نبشتانک: نمدی: واجہ ڈاکٹر ناگمان ءِ نام ءَ پچیں نمدی یے
نبشتہ کار: ابدلستار بُگٹی
دی بلوچستان پوسٹ
واجہ دْروت ءُ دْراہ بات ئے، انچوشکہ تو دو بلوچی آب “ڑ ءُ ڈ” ءِ بابت ءَ یک تاُمربندے اڈ کت ءُ پد ءَ ھمے تامُربند یوٹوب ءُ پیسبُک ءَ ھم شِنگ ءُ تالان کُت۔ سنگت من تئی تامُربند ھورت چار اِت ءُ دلگوش کُت کہ ماں آئی ءِ تہ ءَ تو وتی ھیال ءُ لیکھاں دْرشان کنان ءَ راج ءِ تہ ءَ بَکڑ (کنپیوژن) ودی کنگ ءَ اِت ئے یا انچو گْوش ئے کہ تو پہ زانتکاری ءَ راج ءَ رَد دیگ ءَ اِت ئے! بہ بکش کہ منی ٹَوک کمیں تْرُند وَ بنت بلے منی ٹَوکانی لاپ ءِ ترا راستی ھم الم رس ایت۔ انچوشکہ تو وت گْوشگ ءَ ات ئے ” بلوچی آب “ڑ” ءُ “ڈ” نزیکیں آب اَنت ءُ یکیں توارکش اَنت پمیشکا منی ھیال ءِ رِد ءَ چہ دوئیناں “ڑ” دور دیگ بہ بیت” بزاں تو وت تچک نہ ئے بلکیں وتی ھیالے درشان کنگ ءَ ات ئے کہ تامُربند ءِ تہ ءَ من راج ءَ چون باوری بہ دے آں یا پد ءَ وھدیکہ راج منی تامُر ءَ چار ایت ءُ چیزے جُست بہ کنت گُڑا من آیاں چون منّانک دیان ءَ سرپد بہ کن آں چے ءَ کہ تئی تامُربند ءِ چارگ ءَ پد من انچو مار اِت کہ اِے تامُربند ءِ اڈکنگ ءَ پیش ءَ تو وت ھچ وڑیں تپاس نہ کُتگ اَت۔ چوناھا من چہ ترا سک دربُرتگ، تئی انگریزی ٹو بلوچی نوکاز پہ من یک ھُدائی ٹیکی یے کہ چریشی ءَ من بازیں گالے دربُرگ ءَ آں ءُ بلکیں وتی بازیں نبشتانکے ھم ھمے نوکاز ءَ کُمک ءَ سرجم کُتگ اَنت۔ دومی من تئی مِنتوار آں کہ ماں رجانکاری ءِ پِڑ ءَ تو “ٹِک نام” ءُ “لس نام” ءِ سرپدی دیان ءَ راج ءِ تہ ءَ بلاھیں بَکڑے ھلاس کُت چے ءَ کہ بکڑ ھر وڑیں جُنز ءُ جُھدانی گلاں اوشت ءِ آماچ کنت چریشی ءَ گل ءِ باسک دلپْروش بنت۔ البت اِے چیز ءَ تو ھم جْوان سرپد ئے بلکیں تئی وتی جِند ءِ گْوشتگیں ٹَوک اَنت کہ زُبان دوست راجدوست بنت ءُ راجدوست ڈیھ دوست۔۔۔۔ ءُ پد ءَ بلوچ راج ھم بازیں پھناتے ءَ جُنز ءُ جُھدانی توک ءَ انت ءُ پمیشکا راجی زُبان ءِ تہ ءَ بَکڑ ودی کنوک ھم راج ءِ بدواہ لیکھگ بنت۔ انچوشکہ اِے چیز ءَ ما دْراہ جْوان سرپد ایں کہ مئے راجی زُبان بلوچی یکشل ءَ رَد نبیسّگ بیگ اَنت، چے ءَ دنیا ءِ توک ءَ تھنا ھما راجانی زُبان دیمروئی کن اَنت وھدے کہ آ وتواجھیں راجانی زھگیں نودربر ءُ پدریچ وتی راجی زُباناں وت ماں وانگجاہ، دربرجاہ ءُ زانشجاھاں وان اَنت، راجی زُبان ءِ روتاک، ماھتاک ءُ گِندگُش ءِ وڑیں آسراتی بہ بنت گُڑا راجانی زُبان ھم دیمروئی کن اَنت ءُ راج ءِ لس مھلوک ھم وتی راجی زُبانانی وانگ ءُ نبشتہ شَر ھیل ءُ زبر بنت بلے پہ بلوچ راجی زُبان ءِ دیمروئی ءَ اِے وڑیں آسراتی نیست اِنت ءُ ناں کہ بلوچ راج ءَ ماں وانگجاھاں جِند ءِ راجی زُبان وانینگ بنت ءُ ناں کہ پہ براھوھی ءُ بلوچی ءِ دیمروئی ءَ آسراتی یے ھست ءُ نَیکہ بلوچ راج ءِ تہ ءَ ھم چوشیں سرپدی ءُ آگاھی یے ھست کہ ما گْوانکوانی تہ ءَ وتی راجی زُبان ءِ آبیکدار ءُ بزانت بلد ءَ ایرگیج ءُ کارمرز بہ کن این ءُ وتی دزھُورکی ءِ وھد ءَ وتی راجی زُبان ءَ وت وانان ءَ دربر ایں بلکیں واجہ منزور بسمل، واجی اَلی ایسا ءُ واجہ گوسبھار ءِ وڑیں بازیں بدواہ ءُ وتواھیں مردماں راجی زُبان ءِ تہ ءَ گیشتر بَکّڑ ودی کُتگ اَنت کہ راج ءِ وانِندگیں لس مھلوک بَکڑ ءِ آماچی ءَ دلپْروش بہ بنت ءُ وتی راجی زُبان ءَ مہ وان اَنت چمیشکا راجی زُبان ءِ نبشتہ رھبند بھر ءُ بانگ اِنت ءُ ھرکس وتی ھساب ءَ رد نبیسّ ایت۔
بِہ گِند ئے اِے بکڑاں تو وت جْوان سرپد ئے کہ راج داں روچ مرچاں بلوچی زُبان ءِ کارگال، کُمکّار گال، ستاگال، تپورگال ءُ اَربی ءِ دوازدھیں آبانی جیڑہ ءِ وڑیں رھبندی بُنھِشتاں ناں کہ بے سما انت چمیشکا ھمے رھبندی چیزاں مُدام راستیں جاھاں کارمرز نہ کن اَنت البت مرچاں دامگ ءِ زمانگ ءَ وٹس ایپ ءُ پیسبُک ءِ وڑیں آسراتیانی راست کارمرزی ءَ راجی زُبان ءِ بازیں جُھدکاریں زُبان دوست گوں منّانکاں راجی زُبان ءِ بَکڑاں ھلاس کنان ءَ راج ءَ سرپدی دیگ ءَ اَنت کہ ماں نبشتھاری بلوچی نبشتہ رھبند ءَ چے یے ءُ ایشانی لھتیں درو من وت واجہ اَلی ایسا ءُ منزور بسمل ءِ نام ءَ لھتیں پچیں نمدی نبشتگ اَنت کہ راستی راج ءِ دیم ءَ بیا اَنت ءُ راج بکڑ ءِ آماچ مہ بیت بلے مارا یک ٹوکے تچک بوگ لوٹ ایت کہ بلوچی یک شاھگانیں زُبانے ءُ ابرمی دنیا ءِ ھر شاھگانیں زُبانانی نبشتہ گوں بُن آب ءُ بُنتواریں گالاں نبیسّگ بنت نَیکہ دمگی گالوار ءِ ھساب ءَ زُبان نبیسّگ بنت چے ءَ کہ ھرکسے وتی دمگی گالوار ءِ ھساب ءَ جُتا جُتائیان توارینکاں ودی کنت ءُ اگاں