جوھر لال نھرو ءِ کتاب ماں بلوچی تہ ءَ “نھرو ءِ نمدی ” چاپ ءُ شنگ بوتگ

چہ ملا اسمائیل لبزانکی گل پُل آباد ءِ نیمگ ءَ شاکر شعور ءِ رد ءُ بند داتگیں جوھر لال نھرو ءِ کتاب Glimpses Of World History ماں بلوچی تہ ءَ “نھرو ءِ نمدی” چاپ شنگ بوتگ –

جوھر لال نھرو ءِ ھمے کتاب ءِ لھتے نمدی کہ آ بلوچی زبان ءِ جتا جتائیں نبشتہ کاراں ماں بلوچی تہ ءَ رجینتگ انت کہ شاکر شعور ءَ رد ءُ بند داتگ ءُ کتابی دروشم ءَ آؤرتگ انت –

بلوچی تہ ءَ رجینتگیں کتاب “نھرو ء نمدی ءِ گالسنج ءُ تراشکار بیبگر الھی بوتگ ءُ انام رزا ءَ ھورت چاری کتگ، اے کتاب ءِ سرتاک زبیر بلوچ انت ءُ اشی ءِ دوسد تاکدیم انت –

نھرو ءِ نمدی ءِ رد ءُ بند دیوک شاکر شعور ءِ گوشگ انت کہ نِھرو یک مزنیں شھزانتے ءَ اَبید آ یک سیاسی تجزیہ نگارے ھم بوتگ-

آئی ءَ گوشتگ کہ اگاں کسّے اے کتاب ءَ ھُورت بِہ چاریت ءُ بِہ وانیت ، گڑا آئی ءَ را سک باز سرپدی رَسیت ۔ نِھرو ءِ اے کتاب چہ سرپدی ءَ سرّیچ اِنت ، زندان ، جنگ ، عِلم ءُ زانت ، دُنیا ، روزگار ، باپاری ، نیکراھی ، واک ءُ تاکت ، چاگردی جیڑہ ءُ زمہ واری ، آشوب ، جنز ، جان سلامتی ، وانگ ءُ زانگ ، نھادی جاہ ، راجمان ، راجمستری ، دودمان ، ربیدگ ، کِشت ءُ کِشاری ءُ ھاکمی ءُ بادشاھی ءِ زِمہ داری اے کُلیں بُنگپاں ھَوار زندمان ءِ ایندگہ بازیں سرھالانی سر ءَ آئی ءَ نِمدی ءُ نبشتانک نبشتہ کتگ-

شاکر شعور ءَ گوشتگ کہ مئے اَنیگیں بلوچ راجدوستاں اے کتاب وانگ لوٹیت ۔ نِھرو ءِ اے کتاب کہ من رِد ءُ بند داتگ ، من ءَ پمیشکا دوست بوتگ کہ زیکیں بنی آدم ءِ اَبرمی تب ءُ آئی ءِ جیڑھانی ھمراھی ءَ راجانی پُرشت ءُ پروش ءُ باجبری ءِ کِسّہ ھَوار اَنت ۔ بَلے منی نِز ءَ ھما چیز کہ وانوکے ءَ را گیش اَسر کنت گڑا آ نِھرو ءِ گالانی زیبائیں درانگاز اِنت ۔ اے یک اَنچیں بے دروریں کتابے کہ منی واھش اِنت ایشی ءَ را دُراھیں بلوچ راج وانگ ءِ جُھد ءَ بہ کنت ۔

آئی ءَ گوشتگ کہ اے کتاب Glimpses of the world history ماں دُنیا ءِ بازیں زُباناں رجانک کنگ بوتگ ءُ اے کتاب دُنیا ءِ شَرتریں کتابانی رَم ءَ شُمار کنگ بوتگ ۔ میان اُستمانی سطح ءَ اے کتاب سک باز منّگ ءُ وانگ ھم بوتگ ۔ نِھرو ھمے کتاب ءِ تہ ءَ جاھے وت گوْشیت منی وتی جندئے دلپسندیں کتاب ھمیش اِنت کہ شمئے دست ءَ اِنت ۔ اُمیت کناں بلوچ راج اے کتاب ءَ زوریت ءُ وانیت ۔ ھاسکر شاہ دربرجاہ ءِ نودربراناں اے کتاب وانگ لوٹیت ، منی دزبندی اِنت گوں نودربراں آ اے کتاب ءَ دلجمی ءَ بِہ واننت ، ءُ ایم ، فل ءُ پی ، ایچ ، ڈی کنوکانی ھم سک باز رھشونی ءَ کت کنت اِنت –

