بلوچ سیاست ءِ سدسال ءِ پَند- کمبر بلوچ

نبشتانک: بلوچ سیاست ءِ سدسال ءِ پَند

نبشتہ کار: کمبر بلوچ

دی بلوچستان پوسٹ

بیستمی کرن ءِ دومی دھک ءَ وھدے بلوچ راجکاری ءِ بنھشت عبدالعزیز کرد ءَ ایر کرت، اے زمانگ ءَ انگریز ءِ ھلاپ ءَ گڈی سرکشی ءِ جنز (مری کھتران) وتی آسر ءَ سر بوتگ اَت۔

بلوچ راج ھر زمانگ ءَ ڈَنّی اُرشکارانی ھلاپ ءَ چو کوہ ءَ مک بوتگ ءُ وتی بیرک ءَ را بُرز کرتگ، مہر گھڑ ءَ بگر داں پرنگیاں بیا ءُ داں انوگیں باریگ ءَ انگریز ءُ ایدگہ زورگراں گوں یکشل ءَ وتی جنگ برجم داشتگ ءُ داں روچ ءِ مرچی ھم بلوچ وتی سرزمین ءِ مہر ءَ گوں بندوک، دژمن ءَ گوں گر ءُ چیل بوّان ءَ وتی ھاک ءِ ھک ءَ پیلو کنگ ءَ اِنت۔

بیستمی کرن ءِ اولی دھک ءَ داں زورگیرانی ھلاپ ءَ سیاسی جنگ ءِ زبھری ءُ سیاسی سنچ ءِ نہ بوگ ءِ سوب ءَ چہ ڈَنّی زورگیری مدام دراج کشّ بوّان بوتگ اَنت۔ بگندئے ھمے سیاسی نہ پھتگی ءِ برورد ات کہ ایشی ءِ سوب ءَ چہ بلوچ راج داں روچ ءِ مرچی ھم زورگیر ءِ پادانی چیر ءَ لگتمال اِنت۔

بیستمی کرن ءِ دومی دہمھک ءِ گڈی سال(1920)ءَ عبدالعزیز کرد ءُ آئی ءِ نودربریں ھمبراھاں “ینگ بلوچ”ءِ نام ءَ یک نودربر گلے ءِ بنھشت ایر کت کہ آ بلوچ سیاسی بندپتر ءِ رُست ءُ ردوم ءِ بنھشت جوڑ بوت، نُھ سال ءِ اندیمی ءَ پد 1929ءَ یوسف عزیزمگسی ءِ سروکی ءَ “انجمن اتحاد بلوچاں” ءِ دروشم ءَ یک مہمگکمیں پارٹی ءِ سانچہ جوڑ بوگ ءَ سوبمند بوت انت۔
انجمن اتحاد بلوچان ءِ نیمگ ءَ ماں جیکب آباد ءِ اولی آل انڈیا بلوچ کانفرنس ایر کنگ بوت کہ ایشی ءِ پاگواجھی خیرپور ءِ میر علی نواز خان تالپور ءَ کت کہ27دسمبر1932 ءَ بندات بوت داں 29دسمبر 1932 ءَ آسر بوت۔ انجمن ءِ مول ءُ مراد ایش ات کہ بلوچ راج ءَ را یکجاہ بہ کن اِیں ءُ راج ءِ نیام ءَ ھم سسائی ودیگ بکن ایں، ھم پکری ءِ ودیگ کنگ ءِ ھاترا جھل ءَ داتگیں نکتوانی لوٹ کنگ بوت۔

1۔ ایف سی آر ءِ ھلاسی
2۔بلوچستان ءِ تھ ءَ یک عبوری ءُ رھبندی ھکومتے ءِ جوڑشت
3۔بلوچستان ءِ تھ ءَ کارجاھانی جوڑشت
4۔بلوچستان ءِ مزنیں زانشتجاھانی ھاترا کارگل جوڑ کنگ
5۔ بلوچانی یکمشت بوگ ءِ ھاترا بلوچستان ءِ بازیں بھراں ھوار کنگ

دسمبر 1933ءَ اڑ داتگیں دومی آل انڈیا بلوچ کانفرنس ءِ تھ ءَ گوستگیں لوٹانی منّگ ءِ ھمراھی ءَ اے گپ ءِ سرا زور دیگ بوت کہ بلوچستان ءِ تھ ءَ یک کانودی ءُ رھبندی ھکومتے ھمے زوتاں اڑ دیگ بہ بیت۔

