نبشتانک: ھیل ءُ جُھد
نبشتہ کار: آئیشہ بلوچ
دی بلوچستان پوسٹ
ھیل ءُ جُھد دو جُتائیں چیز اَنت، اگاں ما ھورت بچار ایں ایشانی تہ ءَ سک باز دگری ھست اِنت بزاں یک گُلامیں راجے ءَ زیردستی ءِ ھلاپ ءَ آگاہ کنگ ءُ راجی آجوئی ءِ آشوب ءِ رُدینگ ءِ ترا جُھد کنگ لوٹ ایت۔ زورگِریں دژمنے ءِ ھلاپ ءَ گھگری بہ کن ئے گُڑا ترا جُھد کنگ لوٹ ایت، یک کارے ءِ کنگ ءَ تو نہ زان ئے گُڑا پہ آئی ءِ دربرگ ءُ بلد بوگ ءَ ھم ترا جُھد لوٹ ایت۔ بزاں ھر چیزے ءِ بُنگیج ءَ جُھد گْوش اَنت۔ جُھد ءِ بُنگیج ءُ میان ءَ ترا وتی سوب ءُ بے سوبی ءِ مارشت ھم بنت، ترا ھمے تُرس ھم بیت کہ اگاں منی جھد بے سوب بیت گُڑا منی ءُ منی سرجمیں گل ءِ آسر چے بیت؟ جُھد ءِ توک ءَ سکی سوری ھم ھست، تاوان ءُ بیرانی ھم ھست البت اسلامی نیکراہ ءِ رِد ءَ گْوش اَنت “جُھد وَ کاپر ءِ ھم تاوان نہ روت” بلے بَے ایش اِنت شُما یکمُشت بَہ اِت۔ لھتیں جُھد وتی وھد ءَ ترا پائدگ نہ دے اَنت البت آیوکیں وھد ءَ ترا بے کساس پائدگ دے اَنت انچوشکہ اگاں ما 1950 ءُ 70 ءِ دھک ءِ بلوچ راجی سِلاھبندیں جُھداں بچار ایں اِے جُھداں راج ءَ آجوئی نہ وَ داتگ اَنت بلے راج ءِ تہ ءَ گلامی ءُ زیردستی ءِ مارشت ودی کُتگ اَنت ھمے جُھد ءِ برکت ءَ مرچاں بلوچ راج وت ءَ پاکستانی یے نہ منّ ایت دژمن ءِ زُلم ءُ زوراکی ءِ آسر ءَ بلوچ پاکستان ءَ نپرت کنت ءُ نپرت راجی آجوئی ءِ بُنگیج اِنت ما بلوچ چہ پنچ ھزار سال ءَ پیسر یک راجے ات ایں بلے پاکستان وت 1971 ءَ پْروشت ءُ پد ءَ اڈ دیگ بیتگ پمیشکا مارا گوں اِے کوڑائیں استان ءَ ھچ سْیادی نیست انت بزاں جُھد بے کار نہ روت انت۔
نی ما ھیل ءِ نیمگ ءَ کا ایں کہ ھیل جُھد ءِ چَپ اِنت، بزاں ھیل ھما چیز ءِ نام اِنت کہ تو یک چیزے ءَ جْوان سرپد ئے بس کار ءِ شَر کنگ ءَ ترا لھتیں کُتھکاری(تجربہ) کنگ لوٹ ایت۔ تچکیں پیمے ءَ گْوش آں کہ ھیل ھما انگریزی ءِ پریکٹس اِنت بزاں تو یک کارے ءِ کنگ ءَوَ زان ئے بلے پہ شَر ءُ راستیں وڑے ءَ کنگ ءَ ترا لھتیں پریکٹس لوٹ ایت۔
بہ گِند ئے گُلامیں راج ءِ وشبھتی اِنت کہ راج ءِ تہ ءَ پہ بلوچ راجی زُبان ءِ دیمروئی ءَ بازیں زُبانزانت ءُ راجی زُبان ءِ جُھدکار ھست اَنت کہ آ شپ تاں روچ وتی دزھُورکی ءِ ھمُک ساھت ءُ دمان ءَ راج ءَ ھمے سرپدی دیان اَنت کہ تو بلوچے ئے، بلوچی تئی راجی پجّار اِنت ءُ بلوچی تئی ءَ ماتی زُبان اِنت پمیشکا تو وتی ماتی زُبان ءَ سرپد وَ بَہ ئے، بلوچی وانگ ءُ دربرگ پہ بلوچ ءَ سک آسان اِنت بس مارا اشتاب بوگ نہ لوٹ ایت، ما تھنا بلوچی درونتاں وانان ءُ کم کم ءَ وتی راجی زُبان ءِ نبشتہ ھیل بہ کن ایں اگاں ھورت بہ چار ئےمرچاں چہ لھتیں دلپْروشیں نودربراں اولی پسّو ھمے بیت کہ “من بلوچی نبیسّگ ءَ نزور آں، من نبشتہ ھیل نہ آں یا من بلوچی آبینکدار (کیبورڈ) ءَ ھیل نہ آں پمیشکا بلوچی نبشتہ کُت نہ کن آں ” بزاں اے وڑیں انچیں بے سیتیں نیموناں کن اَنت کہ مئے مجوری ھمیش اِنت البت ما پہ اِے وڑیں نودربراں سرپدی دیگ لوٹ ایں کہ شُمئے وڑ ءَ پیسر ءَ ما ھم بلوچی نبشتہ ھیل نہ اِت ایں۔ ما ھچ کس ءَ ماں وانگجاھاں بلوچی نہ ونتگ ءُ ناں کہ ما بلوچاں ماں وانگجاھاں مئے جِند ءِ راجی زُبان وانینگ بیت، ما زیردستیں راج وتی راجی زُبان ءَ وتی دزھُورکی ءِ وھد ءَ وت وانگ ءُ دربرگ ءَ ایں، بلکیں راج ءَ ھم وانینگ ءَ ایں شمئے ڈول ءَ ما ھم پیش ءَ راجی زُبان ءِ وانگ ءُ نبشتہ نزور اِت ایں بلے ما وتی جُھد برجاہ داشتگ ءُ وتی راجی زُبان یکشل ءَ وانان ءَ دربُرتگ البت اگاں کسے بلوچی وانگ ءَ ھیل نہ اِنت گُڑا پیسر کم کم ءَ بلوچی درونتاں وانان ءَ بلوچی وانگ ءَ ھیل بہ کنت وھدیکہ کہ تو بلوچی درونت سرجمی ءَ ونتگ اَنت گُڑا تو بلوچی نبشتانک ءُ آزمانکاں وانان بہ کن ئے، دلگوش بہ کن کہ ھرچیزے تو وانگ ءَ بہ ئے گُڑا آئی ءِ ردیاں ھم چاران کن، چی ءَ کہ مارا چہ وتی ردیاں دربرگ لوٹ ایت، بزاں ما بلوچ راج ءَ وت ماں وت وانگی اِنت انچوشکہ انگریزی ءَ “Self Study” گْوش اَنت ئِے چی ءَ کہ مئے گُلامیں راج ءِ نودربریں زھگاں پہ وتی جند ءِ راجی زُبان ءِ دربرگ ءَ دگہ ھچ وانگجاہ ءُ آسراتی نیست انت ءُ راج ءِ پدریچ چہ دھکاں پارسی ءُ ھندی ءِ وانگ ءَ بے وس اِنت۔ اگاں تو وتی راجی زُبان ءَ وت وانان بہ ئے گُڑا تو کم کم ءَ وت نبشتہ ھیل کن ئے ما نہ گْوش ایں کہ تو یکپارگی نبیسّگ ءَ بندات بہ کن ئے باید اِنت تو نبیسّگ ءِ وھد ءَ اشتاپ مہ بہ ئے بلکیں کم کم ءَ نبیسّان کن، ھر وڑیں گالرِدے نبیسّ ئے گُڑا تو وتی ھمے گالرِد ءَ دو سے رَند ءَ وت چمشانک دیان ءَ راست بہ کن، اگاں تو وتی ردیاں وت راست کنان بَہ ئے گُڑا دربر ئے۔ ھمے ڈول ءَ مارا ونتگیں درونت ھم یات بنت، اگاں ما وٹسیپ ءُ پیسبُک ءَ راج ءَ ھم وانین ایں گُڑا راجی زُبان ھم دیمروئی کنت ءُ پد ءَ ما وت وتی راجی زُبان ءَ ھم زبر بَہ ایں۔
امیت انت کہ شُمارا چہ اِے نبشتانک ءَ بازیں سرپدی یے رستگ، شُما زیت راجی زُبان ءَ وانان دربر اِت ءُ پہ راجی زُبان دیمروئی ءَ زُبان ءِ ھزمتکار ءُ جُھدکار جوڑ بَہ اِت بلوچی شالا دیمروئی بہ کنات ءُ پہ راجی زُبان ءِ دیمروئی ءَ مُدام جُنزان بات اِت شالا انچوش بات۔
دی بلوچستان پوسٹ: اے نبشتانک ءِ تہ ءَ درشان کُتگیں ھیال ءُ لیکہ نبشتہ کار ءِ جِندئیگ اَنت، الّم نہ اِنت کہ دی بلوچستان پوسٹ رسانک نیٹورک ایشانی منّوک بہ بیت یا اگاں اے گل ءِ پالیسیانی درشانی اِنت۔