ماتی زبانانی میان اُستمانی روچ
ٹی بی پی اھوال
14 اگست 1947 ءَ وھدے ھندوستان دو بھر کنگ بیت ءُ پاکستان جوڑ کنگ بیت گُڑ ءَ پاکستان ءِ یک مستریں بھرے رودراتکی پاکستان (انوگیں بنگلہ دیش) بیت، بنگال اگاں رودراتکی پاکستان ءِ مھلوک ءِ ماتی زبان بنگلہ بیت کہ آ چہ پاکستان ءِ ایندگہ پرگینگی زبان ءَ مستر بیت، بلے 1948 ءَ پاکستان وتی سرکاری زبان اُردو ءَ کنگ ءِ جار جنت۔ بنگالی مھلوک چہ اے پیسلہ وش نہ بنت ءُ لوٹ کن اَنت کہ بنگلہ زبان ھم سرکاری زبانے کنگ بہ بیت۔ آ وتی لوٹانی پد ءَ زھرشانی بندات کن اَنت۔ اَے زھرشانیانی دارگ ءِ ھاتر ءَ پاکستانی ھاکم زھرشانیانی سر ءَ بندش جن اَنت بلے ڈھاکہ ءِ مزن شھدربرجاہ ءِ نودربر 21 فروری 1952 ءَ لس مھلوک ءِ ھمرائی ءَ یک مزنیں روانک ءُ زھرشانی ءِ پہ وتی زبان ءِ سرکاری زبان نامینگ ءِ ھاتر ءَ کنگ ءَ بنت کہ پولیس آھانی سر ءَ تیر گواری کن اَنت۔ کساس پنچ مردم عبد سلام، ابل برکت، رفیق الدین اھمد، عبدالجبار ءُ شفیع الرحمن بیران بنت، ءُ دگہ سدانی کچ ءَ مردم ٹپی بنت۔ چُشیں وئیل راجدپتر ءِ تہ ءَ باز کم گندگ ءَ کیت کہ مھلوک پہ وتی زبان ءَ وتی ساہ ءِ دیمھونی دے اَنت۔
21 فروری ھمک سال ماتی زبانانی میان اُستمانی روچ ءِ ھساب ءَ دارگ بیت۔ اے روچ میان اُستمانی تک ءَ اولی رند ءَ یونیسکو کہ یونائٹیڈ نیشنز ءِ جھلی ادارگ اِنت آئی ءَ 1999 ماتی زبانانی میان اُستمانی روچ ءِ درگت ءَ نامینتگ اَت وھدیکہ یونائیٹد نیشنز ءِ نیمگ سال 2002 ءَ اے روچ یک جھانی روچے نامینگ بیتگ اَت ءُ یک پرمان نامگ ءِ یو این ءِ ٹک 56/262 رد ءَ دیم ءَ آرگ بیتگ اَت۔
جھان ءِ ھمک راج 21 فروری ءِ روچ یات کنت ءُ ھمک سال جتائیں مراگش اڈ دنت ءُ ھمے جھد ءَ کنت کہ وتی زبان ءَ چون بہ رکین اِیت۔ مروچی بلوچ راج ھم یک انچیں جنجالے ءِ آماچ اِنت کہ چریشی ءِ سوب ءَ آئی ءِ زبان، آئی ءِ دود ربیدگ، آئی ءِ راجدپتر درست تُرس آماچ اَنت کہ کدی ھم بیگواہ بیت کن اَنت۔ بلوچ راجی زبان بلوچی، براھوئی ءُ ایندگہ زبانانی سر ءَ دنیگت دلجمیں رنگے ءَ کار کنگ نہ بیتگ۔ بلوچانی مستریں زبان کہ بلوچی اِنت آئی نبشتہ کنگ ءِ ھم یک تچکیں رھبندے داں انگت گچین کنگ نہ بیتگ۔