جنوری 1934ءَ انجمن اتحاد بلوچاں ءِ کارگشاد (جنرل سیکرٹری) عبدالعزیز کرد ءَ را زورگریں استان ءِ کارندھاں گپت ءُ بندیگ کت ءُ نگیگیں جاورانی سوب ءَ یوسف عزیز مگسی یک سالے ءَ داں انگلستان ءَ درانڈیھ بوت ءُ وتن ءِ واتری ءَ رند یوسف عزیز مگسی ءَ آجوئی ءِ ھاترا جنگی جنز ءِ جھد ءَ را دوستدارگ بندات کت ءُ ھمے درچ ءَ را برجم داشت۔

1935ءَ کوئٹہ ءِ بوتگیں زمین چنڈ ءِ ناگتیں مرگ ءَ چہ پیسر یوسف عزیز مگسی انجمن ءَ را آشوبی رنگ ءَ مھکم کنگ ءِ جھدانی تہ ءَ دزگٹ ات۔

یوسف عزیز مگسیءِ مرگ ءُ عبدالعزیز کرد ءِ بندیگ بوگ ءِ سوب ءَ چہ انجمن ءَ وتی مھکمیں سانچہ ءَ را چکپروش کت ءُ گل پرشت ءُ پروش ءِ آماچ بوت۔ عبدالعزیز کرد ءِ یلہ دیگ ءَ رند انجمن ءَ را دوار ءَ نز آرگ ءِ چن ءُ لانچ بندات بوت ءُ 5 فروری 1937ءَ گل ءِ بنجاھی دیوان ءَ را برجم داران ءَ انجمن اتحاد بلوچاں ءِ پروشت ءُ کلات سٹیٹ نیشنل پارٹی ءِ بنھشت ءَ را ایر کت۔

کلات سٹیٹ نیشنل پارٹی ءَ بلوچستان ءِ سر ءَ برطانوی راج ءِ زورگیری ءِ ھواری ءَ سرداری رہبند ءِ ھلاپ ءَ وتی جہد بنگیج کت انت ءُ شرکاری ءِ ھاترا وتی کُنشتی گامگیج چست کت انت۔ پارٹی ءِ گلی سانچہ ءِ مھکم کنگ ءُ پروگرام ءَ را بلوچستان ءِ کنڈ کنڈ ءَ داں رسینگ ءِ ھاترا جد ءُ جھد بندات بوت ءُ بلوچ راجی لیکہ ءِ رُست ءُ ردوم ءِ سر ءَ نیشنل پارٹی ءَ را بلوچ لس مھلوک ءِ تہ ءَ نامداری رس ات۔

برطانوی سرکار ءِ دست مرزی ءُ وتی ٹکی زند ءَ را برجاہ دارگ ءِ ھاترا سردار ءُ خان کلات مچانکی رنگ ءَ کلات سٹیٹ نیشنل پارٹی ءِ ھلاپ بوت انت ءُ 6جولائی 1939 ءَ مستونگ ءِ پارٹی ءَ سالی دیوان ءِ سرا سرداراں بیڑ برت ءُ دیوان ءَ را درنگ ءُ درانگ کت۔ خان آف کلات میراحمد یار خان ءِ ھاترا 20جولائی 1939ءَ کلات سٹیٹ نیشنل پارٹی ءِ سرا بندش جنگ بوت۔ پارٹی ءِ پاگواجہ ملک عبدالرحیم خواجہ خیل، غوث بخش بزنجو، گل خان نصیر، عبدالکریم شورش ءُ درزنانی ھساب ءَ باسکاناں درانڈیھ کنگ بوت۔ کلات ءِ تھ ءَ پارٹی ءُ آئی ءِ چست ءُ ایرانی سر ءَ بندش ءِ سوب ءَ پارٹی ءَ وتی بنزہ شال(کوئٹہ) گچین کت ءُ کہ شال ءَ چہ وتی چست ءُ ایراں برجم بہ دار انت۔

