راجمانانی تہ ءَ زالبول ءِ کرد -رضوان بلوچ

راجمانانی تہ ءَ زالبول ءِ کرد

نبشتہ کار: رضوان بلوچ

دی بلوچستان پوسٹ

زالبول ھما ھستی انت کہ بید ء آئی ءَ چاگرد رُدُوم زرت نہ کنت، ھما ھستی انت کہ انسانی روزیگی ءِ نظام ءِ بُنھشت انت، ھما ھستی کہ چاگردی زند ءِ بنزہ انت، ھما ھستی کہ آئی ءِ سر ءَ انسان ءِ بنکی تربیت ءِ زمہ واری ھست انت۔ زالبول ءِ کرد چاگرد ءِ مزنیں مکامے ءِ سر بوگ ءَ ابید ربیدگی زند ءَ چہ پد مرچی انسانی چاگرد ءَ زالبول ءَ کجام مکامے ءِ سر کرتگ۔ بلے مرچی یک مردینی چاگردے ءَ گوں زالبول ءَ انساپ بوتگ یا کہ پاد ءِ ھاک سرپد بوتگ انت؟ ما زالبول ءَ را تھنا زھگ پیدا کنوکیں مشینے، لوگ ءِ زمہ وارے، یا لوگ ءِ ازتے ءِ مدام نام ءَ توار کرتگ۔ اے دراہ گلامی ءِ نشانی انت۔ اِیشی ءِ درآھگ ءِ تھنائیں راہ آزاتی اِنت۔

مھرگڑھ ءِ آسار ھمے سبوت ءَ دینت کہ زالبول کدیمیں سیاسی چاگرد ءِ بُنھشتکار انت۔ انسانی بُندپتر مارا انچو گش ایت کہ ریاستانی جوڑ بُوگ ءَ پیسر چاگرد ءِ تہ ءَ زالبول واکدار بوتگ انت ءُ آیاں گوں مردین آدماں برابری ءِ ھک دیگ بوتگ ءُ آ مدام مردیناں گوں ھمکوپگ بوتگ انت۔ دودمان ءُ ربیدگ ءِ بُنھشتکار ھم زالبول انت۔ کشت ءُ کشارکاری ءِ دور ءُ زمانگ ءَ پیسر انسان ءِ ورگ ءُ وردن شکاری جانور ءُ درچکانی تاک ءِ سر ءَ بوتگ انت گڑا مردین سرجمیں روچ کوہ ءَ شکار بوتگ انت، برے برے باز روچ لوگ ءَ نہ یتکگ انت گڑا زالبول گوں نادراہاں، گوں بزرگ ءُ چکاں لوگ ءَ بوتگ انت۔گڑا گیشیں لوگ ءِ نندگ ءَ چہ زالبولاں ھمے پکر کت کہ وتی روچ روزینی زند ءِ زلورتانی پیلو کنگ ءَ چیزے بہ کن انت۔ ھمے زمانگ ءَ کشت ءُ کاری ءِ کار کہ بندات بوت گڑا دودمان ءِ اولی پدیانک ربیدگ ات۔ ھمداں چہ زانگ بیت کہ ربیدگی زند ءِ بندات زالبولاں چہ بوتگ ءُ پدا کشت ءُ کشاری آشوب بندات بوتگ۔ درمان ءِ پٹپول انسانی بندپتر ءِ تہ ءَ یک مزنیں سوبمندی یے۔ اے پٹ ءُ پول ھم زالبولاں کرتگ۔ پرچا کہ آ زمانگ ءَ مردین شکار ءِ واستا گیشتر چہ لوگ ءَ دور شتگ انت گڑا بیمارانی الاج ءِ زمہ وار زالبولاں گون بوتگ۔ تھلگ ءُ دواھانی جوڑ کنگ ءِ زمہ وار زالبول بوتگ انت۔ ھمے سبب ءَ چہ زالبولاں تھلگانی بارو ءَ باز علم بوتگ ءُ آیاں اے زانتگ کہ کجام ورگی انت یا کجام پہ جسم یا سر ءِ ٹپاں کارمرز کنگ بنت۔ بلوچستان ءِ بازیں دمگاں مسال ء ھبر ءَ ساروان جھالاوان مرچی ھم زالبول تھلگ ءُ درمان پہ الاج کارمرز کن انت۔ ڈاکٹر مبارک علی گش ایت زالبولاں اے تھلگ ءُ درمان ءِ علم نسل در نسل گون اِنت۔ پمیشکا ما گندیں داں مرچی ھم بلوچ چاگرد ءَ ھست انت کہ آوانی حکیمی ءَ زالبول کنگ ءَ انت۔ ریاست ءِ ادارہ جوڑ بوگءَ پد زالبول سیاسی ءُ چاگردی واکداری ءَ چہ دور کنگ بوت انت۔ ھمے سبب ءَ چہ آ لوگ ءِ چاردیواری ءُ کھولءَ گوں مھدود کنگ بوت انت۔ اگاں ما مرچیگیں وھد ءَ بچاریں گڑا جمھوری دور گشگ بیت، اے دور ءَ ھم زالبول سیاسی، چاگردی میدان ءَ مردیں آدماں چہ سک پُشت ءَ دور دیگ بوتگ انت۔ مرچیگیں دیمروئی ءِ دور ءَ مردم اے چیزاں ابکہ بیت کہ دنیا ءِ باز جاہاں برے مذہب ءِ نام ءَ زالبول سیاسی، ماشی ءُ چاگردی کاراں چہ دور دارگ بیت، برے پدمنتگیں چاگردی روایات کارمرز کنگ بنت ءُ زالبولانی ھک جنی بیت۔

انسانی بندپتر ءَ مستریں کامیاب بوتگیں کارانی بُنھشت کہ زالبول انت گڑا اشی ءَ ابید مرچی زالبول زلم ءُ زوراکی ءِ آماچ انت۔ مرچی داں بازیں چاگرداں فیوڈل سسٹم گندگ بیت کہ اود ءَ زالبول یک گمنامیں ھستی یے ءَ گوں زند گوازینگ ءَ لاچار انت۔ اے وڑیں چاگرد ءَ زالبولاں گوں مردیناں برابری دوریں ھبرے، زالبول ءِ نام اگاں کسے ءِ دپ ءَ بیت گڑا مزنیں گناھے لیکگ بیت۔ مرچی اگاں ما سیاسی، سماجی، اکتسادی دیمروئی ءِ گپّ ءَ جنیں بلے دانکہ کانونی، سیاسی، سماجی ھوالہ ءَ زالبولاں ھک دیگ مہ بیت گڑا آ وتی بودناکیانی پیشدارگ ءَ ابید آ ناں بندپتر ءِ تاکانی بھر بوت کن انت نئیکہ باندات ءَ آیانی آزاتی ءُ ھک ءِ واستا جاور گیگ بوت کن انت۔ ما تھنا ھمے گُشت کنیں کہ زالبول ھما وھد ءَ چاگرد ءِ تہ ءَ آجوئی ءَ گوں وتی بودناکیاں پیش داشت کن انت کہ آ کانودی، راجمانی ءُ سیاسی جھت ءَ سرجم ءَ آجو کنگ بہ بنت۔