بازیں زانتکارانی رد ءَ بلوچانی زبان نہ تھنا بیمناکیں دروشمی ءَ پدکنزی ءِ آماچ بلکیں بلوچانی دومی نبشتہ بیوکیں زبان براھوئی جھان ءِ زیت ھلاس بیوکیں زبانانی لڑ ءِ تہ ءَ ھوار اِنت۔
بلوچانی زبان پرچہ دیمروئی کنگ ءَ نہ اَنت:
اے جُست ءِ بازیں پسہ بیت کن اَنت بلے مستریں سوب بلوچی زبان ءِ وانگجاھانی تہ ءَ نہ وانینگ اِنت، پرچا کہ زھگ ءِ ھاتر ءَ زبان ءِ وانگ ءُ ھیل کنگ چہ کسانی ءَ المی اِنت، وھدیکہ بلوچانی زھگ داں وت ورناہ نہ بنت وت جھد نہ کن اَنت آ بلوچی ءَ دربرت نہ کن اَنت۔
چوناھا بلوچاں چہ سرکار ءُ ھاکمانی نیمگ ءَ ھچ پئیمیں کمک ءُ آسراتی بہ رس اتگ بلے پہ بلوچی ءُ براھوئی کاراں ھرچ جھدے کہ بیتگ اے بلوچ زانتکار ءُ کواسانی وتی شپ ءُ روچی جھد ءُ کوشستانی برورد اَنت۔
بلوچی زبان ءُ وت ما وتی اڑ ءُ جنجال:
چوناھاں اگاں چارگ بہ بیت گُڑا گندگ ءَ کیت کہ بلوچی زبان ءِ سر ءَ ھمک مردم ءَ وتی کچ ءَ باز کار کُتگ پہ درور اکیڈمی جوڑ کُتگ، لائبریری جوڑ کُتگ، ڈکشنری جوڑ کُتگ اَنت، ھزارانی کچ ءَ کتاب، میگیزن چاپ ءُ شنگ کنگ بیتگ اَنت، مزنیں کساسے ءَ شائری ھم شنگ بیتگ ءُ داں انگت اے دود برجاہ اِنت۔ بلے یک مستریں جیڑھے کہ مدام گندگ بیتگ ءُ انگت گندگ بیت آ ایش اِنت کہ ھمک نبشتہ کار وتی پئیم ءَ بلوچی نبشتہ کنت۔ نہ تھنا رھبند جتا اَنت بلے اسکرپٹانی تہ ءَ تپاوت ھست، تازی ءُ لاتینی لبزانی زیرگ ءَ ابید اے ھم یک مزنیں جیڑھے ودی بیت کہ گالانی سر ءَ بازیں ٹِک پر کنگ۔
نبشتہ یک بھرے گُشیت سید ظھور شاہ ھاشمی ءِ نبشتہ رھبند ءِ سر ءَ بے کساس کار کُتگ ءُ ھمے رھبند زیرگ ءُ دیم ءَ برگ بہ بیت۔ لھتیں مھلوک گُش ایت سید ءِ داتگیں رھبند ناسرجم اِنت ءُ آھاں وتی رھبند آرتگ اَنت۔ چوناھا اے اکیڈمکی تران اَنت ءُ ایشانی گیش ءُ گیوار کنگ ھم زانتکار کواس ءُ زبان زانتانی کار اِنت۔ بلے اے ساھت ءَ گمان بیت کہ ھمک مردم وتی پئیم ءَ زبان ءِ پِڑ ءَ وتی بور ءَ تاچگ ءَ اِنت ءُ دانکہ مئے گور ءَ یک دلجمیں بلوچی اسکرپٹے مہ بیت، وانگی مہ بنت، مئے زبان مدام انچش جیڑھانی دیمپان بنت۔
زبان راجی ھستی ءِ مستریں پھازوک اِنت، زبان دودربیدگ ءُ راجدپترے پھازوک اِنت۔