ھرکسے وتی دمگی گالواری توارینک ءِ ھساب ءَ نبیسّ ایت گُڑا زُبانانی نبشتہ ءِ سْیاھگ بھر ءُ بانگ بنت ءُ زُبان ونڈ ءُ چُنڈ بیت ھزار بژن انت کہ مئے مستریں نادْراھی ھمیش انت کہ ما گْوش ایں بلوچ بس منی دمگ ءُ شھر آباد اَنت ءُ بلوچی ھمیش انت کہ منی ءُ منی گالوار ءِ بلوچانی دپ ءَ در آیگ ءَ اِنت ءُ دِگہ ھچ جاہ بلوچ نیست انت ءُ راستیں بلوچی ھمیش انت کہ من گْوشان ءُ نبیسّگ آں۔ بدواہ ءُ وتواھیں مردماں راج ءِ تہ ءَ پیش ءَ بازیں بکڑ ودی کُتگ انت انچو کہ بازیں مردمے گْوش ایت “من سلیمانی بلوچے آں پمیشکا من رکشانی ءُ مکرانی بلوچی ءِ نبشتہ نہ زان آں ءُ لھتینے گْوش ایت من رکشانی یے آں پمیشکا من “خ ءُ غ” وڑیں آباں لازُم کارمرز کن آں”
بزاں راج ءِ تہ ءَ ھمے سرپدی ھم نیست انت کہ اِے مکرانی، سلیمانی ءُ رکشانی وت جُتائیں زُبان وَ نہ انت بلکیں راجی زُبان ءِ مستریں گالوار اَنت ءُ ھمے گالوار مئے راجی زُبان ءَ براھدار، دْراج ءُ شاھگان کنگ ءَ اَنت چمیشکا مئے راجی زُبان چہ کِر ءُ کش ءِ زبانی وازمند نہ انت باید انت ما وتواھی ءَ دور دیان ءَ وت سرپد بہ این ءُ راج ءَ ھم سرپد بہ کن ایں کہ ما دْراہ بلوچ یک ایں ءُ بلوچی مئے تیوگینانی راجی ءُ ماتی زُبان انت اِے رکشانی، سلیمانی ءُ مکرانی بس راجی زّبان ءِ گالوار اَنت مارا اول وتی راجی زُبان دوست دارگ لوٹ ایت ءُ پہ راجی زُبان ءِ دیمروئی ءَ بہ جیڑ ایں چے ءَ کہ راجی زُبان ءِ نبشتہ ءُ دیمروئی دْراھیں گالوارانی دیمروئی انت چریشی ءَ ھر گالوار گالاں ھاٹیگ رس ایت مارا ھک ھست اِنت ما وتی گالوار ءِ ھساب ءَ گپ ءُ ھبر بہ کن ایں، وتی گالوار ءِ ھساب ءَ بلوچی بہ وان ایں بلے نبیسّگ وھد ءَ مارا راجی زُبان یکیں نبشتہ رھبند ءَ نبیسّگی انت کہ ھما رھبند راجی زُبان ءِ نمیرانیں جُھدکار شاھسسّا واجہ سید ھاشمی ءَ گوں بُن آب ءُ بُنتواریں گالاں اڈ کُتگ بلے واجہ سک بژن انت کہ تو مرچی راجی زُبان ءِ نودربر رد داتگ انت کہ “ڑ” آب کشگ بہ بیت من ھم بلوچے آں ءُ من ءَ ھم ھَکّ ھست کہ من چہ ترا لھتیں سوال جُست نہ گر آں کہ اگاں تو “ڑ” ءِ آب دور دئے گُڑا “اڑ” ءُ “اڈ” ءِ ڈولیں جُتائیں گال چون دگری ودی کن ئے اے “ھُڑ ءُ ھکل، اڑ ءُ اڑاند، جیڑہ، جیڑگ، ساڑی، جوڑ، وڑ، بے چاڑ، آھڑ، گُڑ ، میھڑ(میشانی رم)ءُ روڑ(گْوسک) ءِ وڑیں بلوچی ھزاریں گال ھست اَنت کہ گوں “ڈ” ءَ نبیسّگ نہ بنت۔ تو گْوش ئے “ڑ” ءُ “ڈ” یکیں توار دے اَنت بلے ھرکس سرپد انت کہ تو رد ئے اے دوئیں دگہ دگہ توار اَنت انچوشکہ “ڈڈّ ، ھڈّ ، مڈّی ، ڈنگر ، ڈوک ، ڈال ، ڈل، جوڑ ، جاڑ ، جُڑ ، وڑ ءُ چاڑ” نی بچار چوں یکیں توار اَنت؟ بزاں “تو جوڑ ئے، ڈڈ ئے” ءَ ما ترا گْوش ایں “تو جوڈ ئے، ڈڈ ئے”؟-
اگاں من باندا گْوش آں کہ “چ ءُ ش” ءِ توار ءُ “و ءُ ب” ءِ توار یک اَنت ءُ چہ ایشاں یک یک کشگ بہ بیت انچوشکہ سلیمانی گالوار ءِ لاپ ءَ “دْرچک، روچ، پدریچ، ریچگ، پاچِن، ھَنیچّگ، پچگ، سوچگ، تچگ ءُ سریچک” ءِ وڑیں ھزاریں گال اَنت کہ ما سلیمانی گالوار ءِ بلوچ “ش” ءِ توار ءَ کش ایں انچوشکہ”دْرشک، روش، پدریش، ریشگ، پاشِن، ھَنیشّگ، پشگ، سوشگ، تشگ ءُ سریشک” ءُ ھمے رنگ ءَ “نواب، ھساب، کتاب، سُبک، واب، شپ ءُ ھراب” گوں “و” ءَ توارکش بنت انچوشکہ “نواو، ھساو، کتاو، سُوک، واو، شوّ ءُ ھراوّ” گْوش بنت بلے بازیں جاھاں ” ب ءُ چ” ءِ وتی جُتائیں توار ھست اَنت انچوشکہ “بُز، بھائینگ، باج، سبر ءُ لب یا چم، چات ءُ چُکّ” گُڑا شُما چہ ھمے “ب ءُ و” ءُ “چ ءُ ش” ءَ کجام آباں کش اِت ءُ کُجاماں زُور اِت؟ راستی وَ ایش اَنت کہ اے ڈ، ڑ، چ، ش، ب ءُ و” دْراہ راجی زُبان ءِ بُن آب کہ نمیرانیں سید ھاشمی ءَ ٹوک ھلاس کُتگ۔ گُڈسری من ھمے گْوش آں کہ بلوچ راجی زُبان زیردست اَنت ءُ بلوچ راج ءِ زھگاں ماں وانگجاھاں جِند ءِ راجی زُبان وانینگ نہ بنت پمیشکا مئے راجی زُبان بے کساس ڈالچار انت بلے نی ھمے وٹس ایپ ءُ پیسبُک ءِ راست کارمرزی ءَ لھتیں زُبان ءِ جُھدکار پہ راج ءَ بلوچی وانگ ءُ زانگ ءِ جُھد ءَ انت ءُ آیانی جُھد ستا کرز ایت باید تو یک رندے پد ءَ “ڈ ” ڑ ” ءِ سر ءَ وتی لیکھاں بہ چکاس ءُ دو بر “ڈ “ڑ ” ءِ بارو ءَ جوانتریں راہ ءِ گیش ایت بہ کنت-
مُدام وش ءُ ھست بات ئے، بلوچ شالا یکمُشت ءُ یک رھبند ءِ سر ءَ تپاک بات اَنت ءُ بلوچی شالا دیمروئی بہ کنات۔
دی بلوچستان پوسٹ: اے نبشتانک ءِ تہ ءَ درشان کُتگیں ھیال ءُ لیکہ نبشتہ کارے جِندئیگ اَنت، الّم نہ اِنت کہ دی بلوچستان پوسٹ رسانک نیٹورک ایشانی منّوک بہ بیت یا اگاں اے گل ءِ پالیسیانی درشانی اِنت۔