کتاب ءِ درگت ءَ ڈاکٹر شاہ محمد مری ءِ چمشانک:

آزادیں انڈیا ءِ اولی پرائم منسٹر جواھر لال نھرو ھموذ ئے سجھیں وزیر اعظماں ژہ زیات وانندھیں پرائم منسٹرے بیثہ۔ اِکّھر زیات کہ وث کتاب لکھثغ انث ئے۔ آ ھسٹری، فلاسفی ءُ لٹریچر ءِ ولدیں مڑدے اث۔ انگریز ءَ ژہ آزادی گرگ ءَ تحریک ءِ باز شرف داریں سروکے اث۔ آئی ءَ اے دنیا ءِ اندر ءَ ھپتاد ءُ پنچ سال زندگ بیگ ئے وخت رستغ اث۔ کہ آئی ءَ اشانی اندر ءَ نھ سال جیلاں گوازینت ءُ شانزدہ سال پرائم منسٹری ئیگ انث – انڈین نیشنل کانگریس ءُ پذا “نان الائینڈ موومنٹ” ءِ ھمے سروک نیشنلسٹے اث۔ سوشلزم ءَ پلو ءَ لاڑویں سوشل ڈیموکریٹ ءُ سیکولرے اث –

ڈاکٹر ءَ نبشتگ کہ من آئی ءِ چار کتاب ونتہ۔ شہ ھماھاں یکے آئی ءِ وثی کسان سالیں جنک اندرا گاندھی نام ءَ لکھثغیں نمدیانی کتابے۔ باز پائدھی کتابے خاص پہ نوخ ورنایاں۔ آ ژہ جیل ءَ وثی جنک ئے تربیت ءَ کنگ ءَ انت۔ اے باز آسان زبان، آسان خیال، بنیادی، ءُ مھر ءَ پُریں نمدی انت۔ بلوچی ءِ اندر ءَ ھمے گونڈیں کتاب ءِ ٹرانسلیشن باز وخت ءَ ژہ یک وامے اث کہ مرشی ورنایاں ھمے وام چُٹینتگ۔ مئے کل ءَ پلو ءَ ژہ مھربانی۔
ھمے کار بلوچی اندر ءَ مئے گل خان نصیر ءَ دہ کثغ اث۔ آئی ءَ دہ وثی جنک گوھر ملک ءَ جیل ءَ ژہ نمدیانی وسیلہ ءَ تربیت کثغ اث –

کتاب ءِ درگت ءَ ملا اسمائیل لبزانکی گل پلاباد کارمستر جمیل مھراب چمشانک:

جواھر لال نھرو ءِ کر ءَ زانت ءُ شعور ءِ سنچ ءِ ھمراھی ءَ یک زیبائیں درشاندابے اوں بوتگ آ ھندوستان ءِ اولی مزن وزیر ءُ یک لائکیں رھشونے بیتگ۔ آ چاردہ نومبر ھژدہ سد ءُ ھشتاد ءُ نُھ ءَ ودی بوتگ ءُ بیست ءُ ھپت مئی 1964 ءَ بیران بوتگ – آ شانزدہ سال ءَ ھندوستان ءِ مزن وزیر بوتگ ءُ بازیں سالاں ھندوستان ءِ آجوئی ءِ جھد ءَ زندان ءَ بند کنگ بوتگ۔ آئی ءَ اے نمدی اوں زندان ءَ نبشتہ کتگ انت ءُ اگاں رودراتک ءِ جوانیں کتاب درچنگ بہ بنت گڑا آئی ءِ ھاس Glimpses Of World History الم ھوار کنگ بیت کہ انو ھمیشی ءِ لھتے نمدی شاکر شعور ءَ “نھرو ءِ نمدی” ءِ نام ءَ رد ءُ بند داتگ انت –

