منی چندیں ھیال ءُ لیکہ
ءُ
کوہ سلیمان ءِ دوستاں پہ یک کلوہے
نبشتہ کار:حمل حیدر بلوچ
دی بلوچستان پوسٹ
منی ھیال ایش انت کہ مئے چاگردی زندمان گوں مئے سیاسی جنز ءَ ہم گام نہ انت ۔ زمانگ گوستگیں کساس سئے دھکانی تہا تیز گامی ءَ گوں بدل بوتگ۔ نوں الم انت کہ ما بدل بوتگیں وہد ءِ تب ءُ میلانی رد ءّ وتی سیاسی پالیسی، سیاسی پروگرام ءُ حکمت عملی ءَ ہم بدل بکنیں۔ منی لیکہ ایش انت کہ بلوچ راجی جنز ءِ دیم ءَ برگ ءِ واستا مئے سیاسی اپروچ کمے پدمنتگ انت۔ ادا من وتی سرا ایراد گری (خود تنقیدی) کنگ ءَ آں۔
من ہمے جیڑہانی سرا چیزے روچ بیت کہ سوشل میڈیا ءَ وتی لائیو براڈ کاسٹ ءُ اسٹیٹس انی ذریعہ ءَ لہتیں سیاسی ءُ چاگردی باوست بنا کنگ ئے جھد کتگ۔
سوشل میڈیا ٹکنالوجی ءِ درچ ءَ یک انچیں انقلابی رسانکدر ئے کہ مئے چاگرد چہ اشی ءِ اثراتاں ہچ وڑا رکیت نہ کنت ءُ منی نزا وتی گپانی شنگ کنگا اے جوانیں میڈیم اِنت۔ پمیشکا مئےلہتیں سنگتانی ھیال ات کہ ما پرچہ اشی ءَ سیاسی بحثءِ واستا کارمرز مکنیں۔ ہمے ارادہ ءَ من چیزے روچ بیت کہ لہتیں سیاسی ءُ چاگردی جیڑہانی سرا لہتیں سوال چست کتگ ءُ وتی ھیال درشان کتگ انت۔
من اے لیکہ ءِ منوکاں کہ بائد انت مئے سیاست تیز گامیں وہد ءَ گوں ہمگام بہ بیتءُ راجی جنز ءِ لوٹانی ردءَ وتی مہلوک ءِ سیاسی، چاگردی ءُ انسانی حقانی بابت ءَ وتی گلانی تہا بدلی آ رگ ئے جہد بکنت۔
بازیں انچیں چاگردی جیڑہ است انت کہ آ مئے دیمروئی ءِ راہ ءَ اڑاند انت، چوش کہ ھندی نسل پرستی، ٹکی و علاقائی تعصب ءُ خاص کر جنین آدمانی سرا چاگردی ناحقیّ۔ پریشی المی انت کہ ما وتی سیاسی درشانداب ءِ تہا اے چاگردی نزوریاں بابت ءَ گیشیتگیں درشانے مان بہ کنیں۔۔۔
بلوچ زالبولانی ایشو وا سک اہم انت پرچہ یکے وا زالبول مئے آبادی ءِ کساس ۵۰ درصد انت ءُ دوھمی مرچی گراونڈ ءَ مئے سیاسی جہد ءِ بیرک ہمایاں دست ءَ انت ءُ سنگینیں وڑے ءَ ہر پیمیں سکیانی دیم ءَ اوشتاتگ انت۔۔۔۔ ما وتی سیاسی تاریخ ءِ تہا اولی رندیں کہ گندگائیں کہ بلوچ زالبول پہ وتی حقانی واستا جیل ءَ روگا ہم پد نہ کنزگ ءَ انت۔ زی شال ءَ مئے گہارانی پولیس ءِ دست ءَ لٹ ءُ دستگیری یک درورے۔