‘مات ءِ کُٹ ءَ بگر داں لباہ ءِ کبر ءَ زانت دربرگ ءِ عمل ءَ برجاہ بہ دار’۔ھدا ءِ مھتر وتی دُریں ھدیسے ءَ تچک ءَ تچک گش ایت کہ زالبول ابرمی رھدربرے۔ بلے درابرمی چاگرد ءِ مٹ ءُ بدلی ءَ چہ مرچی ما زالبول ءِ مستریں بستار ءَ چہ شموشکاریں۔ ما گندیں کہ کسانیں چُک ءَ مات کسہ گُش انت ءُ واپین انت۔ کسانیں چکانی ردوم گوں علم ءُ زانشت ءَ کنگ بیت۔ اے کسہ کہ گوشگ بنت اِشانی تہ ءَ الم درونت ءُ زانشتے مان ات۔ ھمے کسانیں چُک ھمے درونت ءَ دربارت ءُ وھدے کہ آ مزن بیت ھمے درونت ءَ عملی زند ءَ کارمرز کنت۔ ارسطو گشیت کہ ‘لبزانک ءُ کسہ انسان ءِ واستا ناں تھنا لزت ءُ چِس زیری ءِ واستا انت بلکیں بنی آدم ءِ ھاتر ءَ درونت انت ءُ کانود ءُ رھبند ءِ جوڑ کنگ ءَ ھم مزنیں کردے پیلو کن انت’۔ جنگی جاوراں مردیں چہ لوگ ءَ دور بنت گڑا یک وانندگیں زالبولے ءِ لوگ ءِ ھرچ زمہ واری ءَ جوانیں وڑے ءَ پیلو کنت۔ ھمے زالبول جنگی جاوراں یک نہ تُرسوکیں شیرزالے بیت کہ آ چہ زالماں وتی زمین ءَ رکینیت۔ انچو گش انت کہ ھر سوبندیں مرد ءِ پشت ءَ زالبول ءِ دستے مان انت۔ زالبول یک کھولے ءِ سوبمندی ءُ آئی ءِ یکجاہ کنگ ءَ مزنیں کردے پیلو کنت۔ ھمے داب ءَ یک راجے ءِ سوبمندی ءَ زالبول مزنیں کردے پیلو کنت۔

انسان ءِ چاگردی زند ءَ پیسر ما بچاریں گڑا بازیں جاہاں مدرسری نظام مارا گندگ ءَ کیت کہ اود ءَ زالبول لیڈر بوتگ انت۔ بلے انسان ءِ چاگردی زند ءَ پد ما گندیں کہ زالبول ءِ لیڈرشپ پدرسری نظام ءِ سبب ءَ ھلاس کنگ بوت۔ ھمے گُشگ بیت کہ زالبول ابرمی ھسابءَ لیڈر بوت نہ کنت۔ بلے اِشی ءَ ابید اگاں ما زالبول ءِ بابت ءَ وانیں گڑا ما گندیں کہ ایوک ءَ نیولیتھک آشوب ءِ توم زالبول ءَ نہ کشتگ بلکیں گیشتر بندپتری آشوبانی تہ ءَ زالبولانی مزنیں کردے ھست، بلکیں ما اے گش ایں کہ آ آشوبانی تہ ءَ لیڈر ھم بوتگ انت۔ انسانی بندپتر ءِ تہ ءَ دو مزنیں آشوب بزاں فرانسی آشوب 1789ءَ ءُ بالشویک آشوب 1917ءَ زالبولاں بندات کتگ۔ اشی ابید سپین ءِ 2018 ءِ پارلیمانی کابینہ ءَ %61 سیٹ زالبول ءِ بھر ءَ کپتگ۔ سکندر اعظم کہ 32 سال ءِ کسانیں عمر ءَ نیم دنیا فتح کرتگ۔ اشی ءِ سوبمندی ءِ مزنیں دست آئی ءِ مات ئیگ ات۔ اے درور ءَ چہ ما چو گشت کنیں کہ زالبول ءَ را چونیں مزنیں لیڈرشپ ءِ قابلیت بوتگ۔ انّوگیں وھد ءَ چہ یک چاگردے ءَ زالبول ءَ را یک مزنیں جاہے ھست، آئی ءِ جھد ایدگہ چاگردانی واستا مزنیں درورے اسرائیل ءِ گولڈا مئیر بہ بیت یا امریکی سیاہ پوست روزا پارکس بہ بیت، ھندوستان ءِ اندر ءَ گاندھی بہ بیت یا کہ اولی زالبول صدر ارجنٹائن ءِ ازابیل ایواپیرون بہ بیت۔ اگاں ما بلوچ چاگرد ءَ بچاراں گڑا اِد ءَ ماشی رھبند ءَ بگر دانکہ آجوئی ءِ جنز ءَ زالبولانی مزنیں کردے بوتگ۔ اِشانی تہ ءَ مائی بیبو ءِ باروزیانی ھلاپ ءَ جنگ بہ بیت یا کہ گل بی بی بلوچ ءِ جنرل ڈائر ءِ پوج ءِ ھلاپ ءَ جنگ بہ بیت، یا انوگیں وھد ءَ آزاتی دوستیں زالبول نمیرانیں بانک کریمہ بلوچ کہ آئی ءِ میاں استمانی جھت ءَ راجی جُنز ءِ دیم ءَ برتگ۔ اِشی ءَ ابید بانک فرزانہ، بی بی گل بلوچ، لمہ یاسمین، بانک ماہرنگ، بانک سمی، بانک سیما کہ آیانی کردے ماں وتی چاگرد ءَ ھست انت۔

چریشی ءَ ابید مروچی سلاھبندیں گلاں ھم زالبول ھوار انت۔ اگاں ما دنیا ءِ جنزاں بچار ایں گڑا اِد ءَ زالبول ایوک ءَ پرایمن نہ انت بلکیں سلاھبند ھم گندگءَ کاینت ھندوستان ءَ انگریز ءِ ھلاپ بہ بیت یا ویتنام ءِ آزاتی ءِ جنز بہ بیت یا کیوبا، چائنا، کوریا، الجزائر، اوگانستان یا یورپ ھر جاہ ءَ راجی آزاتی جنز ءَ مارا زالبول عملی شِکل ءَ گندگ ءَ کاینت۔ انسان ءِ واستا جنگ یا گھگیری یک گرانیں دورے بلے اے گرانیں دور ءَ زالبول ءَ ھم وتی کردار منارینتگ۔ گھگیری ھمے کد ءَ زالبول ءِ ھم میراسے ءُ ھمے کد ءَ مردین ءِ ھم۔ انّوگیں وھد ءَ کُرد جنز یک مسالی جنزے کہ آئی ءِ تہ ءَ مردین ءُ زالبول یکیں داب ءَ ھوار اَنت۔ کُرد چاگرد یک قبائلی چاگردے بلے آیانی کردار ءَ چہ ھچ گمان نہ بیت کہ اے وڑ انت۔ ایدگہ قبائلی چاگردانی وڑ ءَ گوست ءَ کُرد زالبول ھم لوگ ءَ داں مھدود بوتگ انت بلے جنز آزاتی ءِ رھشون ءَ گوں جوانیں حکمت عملی ءَ زالبول ھم جنز ءَ ھوار کتگ انت۔ اِشی ءِ بنھشتی کردار جنز ءِ مستر عبداللہ اوژلان ئیگ انت۔ اگاں ما بلوچ زمین ءَ بچاریں گڑا اِد ءَ ھم زالبولاں یک جوانیں کردے پیلو کتگ۔ آ خان احمد خان اول ءِ گوھار مائی بیبو ءِ باروزیانی ھلاپ ءِ جنگ بہ بیت یا گل بی بی ءِ جنرل ڈائر ءِ ھلاپ ءَ جنگ بہ بیت۔ انّوگیں بلوچ سلاھبندیں جنز ءَ بچاریں گڑا اِد ءَ مارا فدائی شاری ءُ فدائی سمیعہ گندگ ءَ کاینت کہ آیاں وتی زاتی زند یل داتگ ءُ پہ زمین ءَ وت ءَ ندر کتگ۔

دنیا ءِ جنز ءَ زالبولانی کرد:

