نبشتانک: راج ءِ وتگڑیں زُبانزانت
نبشتہ کار: ابدلستار بُگٹی
دی بلوچستان پوسٹ
اے ٹوک ءَ ما ھرکس گوں پھر ءُ ناز گْوش ایں کہ بلوچی مئے وتی شھدیں اِنت، بلوچی مئے راجی پجّار اِنت۔ براھوئی ءُ بلوچی مئے راجی زُبان اَنت۔ ایشی ءَ ابید بلوچ راج ءَ اے سرپدی ھم ھست کہ ما بلوچ یک ایردستیں راج ایں پمیشکا مئے راجی زُبان مئے بلوچ زھگاں ماں وانگجاھاں وانینگ نہ بیت ءُ ناں کہ پہ بلوچی ءِ دیمروئی ءَ بُنکی آسراتی ھست اَنت چمیشکا مئے راجی زُبان پُشت ءَ روان اِنت۔ دومی راج اِے بتل ءَ ھم جْوان سرپد اِنت کہ اگاں تو یک راجے ھلاس کنگ لوٹ ئے گُڑا چہ دْرستاں پیش آئی ءِ زُبان ءَ ھلاس کن چے ءَ کہ زُبان زِندگیں راجاں یکجاہ ءُ یکمُشت کنت۔ چی ءَ کہ زُبان دوستی راج ءِ تہ ءَ راجدوستی ءِ مارشتاں ودی کنت ءُ راجدوستیں راج ءُ چاگِرد دیمروئی کنت۔
گِند ئے اِے دْراھیں چیزانی زانگ ءَ پد ما انگت نہ جیڑ ایں کہ ما پہ وتی راجی زُباناں چے کُتگ؟ چے کنگ ءَ ایں؟ ءُ زاناں ما چے کُت کن ایں؟
ما گِندگ ءَ ایں کہ پارسی ءُ ھِندی ءَ مارا انچو سک رَد داتگ کہ مئے نوکیں پدریچ ءِ بلوچی زگر نہ انت۔ بزاں بلوچ نودربر وتی ٹَوک ءُ توار ءِ وھد ءَ ماں بلوچی ءَ بے کساس درآمدیگی گالاں کارمرز کن اَنت۔ بژن ءِ گپ ایش انت کہ مئے وتی جِند ءِ وتگڑیں زُبانزانت ءُ راجی شائِر ھم بلوچی ٹوک ءُ توار ءِ وھد ءَ راجی زُبان ءِ کْوھن ءُ زگریں گالاں ڈالچار کنان ءَ پہ رَدیں پیشنے ءَ ھِندی ءِ گالاں کارمرز کن اَنت۔ اے بدبھتانی ھیال ءَ اگاں ما بلوچی گُپتاری ھندی ءِ گالاں کارمرز بہ کن ایں گُڑا دیمی اشکُنگ سرپد بنت کہ من یک وانِندگے آں۔ بزاں نی اے جاھلانی رَدیں ھیال ءِ رِد ءَ ھندی چہ بلوچی ءَ شرتر اِنت پمیشکا اے نادْراہ زانتگی راجی زُبان ءَ تاوان دیگ ءَ اَنت۔ مئے چاگِرد ءِ تہ ءَ چہ ایشاں کس جُست کنوک نیست کہ واجھاں اگاں ھندی، پارسی ءُ سندھی ءِ نبشتہ کار ءُ زُبانزانت مئے بلوچی ءِ ٹوکاں وتی زُبان ءِ گُپتاری ءَ کارمرز نہ کن اَنت گُڑا ما پرچا وتی زُبان ءِ زگریں گالاں ڈالچار کنان ءَ آیانی پِنڈاتگیں گالاں جاہ دیگ ءَ ایں؟ زاناں بلوچی وت یک پیلو ءُ شاھگانیں زُبانے نہ اِنت؟ گِند ئے مئے راجی زُبان ءَ ھمے زورگِریں زُباناں تاوان داتگ پمیشکا باید اِنت یک راجی زمہ واری یے ءِ ھساب ءَ ما وتی جِند ءِ ڈالچار، گار ءُ بیگواہ بوتگیں گالاں بلوچی ءِ زگریں گپتاری ءَ کارمرز بہ کن ایں کہ آیاں ھاٹیگ بہ رس ایت ءُ ھمے گال پد ءَ زِندگ بہ بنت۔ البت اگاں تو نادْراہ ئے یا “Inferiority Complex” ءِ شکار ئے گُڑا تو انگریزی ءِ گالاں کارمرز بہ کن کہ انگریزی یک میان اُستمانی زُبانے ءُ انگریزی زُبان سائنس ءُ ٹیکنولوجی ءِ زُبان اِنت۔ چوناھا مرچاں اے ھِندی ءَ وت پنجابی ءُ کراچی ءِ مھلوک نہ وان اَنت، آیانی زھگ وت انگلیش ماڈل وانگجاھاں وان اَنت ءُ چوناھا مرچاں انگریزی ءِ زمانگ اِنت پمیشکا ما گْوش ایں کہ بلوچ راج پہ لاپ ءِ شوھاز ءَ انگریزی ءُ پہ راج دوستی ءَ وتی دزھُورکی ءِ وھد ءَ بلوچی بہ وان اَنت ءُ راج ءَ ھم بہ وانین اَنت۔
ایشی ءَ ابید ھمے وتگڑیں زُبانزانت ءُ شائِر وت ءَ راجدوست ھم گْوش اَنت باید اِنت ایشاں راج ءَ ھمے سرپدی بہ داتیں کہ راجی زُبان ءِ رواج گپتگیں نبشتہ رھبند سید رھبند اِنت کہ گوں بُنتواریں آب ءُ گالاں ٹھینگ بیتگ ءُ راج ءِ ھر مردم ءَ ھَک ھست کہ وتی گالواری توارینک ءِ ھساب ءَ ٹَوک ءَ بکنت بلے وھدے کہ راجی زُبان ءِ نبیسّگ ءِ ٹوک بیت گُڑا ما بلوچی ءَ ما یکیں نبشتہ رھبند ءِ نبیسّ ایں کہ بلوچی لبزانک ءُ نبشتہ ءِ دیمروئی زُبان ءِ ھمُک گالوار ءِ دیمروئی انت۔ بلے بژن انت کہ لھتیں وتگڑیں زُبانزانتاں ناں جِند ءَ بودی یے ھست کہ نوکیں رھبندے راج ءِ دیم ءَ بیار اَنت ءُ ناں کہ راج ءَ سیدرھبند ءِ کارمرزی ءَ گْوش اَنت بلکیں ھر سال ءَ 21 پروری ءِ میان اُستمانی ماتی زُبانی روچ ءَ بلوچی نبشتہ رھبند ءِ سر ءَ دیواناں اڈ کن اَنت ءُ ھرکس وتی رَدیں ھیالاں راج ءَ رَد دیگ ءُ بکڑانی ودی کنگ ءِ جُھد کن اَنت۔ ھمے وڑ ءَ 21 پروری ءِ میان اُستمانی ماتی زُبانانی روچ ءَ ماں ٹیوٹر ءَ گِدان ٹی وی ءِ واجہ شمش بلوچ ءَ بلوچی رھبند ءِ بابت ءَ یک دیوانے اڈ کتگ اَت گُڑا اود ءَ تھنا وت گوں واجہ تاج بلوچ ءُ واجہ ھامِد اَلی بلوچ ءَ گپ ءَ بنت ءُ دِگہ کس ءَ گپ کنگ ءِ موہ نہ رسگ ءَ اَت۔ اے ھر سے ئیں سنگت نیم اردوئیں بلوچی ءَ سید رھبند ءِ ھلاپ ءَ دْروگیں پوتاری ءَ ملار ات اَنت کہ سید ءَ اَربی آبانی نہ کشگ گْوشت، کسے گْوش ایت کہ “ءِ ءُ ءَ” ءِ وڑیں تپورگال کارمرز مہ بنت ءُ یکے گْوش ایت کہ کُمک کارگال گوں کارگال ھوار نبیسّگ بہ بنت یا اِنّا!