دومی جھانی جنگ(1939-1845) ءِ وھد ءَ انڈین ڈیفنس ایکٹ ءِ جھت ءَ سیاسی چست ءُ ایرانی سر ءَ بندش جنگ بوت، ھمے میان ءَ کلات سٹیٹ نیشنل پارٹی ءَ زیرزمینی سیاسی چست ءُ ایر جاری ءُ ساری داشت انت ءُ پارٹی ءِ اگدہ داراناں جواہر لال نہرو ءَ گوں کلات سرکار ءِ نیمگ ءَ چہ پارٹی ءِ سر ءَ بندش ءِ ھلاپ ءَ زھرشانی کنگ ءِ سکین دات۔نہرو ءِ پارٹی ءَ را کانگریس ءِ تھ ءَ ھوار گیجگ ءِ شرت ءِ سر ءَ پارٹی ءِ اگدھداراناں ارزشت دیگ ءِ بیسہ درشانت، پارٹی ءَ 1944ءَ گڈسر ءَ “آل انڈیا سٹیٹ پیپل کانگریس”ءِ تہ ءَ ھوار بوت کہ ایشی ءَ رند الس ھلاپ ءِ بندر ءَ چہ پد کنز بوت انت ءُ دوبارہ پد ءَ پارٹی ءِ گوستگیں بستار برجم داشت کہ ایش نوں بلوچستان ءِ آجوئی ءَ داں برجم بوت۔

برطانوی راج ءَ وتی زورگیری ءِ اھد ءِ آسر ءَ بلوچستان یک آجوئیں استانے من اِت کہ آ یک ملکے ءِ ھساب ءَ دنیا ءِ ملبت ءِ تہ ءَ سھرا بوت۔ ءُ اود ءَ دو رھبندی اسمبلی برزی ایوان ءُ جھلی ایوان سازگ بوت انت۔ بلوچستان ءِ تھ ءَ جھلی ایوان ءِ ھاترا لس گچینکاری ءِ تہ ءَ کلات سٹیٹ نیشنل پارٹی ءِ مچانکی رنگ ءَ 52 ءِ تھ ءَ چہ39 نشست باج برت ءُ گیشیں مھلوک پہ وتی دسترس ءَ کت انت ءُ غوث بخش بزنجو ایوان ءِ سروک گچین کنگ بوت۔ اے آجوئی ءَ سک دیر نہ جت ءُ مارچ 1948ءَ پاکستان ءَ بلوچستان ءِ سر ءَ بیڑ برت۔

آغاعبدالکریم ءِ سروکی ءَ کلات نیشنل پارٹی ءِ سیکرٹری ملک سعید دہوار، کمیونسٹ پارٹی سندھ بلوچستان ءِ سیکرٹری قادر بخش نظامانی، بلوچ لیگ ءِ سیکرٹری محمد حسین عنقا ءُ دگہ برھلاپیں ھمبراھاں گوں اولی گوریلا جنگ ءِ بنھشت ءَ ایر کنگ ءَ اوگانستان ءَ شت انت۔ اوگانستان، سویت یونین ءُ بلوچ تمنانی نیمگ ءَ چہ کمک نہ رسگ ءِ سوب ءَ بلوچ ءِ سروکاں جنگ ءِ درچ ءَ داشت کت نہ کت ءُ اکرار نامگ ءُ تپاکی کاگداناں دزرند جنان ءَ اوگانستان ءَ چہ واتر اتک انت۔

آغا عبدالکریم ءُ آئی ءِ ھمبراھانی مسام پروشی ءُ بدھلاپی ءِ سر ءَ کلات ءِ نزیک ءَ آھاں گپت ءُ گیر کت چوش کہ پد ءَ بازیں سالے ءَ داں کید ءُ بند بوت انت ءُ یلہ دیگ ءَ رند 14جولائی1955ءَ آغا عبدالکریم، غوث بخش بزنجو، محمد حسین، قادر بخش نظامانی ءُ کلات سٹیٹ نیشنل پارٹی ءِ ھمبراھاں “استمان گل”ءِ نام ءَ یک سیاسی پارٹی ءِ بنھشت ایر کت، آغا پاگواجہ ءُ عنقا کارگشاد گچین بوت اَنت ءُ پارٹی ءَ ون۔یونٹ پالیسی ءِ برھلاپی درشان کت ءُ یکجاھی وتواجھیں صوبہ بلوچستان ءِ لوٹ کنگ بوت۔