مرچی ءَ چہ پانزدہ سال پیسر مئے گمان ءَ نہ بوتگ کہ مئے زالبول سیاسی پروسس ءَ مئے ہمراہ بنت۔ بلے مرچی جنین ناں ایوک ءَ سیاست بلکہ ازم، لبزانک، زیمل، سوشل میڈیا اکٹوزم، روزگار ءُ کساس ہر پڑ ءَ گوں گشادکاری ءَ ہوار انت۔ پانزدہ سال ءَ کسانیں مدتے ءَ اے مزنیں دیمروئی ستا کرزیت۔
اے دیمروئی ءِ تہا بی ایس او ءِمزنیں دستے کہ آئی ءَ اول سرا جنیں آدمانی بابت ءَ پدمنتگیں چاگردی دود پروشتنت ءُ جنکو دلبڈی دات انت گوں وتی جہد ءَ ہوار کت انت۔ آیاناں وتی تنظیم ءِ تہا ہما ارزشت ہم دات کہ مردینیگ اِنت۔ بی ایس او ءِ اے گامگیج ءَ پدجنین ایوک ءَ سیاسی جہد ءَ ہوار نہ بوتنت بلکہ سئے ءُ چار سال ءِ گونڈیں مدتے ءِ تہا آیاں پیش داشتگ کہ آ راج ءِ رہشونی ءَ ہم کت کناں۔ چد ءُ پیسر ہچ گل یا سیاسی گروپے ءَ انچو ہمت نبوتگ ات کہ آ جنیں آدماں انچو سیاسی آزادی بدنت پرچہ کہ آ چاگرد ءِ ری ایکشن ءَ چہ ترسگ ءَ اتاں۔ وشیں گپے کہ مرچی بازیں راج دوستیں گلے ءَ اے تبدیلی قبول کتگ ءُ جنین گوں وتا ہمراہ کتگ انت۔
بلے راستی ایش انت سیاسی، ادبی سرکلاں ڈن مئے چاگرد اے وڑ نہ جیڑ ایت ۔ آ زالبولاں وتی غیرت ءِ نشان وا لیکیت، عزتے دنت بلے حق دئیگ ءَ تیار نہ انت۔ ( اے میل کمے باز مئے سیاسی سرکلانی تہا ہم است انت)۔ من سرپد باں که اے یک پدمنتگیں چاگردی فکرے کہ مرچی مئے سیاسی لوٹاں گوں ہمراہ نہ انت۔ لہتیں سنچ داریں مردم مئے زالبولانی سیاسی ءُ چاگردی کردار ءَ ساڑا ایت۔ بانک کریمہ بلوچ، مہرنگ بلوچ، بی بی ملک ناز، بانڑی ءُ کسان سالیں برمش مئے آئیڈیل انت۔ بلے ڈن ءَ چاگرد ءِ یک مزئیں تکے انگت اے سرپد بیت کہ جنین ءِ عقل نزور انت، ؤ آ سیاست کنگ، لبزانک نویسگ، ازمکاری ءُ اے دگہ بازیں کارانی واستا فٹ نہ انت۔
اگاں ما وتا را رژنا پگریں قوم پرست گشیں گڑا ما بائد انت کہ وتی سیاسی زور ءَ کارمز بکنیں چاگرد ءِ دود ءُ ربیدگی نادراہی آنی علاج بکنیں۔ ما پرے گپ ءَ پشل مہ بیں کہ مئے دودمانے تہا ہرابی یا پدمنتگی است۔ ما ایر دستیں راجے ایں۔ بازیں انچیں ربیدگ است کہ مئے حاکمانی داد انت کہ مئے نہ انت بلے ما نا بزانتی ءَ وتی کتگ انت ءُ بازیں انچیں است کہ مئیگ انت بلے مئے نوکیں قومی ساچ ءِ واستا نقصان دہ انت کہ مارا یلہ دئیگ لوٹاں یا بدل کنگ لوٹاں۔