رانی ویلونچیار:برطانیہ زورگیرءِ ھلاپ ءَ ہندوستان ءِ جنگی بندپتر ءَ مردیناں گوں یکجاہ زالبولاں ھم گہگیری کتگ۔ آیانی تہ ءَ یکے رانی ویلونچیار انت۔رانی ویلونچیار 1730 ءَ راجہ چیلالموتھووجیارگونااتھ سیٹھ پتی لوگ ءَ ودی بوت۔ آ وتی مات ءُ پت ءِ یکیں چُک ات۔آئی ءِ تربیت یک شہزادگانی وڑ ءَ کنگ بوتگ۔ جنگی تربیت ھم دیگ بوتگ۔ آئی ءِ آروس شیوگنگئیءِ شہزادگ ‘ متھوا دوگنتاپوریاادیئینیور ‘ءَ گوں بوت۔ رانی ءَ یک جَنِک چُکے بوت۔ 1772ءَ انگریزاں شیوگنگئی ءَ ارش کت ءُ شہزادگ جَنَگ بوت گڑا رانی ءَ وتی چُک زرت ءُ تتک پرچا کہ دگہ راہ پشت نہ کپتگ ات۔ گوپال نایکر ءِ کِرّ ءَ پناہ ئِے زرت۔ ھشت سال نشت ءُ وتی زمین ءِ گرگ ءِ بابت ءَ پکر ئِے کرت۔ پوجی ترتیب ئِے دربرت ءُ اے پوج ءَ زالبول ھم ھوار ات انت۔ گوں انگریزاں جنگ ءِ واستا سلاہ باز لوٹ ات گڑا آیاں پیسر انگریز ءِ توپ خانہ ءِ سر ءَ ارش کرت کہ آ یک مندرے ءِ تہ ءَ ات۔ ارش کمانڈر کوہلی گوں وتی لشکر ءَ کت ۔ اول کمانڈر ءَ وت ءَ گوں شورھاں آس دات ءُ دنیا ءِ اولی وتکُش بوت۔ آیاں سلاہاں گپت ءُ انگریز ءِ ھلاپ ءَ جنگ بندات کت۔ مزنیں جنگ ءَ پد انگریزاں سلاہ ایر کرت ءُ شت انت۔ رانی ءَ وتی زمین دوبر گپت۔ ھکمران بوت وتی مہلوک ءِ ھذمت ئِے کت ۔ 86 سال ءِ عمر ءَ 25 دسمبر 1796 ءَ بیران بوت۔

جمیلہ بوحیرد: ھپت برات ءِ تہنا یکیں گوھار 1935 ءَ الجزائر ءَ ودی بوت۔ جمیلہ ءِ کھول ءِ گیشتر مردم آزاتی ءِ جُنز ءَ ھوار ات انت۔ فرانس ءَ 1830 ءَ الجزائر ءَ عثمانی خلافت پروش دات ءُ الجزائر وتی قبضہ ءَ کت۔ آزاتی ءِ جنز ءِ سان ءِ سبب ءَ جمیلہ کسانیں عمر ءَ فرانسیسی نوآبادیاتی ءِ ھلاپ ءَ راجی جہد ءَ گون بوت۔ فرانسی وانگجاہ ءَ وھدے فرانس ءِ راجی سوت ‘ فرانس مئے مات انت’ گوشگ بیت گڑا جمیلہ فرانسی راجی سوت وانگ ءَ انکار کنت ءُ گشیت ‘الجزائر مئے مات انت’ ھمے سبب ءَ وانگجاہ ءَ آئی ءَ سزا دیگ بیت۔ جمیلہ جہد ءَ وتی وانگ ءِ وھد ءَ بندات کنت۔ آ نیشنل لبریشن فرنٹ (NLF) ءَ ھوار بیت۔ جمیلہ اولی رند ءَ 1957 ءَ دزگیر کنگ بیت وھدے NLF ءِ یک مزنیں روانکے ءِ تیاری کنگ ءَ بیت ۔ وھدے یل بیت پدا کار بندات کنت۔ 1957 ءِ سال ءَ الجزائر ءِ آجوئی جنگ سک مہکم کہ بیت گڑا یکرندے پد ءَ جمیلہ دزگیر کنگ بیت۔ آئی ءَ گوں جنسی ءُ جسمانی سک باز اذیت کنگ بیت۔ پنچ سال ءَ پد 1962ءَ یل کنگ بیت ۔ آ ذہنی ھوالہ ءَ تیار بیت ءُ ھر زلم ءُ جبر ءَ گوں سبر ءُ اوپار ءَ گہگیری کنت۔ جمیلہ گوں وتی بے مٹیں کرد ءَ آزاتی ءِ جہد ءَ جنزینیت۔ 132 سال ءِ گلامی ءَ پد 23 جولائی 1962 ءَ الجزائر آزات بیت۔ آزاتی ءَ پد جمیلہ منصور نامی وکیلے ءَ گوں آروس کنت۔ آزاتی پد ھم آ قومی ھزمتکاری ءَ چہ دزکش نہ بیت ءُ زالبول ایسوسی ایشنءِ چیئرپرسن بیت۔ زالبولانی ھکانی واستا جہد کنت۔ مرچی ءَ داں سیاسی ءُ چاگردی کار ءَ ھمے وڑ گون انت کہ وتی آشوب ءِ وھد ءَ گون بوتگ۔ 2019 ءِ الجزائری روانک ءَ ھم گون بوتگ۔ وتی آشوبی کرد ءِ سبب ءَ جمیلہ ءِ سر ءَ تامرے ھم جوڑ بوتگ۔ 1966ءَ شنگ بوتگیں تامر “الجزائر ءِ جنگ”، ” ناشرکاری ءِ وکیل” سک باز نامدار بوتگ انت۔

نازوتوخی: (نازوانا) نازوانا 1651ءَ قندھار تھازی ءِ نزیک ءَ یک ھلکے اسپوشم انزگل ءَ توخی قبیلہ ءِ مستر ءُ غزنی ءِ گورنر سلطان ملک توخی ءِ لوگ ءَ ودی بیت۔ نازوانا ءَ اوگان سرزمین ءُ راج ءِ واستا جنگ ءِ میدان ءَ وتی کرد ءَ پیلو کنت ءُ ھمے سبب ءَ اوگان راج آئی ءَ لمہ ءِ پنام ءَ دینت۔ گہگیری کرد ءُ سیاسی آگاہی ءَ ابید نازوانا پشتو ءُ فارسی ءِ شاعرے بوتگ۔ نازوتوخی آروس گوں سلیم خان ہوتک بوت کہ آ اوگانستان ءَ ہوتک قبیلہ ءِ مستر ات۔ اوگان راج ءَ یکجاہ کنگ ءِ مستر کرد نازوانا ءِ بوتگ۔ مرگ ءَ سر آئی ءِ اوگانستان ءِ تہ ءَ قبائلانی میان ءَ مہر ءُ دوستی پیدا کت۔ نازوانا وانگ ءُ پوجی ھیلکاری چہ قندھار ءِ ملاہانی کر ءَ دربارت۔ نازوتوخی ءِ لبزانکی بودشتاں ھمک کس سرپد ات بلے پوجی بودشتاں ھما وھد ءَ مردم سرپد بوت انت وھدے کہ آئی ءِ پت سرپہاڑ نامی جنگ ءَ جَنَگ بیت ءُ نازوانا پت ءِ مرگ ءِ بیرگیری ءَ سلاہبند بیت ءُ جنگ ءِ پڑ ءَ دور کنت ءُ دژمن ءَ گوں دیم پہ دیم بیت۔ پت ءِ مرگ ءِ بیر گرگ ءَ پد نازوانا وتی دلگوش ءَ اوگان ءِ ھمسنتی ءِ نیمگ ءَ گور کنت۔ بازیں قبائلانی گر ءُ چیلاں گیش ءُ گیوار کنت۔ ھاسکر سدوزئی ءُ خلجی گر ءُ چیل۔ نازوانا 1717ءَ بیران بیت۔ نازوانا ءِ مزنشانیں کرد ءِ سبب ءَ مرچی اوگانستان ءَ آئی ءِ نام ءَ وانگجاہ ءُ ایدگہ ادارہ جوڑ کرتگ۔