جواھر لال نھرو Glimpses Of World History کتاب ءَ دنیا ءِ راجدپتر ءِ درگت ءَ ،گوں وتی کسان سالیں جنک اِندرا گاندھی ءَ تران کنت ،اے کتاب اولی رند ءَ 1934 ءَ چاپ بیتگ۔ اے کتاب دنیا ءَ بازیں زباناں رجانک بیتگ ءُ ایشی ءِ اردو ءَ نمدیانی اولی دَرچ عتیق صدیقی ءَ 1992 ءَ رجانک کتگ بلے عتیق صدیقی ءِ نمدی Glimpses Of World History ءَ ھوار نہ انت آ پیسر ءَ چاپ ءُ شنگ بوتگ آ غلام رسول بلوچ ءَ “منتگنت باری” ءِ نام ءَ بلوچی ءَ اوں رجانک کتگ۔ غلام رسول بلوچ ءِ کتاب ءِ تہ ءَGlimpses Of World History ءِ کتاب ءِ سے نمدی اوں ھوار انت۔ غلام رسول ءِ کتاب ءَ چِل نمدی انت ءُ 176 تاکدیم انت کہ 2021 ءَ علم و ادب پبلشر کراچی ءَ چاپ کتگ -“منتگنت باری” ءِ کتاب ءِ نمدی 1928 ءِ سال ءَ نبشتہ بیتگ انت۔ اردو ءَGlimpses Of World History طاھر منصور فاروقی ءَ سے بھر ءَ رجانک کتگ، آئی ءِ اولی بھر 2008 ءَ چاپ بیتگ آئی ءَ ھپتاد سَے نمدی ھوار آئی ءِ دراھیں نمدیاں رمس اوں جتگ اَنت ءُ کتاب ءِ اولی نمدی بیست ءُ شش اکتوبر 1930 ءَ نبشتہ کنگ بیتگ۔ طاہر منصور فاروقی ءِ کتاب ءَ چہ غلام رسول بلوچ ءَ سے نمدی زرتگ ءُ عتیق صدیقی ءِ رجانک کتگیں کتاب ءَ سِی ءُ ھپت نمدی ھوار کتگ –

واجہ غلام رسول بلوچ ءِ رجانک کتگیں کتاب ءَ رند شاکر شعور ءَ اوں اے کتاب ءِ ارزشت زانتگ ءُ آئی ءِ رد ءُ بند دیگ ئِے مزنیں جکانسری کش اتگ۔ اے کتاب ءَ کہ چِل نمدی ھوار بازیں رجانکارانی کمک ءَ رد ءُ بند دیگ بوتگ کہ ایشانی نام ایش انت۔ جمیل مھراب، غلام رسول بلوچ، ڈاکٹر عاصم زھیر،شکور زاھد، رفیق چاکر، ھسا بجار، علی گوھر، ابراھیم ھمزہ، صادق صبا،انام رزا، فدا احمد، عمر دین مھر، کلیم کادر، سعید ساھل، علی دوست بلوچ، قدیر کرار، شے چاکر، ڈاکٹر شکیل احمد بلوچ، صادق کے بی،مقبول عابد،غلام نگوری، ابرار سمین، داد شاشانی، شاکر شعور، حلیم عالم، واحد شاد، سلیم ھمراز، عمران رزاق ھوار انت-

