ءَ سرکاری مردم اسد ءِ جُست کنگ ءَ لوگ ءَ اتکگ اَنت کہ اسد کُج اِنت؟ اے نیام ءَ من، اختر مینگل، چنگیز کرد ءُ حافظ لال بخش بروھی کہ چہ ودی بیگ ءَ وھد ءَ آئی ءِ چمانی رژنائی شُتگ آ لوگ ءَ بیتگ اَنت، ما آیاں گُشتگ کہ اسد لوگ ءَ نہ اِنت، داں اے وھد ءَ ما سرپد نہ بیتگیں کہ چُشیں وئیل ءِ بیتگ، دومی رند ءَ یک جیپ ءِ سر ءَ لھتیں مردم اتکگ اَنت آیاں گُشتگ کہ ما اسد ءَ پٹگ ءَ اِنت آئی ءَ کسے ءِ سر ءَ تیر گواری کُتگ ءُ مارا یک اکسے پیش دارگ بیتگ کہ آ اسد ءِ سنگت شوکت بیتگ اسد ءَ وتی گاڑی آئی لوگ ءَ ایر کُتگ ءُ آئی ءِ گاڑی ءِ سر ءَ شُتگ۔ وھدے ما گُشتگ کہ ما اے مردم ءَ نہ زانیں گُڑ ءَ آ شُتگ اَنت، دومی روچ ءَ ما سرپد بیتگیں اسد ءُ احمد شاہ پوج ءَ بُرتگ اَنت۔ اے نزانتگ اَت کہ آ بیگواہ کنگ ءُ کجا برگ بیتگ ءُ دومی روچ ءَ لھتیں مردماں آئی چشمک ءُ یک پستولے آورتگ کہ اے آئی ءِ گاڑی ءَ چہ دزکپتگ اَنت، اسد ءِ بیگواھی ءَ پد من ءَ ءُ اختر مینگل ءَ کھول چارگی بیتگ، حافظ لال بخش بروھی ھم مئے پجیگ ءَ بیتگ، رند ءَ اے کور ھم بھٹو ءَ پھل نہ کُتگ ءُ دزگیر کُتگ ءُ بیلہ ءَ بندیگ کُتگ۔
آئی ایس آئی ءِ پیسرگیں سروک جنرل حمید گل ءَ اے آر وائی ءِ یک مراگش ءَ اے گپ من اِتگ کہ اسد ٹپی جاورانی تہءَ مظفر آباد کشمیر ءِ دلائی کیمپ آرگ بیتگ ءُ بازیں لٹ کٹانی سوب ءَ آ بیران بیتگ۔
ھمے نیام ءَ وھدے ما اسکول ءَ شُتگ ءُ اتکگیں گُڑ ءَ چیریں ادارگانی مردم مئے رندگیری ءَ بیتگ اَنت ءُ مدام وتی گاڑی مئے لوگءِ دپ ءَ داشتگ اِش ءُ کجام ھم مردم کہ لوگ ءَ شُتگ ءُ اتکگ گُڑءَ چہ آیاں جُست پرس کتگ اِش، ءُ آ جتائیں پئیماں جنجالی کتگ اَنت اِش۔
1976 ءَ حیدر آباد پندل کیس ءِ بندات کنگ بیت ءُ درستیں بندیگیں رھشون حیدر آباد جیل ءَ آرگ بیت اَنت ءُ کیس ءِ گُوشدارگ ءِ ھاتر ءَ آمید گِس جیل ءِ تہ ءَ اڈ کنگ بیت، ما گیشتریں پیشیاں پہ گند ءُ نند ءَ شُتگ اِنت یک رندے پہ گند ءُ نند ءَ پد کراچی ءَ واتر آیگ ءَ بیتگیں گُڑ ءَ آپ ورگ ءِ ھاتر ءَ گاڑی اوشتات گُڑ ءَ ھمے وھد ءَ کیس ءِ گوشداروکیں جج پولیس ٹولی ءِ پجیگ ءَ آیگ ءَ بیتگ اَنت۔ آیاں مارا دیستگ ءُ وتی گاڑی داشتگ اَنت ءُ پد ءَ شُتگ اَنت، دومی روچ ءَ اے گپ روتاکانی سرھال ءَ شنگ بیتگ اَت کہ منیر مینگل، جاوید مینگل ءُ آھانی ھمراھاں جھانی بیگواہ کنگ ءِ جھد کُتگ۔ پد ءَ مارا کراچی ءِ یل کنگ ءِ پرمان دیگ بیت، کہ اِشی ءِ سر ءَ کماش ءَ ھما وھدے سندھ ءِ سروزیر غلام مصطفیٰ جتوئی ءِ سر ءَ یک نمدیے نبشتگ اَت ءُ پہ آئی ءَ ترندیں گال کارمرز کُتگ اَت۔
ھما روچ ءَ کہ کیس ءِ گُوشدارگ ءِ روچ بیتگ گُڑ ءَ ما پہ گند ءُ نند ءَ جیل ءَ شُتگ اَنت جیل ءِ واکداراں گند ءُ نند کنوکانی ھاتر ءَ آمید گِس ءِ نیام ءَ سئے فٹ ءِ آسن جتگ اِت اَنت ، پد ءَ گند ءُ نند کنوک ءُ بندیگیں مردمانی ھاتر ءَ جنجال ودی کنگ ءِ ھاترءَ کسانیں آسنانی جاہ ءَ نیام ءَ آسن ءِ دیوال اوشتارینتگ بیتگ دانکہ پیشیانی وھد ءَ یک دومیگ ءَ دست مہ کن اَنت، وھدے رھشون ءُ باسک پہ پیشی ءَ آرگ بیت اَنت آھاں آسنی دیوال ءِ گندگ ءَ پد ترندیں زھرشانی ءِ درشانی کُت ءُ پرشت پروش کُتگ ءُ دیوال ءِ دور دیگ ءِ جھد کُتگ ءُ اے جاورھالانی گندگ ءَ پد جج چہ پیشی ءَ در کپتگ ءُ شُتگ۔ باسکانی ترندیں زھرشانی ءَ پد جیل واکداراں آسن ءِ دیوال دیر کُتگ ءُ جالی جتگ اَنت۔
یک ورنایے سندھی سپرینڈڈنٹ ءِ دارگ بیتگ اَت، کہ پیشی ءِ نیام ءَ ابید پولیس وردی ءِ آمید گِس ءَ اتکگ اَت، کہ اِشی سرءَ جج ءَ آ ھکل داتگ اَت، سپریٹینڈنٹ ءَ جج ءَ گُشت کہ من نوک ڈپٹی ءَ اتکگ اَنت، دیمتر ءَ ھیال داری کناں، وھدے آ چہ آمید گِس ءَ درکپت اَنت گُڑ ءَ ولی خان ءَ چہ سپریٹینڈنٹ ءَ جُست کُت کہ تو پرچا آمید گِس ءَ چُش اتکگ ئے، گُڑ ءَ ھمے وھد ءَ نواب خیر بخش مری ءَ انگریزی ءَ گُشتگ کہ اے مردم گشگ ءَ اِنت کہ من نوک اں ءُ دربرگ ءَ آں، پد ءَ آئی ءَ نواب ءَ پسہ داتگ کہ نوک آں بلے شمارا درس دات کناں، کہ اِشی ءِ سر ءَ نواب آئی ءَ یک شھماتے جنت، پد ءَ ھمے نیام ءَ اود ءَ ھستیں بلوچ ءُ پشتون سیاسی بندیگاں سپرینڈنٹ ءَ لگت ءُ مشت جنان ءَ ترندی ءَ ٹپی کُتگ اَت۔