بلوچ خواتین پینل: بلوچ خواتین پینل 2006ءَ جوڑ بوت۔ بلوچ چاگرد ءَ بلوچ راجی آزاتی ءِ واستا اے اولی زالبولانی گلے ات کہ ایڈوکیٹ بانک شکر بی بی ءِ سروکی ءَ جوڑ بوت۔ یک انچیں چاگردے کہ آئی ءِ جوڑشت زورگیری نظام ءَ پرشت ءُ پروش کرتگ ات، سیاسی رد ءَ اے یک بلائیں کارے ات۔ ھما وھد ءَ کہ اے گل جوڑ بوت گڑا آ وھد یک نگیگیں جاورے ات کہ ریاست ءِ زلم ءُ زوراکی وتی گڈی سیمسران ات انت۔ بلوچ پرزندانی گار ءُ بیگواہ کنگ، میتگ ءُ لوگانی اُرش کنگ، جنس ءُ امر ءِ چارگ ءَ ابید اے وڑیں جاوراں بلوچ زالبولانی اے پیمیں عمل ستا کرز اَنت۔ بلوچ خواتین پینل ءِ مول ءُ مراد:1۔ بلوچ چاگرد ءَ آجوئی جہد ءَ پہ زالبولاں سرپدی دیگ۔ 2۔ میاں اُستمانی جھت ءَ اے ریاستی سوچ ءِ رد پیشدارگ کہ بلوچ زالبول تہنا لوگ ءِ چار دیوالی ءَ کید انت ءُ آیان ءَ اے ھک نیست کہ آ دگّانی سر ءَ پہ وتی ھک ءَ در بیا انت۔ 3۔ بلوچ زالبولانی تہ ءَ سیاسی سوچے آرگ۔ 4۔ بلوچ چاگرد ءَ زالبولانی وانگ ءِ سر ءَ کار کنگ۔

بلوچ خواتین پینل ءِ سان: بلوچ چاگرد ءَ زالبول پینل جوڑ بوگ ءَ پد مزنیں مٹ ءُ بدلی یے ات۔ زالبول پینل ءِ وسیلہ ءَ زہرشانی ءُ روانکاں مزنیں کچِے ءَ بہر زرت۔ بلے اے سیاسی عمل مستقل مزاجی ءَ گوں دیم ءَ نہ جنز ات۔ ھمے وڑ چندے مدتاں پد شکر بی بی ءِ بلوچ سیاسی عمل ءَ گوں ھدوناکی کم بوت اَنت۔ چریشی ءَ پد بانک مہر جان ءَ زمہ واری دیگ بوت ءُ پدا کار جنزان بوت اَنت۔ بلے 2011 ءَ بلوچ خواتین پینل پد ءَ اوشت آماچ بوت ءُ مرچی ءَ داں ہما وڑ ءَ اوشتاتگ۔

بلوچ گہار موومنٹ: 2013 ءَ گہار موومنٹ ءِ نام ءَ بلوچ زالبولانی گلے جوڑ بوت۔ انچو کہ پیسر ءَ بلوچ خواتین پینل جنزگ ءَ ات گڑا گہار موومنٹ ءَ آ وڑ ءَ جنز ات نہ کت بلے زالبولانی اے جھد ستا کرزیت کہ آ ھاموش بوّگ ءِ بدل ءَ تنظیمی پلیٹفارم ءَ جہد کنگ راجی پرزے منّ ات۔ گہار موومنٹ ءِ کاراں اگاں ما بچاریں گڑا اشی ءِ جوڑ بوگ ءَ پد آ روتاکی درشاناں داں محدود ات۔ آیانی اے کار ءِ مول ءُ مراد چے بوتگ اَنت کہ آیاں بلوچ خواتین پینل ءَ ابید یک چیر ءُ اندریں گلے ءِ دروشم ءَ جہد کنگ ءَ ارزشت دات؟ چرے گپ ءُ جیڑہانی گیش ءُ گیوار ءَ ھما گل ءِ مردم بہ زاَنت۔ بلے بوت کنت ریاست ءِ زلم ءُ زوراکی ءِ سبب ءَ آیاں وتی کار دیم ءَ برت اَنت۔