نھرو وتی اکتوبر 1930 ءِ نمدی ءَ بنداتی تران ءَ وتی جنک اِندرا ءَ گشیت۔

“دوستگیں چک !
تو شر زان ئے کہ من ءَ سر ءُ سوج کنگ سک نا دوست انت۔ ھر وھد ءَ منی دل سوج دیگ لوٹ ایت گڑا من ھما زانندگیں مرد ءِ ترانگ ءَ کپاں کہ من آئی ءِ بابت ءَ ونتگ، بلکیں دیمتر ءَ تو اوں آئی ءِ کتاب ونت ۔ اے کسہ ھمے کتاب ءَ ھوار انت کہ سینزدہ سد سال پیش یکے چہ چین ءَ زانش ءُ زانندگی ءِ شوھاز ءَ ھندوستان ءَ کیت انت۔ آئی ءِ نام “ھیونگ سانگ” بیت۔ آ چہ گوریچی کوھان ءُ ریگزار ءَ جنان کنت ءُ آئی ءَ زانشت ءِ ھمینچو ھُب بیتگ کہ رنگراھاں کپان ءُ پروشان بیتگ ءُ اتکگ۔ آ ھندوستان ءَ بازیں روچاں نشتگ۔ وت دربرتگ ئِے ءُ دومیگ اوں سوج داتگ انت، گیشتر آ “نالندہ شاھدربرجاہ” ءَ بیتگ کہ آ “پاٹلی پتر” شھر ءِ نزیک ءَ انت، انو اے شھر ءَ “پٹنہ” گْوش انت۔ “ھیون سانگ” وان ایت ءُ باز لائک بیت۔ آئی ءَ بدھ مت ءِ زانت ءِ رھبندی داد اوں گپتگ۔ پد ءَ آ دْراھیں ھندوستان ءِ سپر ءَ در کیت۔ اے مزنیں ملک ءِ نشتگیں مردم کہ سدانی سال اد ءَ نشتگ انت آئی ءَ چار اتگ انت ءُ چہ آیاں دْراھیں زانت ءُ زانگ دربرتگ انت۔ چَہ ایشی ءَ رند آئی ءَ وتی سپرنامہ نبشتہ کتگ۔ ھمے کتاب ءِ تہ ءَ اے کسہ ھوار انت۔ انو من ءَ یات آیگ ءَ انت۔ اے یک مردمے ءِ کسہ انت کہ زرباری ھند ءِ شھر “سوورنا” ءَ کیت انت۔ اے شھر “بھار” ءِ دمگ “بھاگل پور” ءِ نزیک ءَ انت –

سپرنامہ ءَ نبشتہ انت کہ اے مرد وتی جان ءِ چاریں نیمگاں پیتل ءِ لوہ بند ایت ءُ سر ءَ یک موم بتی یے روک کنت لٹے دست ءَ کنت ءُ میزان میزان ءَ روت اے اجبیں دروشم ءَ آ گوں پھرے ءَ ھرجاہ ءَ تر ءُ تاب کنت اگاں یکے ءَ آ جست کتگ کہ تو وت ءَ چوں پرے ھال ءَ کتگ ؟ گڑا آئی ءَ پسو داتگ کہ منی تہ ءَ ھمینچو زانت ھست ،من ءَ ترس ایت کہ منی لاپ مہ ترک ایت ھمے واستا من وتی جان پیتلیں لوھاں بستگ ،شما وَ جاھلی ءَ زند گوازینگ ءَ ات ءُ من ءَ شمئے سر ءَ سک بزگ کنت من ھمے واستا وتی سر ءَ موم بتی روک کتگ-
بلے من ءَ چہ زانت ءِ ناروئی ءَ وتی لاپ ءِ ترکگ ءِ ترس نیست انت، ھمے واستا پیتل ءِ لوہ ءِ پوشگ اوں الم نہ انت۔ ءُ اگاں من ءَ کمو ھوش مان آ منی لاپ ءَ نہ انت۔ آ کجام اوں جاگہ ءَ انت اود ءَ باز ءِ گنجائش ھست انت”

جمیل محراب ءَ وتی چمشانک ءِ تہ ءَ دیمتر ءَ نبشتگ کہ جواہر لال نھرو ءِ نمدیانی جوانی ایش انت کہ آئی ءَ باز جاہ ءَ وتی بندی جاہ انچیں دابے ءَ پیش داشتگ کہ آئی ءِ تہ ءَ ندارگ کشی ءِ زیبائی وانوک ءَ باز اسرمند کنت ءُ آئی ءَ دگنیا ءِ کوھن ءُ کدیمیں دودمان ءُ جنگانی درگت ءَ تران کنگ ءِ ھمراھی ءَ وتی دور ءُ زمانگ ءِ اوں جاورال دیم ءَ آرتگ انت-

