نبشتانک: نشہ
نبشتہ کار: زبیر گلام
دی بلوچستان پوسٹ
اے گال وھدے کہ کسّے ءِ گوشاں کپ ایت تہ لھتے جُست الّم آئی ءِ زھن ءِ تہ ءَ ودی بیت۔
1۔ نشہ ءِ سوَب چے اَنت؟
2۔ مردم نشہ پرچا کنت؟
3۔ بھا کنوک سرپد اِنت کہ نشہ تاوانبار اِنت، پد ءَ ھم بھا کنت، چوش پرچا؟
بیا اِت اوّلی جُست ءِ پسّہ ءَ درگیج ایں۔
1۔ نشہ ءِ سوَب چے اَنت؟
چاگرد ءِ تہ ءَ ھرچ ھرابی یے کہ ودی بیت آ دْرستانی یک ناں یک سوَبے الّم بیت۔ چوناھا نشہ ءِ سوَب وَ باز اَنت بلے من اد ءَ بُنیادی سوَبانی سر ءَ گپ جنگ لوٹ آں۔
نشہ ءِ سوَب نا اُمیتی، پریشانی، سرگنوکی (Depression)، دگہ انچیں چیزانی نہ بوّگ کہ چمود ءَ مردم وشّی زُرت بہ کنت پہ درور لیب جاہ۔۔۔ چریشاں ابید دگہ چاگردی جیڑہ ھم سوَب بوت کن اَنت۔
نشہ گیشتر ھما مردم کنت کہ آ چہ چاگرد ءِ مردماں یا چہ وت ءَ دور تچگ لوٹ ایت، بزاں انچیں کارے پہ وت کنگ لوٹ ایت کہ گوں آئی کنگ ءَ آئی ءَ تاھیر بہ رس ایت، ھمے کار ءِ کنگ ءَ اگاں آئی ءَ شریں راہ ءُ در نہ رس ایت گڑا آ نشہ کنگ بندات کنت۔
مردم نا اُمیت پرچا بیت؟ مردم پرچا سرگنوکی ءِ آماچ بیت؟
بازیں نوک ورنا بے کار ءُ بے روزگاری ءِ سوَب ءَ نا اُمیت بہ اَنت، آیانی زھن ءِ تہ ءَ زور ودّ ایت۔ آ چہ اے دْرستیں پریشانیاں تچگ لوٹ اَنت، آ پہ وت انچیں راہ ءُ درے شوھازگ ءَ لگ اَنت کہ اود ءَ آ وت ءَ تاھیر دات بہ کن اَنت بلے کسّے اگاں چوشیں راہ ءُ درے درگیتک مہ کنت تہ آئی ءِ گْور ءَ دو راہ پشت کپ ایت، یکے “وتکُشی” ءُ دومی “نشہ”۔
دگہ یک مزنیں سوَبے اے وڑ ءَ اِنت کہ اگاں یک چاگردے ءَ لیب جاہ، پارک یا دگہ انچیں جاہ کہ چمود ءَ مردم وشّی بہ زور ایت بزاں entertain بہ بیت، چوشیں جاھانی نہ بوّگ ءِ سوَب ءَ مردم نشہ ءَ entertainment یے سرپد بیت ءُ ھمیشی ءَ گیشتر ارزِشت (Value) دنت۔
ھمے بُنگپّ ءِ سر ءَ چہ کتابے (Deaths of Despair) ءَ یک پولکاری (Research) یے دیم ءَ کار آں۔
“نوکیں پولکاری ءِ پد ءَ امریکہ ءِ تہ ءَ مردم چہ دْرستاں گیش نا اُمیتی ءِ سوَب ءَ مِر ایت ءُ چہ نا اُمیت بوّگ ءِ سوَب ءَ مرگ گوں سے چیزاں بندوک اِنت:
1۔ وتکُشی
2۔ نشہ ءِ باز کارمرزی،
3۔ باز شراب نوشگ ءِ سوَب ءَ جگر ءِ نادْراھی