انسانی زندمان یک تچوکیں آپے کہ آ وہد پہ وہد بدل بوان انت۔ دیمروئی کتگیں دنیا ءِ ہچ چاگرد وت بدل نہ بوتگ، بلکہ سیاسی سروکاں، کواساں، فلسفی آں ہما دور ئے سیاسی ضرورتانی پدا نوکیں ہیال ءُ لیکہ دیم ءَ آرتگ، کوہن ءُ پدمنتگیں دود ءُ ربیدگ بدل کتگ انت۔
پمیشکا من سرپد باں کہ اے جیڑہانی توجیل ءِ واستا الم انت کہ یک جوانین باوستے بہ بیت تاکہ ما وتی لیکہی فریم ورک ءُ سیاسی درشانداب ءِ تہا جنیں آدمانی حق، اے دگہ چاگردی جیڑہ چوش کہ ٹکی تضاد، نسل پرستی، علاقہ پرستی ءِ بابت شری آ گپ بجنیں۔ مئے لیکہانی تہا اشانی درشان بہ بیت تاکہ وتی چاگرد ءِ ھپتاد درصد آبادی ءَ ( آئی ءِ توکا جنین آدم، نسل پرستی ءِ آماچیں مہلوک ءُ اے دگہ نزور تریں گروہ ہور انت)، وتی گاماں ببریں گوں۔
مارا سیاسی ڈسکورس ءِ تہا بازیں لبز بدل کنگی انت کہ آ پہ یک ٹکے ءَ ہندے ءَ یا پہ یک جنڈرے ءَ کم شرپی ئے زانگ بنت۔
گوستگیں روچاں من مکران، رخشان ءُ جھلاوان ءِ ہنداں نسل پرستی ءِ بابت ءَ بحثے ءَ گوں کپتاں ءُ اے دلیل ءِ پلہ مرزی کت کہ نسل پرستی اے دمگاں است ءُ بائد انت ما نقیب، غلام، رگی، مولد ءُ ٹیھ ءِ وڑیں لبزاں کہ پہ کم شرپی آکارمرزبنت، اے لبزاں ایر بجنیں۔
دو روچ ساری من یک بلوچ ماتے ءِ اکسے دیست کہ چک ءَ جتگ ات ءُ پونز ءَ شش ٹانکہ لگوک ات، من فیس بک ءَ شئر کت ءُ نویست کہ ’’ چُک ءَ مات انسانے یا بلوچے بزانتیں چو کم شرفے نہ کت۔ یک جاگہے ءَ جنین ءِ نام مِنڈ بہ بیت اودا بائد انت مردم چشیں غیر انسانی ءُ غیر بلوچی حرکت ءَ ابکہ مہ بیت”۔
منی اے کمنٹ مئے لہتیں ناسرپدیں سیاسی صحافیاں، کہ صحافت ءِ الیپ بے ءَ نزاناں، زرت ءُ ردے رنگے دات کہ من قبائلی بلوچانی تذلیل کتگ۔ اے پلینڈی یے ساز ات کہ حمل حیدر آ منڈ ءِ لبز پہ کوہ ءِ سلیمان ءِ ہند ءِ بلوچانی واستا پہ شگان کارمز کتگ یا کہ آیانی گالوار کلاگ بستگ یا تہنا مکران ءِ سیاست کنگ لوٹیت۔ لہتیناں منا داں اے بہتام اوں جت کہ من یک سازشے ئے رد ءَ بلوچ راج ءَ پروشت ءُ پروش کنگ ءَ اں۔
پرے گپ ءَ مئے کوہ سلیمان ئے ءِ دمگ ءِ بلوچاں ہمے ردیں معنیٰ باور کتگ ءُ منا ایراد گپتگ ات کہ من آیانی گالوار ایر جتگ، آیانی جنکو کم شرف کتگ اں۔
منی کوہ سلیمان ءِ مڑاہداریں بلوچاں!