“مرچی مئے ھندوستان ءِ راج ھرچی کنگ ءَ انت اے گوستانک ءَ نمیران بنت ما ءُ شما وش بھت انت کہ اے سُر ءُ پراں وتی چماں گندگ ءَ ایں بلکیں وت اوں ھمے جھد ءَ شریدار ایں۔ ما اے زبردستیں جنز ءَ چے کنیں ءُ مئے جنز ءَ چے بھر بیت ؟ راستی ءَ لوٹ ئے ؟ ما زانت نہ کنیں۔ بلے اینچک مارا زانگی انت کہ مئے دست ءَ چشیں کارے مہ بیت کہ مئے جھد ءَ تاوان بہ رس ایت یا مئے راج ءِ بدنامی بہ بیت اگاں مارا ھندوستان ءِ پاسپان بیگی انت گڑا زانگی انت کہ ھندوستان ءِ ازت ءُ شرپ مئے دست ءَ انت ءُ اے ازت مزنیں امانتے، ما مدام اے شش ءُ پنچا بیتگیں کہ ما چے بکنیں ءُ چے مہ کنیں ، شر ءُ ھراب ءِ راہ گیشینت کت نہ کتگ ھمے واستا من ترا ایشی ءِ دربرگ ءَ اے پیم ءَ گوشاں ۔ اگاں تو ھر وھد ءَ شش ءُ پنچ ءَ کپت ئے گڑا ھمیشی ءَ کارمرز بہ کن،چہ ایشی ءَ ترا باز کمک رس ایت۔ چشیں کارے ھچبر مہ کن کہ ترا آ چیر دیگ بہ لوٹ ایت چی ءَ کہ چیر دیگ ءِ مانا اے بیت ترا ترسگ ءَ انت ۔ ترس مزنیں ھرابیں چیزے ءُ ترا نہ براہ ایت، بس ھمت بہ کن تئی درستیں کار ارزان بنت تئی تہ ءَ ھمت بہ بیت ترس تئی نزبیل ءَ نئیت تو چشیں ھبرے مہ کن کہ آئی ءِ پاشک بیگ ءَ تو ھجالت بہ بہ ئے ۔ تو شر سرپد ئے کہ “باپوجی” ءِ سر ءُ سوجاں آزاتی ءِ جنز روان اِنت ۔ جنز ءِ تہ ءَ ھبر ءِ چیر دیگ ءِ ھچ گنجائش نیست ما ھرچی گوشیں ءُ کنیں ترس ءِ تہ ءَ نہ کنیں بلکیں گوں تمردی ءَ کنیں-

ھمے وڑ ءَ مارا وتی زاتی زند ءَ اوں سرپچی ءَ کار کنگی انت۔ وت ءَ چہ چیر اندریں کاراں دور دارگی انت۔ وتی جند ءِ کاراں گوں وت ءَ را دارگ ءِ مارا ھک ھست انت بلے اے دگہ چیزے ءُ چیر اندری کارے کنگ دگہ چیزے۔ اگاں تو ھمے وڑ کن ئے گڑا وشیانی رژن تئی سر ءَ ساھیل بنت۔ ءُ ھر وڑیں جاورھالاں نہ ترس ئے ءُ دل نہ جن ئے”

اے نمدیانی تہ ءَ ھندوستان ءِ آجوئی جھد کجام ھد ءَ پہ آیاں پر ارزشت بیتگ ما ھمے نمدیانی چہ تران ءَ اندازگ جت کنیں۔ یک جاھے ءَ آ وتی جنک اِندرا ءَ گشیت-

