زمین شناسیں سلمان ھمل
نبشتہ کار: مھروان کمبر
دی بلوچستان پوسٹ
زمین بس ھما مردماں وتی ھیال ءِ تہ ءَ پشت گیج اِیت کہ آیاں وتی زمین ءِ سر ءَ زندگ بوھگ ءِ واب دیستگ۔ ھما کہ وتی زمین ءِ باندات ءِ وشیں نوبتاں جیڑ انت گُڑا مرچیگ پراھاں سک تنگ بیت ءُ زندگی گران۔۔۔ بلے آیوکیں باندات ھمایانی کرد ءَ پلگار ایت ءُ زیبا کنت۔ ھما کہ کِردانی ھُدابند اَنت آ کدی نہ مر اَنت بلکیں آ راجدپتر ءِ تاکانی سر ءَ نکش بہ اَنت۔
“فلسطینی” شائر بانک پدوی توکان (فدوی طوقان) وتی سرگوست ءِ تہ ءَ نبشتہ کنت “منی ڈیھ چنچو زیبا ءُ دلکش اِنت۔ اے وڑ چوں بیت کہ من وتی ڈیھ ءِ بدل ءَ دگہ جاھے ءَ بروان ءُ سر ءَ ندر بہ کناں۔ دراں ڈیھ بوتگیں دوستاں! اے چِینکدر بلاھیں زوراکی یے کہ مردمے چہ وتی زمین ءَ دُور دگہ جاھے ءَ درآمدے بہ بیت ءُ بہ مر ایت۔ مردم ایوک ءَ وتی بُن ءُ بیھی زمین ءَ زندگ بوت کرت کنت۔ آ وت ءَ وتی زمین ءَ شناس ایت، وت ءَ گوں ندارگاں ھم رنگ کنت ءُ ملار بیت“-
وھدے زمین شناسی ءِ گپ کیت گُڑا مارا بلوچستان ءِ جند ندریں شائر سلمان ھمل یات کیت۔ آ ھم زمین شناسیں بچے اَت کہ پہ زمین زندگ اَت ءُ پہ زمین ھاک ءِ وشبوھاں ھوار بوت۔ آ وتی گُڈی کُلوھے تہ ءَ گُشیت ” بلوچ راج مرچی شری ءَ سرپد اِنت کہ مارا کجام کشک گچین کنگی انت، چی ءَ کہ بلوچ گلزمین ءِ سر ءَ زورگریں استان وتی زوراکی ءِ دراھیں سیمسران گواز کنگ ءَ اِنت گُڑا بلوچ پرچا وتی دستاں بہ بند ایت ءُ ندارگ بچار ایت۔ بلوچ ءَ ھم اے ھک ھست کہ وتی گلزمین ءَ بہ رکین اِیت”-
آئی ءَ گُشت کہ اگاں ما جنگ نہ کُت گُڑا ما وت ءَ شموش ایں، وتی دیستگیں واباں مانایے دات نہ کن ایں۔ اگاں ما جنگ نہ کُت گُڑا ما ھما ماتاں انساپ دات نہ کن ایں کہ آیانی چم ءِ چراگ زور گار ءُ بیگواہ کنگ بوتگ اَنت۔ ما ھما گُھارانی گنھگار بہ ایں کہ درامدیں کوزہ گیر ءِ سپاھیگاں آئی ءِ گُشان دست جتگ۔
گُش انت زمین شناس ھما بنت کہ زمین ءِ سر ءَ ھر چیز کہ ھست ھمائی ءِ زبان ءَ پھم اَنت۔ ھما کہ کوھانی بے تواری ءَ، زر ءِ چولاں، ھاک ءِ وشبوھاں چہ وتن ءِ گوستانک ءَ وان انت آ کتابانی تہ ءَ نکشہ نہ چار اَنت بلکیں زمین ءِ سر ءَ اولی گام ءَ اِیر کن انت گُڑا زمین ءَ پجا کار اَنت۔
سلمان ءَ وتی زمین سے نگاہ ءَ چار اِتگ اَت ءُ پھمتگ اَت: اول یک زمین شناسے ءِ چمّاں، دومی شائرے ءِ نگاھاں، سیمی یک جند ندرے ءِ گیرت ءَ وھدے زمین شناسیں زھگے پہ زمین ندر بیت، گُڑا تھنا یک مردمے بیران نہ بیت بلکیں زمین یک زھگے ءَ چہ زبھر بیت۔