پولکاری ءِ تہ ءَ دگہ گپے ھم دیم ءَ آتکگ کہ چہ دْرستاں گیش نا اُمیتی ءِ آماچ اسپیت پوست کم وانندگیں امریکائی اَنت ھما کہ چہ اسکول ءَ دیم ونت نہ کن اَنت، ھمے سوَب ءَ تکنیکی ءُ گوں سَنَد ءَ رسوکیں کار آیاں نہ رس ایت یا کہ گوں نوکیں ٹیکنولوجی ءِ آیگ ءَ گْوستگیں بیست سالانی تہ ءَ آ بے روزگار بیتگ اَنت۔
چہ ھمے سوَب ءَ مْیانی اُمر ءِ اسپیت پوستیں امریکائی وتی کَھول (Family) ءِ ھمراھداری ءَ کُرت نہ کن انت ءُ کَھولی راھبند (Domestic System) پْروشت ءُ پْروش ءِ آماچ بوّگ ءِ سوَب ءَ نا اُمیتی ءَ ارزِشت رس ایت، پہ ایشاں امریکن ھیلت سسٹم (Amrican Health System) باز گْران اِنت ءُ کارپوریٹ لابیئنگ (Corporate Lobbying) ءِ سوَب ءَ نا اُمیتیں تَبک ءَ ارزانیں جانسلامتی (Health) ءِ آسراتیاں نہ دنت۔
چہ پیچیدگیں انڈسٹریلائیزیشن ءِ سوَب ءَ کم وانندگیں تَبک چہ گْونڈیں کاراں زِبھر بیتگ۔
بہ گندئے دومی جست ءِ پسّہ ھم اوّلی جُست ءِ پسّہ ءِ تہ ءَ مان اِنت۔
نوں سیمی جست ءِ نیمگ ءَ رو ایں:
بھا کنوک سرپد اِنت کہ نشہ تاوانبار اِنت پد ءَ ھم بھا کنت، چوش پرچا؟
زوروک ءِ سوَب من بُرز ءَ درشان کُتگ اَنت کہ آ پرچا نشہ ءِ نیمگ ءَ روت، نی جُست ایش اِنت کہ آ کجام سوَب اَنت، مردم ءَ مجبور کن اَنت ءُ نشہ بھا کنگ یا کہ دگہ ھرابیں کار کنگ ءَ پرما اَنت؟
نشہ بھا کنگ، دُزّی کنگ ءُ دگہ ھرابیں کارانی کنگ ءِ مستریں سوَب بے روزگاری اِنت، اگاں مردمے داں مُدّتے ءَ بے روزگار بہ بیت، پہ روزگار ءَ تچ ءُ تاگ بہ کنت، اگاں آئی ءَ روزگار مہ رس ایت گُڈسر ءَ الّم بیزار بیت، پہ آئی ءَ دْرستیں راہ ءُ در بند بہ اَنت، آ دُزّی کنگ ءَ لگ ایت، ھمے راہ ءَ آ نشہ ءِ کاروبار نیمگ ءَ ھم شُت کنت ءُ دگہ ھرابیں کار ھم کُرت کنت۔
من ھمے سرپد باں کہ اگاں اے وڑیں جیڑہ گیشّینگ مہ بنت تہ مُلک وتی جاہ ءَ یک کسانُکیں چاگردے ھم دیمروی کُرت نہ کنت۔
ما باید ھرچ پِڑ ءَ یکجاہ ءُ ھَمپت بہ بہ این ءُ اے سِسٹم ءِ بگیری (Against) ءَ پاد بیا ایں، وت ماں وتی جنگاں وت ءَ را زوال مہ کن این ءُ وتی دژمن ءَ پجّا بیار ایں۔
دی بلوچستان پوسٹ: اے نبشتانک ءِ تہا درشان کُتگیں ھیال ءُ لیکہ نبشتہ کار ئے جِندئیگ اَنت، الّم نہ اِنت کہ دی بلوچستان پوسٹ رسانک نیٹورک ایشانی منّوک بہ بیت یا اگاں اے گل ءِ پالیسیانی درشانی اِنت۔