بزاں مئے بلوچ چاگِرد ءِ لاپ ءَ لھتیں انچیں کوڑائیں مردم ھم ھست انت کہ آیاں سید رھبند وت نہ ونتگ یا گوں ستکیں دلے ءَ نہ ونتگ اش بلے نیم اردو ءُ نیم بلوچی ءَ ٹَوک ءَ چو اِمران ھان ءِ وڑ ءَ کن اَنت کہ سادگیں بلوچ اشکنوک سرپد بنت کہ اے وَ سک بلاھیں زانتکارے، ایشی ءِ ٹوک راست اَنت۔ اگاں کسے سید رھبند ءَ ھورت بہ وان ایت گُڑا آ وت سرپد بیت کہ سید رھبند راجی زُبان ءِ یک پارمولا بیسڈ نبشتہ رھبندے کہ ایشی ءِ تہ ءَ ھمُک پیوندگال، ستاگال ءُ تپورگالانی وتی جُتا جُتائیں کارمرزی اَنت۔ انچوشکہ من جھل ءَ سے کسانیں گالرِد نبیسّگ لوٹ آں
1- تو بْرمش ءِ دوزواھیں سْیادے ئے۔
2- ما گری ئیں کُچک ءَ کُش ایں۔
3- تو زاناں کَے ئے؟ ءُ مارا ءَ مار ءَ وارت۔
بزاں نی اے گالرِدانی تہ ءَ اے “ءِ ءُ ءَ” ءِ وڑیں تپورگال چون کَشگ بنت۔ اگاں تو ایشاں کَش ئے گُڑا گال چہ وتی بُندری دْروشم ءَ پْروش اَنت۔ البت سید ءَ مُدام گْوشتگ کہ باید انت سرجمیں گال وتی بُندری دْروشم ءِ نبیسّگ بہ بنت ناں کہ ما گالاں پْروشین ایں۔
منی ھیال ءَ بلوچی رھبند ءِ سر ءَ چہ پیش ءَ سک کار بیتگ ءُ بازیناں وتی رَد ءُ جڈّوئیں رھبند اڈ کُتگ اَنت کہ آ دْراہ راج ءَ رَد منّ اتگ اَنت۔ بانُک کارینا جھانی ءِ وتگڑیں سائنسی رھبند ھم راج ءَ رَد کُتگ۔ راج ءِ رواج گپتگیں نبشتہ رھبند سید ئیگ انت کہ مرچاں آئی ءِ سر ءَ سک کار بیگ ءَ اَنت۔ باید اِنت مرچی باوست ھمے بہ بیت وھدے بلوچ یک وتواجھیں راجے نہ انت گُڑا ما وتی راجی زُبان ءَ چون زِندگ بہ دار ایں، نودربر ءُ وانِندگیں مھلوک بلوچی ءِ گُپتاری ءَ چون پلگار ءُ زگر بہ دار کہ اشکُنک ھم چیزے چہ مارا دربر اَنت کہ مارا بلوچی لبزانک ءُ گُپتاری ءِ سر ءَ ھم سک جُھد کنگ لوٹ ایت۔ دومی ما ھمے باوست بہ کن ایں کہ چون ما مرچیگیں دامگ ءِ زمانگ ءَ پیسبُک ءُ وٹس ایپ ءِ گَلاں پہ راجی زُبان ءِ دیمروئی ءَ کارمرز کُت کن ایں؟ چون راج ءَ سرپدی بہ دے ایں کہ مرچاں جاپانی، کوریین، روسی، پرینچ، اوگان، سندھی۔۔۔۔ ءُ اَرب ءِ وڑیں راج ھرکس ماں موبائلاں وتی راجی زُبان ءِ کیبورڈ ءُ ڈکشنریاں ایرگیج ءُ کارمرز کنگ ءَ انت ءُ ما ھم وتیگاں ایرگیج ءُ کارمرز بہ کن ایں اے زُبان ءِ بُنکی آسراتی اَنت۔ ناں کہ وتی گِرانبھائیں وھد ءَ پہ اے وڑیں بے سیتیں باوستاں زیان بہ کن ایں آسر مہ بنت۔ اے وڑیں وتگڑاں من گْوشگ لوٹ آں کہ پیسر ءَ زورگِر ءِ زُبانانی گالاں کارمرز کنگ ءَ بِل اِت پد ءَ راج ءِ رَد دیگ بے سوبیں جُھدے بہ کن اِت۔
باید اِنت راج ءِ ورناھیں نودربر پیسر ءَ سید رھبند ءَ ھورت بہ وان اَنت، وت بلوچی کُمکّار گال، پیوندگال، تپورگال ءُ ستاگالاں سرپد بہ بنت، وت چیزانی سرپد بوگ ءِ جُھد بہ کن اَنت۔ مارا اے وڑیں دوتل دوپُوستی ئیں مردم ڈالچار کنگی اَنت۔ راج شالا تپاک ءُ یکمُشت بہ بات۔ راجی زُبان بلوچی شالا دیمروئی بہ کنات۔ شالا انچوش بات۔
دی بلوچستان پوسٹ: اے نبشتانک ءِ تہ ءَ درشان کُتگیں ھیال ءُ لیکہ نبشتہ کار ءِ جِندئیگ اَنت، الّم نہ اِنت کہ دی بلوچستان پوسٹ رسانک نیٹورک ایشانی منّوک بہ بیت یا اگاں اے گل ءِ پالیسیانی درشانی اِنت۔