استمان گل زورگیری ءَ پد اولی مجکمیں سیاسی تاکت ءِ رنگ ءَ دیم ءَ اتک ءُ بلوچ راج ءِ تہ ءَ سیاسی سنچ ءِ ودی کنگ ءُ راجی ھکانی پھازگ ءِ ھاترا وتی جد ءُ جھد ساری ءُ جاری کت انت۔

2دسمبر 1956ءَ استمان گل پاکستان نیشنل پارٹی ءِ تھ ءَ ھوار کنگ بوت کہ ایشی ءِ تھ ءَ جی ایم سید ءَ سندھ متحدہ محاذ، حیدر بخش جتوئی ءَ سندھ ہاری کمیٹی، خان غفار خان ءَ خدائی خدمتگار تحریک ءُ عبدالصمد اچکزئی ءَ ورور پشتون یکجاہ ءُ ھوار بوت انت۔ 1957ءَ رودراتکی پاکستان (مروچیگیں بنگلہ دیش) ءَ چہ مولانا باشانی ءَ عوامی لیگ ءَ ھوار بوگ ءَ پد پاکستان نیشنل پارٹی ءِ نام ءَ را مٹ کت ءُ ایشی ءِ جاگہ ءَ نیشنل عوامی پارٹی ءِ نام ایر کنگ بوت۔

نیشنل عوامی پارٹی پاکستان ءِ تھ ءَ زیردستیں مھلوک ءِ ھکانی پھازگ ءِ ھاترا یکجاھیں جد ءُ جھد ءُ ون یونٹ ءِ پروشکاری ءِ ھلاپ ءَ سان دور دیوکیں جد ءُ جھد ءِ بنپد ایر کت ءُ راجانی ھکانانی ھاترا سان دور دیوکیں توارے جوڑ بوت۔

ہپتمی دھک ءَ بلوچ نودربراں بلوچ اسٹوڈنٹس آرگنازیشن ءِ بنھشت ایر کت کہ ایشی ءَ بلوچ راجکاری ءَ را نوکیں راھے ءَ برت ءُ بلوچ راجمان ءِ تھ ءَ بلوچ راجکاری ءَ را ہر زمانگ ءِ توک ءَ وتی جوانیں کرد پیلو کت۔

ھپتمی دھک ءَ بلوچ رھشون پاکستان ءِ پارلیمان ءِ تھ ءَ گچین بوت انت، چہ مکران ءَ باقی بلوچ، چہ کلات ءَ عطاللہ مینگل ءُ چہ شال ءَ خیر بخش مری ءَ پارلیمنٹ ءِ تھ ءَ بلوچانی ھکانی پھازگ ءِ جد ءُ جھد برجاہ داشت انت ءُ نیب ءِ ون یونٹ ءُ راجانی ھکانی پھازگ ءَ پہ جد ءُ جھد ءِ درچ ءَ را برجمینت چوشکہ پد ءَ ون یونٹ ءِ چکپروشی ءَ داں آسر بوت ءُ بلوچستان ءَ را یک صوبہ یے ءِ بستار رس ات۔

بلوچ رھشونانی تھ ءَ نواب خیر بخش مری، عطاللہ مینگل ءُ غوث بخش بزنجو ءَ نیپ ءِ بینر ءِ ساھگ ءَ وتی سیاسی جد ءُ جھد برجمینت انت، نیپ بلوچستان ءَ یکیں راجدوستیں پارٹی ءِ رنگ ءَ سھرا بوت ءُ 1972ءَ صوبہءِ تھ ءَ اولی راجدوستیں ھکومت ءِ بنپد ایر کنگ ءَ سوبمند بوت۔ خیر بخش مری ءَ پارٹی ءِ دروشم ءَ صوبائی سرکماشی وتی زمہ واریاں برجاہ داشت، عطاللہ مینگل صوبائی مزن وزیر ءُ غوث بخش بزنجو گورنر بلوچستان گچین کنگ بوت۔ نیپ ءَ اے ھکومت نُھ ماہ ءَ داں برجاہ دارگ ءَ پد بھٹو ءَ 1973ءَ نیپ ھکومت پرشت ءُ نیپ ءِ رھشوناناں کید ءُ بند کت۔