بھٹو ءَ مدام وتی کاسد حیدر آباد جیل ءَ دیم داتگ اَنت کہ نیپ ءِ رھشون پہ گپ ءَ منارینگ بہ بنت، کماش گُش ایت ما ھمے شور کُتگ بیتگ کہ دیمتر ءَ بھٹو ءِ کاسداں گوں کس نیاد نہ کنت، اے مئے گون ءَ مزاک کنگ ءَ اَنت۔ کماش ءَ گُشتگ کہ میر بزنجو صاحب ءَ پیسر ءَ جنز ءِ تہ ءَ مھکمیں کرد ءِ پیلو کُتگ ءُ قلات سٹیٹ نیشنل پارٹی ءِ زمانگ ءَ آئی ھاسیں کرد ءِ بیتگ بلے آئی ءِ زھگ بیزن ءُ حاصل کہ ورناہ بیت اَنت گُڑ ءَ آھاں میر صاحب ءَ وفاق پرستی ءِ سیاست ءِ نیمگ ءَ بُرت۔
وھدے ضیاء ءَ سرکار ءِ سر ءَ زورگری کُت گُڑ ءَ آئی ءَ حیدر آباد پندل کیس ھلاس کُت ءُ نیپ ءِ درستیں رھشونانی یل کنگ ءِ جار جت۔ یل بیگ ءَ رند کماش الاج ءِ ھاتر ءَ لندن ءَ رؤگ ءِ پیسلہ کُت گُڑ ءَ میر غوث بخش سرپد بیت کہ سردار عطاء اللہ مینگل لندن ءَ رؤگ ءَ اِنت، آئی ءَ کماش ءَ گُشت کہ تو رؤگ ءَ ئے من اد ءَ چی کناں؟ کماش ءَ گُشتگ اگاں تو آیگ ءَ نہ ئے گُڑ ءَ تو ھمد ءَ سیاست بہ کن، میر صاحب ءِ گُشگ اَت کہ تو رؤگ ءَ ئے گُڑ ءَ من پارٹی ءَ چون اڈ کناں من ترا داں ھما وھد ءَ رؤگ ءَ نئیلاں داں وھدے تو من ءَ پارٹی ءِ اڈ کنگ ءَ کمک نہ کن ئے۔ وھدے میر بزنجو ءَ این ڈی پی اڈ کُت گڑ ءَ پریس کانفرنس ءَ کماش ھوار اَت، پد ءَ کماش برتانیہ ءَ شُت، لھتیں ماھاں پد نواب مری ھم ھمود ءَ اَتک، جنوری 1981 میں ماں ءُ نواب مری ءِ کھول ھم برتانیہ ءَ شُت اَنت، رند ءَ نواب مری وتی کھول ءِ پجیگ ءَ اوگانستان ءَ شُت اَنت۔
درانڈیھی ءِ وھد ءَ 1980 ءِ دھک ءَ آئی ءَ لندن ءَ قادر بخش نظامانی، اکبر بارکزئی ءُ اود ءَ جھمنندیں بلوچانی پجیگ ءَ ھور بیت ءُ ورلڈ بلوچ آرگنائزیشن اڈ کُت ءُ آئی ءَ ماھانہ آزاد بلوچستان ءِ بندات کُت۔ قادر بخش نظامانی ءُ اکبر بارکزئی ءَ تاک چاپ کُتگ ءُ خلیج ءُ یورپ ءَ دیم داتگ اَنت ءُ من ڈاک ءِ سر ءَ بلوچستان ءَ دیم داتگ اَنت، لھتیں وھداں پد کماش ءَ عید محمد کرد ءَ WBO ءِ زمہ واری دات اَنت۔
کماش ءَ مدام کسانیں راجانی یکجاھی ءِ ھاتر ءَ جھد کُتگ آ سرپد بیتگ کہ ما درست یکجاہ بیت کنیں ءُ پنجاب ءِ مستری ءِ وت ءَ کش اِت کنیں، کماش ءِ مدام ھمے جھد بیتگ ھمے ھاتر ءَ آئی ءَ ممتاز بھٹو ءِ پجیگ ءَ سندھی،بلوچ، پشتون فرنٹ ءِ بن ھشت ایر کُت، بلوچ، سندھی فورم اڈ کت پد ءَ بلوچستان ءَ اَتکگ بزگیں راجانی جُنز پونم ھم