زالبول ءُ زندان: دنیا ءَ انچوشکہ مردیناں جرم ءِ سبب ءَ سانکلاں گوں بندیگ کن اَنت ھمے وڑ زالبول ھم بندیگ کنگ بنت۔ چوناہا جرم ءِ کنگ ءِ سبب ءَ انسان سانکلاں بندیگ کنگ بیت بلے یک گلامیں چاگردے ءَ ھما مردم سانکلاں بندیگ کنگ بنت کہ آ ھک ءِ بابت ءَ گپ جن انت۔ جرم ءِ متلب ھمیش انت کہ ریاستی کانوداں کس مہ منّ ایت۔ بلے گلامیں چاگردے ءَ گلامی ءِ سانکلاں چہ آزات بوگ ءِ واستا کسے کہ جہد کنت گڑا آ مجرم گشگ بیت۔ انچو کہ ہندوستان ءِ آزاتی ءِ جنز ءَ زورگیریں برطانیہ ءِ ھلاپ ءَ بھگت سنگھ ءُ آئی ءِ سنگت مجرم گشگ بوتگ اَنت۔ پہ زمین ءَ گنوک ھمے سرڈگار ءِ بچ انت بلے اشاناں مجرم گُشوک ہزار میل چہ دور اتکگیں مہلوکے کہ آئی ءَ ھکیگیں جھمنندانی زمین زورگیر کرتگ۔ اے ہر زوراک ءِ بنکی کار انت کہ وتی ایردستی ءِ مہکم کنگ ءَ وڑ وڑیں غیر انسانی کار کنت۔ انچو کہ پاکستان ءَ بنگلادیش ءِ تہ ءَ لاکھانی ھساب ءَ مردم کُشتگ اَنت ءُ لاکھانی ھساب ءَ بنگلادیش ءِ زالبول جنسی ءُ جسمانی زلم ءِ دیمپان کرتگ اَنت۔ ھمے وڑ ءَ ماں بلوچستان ءَ یک زرمبشتے جنزگ ءَ اِنت گڑا زورگیر گوں بلوچ ءَ انچیں رواداری ءُ زلم ءُ زوراکی یے کنگ ءَ انت۔ روایتی چاگرد ءَ اے زلمانی پدّر کنگ سکیں گرانیں کارے بلے انوگیں وھد ءَ بلوچ راج ءِ پرزند ھاسکر زالبول جنز ءُ جہد ءِ سبب ءَ پاکستان ءِ غیر انسانی زلم ءِ ھلاپ ءَ آواز چست کنگ ءَ انت۔ دنیا ءِ جنگی جنزاں اگاں ما بچاریں گڑا گیشتر زلم ءُ زوراکیانی دیم زالبولاں داشتگ۔ 80 ءِ زمانگ ءَ ارجنٹائن ءَ جنرل ٹیررے ءِ زلم ءِ ھلاپ ءَ گہگیری بہ بیت یا کوریا ءِ تہ ءَ جاپان ءِ زلم ءُ ناروائی بہ بیت کہ اود ءَ ہزاراں زالبول بندیگجاہ ءَ زند بوگ ءِ جاہ ءَ مرگ گچین کرتگ۔روایتی چاگرد ءَ زالبولانی سر ءَ زلم بوگ ءِ ھلاپ ءَ آواز چست کنگ آشوب ءِ بندات کنگ سک گران اِنت بلے وھد کہ گوزان بیت گڑا چاگرد ءِ تہ ءَ آشوبی سنچ ءُ سما ودی بیت ءُ گڈسر ءَ زلم ءُ زوراکی ءِ آشوب ءِ دیم ءَ چکپروش بیت۔ بلوچ چاگرد ءَ اے چیز ءَ ما دیست کنیں کہ ریاست ءِ سِلگتیں کاراں چہ سان زرتگیں مردم ہم ھاموشی ءِ آماچ بنت۔ اے بابت ءَ وائس فار بلوچ مسنگ پرسنز ءِ وائس چیئرمین ماما قدیر بلوچ 8 مارچ 2020 ءَ گشیت کہ 70ءِ دہک ءَ ہزاراں بلوچ زالبول پاکستانی پوج ءَ گار ءُ بیگواہ کرتگ انت ءُ وتی ھوس ءِ نشانگ جوڑ کرتگ انت۔ اے دْرچ مرچی ھم زرینہ مری ءُ باقی بلوچ ءِ مات ءُ گوھار ءِ شکل ءَ گندگ ءَ کیت انت۔ گوستگیں روچاں بازیں زالبول ءُ چکے ڈیرہ بگٹی، کوہلو، مشکے، جھاؤ، آواران ءُ ایدگہ کش ءُ گوراں گار ءُ بیگواہ کنگ بوتگ اَنت ءُ لوگانی مال ءُ مڈی دُزّی کرتگ یا کہ بلوچانی گس مانداشتگ اَنت۔ 2005 ءَ بانک زرینہ مری گار ءُ بیگوائی ءَ بگر داں مرچی ہزاراں بلوچ زالبول پوج ءِ دست ءَ گار ءُ بیگواہ کنگ بوتگ اَنت۔ 27 مارچ 2014 ءَ نصیر آباد ءَ چہ زہرہ بی بی، خیرہ بی بی ھما وھد ءَ ڈیرہ بگٹی ءَ چہ شش بلوچ زالبول گار ءُ بیگواہ کنگ بیت کہ آیانی تہ ءَ چار رُستگیں جنین چُک ءُ یک گونڈوے گون بیت۔ 2010 ءِ وھد ءَ بگر 14500ءَ گیش بلوچ پاکستانی پوج ءَ بیگواہ کتگ کہ آیانی تہ ءَ 300 بلوچ مات ءُ گوھار ھوار اَنت کہ اشاں ھوار ھوار 200 کسانیں چُک گون بوتگ اَنت۔ 4 اپریل 2020 ءَ واشک ءِ دمگ راغے ءَ ریاستی ڈیتھ اسکواڈ ءِ کارندگ ءَ یک بانورے شبانہ ء عبدلواحد ءَ بیگواہ کنان ءَ گوں وت ءَ برتگ۔ دسمبر 2020 ءَ بلوچستان ءِ دمگ گچک پنجگور ءَ 9 بلوچ زالبول گار ءُ بیگواہ کنگ بیت۔ اے پیمیں باریں دگہ چنچو بلوچ زالبول پاکستان پوج ءَ زورانسری گار ءُ بیگواہ کرتگ ءُ وتی کیمپانی تہءَ پہ ہوس ءِ پیلو کنگ ءَ کارمرز کتگ انت کہ مروچی آیانی ھچ پیمیں ھال ءُ اھوال نیست۔

بلوچ زالبولیں جھدکار: بلوچ راجی جُنز ءَ زالبولیں جھدکار سک باز انت۔ جنگی سرپ بہ بنت یا کہ دگّانی سر ءَ زھرشانی ءُ روانک بہ بنت گڑا مارا بلوچ زالبول جوانیں کچے ءَ گندگ ءَ کاینت۔ جنگی سرپاں گل بی بی، مائی بیبو، ھانی بلوچ ءُ ایدگہ بازیں زالبول بہ بنت یا دگّانی سر ءَ روانک ءِ شکل ءَ بانک سمی، بانک ماھرنگ بہ بنت۔ بانک مہلب، بانک سیمہ یا شہید بانک کریمہ بلوچ بہ بیت۔ بلوچ زالبولاں ہر وھد ءَ زورگیر ءِ ھلاپ ءَ گہگیری کرتگ۔ وتی گار ءُ بیگواھیں پت، برات ءُ چُکانی واستا دگّانی سرءَ زھرشانی کرتگ یا شال، کراچی ءُ اسلام آباد ءَ پیدل مارچ بہ بیت گڑا ہر وھد ءَ ریاست ءِ لٹ ءُ کٹانی چیر ءَ بوتگ اَنت بلے وتی جھد یل نہ کرتگ۔

شھید مائی بیبو: 1666 ءَ وھدے احمدزئی کھول وتی ھکمرانی ءَ بندات کنت گڑا کس ءَ نہ زانتگ ات کہ اے ھکومت یکروچے تیوگیں بلوچ زمین جوڑ بیت۔ آ وھد ءَ ریاست ءِ لشکری تاکت ھمے وڑ ءَ نزور ات کہ آئی ءَ سبی ءِ ھاکم ءِ ھلاپ ءَ 16ءَ جنگ ءَ یکشل ءَ پروش وارت۔ یکشلیں جنگ ءِ پروش ورگ ءِ سبب ءَ ھاکم گیشتر جنگ کنگ ءِ تاوانباری ءِ زورگ ءَ تیار نہ ات انت۔ ھمے پیم ءَ وھدے کہ ریاست ءِ مستر جوزگاں یلداتگ ات گڑا ریاست ءِ شان ءِ دارگ ءِ واستا اے عظیمیں ہستی ءَ لشکر ءِ کمان وتی دست ءَ زرت کہ آئی ءَ جنز مائی بیبو ءِ نام ءَ زانت۔ مائی بیبو ریاست ءِ مستر میر احمد خان اول ءِ گوھار ات۔ وھدے میر احمد یار خان باروزئیانی ھلاپ ءَ 16 جنگ ءَ پروش دنت۔ گڑا بلوچانی اے شکست ءَ پد مائی بیبو وتی برات احمد یار خان نہ تہنا ملامت کنت بلکیں وت لشکر ءَ زوریت ءُ باروزئیانی ھلاپ ءَ میدان ءَ دور کنت ۔ مائی بیبو لشکر ءَ زوریت ءُ سبی ءِ نیمگ ءَ در کپیت۔ باروزئیاں بلوچ لشکر ءِ بارو ءَ مالوم بیت گڑا آ ڈھاڈر ءَ راہ ءَ بند کن انت۔ بلوچ لشکر مائی بیبو ءِ سروکی ءَ وھدے کہ ڈھاڈر ءَ سر بیت گڑا گند انت کہ باروزئیانی لشکر ءَ کمان گپتگ ءُ نشتگ انت۔ مزنیں سپرے ءَ پد بلوچ لشکر دمبارت بلے آیان ءَ باروزئیانی لشکر دم کنگ ءِ موہ نہ دنت ءُ آیانی سر ءَ ارش کن انت۔ جنگ بندات بیت مائی بیبو شریں وڑے ءَ جنگ دنت ءُ انچیں دابے ءَ جنگ کنت کہ انسان ءِ عقل ھم ھیران بیت۔ مائی بیبو گوں بہادری ءَ جنگ کنت ءُ شہید بیت۔ بلوچ لشکر جنگ داریت بلے کمانڈر مائی بیبو ءِ شہید بوگ ءَ پد آ نزور بنت ءُ جنگ ءَ پروش وار اَنت۔ مائی بیبو ءِ شہیدی بلائیں تاوانے ات بلے اے جنگ ءَ جنزے چست بوت ءُ آوکیں روچاں خان احمد خان ءُ آئی ءِ لشکر ءَ باروزئیانی ھلاپ ءَ جنگ دات ءُ گڈسر ءَ ریاست کلات ءِ سوبمند بوت۔