1973ءَ نیب ءِ رھشونانی بندیگی ءَ چہ پد بلوچ انسرجنسی میر ہزار خان بجرانی ءِ سروکی ءَ بندات بوت کہ ایشی ءِ توک ءَ فورتھ انٹرنیشنلءَ چہ لندن گروپ، سندھ ءَ چہ میر علی احمد تالپر ءِ پرزند میر محمد علی تالپر ءُ بی ایس او ءِ سروکاں بھر زرت کہ1978ءَ داں ساری ءُ جاری بوت ءُ نگیگیں جاورانی سوب ءَ چہ یاگی ءُ بلوچ راج ءِ ہزارانی کساس ءَ اوگانستان ءَ درانڈیھ بوت انت۔

جولائی 1977ء جنرل ضیا الحق ءِ ھکومت ءِ سر ءَ زورگیر بوت ءُ نیپ ءِ رھشونانی ھواری ءَ سرجمیں بلوچ سیاسی بندیگاناں ھم یلہ کت۔نیپ ءِ رھشونانی یلہ بوگ ءَ پد سردار عطاللہ مینگل ءُ نواب خیر بخش مری پارلیمانی راجکاری ءَ چہ دزکش بوت انت ءُ ڈنی ملکاں جی شاہ ولایت بوت انت ءُ ھمودا چہ بلوچستان ءِ آجوئی ءِ ھاترا وتی سیاسی جد ءُ ججد جاری ءُ ساری کت، وھدے کہ غوث بخش بزنجو ءَ پاکستانی کنفیڈرشن ءِ تہ ءَ ھوار بوگ ءَ گوں ھکانی ھاترا جد ءُ جھد ءِ پیسلہ کت۔

1980ءِ بندات ءَ غوث بخش بزنجو ءَ پاکستان نیشنل پارٹی ءِ بنپد ایر کت ءُ تحریک ءِ استقلال ءَ گوں ھوار بوان ءَ وتواجھی ءِ ھاترا جنرل ضیا الحق ءَ را یک یاتگیری یے پیش کت وھدے کہ جنرل ضیاءِ سیاسی چست ءُ ایرانی سرا بندش ءِ سوب ءَ پاکستان نیشنل پارٹی شش ماہ ءَ داں زیات وتی چست ءُ ایر برجاہ داشت نہ کت انت۔

1981ءَ عطاللہ مینگل ءَ لندن ءِ توک ءَ ورلڈ بلوچ آرگنائزیشن ءِ بنپد ایر کت کہ ایشی ءِ مول ءُ مراد بلوچ ڈائسپورا ءَ را یکجاہ کنگ ءُ بلوچ دود ءُ ربیدگ ءِ پھازگ ءِ ھاترا جد ءُ جھد کنگی ات۔ بلوچ رھشوناں یک آجوئی ءُ شاھیگانیں بلوچستانے ءِ ھاترا جد ءُ جھد بندات کت ءُ لندن ءَ چہ یک روتاکے شنگ کت کہ اود ءَ چہ آجوئی ءِ ڈنڈاھوڑ کت۔

نواب خیر بخش مری دو سال ءَ انگلستان ءُ فرانس ءِ تہ ءَ درانڈیھی بوگ ءَ پد اوگانستان ءَ درانڈیھیں بلوچ راج ءُ یاگیانی کرا سر بوت۔

1987ءَ شھید فدا احمد بلوچ ءُ آئی ءِ ھمبراھاں بلوچستان نیشنل یوتھ موومنٹ ءِ بنپد ایر کت، ایشی ءِ بنگیجی ءَ گوں پارلیمانی سیاست ءِ برھلاپی درشانت بلے 1988ءِ گچینکاری ءَ چہ پیسر بلوچستان نیشنل موومنٹ ءِ نام ءَ چہ یک سیاسی پارٹی یے جوڑ کنگ بوت، اے گچینکاری ءِ توک ءَ بھر زورگ ءَ گوں اکبر خان بگٹی ءِ گوما ھوار بوان ءَ بلوچستان نیشنل الائنس جوڑ کنگ بوت۔

1988ءِ گچینکاری ءَ غوث بخش بزنجو ءَ پاکستان نیشنل پارٹی ءَ را شکست دات ءُ بلوچستان نیشنل الائنس ءِ صوبائی ھکومت ٹہ اِت۔ نواب اکبر بگٹی صوبہ ءِ مزن وزیر نامینگ بوت ءُ دو سال ءَ رند پاکستان ءِ سرکماش غلام اسحاق خان ءَ بنجاھی ھکومت ءِ تھت چپی کت ءُ صوبائی ھکومت ھم یک یک کت۔

