یکشمبے ءَ بیست ءُ شش دسمبر ءِ بیگاه ءَ چہ پیشُکان وانگی بُنجل Pishukan Reading Club ءِ چیردستی ءَ ماں پکاسو لائبریری ءَ یک اسٹڈی سرکَلے برجم دارگ بوتگ، اے گردانک ءِ سرهال ” سیکولرازم ” ات، تران کنوک ” سلال ساوڑ ” ات ءُ اے وانگی گردانک ءِ سرهال ءِ سر ءَ آئی ءَ تران کُت ءُ وتی لکچر داتگ اَنت –
آئی ءَ تران کنان ءَ دَرّائینت: گال ءُ گالبندانی بزانت دائم پَھمگ ، چرایاں آشنا بوگ ءُ آیانی راستی زانگی اَنت ءُ پد ءَ وتی جاه ءَ کارمرز کنگی اَنت بلے بدبَھتی اِد ءَ اَچ لاعلمی ءُ نابزانتی ءَ لبزاں دگہ مانا دَیگ ءُ دگہ ردیں بزانت ءَ کارمرد کنگ بَنت کہ چرایاں یکّے “سیکولرازم” اِنت کہ مُلّایانی ءُ دِگہ بازینے ءِ گُمان ءَ بلکیں اِے بےدینی ءُ کُفر ءِ راه اِنت ایشی ءَ چیں بداخلاقی ءُ گنده کاری ءِ دَر بُج اَنت چرایشی ءَ فساد ءُ فتنہ پیداگ بیت بلے چو نہ اِنت، اِے ھما لیکہ اِنت آئی ءِ رِد ءَ مذھب ءُ سیاست یک ءُ دومی ءَ چہ گیشّینگ بہ بَنت ءُ هچ مذھب بالاتر ءُ مُلکی سیاست ءِ تہ ءَ هَوار کنگ مہ بیت، ریاست پہ هر شھری ءَ کہ آئی ءِ سیادی کُجام هم سِتک ءُ بنیاد ءُ مذھب ءَ گوں بیت البت ریاست دُرستاں پہ مهربان بہ بیت ءُ یک پیمیں حقوق ، انتظام ءُ اختیار بہ دَنت ءُ یک رنگ ءَ آیانی پھریز ءُ چار ءُ گُزار ءَ بہ کنت-
دیمتر ءَ آئی ءَ گوْشت چوناھا سیکولر ءُ سیکولرازم تچکیں دو مغربی گالبند اَنت لاطینی زُبان ءَ سیکولَم Seculm ءِ مانا ” دُنیا ” اِنت، ءُ آئی ءَ گوْشت ماں قرون وسطی ءَ عیسائیانی یک فرقہ یے “رومن کیتهولک” پادَری کہ بیتگ اَنت تاں آ دو ٹولی ءِ تہ ءَ بَھر بیتگ اَنت یکے هما پادَری کہ کلیسائی رَهبند ءِ پَد ءَ عبادت گاهاں بیتگ ءُ دومی هما پادَری بیتگ اَنت کہ لَس مھلوک ءَ گوں هور ءُ همایانی پیم ءَ زندگی کُتگ اش کلیسا ءِ گالبند ءَ دومی سیکولر پادری گوشگ بیتگ اَنت ، ءُ هما دُرستیں اداره اوں سیکولر گوشگ بیتگ اَنت کہ کلیسا ءِ زیردست نہ بیتگ اَنت-
دیمترا آئی ءَ چو گوْشت اصلا سیکولر ھیالات سک کوْهن اَنت آئی ءِ بندات کساس 600 قبل مسیح دنیا ءِ اوّلی ءُ یونان ءِ کوْهن تریں فلسفی ”تهیلز” ءِ لیکہ ءَ چے بیت کہ پد ءَ بازیں یونانی فلسفی اِے فکر ءَ دیم ءَ بَرنت، بلے شانزدُهمی کرن ءَ نامداریں اطالوی شاهزانت ” میکیا ولی” ءُ جرمن شاهزانت “مارٹن لوتهر ” ءِ گُشتِنانی بدولت ءَ اِے تَک ءَ باز دیمروئی کیت، اِشانی گوْشگ همے بیتگ کہ ” سیاست ءُ مذھب ءَ چہ یک ءُ دومی ءَ گِستا کنگ بہ بیت پرچا کہ اگاں مذھب سیاست ءِ تہ ءَ هَوار گیجگ بیت تاں سیاست ءِ واستا تاوان اِنت-
دیمتر ءَ آئی ءَ گوْشت بُندر ءَ سیکولراِزم ءِ گالبند جارج جیکب ہولی اوک نامیں انگریزے ءَ 1840ء دیم ءَ آؤرتگ ءُ کارمرز کُتگ کہ آئی جند وت آزات هیالیں مردُمے اَت ءُ آزات هیالی درگت ءَ باز نبشتہ کُتگ ءُ گوشتانک داتگ ءُ پہ سیکولرازم ءَ کار کُتگ-
آئی ءَ گوْشت سیکولراِزم ءِ مستر ءُ بُنکی رَهبند ایش اِنت کہ آئی رِد ءَ وتی پگر ءُ لیکھے دارگ ءُ جند ءِ هیال ءِ درشانی ہَمُک انسان ءِ پیدائشی حقّ اِنت، ءُ سیکولرازم اِے گوْش ایت کہ هر مردُم ءَ اِے سرجم ءَ اجازت بہ رَس ایت کہ راستی ءَ وت بہ پولیت ءُ شوھاز بہ کنت ءُ زندگی ءِ دُرائیں پِڑ ءُ پَھناتاں آئی سیادی تُری سیاست بہ بیت یا معیشت ، مذھب، اخلاق ، لبزانک یاکہ چونائیں تَکے بہ بیت بِلّے وتی ازھار ءَ کنت –
ماں لکچر ءَ پد گُڈسر ءَ جُست ءُ پُرس ءُ پسھی بوت ءُ نودربراں وت ماں وت ھمے درگت ءَ ڈسکشن کُت ءُ پد ءَ سرکَل آسر کُت۔