شہید بانک کریمہ بلوچ: شہید بانک کریمہ بلوچ 10 فروری 1986ءَ دبئی ءَ ودی بیت۔ آئیءِ پت ءُ مات ھستیں جنز ءَ پیسر تمپ ءَ چہ دبئی ءَ رو انت۔ بلے زمین ءِ مہرءُ دوستی ءَ بانک بلوچستان ءَ آورت۔ وتی بنداتی وانگ ءَ چہ تمپ گرلز ہائی اسکول ءَ دربرت ءُ 2003ءَایف اے سی تمپ انٹرمیڈیٹ کالج ءَ ونت۔ 2005 ءَ عطاشاد ڈگری کالج ءَ گریجویشن کنت۔ 2006 ءَ بی ایس او(آزاد)ءِ بنجاہی مجلس ءِ زمہ وار بیت۔ بانک سیاست ءِ درائیں پڑاں آشنا ات۔ اے ھما وھد ات کہ پاکستان بلوچ چکچینی ءَ گوں زوراں کنگ ءَ ات۔ وتی سیاسی کارکردگی ءِ سبب ءَ چہ 2008ءَ بلوچستان یونیورسٹی ءَ بنجاہی لس مجلس(کونسل سیشن) ءَ جونئیر وائس چیئرپرسن گچین کنگ بیت۔ بلوچ نودربر سیاست ءَ اے اولی رند ات کہ زالبول بنجاہی کایبنہ ءِ زمہ وارے بیت۔ جونئیر وائس چیئرپرسن بوگ ءَ پد بانک ءِ بودناکی گیش توانگر ءُ مہکم بنت۔ 2012ءَ آواران ءِ بنجاہی لس مجلس ءَ بانک سنئیر وائس چیئرپرسن گچین کنگ بیت۔ بانک ءِ کوپگاں گیشتر زمہ واری ءِ بوج ھما وھد ءَ کیت کہ آ گل ءِ سرکماش زاہد بلوچ پاکستانی پوج ءِ دستاں مارچ 2014ءَ شالکوٹ ءَ بیگواہ کنگ بیت۔ شہید بانک کریمہ وائس چیئرپرسن بیت گڑا زاہد بلوچ ءِ بیگواہ بوگ ءَ پد آئی ءُ زمہ واری بانک ءِ سر ءَ کاینت۔ اے گرانیں ساہتاں بانک گوں بہادری ءَ جنزاں بیت۔ وھدے جاور سک نگیگ بنت ءُ گڑا بی ایس او ءِ سر ءَ کریک ڈاؤن کنگ بیت۔ اے میان ءَ بازیں بلوچ پرزند برگ بنت ءُ ھمک روچ یک لاشے دست کپیت۔ اے گرانیں ساھتاں وھدے شہید بانک کریمہ سے سالاں داں گل ءِ زمہ وار بیت۔ 2015 ءِ کونسل سیشن ءَ بانک کریمہ گل ءِ سرکماش گچیں کنگ بیت۔ ھمک روچ یک بلوچے بیگواہ کنگ بیت ءُ یک لاشے دور دیگ بیت، اے گرانیں جاوراں بانک انگت وتی کاراں گوں جنزان کنت۔ بانک ءِ لوگ ہمک روچ پوجی بیڑ بر انت ءُ آئی ءِ ھلاپ ءَ کیس درج کن انت۔ آئی ءِ لوگ ءَ تمپ ءَ پوج بمب گواری کن انت۔ بلے انگت بانک ءِ جزبگ چو چلتن ءِ کوہ ءَ برز بنت ءُ آجوئی ءِ جنز ءَ ہر لوگ ءُ کوچگاں سر کنت۔ وھدے کہ جاور کہ سک نگیگ بنت گڑا گل ءِ سنگتاں اے پیسلہ زرت کہ بانک ڈنّی ملک ءَ بہ روت ءُ بلوچ راجی جنز ءَ ھمود ءَ کار بہ کنت۔ گڑا بانک کریمہ کینیڈا ءَ شت ءُ وتی جہد برجاہ داشت۔ تہنا کینیڈا نہ بلکیں اقوام متحدہ ءِ پلیٹفارم ءَ بانک ءَ بلوچ ءِ جیڑہ چست کرت۔ بلوچ راج ءَ بانک ءَ را”لُمّہ “ءِ پنام دات۔ 20 دسمبرءَ بانک کریمہ کینیڈا ءِ شہر ٹورنٹو ءَ شہید کنگ بوت۔ بانک داں زندگ ات گڑا آ وتی راج ءَ پہ جہد کنگ ءَ ات۔ بانک ءِ شہید کنگ ءَ پد بلوچستان ءِ ہر شہر ءُ میتگاں مردم دگّانی سر ءَ دراتک انت۔ ءُ ہر کشک ءُ راہاں یکیں اوگام بُرز ات”تم کتنے کریمہ ماروگے ہر گھر سے کریمہ نکلے گی “۔ ریاست ءَ را چہ بانک ءِ میت ءَ ہم ترس ات۔ وھدے بانک ءِ میت کینیڈا ءَ چہ کراچی ائیرپورٹ ءَ آرگ بوت گڑا ریاست ءَ لاش وتی قبضہ ءَ کت ءُ سرجمیں مکران ءِ نیٹورک بند کرت۔ بانک ءِ جنازہ ءَ کرفیو جنگ ءَ ابید مہلوک ءَ مزنیں کچے ءَ بہر زرت۔ باز دمگاں غائبانہ جنازہ وانگ بوت۔ شہید بانک کریمہ جسمانی ھساب ءَ مئے میان ءِ نہ انت بلے آئی ءِ پکر ءُ لیکہ بلوچ راج ءِ میان ءَ انگت داں زندگ اِنت ءُ مئے زمہ واری انت کہ آئی ءَ پد ما اے جہد ءَ مہکم بہ کنیں۔ شہید بانک کریمہ ءِ روگ ءَ پد مزنیں کچے ءَ زالبولاں بلوچ جنز ءَ بہر زرت ءُ لوگ لوگ ءَ مرچی مردم در آھگ ءَ انت۔