1990ءَ بلوچستان موومنٹ یک زورآوریں سیاسی پارٹی ءِ بستار ءَ دیم ءَ اتک بلے زوتاں زوت دو کپ ءَ بجر بوت یکے مینگل دومی حئی۔1990ءَ نواب اکبر بگٹی ءَ جمھوری وطن پارٹی جوڑ کت۔ بی این ایم مینگل ءَ بلوچستان نیشنل پارٹی ٹھینت پد ءَ بلوچستانءِ تھ ءَ وتی سیاسی جد ءُ جھد برجاہ داشت ءُ بی این ایم ءَ ڈاکٹر حئی ءِ سروکی ءَ راجکاری برجاہ داشت۔

اوگانستان ءَ مجاھدینانی زورگیری ءَ پد بلوچ راج نواب خیر بخش ءِ سروکی ءَ 1993ءَ واتر بلوچستان ءَ اتک انت ءُ شال ءِ کوہ چلتن ءِ دامن ءَ نیو کاہان ءَ آباد بوت۔ نواب خیر بخش مری ءَ ھک توار سرکل بندات کت کہ انوگیں بلوچ راجی جنز ءِ چیدگانی بنپد انت۔

سردار عطا اللہ مینگل 1996ءَ وتی درانڈیھی سپر کٹ اینت ءُ پد ءَ بلوچستان ءِ تھ ءَ دوبارہ پارلیمانی راجکاری ءِ توک ءَ سر ءُ پر کنان بوت۔1997ءِ گچینکاری ءَ بی این پی ءِ گچینکاری ءَ بھر زرت ءُ پد ءَ صوبائی اسمبلی ءَ گیشیں مھلوکاں گوں باج برت ءُ جمھوری وطن پارٹی ءَ چہ الائنس کت، پد ءَ ھکومت ءِ ٹھینگ ءَ سوبین بوت۔ بی این پی ءِ صوبائی ھکومت ءَ وفاق ءِ دزمانجی کنان ءَ زنگزاری کت ءُ ھمے میان ءَ جمھوری وطن پارٹی ءَ چہ سیالداری ءِ شیر ءِ توک ءَ پٹے کپت۔

28مئی 1998ءَ بلوچستان ءِ ضلع چاغیءِ دمگ راسکوہ ءَ ایٹمی تراک کنائینت ءُ بلوچ راج ءَ چریشی ءِ ھلاپ ءَ ترندیں زھرشانی درشان کت۔ ھمے میان ءَ اسٹبلشمنٹ ءَ بلوچستان نیشنل پارٹی ءِ تھی پندلاں سر کش اِت ءُ اختر مینگل ءِ رنگ ءَ صوبائی مزن وزیر ءَ چہ دزکش بوت ءُ بلوچستان پارٹی سئے بھراں بھر بوت، یکے بی این پی مینگل دومی بی این ڈی پی سیمی بی این پی(عوامی)۔

2002 ءَ بلوچستان موومنٹ ءِ کونسل سیشن ءِ سروکی ءَ لیکھی گر ءُ چیل پرریچان ءَ دیم ءَ اتک انت ءُ ڈاکٹر حئی ءُ ڈاکٹر مالک ٹولی ءَ پاکستانی فیڈریشن ءِ راہ گچین بوت ءُ بلوچ ھک باروا جد ءُ جھد ءِ سر ءَ زور دات ءُ چیئرمین غلام محمد ءَ بلوچ راجی آجوئی ءِ جد ءُ جھد ءَ پہ مسامیگ بوت انت۔ ھمے درگت ءَ بی این ایم ءَ ڈاکٹر حئی ءُ ڈاکٹر مالک ٹولی ءَ بی این ڈی پیءَ گوں ھوار نیشنل پارٹی جوڑ کت کہ آھاں غوث بخش بزنجو ءِ کار رھبند ءِ بنپداں فیڈریشن ءَ راجکاری بندات کت۔