جوڑ کُت، آئی ءِ ھیال بیتگ کہ داں وھدیکہ درستیں ڈالچاریں راج یک جاہ مہ بنت، تاں ھما وھد ءَ آ وتی ھکاں گِپت نہ کن اَنت، کماش ءَ یک دیوانے ءَ بے نظیر ءَ ھم گُشتگ اَت کہ آ پنجاب ءِ سیاست ءَ یل بہ کنت ءُ سند ءِ سیاست ءَ بہ کنت، ھوار بہ بئیں پہ پدمنتگیں راجاں جدوجھد بہ کنیں گُڑ ءَ ما سوبمند بہ ایں۔ پشتونانی درگت ءَ آئی ءَ گُشتگ کہ گریوگ ءَ پشتون مئے ھمراہ اَنت ءُ پوج، ایف سی ءُ بیوروکریسی ءِ بھر بیتگ ءُ مئے سر ءَ زوراکی ءَ ھم بھر دار اَنت۔
وھدے باھوٹی ءَ پد کہ بلوچستان ءَ واتر بیت، اے وھد ءَ نواب مری ءَ ھم باھوٹی ھلاس کُتگ اَت ءُ پد ءَ اتکگ اَت گُڑ ءَ سیاسی باسک ءُ دگہ مردمانی لوٹ اَت کہ سردار عطاء اللہ مینگل ءُ نواب خیر بخش مری ھوار یک پارٹی ءِ اڈ بہ کن اَنت، سیاسی کارکن اے جھد ءَ بیتگ اَنت کہ دوھیں رھشون ھوار جھد بہ کن اَنت، ھمے نیام ءَ سریاب ءَ یک مراگشے اڈ دیگ بیت کہ اِشی ءِ تہ ءَ کماش ءُ نواب مری دویں ھوار بیت اَنت اود ءَ ھم مردماں چہ دویں رھشوناں دزبندی کُت کہ ھوار بہ بنت ءُ پارٹی اڈ بہ کنت، مھلوک ءِ اے لوٹ ءِ رد ءَ کماش ءِ ھمے واھگ بیتگ کہ نواب مری ءِ ھواری ءَ پاٹی اڈ کنگ بہ بیت بلے نواب مری ءَ نہ من اِتگ، نواب صاحب ءِ لیکہ اے بیتگ کہ پاٹی سیاست ءَ گوں ما وتی منزل ءَ سر بیت نہ کنیں۔
اِشی ءَ پد حاصل بزنجو ءَ ثناء اللہ زھری ءَ کماش ءَ گوں رھوتانی بندات کُت ءُ آیانی لوٹ بیتگ کہ بی این ایم ءُ پی این پی ءَ یکجاہ کنگ ءُ یک پاٹی ءِ اڈ دیگ بہ بیت، کماش ءَ وڈھ ءَ اَت گُڑ ءَ اَت مردم ھمود ءَ اتک اَنت۔ اسلم جان گچکی، اختر مینگل ءُ من کماش ءَ گُشتگ اَت اے تھنا گچین کاری ءُ کرسیانی ھاتر ءَ یکجاھی ءُ پاٹی اڈ کنگ ءِ گپ کنگ ءَ اَنت، گوں اشاں یکجاھی مئے سیاست ءِ ھاتر ءَ تاوان مند بیت بلے کماش ءِ گُشگ اِش اَت اگاں بلوچستان ءِ ھاتر ءَ ما یکجاہ بہ بہ ایں گُڑ ءَ اِشی ءِ تہ ءَ ھرابی نیست اِنت، اگاں باندا اے پاٹی ءَ یک کن اَنت گُڑ ءَ تھنا وتی گوشاں گوں وت بر اَنت، پد ءَ 1996 ءَ دویں جماعتانی یکجاھی ءِ دروشم ءَ بی این پی جوڑ کنگ بیت ءُ گچین کاریانی تہ ءَ درستاں مستریں پاٹی ءِ دروشم ءَ دیما اتک ءُ بلوچستان ءَ سرکار جوڑ کُت، بزنجو براتانی نیت چہ بندات ءَ شر نہ بیتگ بلے بلوچستان ءَ ایٹمی تراکانی نیام ءَ بگیری پدراھی ءَ گوں دیما اتک اَنت۔
