کَے گوں کَے ءَ جنگ ءَ اِنت؟
نبشتہ کار: آئیشہ بلوچ
دی بلوچستان پوسٹ
وھدیکہ یک مُھکمیں مُلکے ءِ جاور زرکاری(Economy)، روزگار، جنگی ءُ سیاسی ھساب ءَ ھراب بنت گُڑا اود ءَ اُلسی جنگے ودی بیت کہ انگریزی ءَ سول وار ئِے گْوش اَنت۔ بزانکہ اود ءَ مُلک ءِ سِلکاریں سیاسی مردم وت ماں وت جنگانی دیمپانی بنت ءُ بیرانی تھنا لس مھلوک ءِ بیت، ھمے راج ءِ شھر تباہ بنت۔ اگاں اے وڑیں مُلکے یک ابرمی راجے بیت گُڑا وت ماں وتیں جنگ ءَ پد ھم اے وڑیں مُلک وتی ھستی ءَ برجاہ دار اَنت، اگاں بے ابرمی مُلکے، بزانکہ وتگڑ ءُ دْروگیں ملکے بیت، یک راجے ءِ بُنیات مہ بیت گُڑا اے وڑیں مُلک پْروش اَنت انچوشکہ 1971 بنگالی راج ءَ وت ءَ چہ پنجابی ءُ سندھیاں آزات کنائینت:- پاکستان پْروشت۔ بزانکہ پاکستان ناں 1970 ءَ یک راجے نہ اَت ءُ ناں کہ انیگیں وھد ءَ یک راجے بلکیں یک کوڑائیں استانے(Federation) کہ آئی ءِ تہ ءَ سندھی، پنجابی، بلوچ ءُ پشتو ءِ وڑیں دِگہ بازیں راجے زورانسری ھوار اَنت۔
اگاں مُلک ءِ لس مھلوک یکیں راجے ئیگ اَنت گُڑا بے روزگاری، زرکاری جیڑہ ، گِرانبھائی ءُ سْیاسی کُشت ءُ کوشانی آماچیں راج وتی مُلک ءِ زالمیں ھُکمران ءُ سرکار ءِ ھلاپ ءَ آشوبے ودی کن اَنت۔ ھر وڑیں کُربانیاں دے اَنت بلے ایشانی مُلک وَ نہ پْروش اَنت انچوشکہ نوکیں دور ءِ اَرب آشوب کہ چہ ایشی ءَ یمن، سوریا، ایراک، لیبیا، مِسر ءُ تیونس ءِ وڑیں بازیں اَرب مُلک کہ اود ءَ ھرکس وت ماں وت جنگ ءَ اِنت بلے انگت مُلک وَ نہ پْروشتگ اَنت۔ دومی بے روزگاری ءُ بدیں زرکاری ءِ سبب ءَ 2022 ءِ تُرکمانستان ءُ سری لنکا ءِ آشوب کہ لس مھلوک پہ وتی ھک ءَ پاد آتک ءُ وتی نابودیں سرکاراں پْروش دات اش۔
البت مُلکانی اے وڑیں جنگ ءُ جاور پہ گُلام ءُ ایردستیں راجاں شریں موھے ودی کن اَنت کہ وتی آزاتی ءَ پچ بہ گِر اَنت۔ اگاں ما دُنیا ءِ گْوست ءَ چمشانکے دے ایں کہ گُڑا مارا اے وڑیں بازیں درور گِندگ ءَ کیت کہ مُلکانی بدیں ھالاتانی سوب ءَ آزاتی لوٹوکیں راجاں آزاتی رس اِتگ انچوشکہ 1991-92 ھلیج وار(ایراک ءُ امریکہ ءِ جنگ) ءَ ایراکی پوج تباہ کُتگ چریشی ءَ ایراکی کُردستان ءِ پشمرگا گْوریلہ لشکر ءَ وتی دمگ دستگیگ کُتگ اَنت پد ءَ 2003 ءِ امریکہ ءُ ایراک ءِ جنگ ءَ سدام ءِ سروگانیں ایراکی لشکر ھلاس بوتگ ءُ ایراکی کُردستان آجو بوت۔ ھمے وڑ ءَ اگاں ما یمن ءِ سول وار ءَ چمشانکے بدے ایں کہ اود ءَ آلکائدہ اَربین پینسلہ، ساؤتھرن ٹرانزیشنل کاونسل، ھوتی ءُ سھودی اَرب ءِ پُلہ مُرزیں یمن ءِ لشکر ءَ ھوار دِگہ بازیں گروپے وت ماں وت جنگ ءَ اَنت بلے آسودگی ھوتیاں رس اِتگ۔ ھمے جاور سوریا ھم ھست اَنت کہ سوریا یاگی ئیں لشکر کہ پری سیرین آرمی ءِ نام ءَ زانگ بیت، دِگہ دائیش، جبائت النُسرا، الکائدہ، پتھ الشام، سوریا ءِ سرکاری لشکر ءِ وت ماں وتیں جنگ ءَ سوریائی کُرداں آجوئی ءِ موہ داتگ کہ انی آزات ھیال ءُ راجمستری ئیں سوریائی کُرد راجی لشکر YPG ءَ وتی کُردستان ءِ دمگ ءُ شھر دستیگ کُتگ اَنت۔ مُلکانی اے وڑیں دْراجیں جنگاں انگریزی ءَ WHO IS FIGHTING WHOM? گْوش اَنت ءُ بلوچی ءَ تو اے وڑیں مُلکی جاورھالاں “کَے گوں کَے ءَ جنگ ءَ اِنت؟” ءِ سرھالے دات کن ئے۔
اگاں ما پاکستان ءِ ھستیں وھد ءِ جاوراں ھورت بچار ایں یا بوان ایں گُڑا مارا لگ ایت پاکستان ھم ھمے وڑیں “کَے گوں کَے ءَ جنگ ءَ اِنت؟” ءِ نادْراھی ءِ آماچ اِنت۔ پاکستان ءِ ھالات ھم چہ سوریا، ایمن ءُ وتی دیریگیں 1971 ءِ ھالاتاں جُتا نہ اِنت۔ وھدیکہ امریکہ چہ اوگانستان ءَ در کپت ءُ شُت پاکستان ءِ ایکونومی یکشل ءَ کپان اِنت، 139 بلین ڈالر ءِ وامداریں پاکستان ءِ اسٹیٹ بینک ءِ تہ ءَ تھنا 3.1 بلین ڈالر پشکپتگ۔ 1 ڈالر ءِ ریٹ 290 ءُ 3.5 پاکستانی گوں 1 انڈین روپے ءَ برابر اِنت۔ پاکستان ءِ تہ ءَ زرکاری جیڑہ ، بےروزگاری ءُ گِرانبھائی ءِ بُندری سبب بلوچستان ءُ پشتونستان ءِ تہ ءَ گوریلہ جنگ اَنت کہ اود ءَ پاکستانی پوج وت ءَ کُشارینگ ءَ اِنت۔ اگاں گوریلہ جنگ سوت روس ءُ امریکہ ءَ گوں نیٹو ءِ ھمراھی ءَ برداشت کُت نہ کُت گُڑا اے پِنڈُوکیں پاکستان چون برداشت ئِے کنت؟ اگاں ما بچار ایں مرچاں پنجابی ءِ سْیاستدان(پی ٹی آئی ءُ نون لیگ) وت ماں وت ھر روچ زاہ ءُ بد کنان اَنت، پنجابی وت ماں وت ءَ راجدْروھی ءِ تُھمت جنَگ ءَ اَنت۔ یک نیمگے ءَ پاکستانی مھلوک ھاس پنجابی گوں وتی پوج ءَ نپرت کنت، پرچا کہ اولی بر اِنت کمر باجوہ ءَ پوج پنجابیانی تہ ءَ تباہ کُت۔ دومی نیمگے ءَ ٹی ٹی پی ءُ بلوچ سرمچارانی گوریلہ جنگ دیمروی کنان اِنت۔ پاکستانی پوج وت بکڑ اِنت کہ گوں ٹی ٹی پی ءُ بلوچاں سُھل ءُ تران(مزاکرات) بکن آں یا جنگی آپریشن؟ اگاں جنگ بہ کن آں گُڑا ھالیگیں لاپ ءَ جنگ وَ نہ بیت۔ انی امریکہ ءُ نیٹو ءِ ڈالر ءُ دِگہ جنگی کُمک نہ رس ایت۔ اگاں امریکہ ءُ نیٹو ءَ اوگانستان ءِ تہ ءَ ایمنی نیاؤرتگ گُڑا چین ھم سِلکاریں پاکستان ءِ تہ ءَ وتی زراں زیان کنگ ءَ اِنت۔
ٹی ٹی پی ءِ جنگ گوں پاکستانی پوج ءُ پاکستان ءِ تہ ءَ دْروگیں راجمستری(جمہوریت) ءَ اِنت کہ آئی ءِ تہ ءَ پی پی پی، ن-لیگ، مُلا پزل الرھمان ءِ مُناپکی ءُ پی ٹی آئی شمار اَنت۔ اگاں گِند ئے اے سْیاسی پارٹی گوں پوج ءَ ھوار وت ماں وت ھم وش نہ اَنت۔ ٹی ٹی پی وتی سسا(نظریات) ءِ رِد ءَ پاکستانی پوج ءَ پْروش دیگ ءُ پاکستان ءِ تہ ءَ راجمستری ءِ ھلاسی ءَ پد اسلامی شری رھبنداں رواج دیگ لوٹ ایت انچوشکہ اوگانستان ءِ تہ ءَ 2021 ءَ بوتگ۔ اسلامی رھبندانی آسر ءَ پاکستان کتر، ملائیشا ءُ سھودی اَرب ءِ وڑ ءَ بے سِلکار بیت ءُ دیمروی بکنت۔ بزانکہ ٹی ٹی پی پاکستان ءِ واست ءَ جنگ ءَ اِنت۔ بلوچ لبریشن آرمی ءُ دگہ بلوچ سرمچارانی گل پاکستان ءِ پْروش ءُ بلوچستان ءِ آجوئی لوٹ اَنت۔ پی پی پی گْوش ایت اگاں پاکستان ءِ تہ ءَ مئے دْروگیں راجمستری نہ بوتگ گُڑا سندھودیش جوڑ بیت۔
اگاں مرچیگیں پاکستان ءِ ھالاتاں کَسے ھورت چاری بکنت گُڑا لگ ایت کہ پاکستان چہ 1971 ءَ پد دومی رند ءَ ھم زوت ءُ الم پْروش ایت۔ گُڑا زاناں بلوچ راج ءِ رھشُون ءُ بلوچ وانِندہ پہ وتی راجی آجوئی ءَ تیار اَنت۔ بلوچ راجی لشکر بلوچستان ءِ تہ ءَ وتی دمگ شھرانی دستیگ کنگ ءَ تیار اَنت انچوشکہ کُرد ءُ بنگالی راجاں وتی وتن دستیگ کُُت اَنت۔ باید اِنت بلوچ راج چہ پاکستان ءِ اے “کَے گوں کَے ءَ جنگ ءَ اِنت؟” ءِ ھالاتاں پائدگ بہ زُور ایت کہ پہ بلوچستان ءِ آجوئی ءَ اے پہ راج ءَ یک شریں موھے۔ بلوچ راج شالا یکمُشت ءُ تپاک بات، بلوچستان شالا آجو بات، راجمستری بلوچستان ءُ بلوچ شالا دیمروی بکنات۔ شالا انچوش بات۔
دی بلوچستان پوسٹ: اے نبشتانک ءِ تہ ءَ درشان کُتگیں ھیال ءُ لیکہ نبشتہ کار ءِ جِندئیگ اَنت، الّم نہ اِنت کہ دی بلوچستان پوسٹ رسانک نیٹورک ایشانی منّوک بہ بیت یا اگاں اے گل ءِ پالیسیانی درشانی اِنت۔