چیئرمین غلام محمد بلوچ ءِ آجو دوستیں راجکاری ءِ آس ءَ را جمبور کنگ ءِ ھاترا 29اپریل۔ 1 مئی 2003 ءَ شال ءَ پارٹی ءِ کونسل سیشن ایر کت، غلام محمد چیئرمین ءُ رحیم ایڈوکیٹ پارٹی سیکرٹری جنرل گچین بوت۔ کونسل سیشن ءَ پارٹی ءِ نام بلوچستان نیشنل موومنٹ ءَ چہ مٹ کت ءُ بلوچ نیشنل موومنٹ ایر کت ءُ پارٹی بلوچ راجی آجوئی، بے پارلیمانی راجکاری ءُ گوریلا جد ءُ جھد ءِ کمک ءَ باھند بوت انت۔اگست 2006ءَ بلوچ راجکاری ءِ برزشانیں کوہ نواب اکبر خان بگٹی ءِ شھیدی ءِ وئیل دیم ءَ اتک ءُ اے کوہ ءِ کپگ ءَ گوں پارلیمانی راجکاری ءِ سر ءَ چو جُگ ءِ پیم ءَ گران بوت ءُ اے وئیل ءَ آجوئی ءِ جد ءُ جھد ءَ را ساھے مان کت۔ 2008ءِ گچینکاری ءَ را بلوچ ٹولیاں پشت جت ءُ بلوچستان ءَ پیپلز پارٹی ءِ ھکومتی دیم ءَ اتک۔ پیپلز پارٹی ءِ ھکانی پھازکاری ءِ بنگیج ءِ ھمراھی ءَ گوں بلوچستان ءِ راجکاری باسکاناں آوار جنگ ءِ درچ بندات بوت کہ ایشی ءَ چہ رند آیانی جون ویرندان ءُ گیاباناں دست کپان بوت انت۔

اپریل 2009ءَ بی این ایم ءِ چیئرمین غلام محمد ءَ را آئی ءِ ھمراہ لالا منیر ءُ شیر محمد ءَ گوں ھوار آوار جنگ ءَ رند شجید کت انت ءُ بلوچستان ءِ سیاسی سروکاناں کُشت ءُ کوش ءِ یک درچے بندات کت کہ روچ ء مرچی ھم برجاہ انت۔ ھزاراں سیاسی رھشون ءُ باسکاناں جت ءُ گار کت بلئے بلوچ راجدوستیں پارٹیاں بلوچ راجی آجوئیءِ جد ءُ جھد ءَ چہ دزکش نہ بوت انت۔

2013 ءِ گچینکاریاں بلوچ راج ءَ شاھیگانیں رنگے ءَ پشت جنان (بائیکاٹ) ءَ پارلیمانی راجکاری ءَ را نہ منّ ات ءُ بلوچ آجوئی ءِ جد ءُ جھد ءِ راہ ءَ را ساھے بکشات بلے بلوچ جد ءُ جھد ءَ گوں بندوکیں پارٹی ءُ گلانی تھی گر ءُ چیلاں اے جد ءُ جھد ءَ را بازیں تکاں جنجالانی آماچ کت۔ جنگ ءُ پروشگ، تیرسُپتگیں جون، چیریں ادارھانی بادشاھی ءُ نامی ایں آمیدگس ءِ راجکاری داں روچ ء مرچی ھم برجاہ انت ءُ آجوئی ءِ جد ءُ جھد ءِ چراگ ھم بلان انت۔

بلوچ راجکاری جد ءُ جھد ءِ سدسال ءِ سپر سرجم بوت ءُ اے سپر انگت ھم برجاہ انت، ھما سپر عبدالعزیز کرد ءَ ینگ بلوچ ءَ چہ بنا کت ءُ انجمن اتحاد بلوچاں ءُ کلات اسٹیٹ نیشنل پارٹی ءَ را ھاٹیگ مان کنگ ءِ مانزمان بوت ءُ نیب ءِ سروکاں اے سپر ءَ را یک نوکیں کشکے ءَ برت، مرچی بلوچ جھدکاراں اے کاروان ءِ بار ماں وتی کوپگاں زرتگ۔

دی بلوچستان پوسٹ: اے نبشتانک ءِ تہ ءَ درشان کُتگیں ھیال ءُ لیکہ نبشتہ کار ءِ جِندئیگ اَنت، الّم نہ اِنت کہ دی بلوچستان پوسٹ رسانک نیٹورک ایشانی منّوک بہ بیت یا اگاں اے گل ءِ پالیسیانی درشانی اِنت۔