وھدے ایٹمی تراک بیت اَنت گُڑ ءَ من، اسلم جان گچکی ءُ لھتیں ھمراہ کراچی ءَ اَت اِنت، کماش ءِ لیکہ ھمیش اَت کہ نی ما بنجاہ ءَ گوں گیشتر جُنز ات نہ کنیں، اختر مینگل ءَ چہ سرکار دزکش بئیگ لوٹ ایت بلے یک ھمراھی ءَ سلاہ داتگ اَت کہ اگان پاٹی ءَ گوں اگاں شور کنگ ءَ ابید اے پیسلہ ءَ اگاں بہ زیر ئے گُڑ ءَ پاٹی پروش ایت شرتر ھمیش بیت کہ سینٹرل کمیٹی ءِ دیوان لوٹارینگ ءُ پیسلہ زیرگ بہ بیت، پد ءَ پارٹی ءِ زیت نیاد کراچی ءَ لوٹارینگ بیت، دیوان ءِ تہ ءَ کماش ءَ گُشت کہ ما گیشتر نواز شریف سرکار ءِ ھمراھی ءَ ھمسنتی گوں جُنز ات نہ کنیں، مارا سرکار یل کنگ لوٹ ایت ءُ ھمے نیام ءَ آئی ءَ یک کسھے گُشت کہ یک مردمے وتی سائیکل ءِ سر ءَ رؤگ ءَ بیتگ گُڑ ءَ راہ ءَ یک دُزیے ءَ داشتگ ءُ گُشتگ کہ کِسگ ءِ شئے آں کش، پد ءَ آئی ءِ دست ءِ گھڑیال کش اِتگے پد ءَ گُشتگ ئے وتی پَشک ءُ گنجیپراک ءَ ھم کش، نوں آئی ءِ گور ءَ تھنا شلوار منتگ اَت، آ ھم دز ءَ گُشتگ کہ کشے سر ءِ بُرز ءَ چہ، کماش ءَ گُشت کہ نوں پنجابی چہ مارا انچیں لوٹ کنگ ءَ اَنت یک شئے ءِ ممکن نہ اِنت آ چہ مارا کنائنگ لوٹ اَنت کہ ما کُت نہ کنیں۔
ھمے وھد ءَ بیزن بزنجو اوشتاتگ ءُ گُشتگ ئے کہ سردار صاحب سرکار ءَ یل نہ کنیں بلے اگاں شلوار چہ سر ءِ نیمگ ءَ کشگ کپت گُڑ ءَ آئی ءَ ما کنیں۔ اے گپ ءِ گُوشدارگ ءَ پد کماش ءَ گُشتگ نی پہ گپ کنگ ءَ ھچ پشت نہ کپتگ نی من چی بگشاں شمارا، ھمے پئیم ءَ بگیری گیشتر بیان بیت اَنت ءُ 1998 ءِ پاٹی ءِ اولی راجی کونسل سیشن ءِ وھد ءَ بی این پی دو بھرانی تہ ءَ بھر بیت۔
خان نوری نصیر خان ءِ پڑاؤ ءِ ھند (خان ئنا خت) ءِ جاہ ءُ میتگ ءَ گوں کماش ءَ ھاسیں مھر ءِ بیتگ، آ خان نوری نصیر خان ءِ بدادری، دلیری اور کردار ءَ باز سانمند اَت، وھدیکہ آ باھوٹی ءَ چہ 1991 ءَ واتر اَتکگ اَت، یک روچے آئی ءَ گُشتگ اَت بریں لوئی ءَ رؤیں۔ لوئی ھما ھند ءِ نام اِنت، کہ اود ءَ (خان ئنا خت) جاہ اِنت، ما ھمود ءَ شُت اِنت،آئی ءِ ھما ءَ جاہ لوگ اڈ کنگ ءِ واھگ بیتگ۔ آئی ءَ اود ءَ لوگ اڈ کنگ ءِ ھاتر ءَ زمین ھم گچین کُتگ بیتگ ءُ من ءَ گُشتگے کہ لوگ ءِ نقشہ ءَ اڈ کنائین، من کراچی ءَ شُتگ ءُ نقشہ اڈ کنائنتگ پد ءَ آئی ءَ ھمود ءَ لوگ اڈ کنائنگ ءِ کار ھم بندات کُتگ اَت۔ پد ءَ لوگ ءِ اڈ کنگ ءِ کار ءِ نیام ءَ یل داتگ، لھتیں سالاں پد من کماش ءَ جُست کُت کہ شما لوگ ءَ پرچہ اڈ کنگ ءَ نہ اِت ءُ کار نیام ءَ یل کُتگ؟ اگاں تو من ءَ اجازت دئے من آ لوگ ءَ اڈ کنائنگ لوٹ آں گُڑ ءَ آئی ءَ ھو گُشتگ۔ من ھمود ءَ شُتگ آں۔ پد ءَ آئی ءَ گُشتگ کہ اَے لوگ شمئے نسیب ءَ بات بلے من ءَ اد ءَ 6 فٹ زمین لوٹ ایت، اے گپانی اِش کنگ ءَ گوں من آئی ءَ گُشتگ بابا تو پرچا چُشیں گپ کَنگ ءَ ئے، آئی ءَ گُشت مرگ پہ درستاں کئیت، من آئی ءَ گشت تو چُشیں گپ مہ کن اللہ تر ءَ زند بہ دنت۔ ما ھچبر گمان نہ کُتگ اَت کہ ما پِت ءَ ابید ھم جھان ءَ تھنا زندگ بیت کنیں۔ آئی ءَ کسی مرگ ءِ اِش کُتگ گُّڑ ءَ شتگ درست مارا اِش کنائنگ ءَ اَنت، یک روچے ما ھم مردماں اِش کنائن ایں۔
کماش ءَ گوں مدام فون ءِ سر ءَ ھال بیتگ، یک رندے من آئی ءِ گون ءَ گپ کُت گُڑ ءَ کماش ءَ گُشت کہ شما ءُ زھگ من ءَ باز گیر کائیت۔ تو انچیں کِشک ءِ گچین کُتگ کہ اد ءَ اتک نہ کن ئے، من آئی ءَ گُشت کہ بابا ما چُشیں ھچ کار نہ کنیں ءُ راہ گچین نہ کنیں کہ مردم مئے سوب ءَ تر ءَ شگان بہ دے اَنت، آئی ءَ گُشت کہ من زاناں تئو ھچ ردیں راھے گچین نہ کُتگ کہ مردم من ءَ شگان بہ جن اَنت۔
آئی ءَ پہ چیک اپ ءَ آیگی اَت بلے اَتک نہ کت ئے وھدے من گُشت بابا بیا پہ چیک اپ ءِ ھاتر ءَ گُڑ ءَ آئی ءَ گُشت کہ من ءَ نی الاج ءِ ھچ لوٹ پشت نہ کپتگ تئی ءُ زھگانی گندگ ءَ کایاں، بلے کرونا ءِ وھد ءَ آ آیگ ءَ ساڑی اَت بالی گرابانی رپت آمد ءِسر ءَ بندش ءِ سوب ءَ آئی ءَ اتک نہ کُت بلکیں ھمے نیام ءَ آئی ءَ مارا پہ مدامی یل دات۔
دی بلوچستان پوسٹ: اے نبشتانک ءِ تہ ءَ درشان کُتگیں ھیال ءُ لیکہ نبشتہ کار ءِ جِندئیگ اَنت، الّم نہ اِنت کہ دی بلوچستان پوسٹ رسانک نیٹورک ایشانی منّوک بہ بیت یا اگاں اے گل ءِ پالیسیانی درشانی اِنت۔