مرچی “نوروز” انت، من گوربام ءَ وتی نپادانی سر ءَ وپتگ ءُ استالاں چارگ ءَ اتاں گڑا من ءَ اے مزنیں سال ءِ ھیال اتک کہ انو گوستگ۔ ایشی ءِ ھمراھی ءَ من ءَ اے دراھیں اوست، تکانسری ءُ شادمانیانی ھیال اتک انت کہ ھمے زمانگ ءَ بیتگ انت۔ ءُ مزن مزنیں تمردیں کارانی اوں یات اتک انت کہ آ مردماں کتگ انت۔ پد ءَ من ءَ “باپو جی” ءِ ھیال ءَ کپتاں آ یرودا زندان ءَ نشتگ ءُ آئی ءَ بے دروریں بدلی آرتگ مئے نزور ءُ بے ھیمتی ءَ ارواھے ھوار گیتکگ۔ ایشی ءَ رند دادو (موتی لال نھرو) ءِ، ءُ دگہ بازیں مردمانی ھیال اتک۔ ھاس من ءَ تو ءُ تئی مات باز یات اتک ئے، روچ ءِ شھم ءِ دیگ ءَ من ءَ ھال رست کہ تئی مات گرگ بوتگ ءُ زندان ءَ انت۔ چہ ایشی ءَ دگہ نوکیں سال ءِ سوگات چے بوت کنت، ایشی ءِ دیریں امیت بیتگ، ءُ من ءَ کمو اوں شک نہ انت کہ تئی مات اوں پہ ایشی ءَ وش ءُ ایمن انت۔ بلے جیڑاں کہ تو نوں ایوک ئے۔ ھیر پانزدہ روچ ءِ سر ءَ یک روچے نیاد ءَ آیان کن۔ یک برے وتی مات ءَ اوں بہ گند اے وڑ ءَ تو منی ھبراں مات ءَ دے ئے ءُ مات ءِ ھبراں من ءَ سر کن ئے۔نوں من ھبراں ھلاس کناں ءُ ند ءَ ایر کناں، ءُ ترا یات کناں۔ پد ءَ تو منی کر ءَ کائے، ءُ ما بازیں ھبر کنیں ، گوست ءِ واب ءَ گندیں ءُ باندات ءَ چہ گوست ءَ جوانتر کنگ ءَ جیڑیں ، ھمے واستا مرچی نوروز ءِ درگت ءَ مارا اے اھد کنگی انت کہ اے سال ءِ ھلاسی ءَ وتی واباں راست بہ کنیں ءُ رژنائیں باندات ءَ مرچیگ ءَ نزیکتر بہ کنیں۔ ھمے وڑ ءَ ما ھندوستان ءَ گوستانک ءِ تہ ءَ زندگ داشت کن ایں”

آئی وتی چمشانک ءِ تہ ءَ دیمتر ءَ نبشتگ کہ بایدیں اے دراھیں نمدی یکے ءَ جوانیں دابے ءَ رجانک بہ کتیناں بلے مئے کر ءَ گیشتر کسھی لبزانک رجانک بوتگ ، کسھی لبزانک ءِ رجانک اوں جوان انت بلے اے دابیں کتاب کہ مردم ءِ سنچ ءُ شعور ءَ ودیناں بایدیں اوں رجانک کنگ بہ بنت ، شاکر شعور بلوچی زبان ءِ جوانیں شائرے آئی ءِ تنیگا دو کتاب چاپ ءُ شنگ بوتگ ءُ آئی ءِ نھرو ءِ نمدیانی رجانک کنائینگ ءَ اوں مزنیں جکانسری یے کش اِتگ بلے آئی ءِ اے کار اوں بے ارزشت نہ انت، یکے آئی ءَ زبان ءَ یک بے دروریں کتابے گیش کتگ ءُ دومی آئی ءَ انچیں مردماں جوانیں دابے ءَ کار گپتگ کہ آیانی رجانک ما کم دیستگ انت یا وَ چد ءُ پیسر نہ دیستگ ، بلے وھدے دراھیں جپاکشی ھچ نہ بنت کہ نودربر چشیں ارزشت داریں کتابے بہ وان انت ءُ دنیا ءِ راجدپتر ءِ بازیں تک ءُ پھناتاں آژناگ بہ بنت۔ ھما وانوک کہ راجدپتری کتاب واناں پہ آیاں راجپتر ءِ وانگ وَ چوناھا پرتاھیریں کارے، بلے ھما وانوک کہ اولی بریں کہ راجدپتر ءَ وانگ ءَ انت گڑا پہ آیاں چہ اے کتاب ءَ بلکیں جوانتریں کتاب مہ رس ایت ءُ امیت ھیمش انت ھرکس کہ اے کتاب ءَ وانیت آئی ءِ تُن اے چِل ایں نمدیاں ھلاس نہ بیت ءُ آیانی وانگ ءِ واھگ گیش ودّ ایت ءُ بایدیں اے دراھیں نمدی بلوچی ءَ ترینگ بہ بنت –