ڈاکٹر ماہ رنگ بلوچ: ” اے منی سرڈگار اِنت ءُ اشیءِ وارس من آں “ اے لبز ھما اَنت کہ یک بلوچ جنکوے وتی ھوش ءُ سما ءِ امر ءَ پیسر وتی پِت ءِ لاش دیستگ۔ ڈاکٹر ماہ رنگ بلوچ شہید کامریڈ غفار بلوچ ءِ نہ ترسوکیں جَنِک انت کہ آ دژمن ءِ زندان ءَ وتی چماں گوں چم پیشدار ایت ءُ وتی گپ ءَ جنت ۔ 2017 ءَ پیسر ڈاکٹر ماہ رنگ ءِ نام ءَ بلکیں چہ یکے ءَ زانتگ ات بلے گش انت کہ انسان ءِ تہ ءَ بودناکی ءِ زاہر کنگ ءَ یک ویلے بس انت۔ ڈاکٹر ماہ رنگ ءِ سیاسی سنچ ھما وھد ءَ دیم ءَ کیت وھدے آ 2017 ءَ آئی ءِ برات ناصر ءَ پاکستان ءِ چیریں ادارہ زورانسری بیگواہ کن انت۔ برات ءِ برگ ءَ ڈاکٹر ماہ رنگ ءَ بلوچانی ھک ءِ واستا جنزے چست کنت۔ ڈاکٹر ماہ رنگ بلوچ کلات ءِ میتگ منگچر ءِ نندوک انت۔ برات ءِ ریاستی پوج ءِ دستاں بیگواھی ءَ بولان میڈیکل کالج ءِ نودربر بانک ماہ رنگ ءَ ھوار پاکستانی زلم ءِ ھلاپ ءَ آواز چست کنگ ءَ مجبور کرت ءُ مرچی آ راجی جنز ءَ یک مزنیں کردے پیلو کنگ ءَ انت۔ دژمن ءِ زلم ءُ زوراکی ءَ ابید بانک ماہ رنگ مستقل مزاجی ءَ گوں جنزان انت۔ اے گپ ھم پدر انت کہ آ دژمن ءِ نشانگ بوت کنت کہ اے گپ ءِ درشان ءَ شال ءِ زھرشانی ءِ وھد ءَ گرپتاری ءَ پد وھدے کہ آ آزات بیت گڑا بی بی سی اردو ءَ گوں گپ کنان ءَ گش ایت کہ نودربر جنزءِ تہءَ من فعال کردارے پیلو کناں۔ من ءَ مالوم انت کہ من ھاس نشانگ بوت کناں۔ اے چیز ءِ واستا من ذہنی ھساب ءَ تیاراں ءُ اے ھم ھیال داشتگ کہ مئے زھرشانی آئینی ءُ کانود ءِ رد ءَ انت۔ھمے ارزشت داروکیں گپ انت کہ اے چیز مالوم انت کہ کجام ھم وھد ءَ دژمن کہر ءُ زوراکی کنت

بلے اشی ءَ ابید اگاں کسے عملی جد ءُ جہد ءَ اے وڑ ءَ متھرک انت ءُ ہر بیھار ءُ چیلنج ءِ زورگءَ تیار انت گڑا آ انچائیں انسانے بوت نہ کن ۔ کئے ءَ زانتگ ات کہ آ 10 سالی ماہ رنگ آوکیں وھد ءَ رھشونے بیت کہ آ 2006 ءَ وتی پت ءِ آجو بوگ ءِ واستا زھرشانی ءِ وھد ءَ کہ تران کنت گڑا تہنا یک گپے گشیت کہ”منی پت ءَ آجو کن ات “ءُ چریشی ءَ پد چم ئے چہ ارس ءَ پر بنت۔ مرچی بانک ماہ رنگ تہنا نودربرانی ھکءِ واستا جہد کنوکیں جہدکارے نہ انت بلکیں بلوچستان ءِ تہ ءَ زلم ءُ زوراکیانی ھلاپ ءَ راج ءِ رھشونی ءَ کنگ ءَ انت ءُ ھمے سابت کنگ ءَ انت کہ اے زمین بلوچ ئیگ انت ءُ اشی ءِ وارس ھم بلوچ اَنت۔

6۔ سیاسی عمل ءُ بلوچ زالبول

ڈاکٹر مبارک علی گُش ایت کہ زالبول ءِ تاریک ءِ بندات چہ سیاست ءِ پس منظر ءَ بوت ءَ ، آرا سیاست ءِ گوما نزیکیں تعلق ءِ ھست ۔ زالبول ھکومتانی مستر بوتگ انت ، جنگ اش کرت ءَ ، سفارتی کار کرت ءَ ، تھی ءُ ڈنی ملکی مسائل ھم گشینتگ انت۔ 21 ءِ کرن ءِ اولی اشرہ ءَ اے وڑے باز کردار مے دیما کیت کہ بلوچ جھد آجوئی رول ماڈل گشگ بنت ۔ آیانی تہ ءَ شہید بانک کریمہ بلوچ ، شکر بی بی ، بانک فرزانہ ، بانک سمی دین جان ، بانک مھلب ، بانک مہرجان ، بانک رژن بلوچ ۔ انوگیں وھد ءَ سیاسی تنظیمانی تہ ءَ متھرک زالبول بانک ماہ رنگ ، بانک مروارد بلوچ ، بانک ماہ گنج بلوچ ، بانک رژن (بی ایس او آزاد)، ءُ ایشاں ابید باز زالبول کہ اہانی تربیت سیاسی ادارہ تہ ءَ نہ بوتگ آں بلے آہان پکر ءُ نزریہ ءِ انچیں مسال پیش داشت ءَ کہ آیانی زکر تاریک تہ ءَ سک کم گندگ ءَ کیت ۔ اے زالبولانی تہ ءَ لمہ یاسمین ، اماں گل خاتون ، بی بی مہناز ، بانک عابدہ مارد شہید کریم جان مری ءُ دگہ باز کابل زکر انت ۔یک سوالے باز وھد ءَ زہن ءَ کیت کہ کجام وجہ ءِ کہ اے زالبول جھد اآجوئی ءِ زلم ءُ ازابیانی گوں وشیاں برداشت کن انت ۔ منی زاتی ھیال انت کہ اے دورا سیاسی سوچ ءُ شَئور ءِ وجہ ممکن بوت ءَ کہ (بی ایس او آزاد) ءُ (بی این ایم) ءَ قوم ءَ را یکجا کنگے کوشش ءِ تہ ءَ جنس ءِ فرق نہ چارت ءُ املی کار کنگ ءِ کوشش کرت-