مکران منی ھند انت۔ ہمودا پیداک بوتگاں، ہمودئے چاگردی سیٹنگ ءِ تہا رستگ ءُ مزن بوتگاں۔ منی منگ انت کہ مکران بلوچستان ءِ دستونک ءِ تہنا یک مہرگے انچو رخشان، خاران، جھلاوان، سراوان ءُ کوہ سلیمان و اے دگے جاگہ۔۔۔ میگ ءُ شمئے گالوار، ھَندی نند ءُ پادا ءُ دود ءُ ربیدگ ءُ گلزمین مچ ہور بنت مارا یک سرجمیں راجے جوڑ کننت۔
منا چوناہا سلیمانی گالوار باز دوست بیت۔
من وتی کمنٹ ءِ تہا’’ یک جاگہے‘‘ پہ کل بلوچ چاگرد ءَ کارمرز کت، من علاقہے، ٹکے یا قبیلہ یے ءَ نہ گوشت۔ ءُ من منڈ ہما معنی ءَ کارمرز کت کہ مئے نیمگ ءَ آئی ءِ معنی انت۔ ادا بلوچ چاگرد ءَ چہ منی مکسد سرجمیں بلوچ چاگرد کہ آئی ءِ توکا مکران و کوہ سلیمان ءَ درست کاینت۔
انچو کہ من برزا جاہے گشتگ ات کہ من لہتیں چاگردی جیڑہانی سرا یک باوستے بنا کتگ۔ اے پوسٹ ہم ہما باوست ءِ بہرے ات۔
بلے من انگت بژنیگاں کہ سوشل میڈیا ءِ تہا لہتیں ناسرپد ءُ تنگ نظریں بدواہانی کنفیوژن ءِ وجہ ءَ شمئے دل آزاری بوتگ۔
دگہ برے من کوش کناں کہ وتی گپاں زیات نوشتانکانی تہا بہ لِکّاں پرچہ یک لائنے یا پیراگرافے ءَ ھبر نہ گشّیت پدا سوشل میڈیا ءِ جنگل ءَ ہر کس تئی باوست ءَ گون انت، ہر کس ہما وڑ لوٹیت تئی گپاں گاجیل کنت ءُ غلطیں معنیٰ یے دنت۔
’’منڈ ءُ ھِنڈ” ءِ بابت ءَ منا انگت لگیت کہ اے سیاسی حوالہ ءَ دو متنازعہ ایں لبز انت۔ مئے ھند ءَ مِنڈ پہ جنیناں کم شرفیں لفظے۔ شمئے گورا شریں لبزے، مئے ءُ شمئے نیمگ ءَ ہنڈ مادگیں کچک یا بینگ ءَ گشنت بلے سندھ ءَ لہتیں جاگہاں ھنڈ جنک ءَ گشنت۔ اے لبز ہر جاگہے وڑے ناں وڑے پہ جنین ءَ کم شرفیں معنی یے دارنت۔
منی ھیال ہمیش انت کہ زبان، دودمان، راجی پجار یک شل ءَ بدل بوکیں چیز انت بائد ہمیش انت ما وتی پولیٹیکل ڈسکورس ءِ تہا ہر چشیں لبزے، بتلے کہ آئی ءَ چہ یک بلوچ باسکے، خاندانے، ٹکےءُ دمگے کم شرف بہ بیت، شرتریں کہ مٹّے بکنیں۔ اگاں پمّا دوداں چہ بلوچ راج اہم تر انت گڑا بائد انت ما راج ءِ ہر کس ءَ یکیں چماں بچاریں۔
بلوچستان زندگ بات
دی بلوچستان پوسٹ: اے نبشتانک ءِ تہا درشان کُتگیں ھیال ءُ لیکہ نبشتہ کار ئے جِندئیگ اَنت، الّم نہ اِنت کہ دی بلوچستان پوسٹ رسانک نیٹورک ایشانی منّوک بہ بیت یا اگاں اے گل ءِ پالیسیانی درشانی اِنت۔