سلمان ھمل تھنا یک نامے نہ اَت بلکیں یک لیکھے اَت۔ کوھانی بے تواریں ھلوتے اَت۔ زمین ءِ ھاکانی وشبوھاں گنوک اَت۔ آئی ءَ زمین اَنچو ونتگ ءُ دربرتگ اَت، اَنچو کہ ماتے وتی زھگے ءِ ارساں وان ایت۔ آئی ءَ تھنا وتی زمین ءِ ابرمی زیباھی نہ لوٹ اِتگ اَت بلکیں وتی زمین ءِ آجوئی لُوٹ اِتگ اَت۔ پہ آئی ءَ زمین ءِ ھر سنگ یک گوستانکے اَت، زر یک ٹپ ءُ کوہ یک گواھی یے۔
سلمان ءَ زانتگ اَت کُجام بُتکگیں چمّگ کرنی ئیں ھُوشام ءَ ھلاس کنت۔ کُجام کوہ زمین شناسیں بچّانی پاد ءُ کدمانی تواراں تلوس اَنت، زمین کدی ءُ کُجام جاہ ءَ ھُون لُوٹیت۔ پرچا کہ آ گوستانک ءِ وانوکے اَت، گھگیری ءِ وارس اَت، ءُ ھاک ءِ آشک۔
سلمان ءِ وپا گوں ھما ھاک ءَ اَت کہ آئی ءِ سر ءَ رُستگ ءُ مزن بیتگ اَت، ھما ھاک ئِے ونتگ ءُ در برتگ اَت۔ وھدے آئی ءِ زمین ٹپیگ بوت آئی ءَ دگہ کسی ودار نہ کت۔ نہ دری مردمانی، نہ انسان دوستیں میان اُستمانی گلانی، بلکیں وت اَمل کُت وتی ھُون ءِ ھمک ترمپ پہ زمین ندر کُت۔
سلمان ءِ دیمھونی یک ساھتے ءِ سوڑگ نہ اَت۔ آ ھر روچ مرگ ءَ اَت۔ آ مرگ ءَ اَت وھدے زمین ءِ ورناھیں زھگے زور بیگواہ بوت۔ آ مرگ ءَ اَت وھدے ماتے ءِ کُٹ ھالیگ بوت، آ مرگ ءَ اَت وھدے گھارے ءِ گُشان چکگ بوت، آ مرگ ءَ اَت وھدے زمین ءَ ھُون لُوٹ اِت۔ ھمے ھر روچ ءِ مرگ ءَ آ یک جند ندریں سپاھیگ ءِ جوڑ کُت۔
جند ندر بوگ تھنا اَمل کنگ ءِ نام نہ اِنت بلکیں یک اَنچیں چاڑے کہ انسان مرگ ءَ مان نیار ایت۔۔۔ تھنا پہ وتن جیڑ ایت۔ وھدے سلمان ھمل ءَ اے راہ گچین کُتگ اَت گُڑا آئی ءَ وتی نام، واب، واھشت ءُ وتی زندگی ءِ ھمک رنگ یل داتگ اِت انت۔
سلمان ءِ داتگیں دیمھونی آئی ءِ گُڈی اَمل اَت وھدے یک زمین شناسیں زھگے زمین ءَ گوں مھر کنت گُڑا آ یکروچے اَلّم ھاک ءِ وشبوھاں ھوار بیت۔
مروچی اگاں ھُورانی رگام ءُ نودانی شنز کوھانی دامن ءَ دست جن انت، مروچی اگاں کوھستگ بے توار بہ بنت گُڑا سلمان ھمل ءِ ارواہ الھان ایت۔
“ھاک ءِ وشبوھاں ھواریں پد ءَ واتر کا ایں”
“جنگ ءِ ما کسھاں کار ایں پد ءَ واتر کا ایں”
دی بلوچستان پوسٹ: اے نبشتانک ءِ تہ ءَ درشان کُتگیں ھیال ءُ لیکہ نبشتہ کار ءِ جِندئیگ اَنت، الّم نہ اِنت کہ دی بلوچستان پوسٹ رسانک نیٹورک ایشانی منّوک بہ بیت یا اگاں اے گل ءِ پالیسیانی ءِ درشانی انت-