بلوچ جنزءَ زالبولانی کرد: گلامیں راجمان یا سرداری راجماناں بچکیں چُک چہ جنکیں چُکاں گیشتر ارزشت دیگ بنت۔ اے ندارگ مارا چہ اِشانی ودی بوگ ءِ روچ ءَ بگر داں وانگ ءُ زانگ ءَ گندگ ءَ کیت ۔ اے وڑیں چاگرد ءِ تہ ءَ وہدے بچکے ودی بیت گڑا لوگ ءَ داوت ءُ ورگ بیت، چاپ ءُ ناچ بیت، ہر کس گل ءُ شادان بیت، بلے وہدے کہ جَنِکے ودی بیت گڑا مردم انچو ھاموش ءُ ابیتک بنت پورا لوگ ءَ پُرسے بوگ ءَ انت۔ وانگ ءُ زانگ ءِ نیمگ ءَ بچک گیشتر ارزشت دیگ بنت، بلے جَنِک ءَ چہ اولی روچ ءَ ھمے تربیت دیگ بیت کہ باندا آ دِگَر ءِ لوگ ءَ روت ءُ آئی ءِ ھزمت ءَ کنت ۔ ھمے وڑیں مارشت زالبولاں جھل ھیالی ءُ کم مارشتی ءِ آماچ کن انت، ھمے سبب ءَ چہ چاگرد ءِ تہ ءَ مٹ ءُ بدلی ءِ عمل ءَ زالبول ءِ کرد مھدود بیت یا آیانی متھرک کنگ ءَ راجی رھشون بازیں اڑاندانی آماچ بنت۔ اے وڑیں لٹ ءُ پُلیں نزامے ماں نوآبادیاتی دورے ءَ دست کپ اَنت ءُ ھمے پیم بلوچ چاگرد ھم زورگیریں دورے ءَ چہ گوزگ ءَ انت۔ ھمے سبب انت کہ مرچی ءَ داں بلوچ زالبول وتی زمہ واری ءَ پیلو کت کنگ ءَ نہ انت۔ بلے ھستیں بلوچ جنز ءَ اگاں ما بچاریں گڑا اے چہ گوستگیں جنز ءَ باز شرتر ءُ مھکم تر گندگ کیت۔بیست ءُ یکمی کرن ءِ بلوچ آجوئی جنز ءِ مستریں زرمبشت انت کہ بلوچ راج 21 سال انت کہ یکشلیں جنگے گوں دژمن ءَ کنگ ءَ انت۔ اے جنز ءِ وشتریں گپ اش انت کہ بلوچ زالبول یک جوانیں کردے پیلو کنگ ءَ انت۔ بلوچ زالبول اولی رند انت کہ گوں یکجھتی ءَ یک سیاسی تنظیمے ءَ گوں بندوک آزادی جنز ءَ چہ لوگ ءِ چار دیواری ءَ دراتکگ انت روڑانی سر ءَ احتجاج کنگ ءَ انت۔ اولی بلوچ تنظیم بانک شکر بی بی جوڑ کت، آ بلوچ خواتین پینل انت۔ چو کہ 2006 ء کارے بندات کت۔ آئی ءَ پد بلوچ گوھار موومنٹ جوڑ بوت۔ اے تنظیمانی ھواری ءَ بلوچ آزادی پسند تنظیم ءُ پارٹیانی مرکزی اگدھدار بلوچ زالبول بوتگ۔ بی ایس او(آزاد)ءِ چیئرپرسن شہید بانک کریمہ بلوچ بوتگ۔ بانک فریدہ بلوچ بی ایس او ءُ بی این ایم ءِ مرکزی کمیٹی ممبر بوتگ۔ بانک حوران (بی آر پی) مرکزی کمیٹی ممبر بوتگ۔ مرکزی قیادت ءَ ابید ریجنل ءُ زونل اگدھداراں بلوچ نودربر شریں وڑے ءَ کار کرتگ۔ سیاسی پلیٹ فارم ءَ ابید مارا زالبول ءِ کرد زند ءِ بازیں پڑاں گندگ ءَ کیت۔ برے شہید غلام محمد بلوچ ءِ مات بی بی خیرالنساء دروشم ءَ، برے لمہ یاسمین (شہید ریحان ءِ مات)، لمہ گل خاتون (ڈاکٹر اللہ نزر ءِ مات) ءُ دگہ بازیں مات کہ آیانی جد ءُ جھد ءُ دلبڈی ءَ بلوچ جنز ءَ گوں کامیابی ءَ جنزگ ءَ انت۔ گوں اے ھستیاں گوستگیں وھد ءَ ماما قدیر بلوچءِ رہنمائی ءَ بانک فرزانہ مجید، بانک سمی، بانک مہلب، بانک فضیلہ ءُ دگہ بازیں زالبول سیاسی پڑ ءَ ھور بوتگ انت۔ شہید بانک کریمہ کہ آئی ءِ سبب ءَ چہ بازیں زالبول جنز ءِ بہر بوتگ انت۔ شہید بانک کریمہ ناں تہنا بلوچستان ءَ بلکیں کینڈا ءَ ھم بلوچ قومی جنز ءَ دنیاءِ دیم ءَ وتی گڈی وھد ءَ کہ شہید کنگ بیت ہم بلوچ زرمبشت ءَ جنزینگ ءَ بیت۔ اے کرن ءَ بلوچ زالبول سیاسی یا تنظیمی جد ءُ جہد ءَ بچاریں گڑا بلوچ جنز ءِ اولی گشت ءَ کہ آیاں وتی تنظیم جوڑ کرت کہ آ بلوچ خواتین پینل ءُ بلوچ گہار موومنٹ ات انت۔ آ جتائیں گپے کہ اے تنظیم آ وڑ مھکم نہ بوت انت بلے چاگرد ءِ سر ءَ آیانی مزنیں سانے دور دات کہ آؤکیں وھد ءَ اشی ءِ سانمندی مارا گندگ ءَ شریں وڑے ءَ گندگ ءَ کاینت۔
(اے نبشتانک چہ ڈاکٹر جلال بلوچ ءِ کتاب” عورت اور سماج “ءَ کمک زورگ بوتگ)

7۔ ھستیں آجوئی جنز ءُ شیرزالیں بلوچ زالبول:

دنیا ءِ تہ ءَ کجام ھم تحریک ءِ جنزیت ءَ آئی سوبمندی ءِ پشتا ھمے گمنام ہستی ءِ دست مان بوتگ کہ آیانی کرد ءِ بارو ءَ لکگ ءَ نبشتہ کنوکاں ہر وھد ءَ کنجوسی کتگ ۔ باقی تحریکانی تہ ءَ کرد پیشداروکانی وڑ ءَ بلوچ قوم ءِ تہ ءَ اے وڑیں کردارانی یک ھتم نبوکیں سلسلہ مارا گندگ ءَ کیت ۔ گوست ءِ کردارانی گپ ءَ نہ کن ایں کہ آیاناں مردانہ چاگرد ءَ ھچ وڑ ءَ نبشتہ کنگ ءِ زرورت مھسوس نہ کرتگ۔ بلے انوگیں وھد ءَ کرد ءِ مالک انچیں ھستی من دِیستگ کہ آ برے شہید بانک کریمہ بلوچ ءِ دروشم ءَ آزادی ءِ پیامبر بنت کاینت ، برے اماں گل حاتون بلوچ ءِ دروشم ءَ کہ آ ڈاکٹر اللہ نذر ءِ وڑیں بچ پیدا کنت ءُ بلوچ تھریک ءَ را بکش ایت ، برے بی بی خیر النساءِ دروشم ءَ کہ آ چیرمین شہید غلام محمد بلوچ ءِ وڑیں ہستی پیدا کنت کہ تھریک ءَ دگہ رنگے دنت ءُ شہید بیت ، برے لمہ یاسمین ءِ دروشم ءَ کہ انسانی تاریک ءَ نوکیں راہ ءَ پیش داریت اما لمہ یاسمین کہ وتی تنگویں بچ شہید ریحان جان ءَ آزاد بلوچستان ءِ بیرک کوپگ ءَ دنت ءُ راہ دنت پہ دشمن ءِ تبائی ءِ واستا، انچیں ھملہ کہ بچے شہید بوتگ ئے جون ءِ دزکپگ ءِ امید نیست ۔ برے ڈاکٹر ماہ رنگ ، بانک مہلب و سمی، اماں گنجل ، بی بی اسماء ، بانک خالدہ ، بانک سیما ءُ زرینہ ، بانک حانی گل ۔ مرچی بلوچ جہد ءِ آجوئی یک انچیں جاھے ءَ سر انت کہ ہر روچ ڈریل بوتگیں لاش دست کپ ایت یا جنس ءُ عمر ءَ فرک بغیر بلوچ بیگواہ کنگ بنت، لوگ آس دئیگ بنت ، مردم گوں زورانسری ءَ چہ وتی پت ءُ پیروکی علاقہ ءَ کشّگ بنت ۔ ظلم ءُ جبر ءِ کہ ہر کجام دروشم استاں بلوچانی سر ءَ قابض ریاست کارمرز کنگ ءَ انت ۔ اے ھالات ءِ تہ ءَ مادران قوم ھوسلہ ستا کرزیت کہ آ ناں تہنا اے زلماں برداشت کنگ انت بلکیں وتی جگر ءِ ٹکراناں راہ آزادی ءَ پہ مرگ ءَ دیم دئیگ ءَ ایں ۔ مرچی بلوچ سرزمین ءِ رکینگ ءِ ھاترا ہزار ماتاں وتی بچ ندر کتگ انت ءُ ہزاراں بچ پاکستانی زورگری ءِ ھلاپ ءَ جھد ءَ انت ۔ آ بلوچ قوم ءِ وشھالیں مستقبل ءِ ھاترا جھد ءَ انت ءُ گوں وشیں بچکندگاں وتی ساہ ءَ ندر کنگ ءَ انت ۔